H. Grotii De imperio summarum potestatum circa sacra : commentarius postumus.

41쪽

I o De Imperio Summarum pax societatis externae proposita est sum mis potestatibus, , sed & singulorum vir-P.IM. r.e. xu , quam ideo Aristoteles duplicem facit, activam & contemplativam. Imprimis

autem insignis est ejusdem Philosophi locus in fine Eudemiorum, ubi illam vive di rationem ait optimam , qua ad D E VΜl considerandum maximὸ facit , eam vero pessimam , qua a considerando fiolendoque

J DEO avocet. Quod si verum i est hunc finem summis potestatibus propositum

esse debere , ut ci νυ faciant quam religio Alfimos , eo autem quae tendunt omnia sacrorum nomine appellantur , sequitiirium Summa Potestatis qua talis est , hoe est perium ambitu suo sacra quoque imcludere. Posito enim fine, simul poniluxius ad ea sine quibus finis obtineri noti potest. His Argumentis ab ipsa rei naturas. deductis accedat sacratissima & certissima divinae legis auctoritas. Iubentur

νώ. iij. η- , servire Domino , Christum osculari: quud cum illis non dicatur ut hominibvicita enim maeceptum ad Reges nihilo magis quam ad priVatos pertineret) sed ut Regιbus, sequitur ab iis actum illum exigi, qui proprie Regis est, usum scilicet impe rij circa ea in quibus Religio consistit. Malo hoc explicare Augustini quam meis

verbis,

42쪽

Potesatum circa Sacra. 1 1a verbis , is hoc Reges , sicut eis divinitus ciu

vis' nasipitur 3 R E O serpiunt in quantum M

acit, Reges sunt- , si in suo regno bona jubeant, imi mala φ Hbea it non solum, qua pertinenti lω ad humanum societatem , verum etiam quavest' pertiment ad divinam religionem. Et alibi; 'νη Pomodo , ergo Reges Dρmi, o serviunt i, ' 'veto δι-re , . nisi ea , qua contra juga Domini se sunt , religiosa sereri te prohibendo atqueaunc plectendo Aliter . enim servit qua homo tussi est 'es aliter qua etiam Rex est. Qua homo est, liε servitopire idbΓ soliter , qua vero etiam

nata Rex est serrit u leges justa nacipientes O

titus contraria I 'ohibentes eonvenienti yigor,ic est semciendo. Sicut servivit Erechias , I Arbs, io se templa idolorum γε contra pra- litus ce a DE P fuerant'c structa , destrueudo.

tura Deat serripit Rex : Nisiritarum, univertis-. sam . civitatem ad ' placandum Dominumnius compellando. Sicur servi rit Darius id es isti νi- stogendum: in potestateri Danieli Diuia, uti rim inimisos ejus leonibus ingerendo. Sic illis ser rivis NMηchodonosor ' de quo jam risima. mus i re in regno sivo positos sisbe i ut mando IDeo lege terribili Ohibendo. In hoc iti, ergo serviunt Domino Reges , in quantum ρe- sunt'κσα',' eum ea Dcrunt ad serviendum

lit. uri qua non possunt facere his Eeges. Et haec ieis est Regia illi Eeclasiae nutricatio, quam perbis . prophc-

43쪽

i E De Imperio Summarum . . ., diu proph*x- D E V S Ecclesiae promittit. εο ιν iis. Accