장음표시 사용
21쪽
hoe Metaphysticae atrio & vestibulo immore
mur, Vt nauseat lectoris animus super cibo isto
leuissimo. Igituro Sciendum i . hanc Philosophiae partem vanibusum riis insigniri nominibus. Primo enim appelIaia st a. tur Philosophia simpliciter, per antonomasiam 3 quia reliquis Philolophiae partibus dignitate antecellit. Dicitur secundo prima Philosophia , quia prima communistima , quihus utuntur caeterae scientiae , principia subministrat. Tertio vocatur sapientia ; ec hoc nota tantum quia facile potest euadere in habitum sapientiae ob summam claritatem principiorum , in quibus innumerae propemodiim conclusiones absque ullo plane ratiocinio conspiciuntur e verum etiam quia de rebus altiss1mis
per altissima principia disserit. Quarto ab Ari votele 6. Metaphysicorum , appellatur Theo- Iogia , ici licet naturalis : Theologia quidem, propterea quod diuinam essentiam sibi proponit cognolcendam : naturalis vero ; quia licet de Deo verba iaciat , eatenus tamen de illo agit, quatenus solo naturae lumine per creaturas nobis potest innotescere. In quoqu: dem distinguitui a Theologia sacra quae Deum contemplatur, quatenus est Author gratiae , seu quatenus lumine fidei lupernatu talis potest cognosci. Dicitur denique & appellatur communiter Mota physica , quia eius tractatio ab Aristotele tunc tantum instituta est , ubi Npostquam libros conscripsit Physicos, ut plures interpretari solent: vel quia de facto post Physicam naturae ordine consequitur ; qu. muis maxima ex parte iuxta ordinem facilioris doctrinae, soleat a peritioribus ante alias disciplinas explicari, multisque ipsius Logicae quaestio
De exi- nibus intermisceri. flentia O Sciendum a. adeo certam esse , ac explora necessitate tam Metaphysicae existemiam, ut a nemine sci Cinetvi in dubium reuocetur. Etenim admittenda
μη. haud dubie est quada in scientia, quae circa resspiti tua
22쪽
spirituales, & circa obiecta omni materiae faece
segregata occupetur : Iam sic est , quod nulla praeter Metaphysicam assignari potest scietitia. quae id muneris praestet: non quidem Phy si ea. v quia haec tota est in explicandis principiis de
affectionibus corporis naturalis e non etiam mathematica , quia haec non assurgit ad cognitionem rerum a materia re ipsa seiunct Tum, puta Dei & Angelorum , sed res materiae Te uera immersas, dc ab ea per mentem solummodo separatas contemplatur : superest ergo,
ut detur Μeta physica , cuius sit ea quae rebus corporeis & incorporeis communia sunt diligenter persequi & perscrutari, atque Dei, Angelorumque speculationi sedulo incumbere. Ex quo ulterius sequitur tantam esse Meta Physica: nee essitatem , ut absque ea nihil probe dc perfecte seiri possit et propterea quod primae causae seu prima principia , in quae si quid scitur resolui debet , pertractantur ita Metam physica.
Sciendum 3. quod quamuis non consen- De obtintiant Philosophi inter se de obiecto Metaphy- sis Mera sicae, sed in varias abeant sententias ; verissi- ρ sca. ana tamen dc receptissima eorum est, qui pro legitimo Metaphysicae obiecto proponunt ensreale commune Deo Sc creaturae . substantiae& accidenti , quatenus abstractum ab omni materia : id enim haud dubie intendit di insinuat Aristoteles in II .Metaphysica, ubi habet. quod non est alterius scientiae agere de ea te,
quRtenus ens est , quam Metaphysicae ; Zc hoc idem ultro ratione probari potest, petii a scilicet ex conditionibus legitimi obiecti. v imo obucho namque ens ira spectatum ut sic Μetaphysi- vi, ', eam constituit, eamque distinguit ab omnibus a. aliis scientiis ; cum nulla praeter Metaphysicam
scientia sit , quae vertetur circa ens abstractuma quavis materia, ut patebit inductione fact1 per singulas. Deinde huiusmodi ens adaequatur Ne taenisicae : nihil quippe in ea perta actatur.
23쪽
quod non possit facili negotio reuocari ad talexns,itue tanquam pIincipium,ut essentia & existentia ; siue tanquam proprietas , ut unitas &veritas ; siue tanquam inferius , ut Deus iccreatura, substantia dc accidens. Multas denique Proprietates de eodem ente demonstrat Μeta-yhysica puta quod sit unum, verum,bonum. Re stat ergo quod praefatum ens commune Deo& creaturae sit eius obiectum. Quod autem sit
metaphysica scientiarum omnium nobilissima, subinde quedc habens nobilissimum obiectum, non proeterea facit quod eius obiectum sit so- Ius Deus; qilia sicut collectio hominum & brutorum solis hominibus praestat, si non intensi-ue , saltem extensive 3 ita etiam collectio Deis mul dc creaturae praestat saltem extensiue Deo seorsim spectato , praesertim in ratione Obiecti.
De definia gelendum 4.Metaphysicam rectὸ definiri Phi-t Λ Ο Iosophiam, seu scientiam 1 peculativam, quae Oc ivus. - cupatur circa ens reale commune Deo dc crea turae, substantiae Ee accidenti, quatenus ab omni
materia segregat uiri. Ex quibus vocibus lyscientia speculatiua , induunt rationem gene Iis; per eas quippo conuenit Metaphysica cuna
Phusica de Mathematica : caeterae vero habent rationem differentiae ; siquidem per eas secernitur Μcraphysica a quovis alio habitu dicit uxautem Metaphysica scientia speculatiua ; scientia quidem , cum multas conficiat demonstrationes de suo obiecto non aliunde emendicatas adicitur vero speculativa, non practica; cum
conquiescat in obiecti sui puta Dei de Angelo-xum cognitione nec ullas praescribat regulas de Deo vel Angelis efformandis.
Di sine Seiondum s. Μetaphysicae finem esse perfe-
ρου- ctam cognitionem principiorum, proprietatum ἀμαλ- que entis, quatenus ens est, eiusque inferiorum ab omni materia leparatorum Finis namque est id, cuius gratia allicitur agens ad operandum,
di quo comparato quiescit : Iarn sie est , quodi per
24쪽
Introductio ad Metaphysicam. s
persecta cognitio principiorum ac proprietatum entis quatenus ens est,eiusque inferiorum
ab omni materia separatorum Μeta physicum allicit ad philosophandum , eaque comparata quiescit Metaphysicus, nec quidquam ulterius exoptat: ergo finis Μetaphysicae est praefata cognitio 'incipiorum psoprietatumque entis, &G. peLecte habita. Porro per tectam hanc rerum Metaphysi earum notitiam assequi diffi- .cillimum est, quae quidem difficultas ex duplici repetenda est capite. Primo quidem ex nobis, seu mentis nostrae tarditate & ineptitudine; 2uemadmodum enim Oculus noctuae ad lucemolis eae cutit, ita & mens nostra veluti caligat. dum deueniendum est ad rerum diuinarum cO-gnitionem. Secundo vero hoc prouenit ex re bus ipsis propter earum praestantiam ac nobilitatem : sicut enim res quasdam, puta punctum di materiam primam, propter earum exilitatem&'tenuitatem . ita & res diuinas de altissimas propter earum dignitatem ac excellentiam cognoscere difficillimum est. Sciendum s. pro nolitia ti benda principio ' De ρνίη rum cognitionis , ad quae praecipue attendere crym -- debet Μetaphysica, ut ca deinde caeteri S scien- gnitio 'M.tiis subministier 5 sciendum, inquam, principio, vum cognitu Ris duo esse gene. r. Quaedam enim sunt in eomplexa, quae sunt termini i eu partes, ex quibus conflantur complexa quaeque in praesenti omittimus; nec enim est hic de iis dicen
di Iocus. Alia vero sunt complexa , quae nihil aliud sunt, quam propositiones quaedam adeo perspicuae , ut probatione non indigeant. Dari
autem huiusmodi propositiones , 1 ubinde que& principia , ex eo colligi potest , quod alioquin nihil a nobis comprehenderetur , vel certe daretur vitiosus ei reuius , hoc est , idem probaretur per idem , vel in infinitum regrederemur. Definitur ergo principium cognitionis complexum propollitio per se nota , ex qua
plures deducuntur conclusiones , & pes eam A 3 cogno
25쪽
s Introductio ad Metaphst eam,
cognoscunturi dicitur propositio ut distinguatura mincipiis incomplexis, quae sunt termini quidam simplices generales , ut ens , bonum , to tum , &c. Additur per se nota, quia si egeret probatione & per aliam cognosceretur , iam non esset principium. sed principiatum: addu tur vero di reliquae particulae , ut constet illas conclusiones in quarum notitiam deduci vper primum principium Iationem habere principiati. Sciendum et . principiorum cognitionis com plexorum alia esse generalia , quae communia sunt pluribus disciplinis , ut sunt: omne totum
maius est sua parte ; vel totum Equatur ista omnibus partib s simul sumptis e alia vero
sunt propria uni tantum scientiae , ut dum di- .a
citur : Natura est principium motu ct quietis
vel calor rarefacit, cte. Item eorundem alia sunt prima secundum quid ; & alia sunt prima simpliciter : principia secundum quid pr a
sunt quaedam propositiones ita certae & euidentes, ut nequeant probari per alias propou-
tiones eiusdem scientiae et quamvis per princi pia icientiae superioris demonii rari possint, cuiusmodi est sequens propositio Μedicinae contraria contrariis curantur 3 quae quidem probari non .potest per alias propositiones medicas , licet probari queat pes hanc propositionem Physicam . Contraria se muttio expellunt. Principium vero simpliciter primum est quaedam propositio in quam omnes probationes Ietoluuntur, di quae resolui nequit in ulteriorem probationem. delendum s. quod quamvis omnia Meta- physicae principia certissima sint, utpote a quia hus caeterarum scienti arum principia dependent, suamque mutuantur certitudinem, nihil tamen obest eorundem unum esse veluti prius
ac firmius ; Vnde ex principiis de quibus dubitari potest quoad prioritatem atque maiorem certitudinem, qu quc stusttuor sunt , scilicet
26쪽
impossibile s iaem simul le non esse:
quodlibet es vel non est . seu de quolibet vera in affirmatio vel negatio e quidquid es quam
diu es necesse est esse et de quidqtiid habet 4se
est unum , et bonum i Ex his, inquam, principiis omnium primum & fit missimum est
illud: Impossibile est idem simul essι non esse;
Quod quidem colligi potest ex enumeratione conditionum , quae ad rate requiruntur principium. Primo namque huiusmodi principium est notissimum , quia terminis constat generalissimis Secundo per illud , si non ostensiue, saltem deducendo in incommodum caelera principia probari possunt: ideo enim hoc v. g. admittitur principium et Contradictoria non possunt essesmul vera, quia aliter sequereturnoc impossibile, quod idem simul esset de non esset. Tertio denique est huiusmodi principium omnino in demonstrabile , propterea quod nullum maius incommodum fingi Et ex cogitari potest eo ad quod adigitur is , qui negat,iinpossibiti esse, idem simul esse dc non esse,
ut conrideranti patebit. delendum s. sns reale commune Deo & D-- creatu Iae habere cognitionis priucipia. Etenim quidquid conuenit inferioribu S ad aequale lum- uti. pyis conuenit de luperiori communi t Iam sie ιγ' in ε/-ψμ est, quod omnibus entis inferioribus conuenit habere cognitionis principia. Creaturi namque cognoscuntur per suas proprietates di effectus ;Deus vero cognoscitur per creaturas : Siquidem inuisibilia Dei, inquit Apostolus , per ea qua facia fiunt intrilecta consiprciuntur : ergo
ens reale commune Deo dc creaturae habet
cognitionis principium : imb bc habet huius-mωdi ens principia rei interna Μetaphysica prout ratione distincta r Existentia namque Messentia sunt huiusmodi principia rei interna ;vnde cum essentia dc existentia reperiantur in quovis inferiori entis , saltem ratione distincta , quod dico propter Deum , in quo ut in-A 4. frat
27쪽
Da ostendam diuinguuntur ratione & virtu liter actus primus hc actus secundus , subinde . que di essentia de existentia ; consequenter fit quod habeat huiusmodi ens, nedum cogniti nis principia , sed etiam principia Iei interna, ratione saItem distincta. m.dha- Sciendum 1 o. ens ut sie , quod ex dictis . at ons supponitur obiectum Metaphysicae , suas ha- μώ n.- bere P Oprietates , vel, ut vocant passiones seu vietates. affectiones. PIoprietates namque alicuius subiecti sunt attributa quaedam quae uniuersalem habent connexionem cum essentia illius subiecti, de eum illo reciprocantur, siue habeant realem distinctionem E suo iubiecto, ut proprietates physicae respectu corporis naturalis,mue ab eo non distinguaniat nisi secundum nostrum eoncipiendi modum : atqui unum , verum , bonesm ita se habent respectu entis 3 nihil enim est ens , cui non conueniant hae a attributa, ut facile colligitur ex singulorum descriptione infra adducta e ergo dc tria illa sunt dc dici debent passiones seu proprietate senti S. Quia vero unum competit enti, quasi ablolute ; verum autem dc bonum aliquo modo respective ad intellectum & ad voluntatem ut dicemus; ideo cum ablolutum praesupponatur respectivo, unum propterea dici solet pii ma entis proprietas 3 ium secunda est verum, utpote quod ordinem habet ad intellectum, qui in operando prior est voluntate quae habet b num pro obiecto. - Sciendum O. tres illas entis propcletates
non propterea distingui a parte rei ab ipso p qt qt ente , ut volunt Seotistae , qui & inter haec suam inducentes formalem seu mediam di me u ' stinctionem di eunt passiones entis esse extra 'φη μ tationem entis , non quidem absolux e , sed cum negatione huiusmodi , qui est formaliter 3 adeo ut, inquiunt , haec quidem falsa sit propositio ; verum non est ens , haec tamen vesa sit: verum non es formaliter ens, etiam
28쪽
Ioquendo a parte rei. Etenim res propriὲ sumuntur formaliter , quando sumuntur in ab- st r acto r iani sic est quod ens Ec unum verbigraria in abstracto conliderata puta entitas &Vnitas non ita formaliter de a parte rei distinguuntur ; si namque entitis Ec unitas ita di ii inguerentur ; cum ita distinctae faciant binarium numerum rationum formalium , dc
aliunde quaelibet pars binari j sit in se una sine alia , eo quod qua libet seiunctim sumpta sit
aut esse possit principium numeri, quod non conuenit nisi huic , quod dicitur unum , sequeretur per consequens , quod si entitas ita formaliter distingueretur ab unitate , esset tunc aliquid unum sine unitate, siue entitas illa quae faceret partem bina iij una esset etia in seiuncta ab unitate , quod esse impossibile nemo non videt : Non igitur proprietates illaeentis distinguuntur formaliter de i parte rei abi plo ente. ita ut superaddant a parte rei rationem aliquam formalem positivam ipsi rationientis. Vnde Sciendum m. huiusmodi passiones seu proprietates entis non nisi ratione dis ingui ab ipso eme ; adeo ut sint quidem in se positiuae
quaedam sationes , ita tamen ut eandem etiam formaliter realitatum cum ipso habeant, nec distinguantur in conceptu nostro , nisi ratio 'Ne alicatus con notati. Neque propterea sequitur , praefata, proprietares , quas tribuimus enti tale entia rationis , cum non nisi
per rationem dictinguantur ut tales ab ipso ente , non inquam hoc sequi rur , propterea quod distinctio rationis potcs esse inter entia realia ut in Logica in Tractatu de uniuersalibus ostendimus. Vnde dico, ouod licet ensxationis non possit esse passio entis rc alis , nihilominus v nutu ens reale secundum una in rationem potest esse passio sui ipsius secundum aliam rationem consideratum ; de hoc ratione
29쪽
ro Introductio ad Metaphsicam.
unus notior & prior est altero , atque alterum . demonstrare potest, sublata tamen ratione cauis .
sat in essendo; dc in hoc sensu tribuimus proprietates enti. Sciendum I 3. unitatem , quae ut diximus, est quasi prima entis proprietas, este rationem formalem positivam , quae explicari potest ut talis per esse principium multitudinis 3 unde dc Aristoteles I o. Metaphys.cap. s . docet Vnum di multa opponi contrarie , ea scilicet contrarietate , quae est inter duo positiva. Neque obisitat, quod unum explicari soleat per negationem , seu per sui in diuisionem ; hoc enim. plerumque contingit, ut quae maxime positiva sunt non polsint a nobis explicari, nisi Per negationes , ut incorruptibilitas in cano, immortalitas , infinitas in Deo, &c. atque ita ens recte dicitur unum , quatenus non est in se multa secundum eam rationem . in qua est unum, ut verbi gratia cumulus dicitur unus in ratione cumuli ; neque est multi cumuli , quamvis possit aliunde dici multa entia, se aiinulti lapides simul positi. Notabis autem obiter codem modo rem esse unam , quo est ens; adeo ut sit una unitate essentiae , si est ens e D sentiae ; si vero est estentia seu natura composita ex multis est vilitas composita , dc non simplex. Item si est ens singulare est unitas singularis , quo pacto Petrus est ens unitate indiuiduali seu singulari. Denique si essentia. seu natura intelligi iur esse eadem in mullis. inferioribus , dicitur una unitate uniuersali. Sciendum I . ex unitatibus aliam esse ima proprie sumptam unitatem, quae dicitur communiter unitas conuenientia , similituaint .
per quam ea dicuntur esse unum in aliquo, quae in eo conueniunt seu in quo similia sunt: quomodo Petrus & Paulus dicuntur esse unum:
in homine ; qii aeque non est proprie & Ne-Mihysice .sumpia vati.as, sicut ucs ca, qua ali
30쪽
qua dicuntur unum per collectionem , ut exercitus. Item ex unitatibus aliae dicuntur varitates per se, dc aliae unitates s in accidens ;vnitas per se quae aliter dici solet unitas essenis tia tune est de fit, quando actus & potentia . Qeiusdem generis uniuntur simul , ut corpus icanima in homine , quorum utrumque est substantia ; alioquin fiet dumtaxat unum per ac cidens , si non sint eiusdem generis , ut albedo cum lapide faciens unum album ; denique aliqua etiam sunt unum per continuationem , quae est aliud genus compositionis , ut quan do multae aquae simul uniuntur dc fiunt una aqua continua : dc haec de unitatibus in ge
Sciendum Is . pro declaratione secundae De erimproprietaIis entis , quae dicitur veritas , quod ισἰe. ens quodlibet dicitur verum , vel per hoc quod est conforme cognitioni de illo habitae, in quo sensu potest describi veritas, conformi
tm rei ad intellectum secundum id quod est ad id quod de eia intelligitur , incillectu sci
licet enunciativo ; vel potius, si lubet, ensest verum , quando & quia conforme est ideaedi cognitioni diuinae , quae talis naturae ens reprae laniat 3 quo modo Petrus dicitur verus homo , quia talis in se est qualis in idea dccognitione diuina repraesentatur esse hominis. Vnde fictus homo non est veras homo, quia non est eonformis cognitioni seu ideae diuinae, per quam repraesentatur homo esse corpus , vivens , sentiens. Sc rationis particeps ; cur autem in tali conformitate rei ad intellesium, . etiam nostrum stabiliant communiter Philo. sophi coneeptum veritatis, existimo ego icleo de ita fieri , quia quamdiu non adest talis Conformitas rei , secundum id quod est ad id quod de ea intelligitur , tunc ec tam diu non intelligitur , sed magis Zc potius ignoratur ; ex V .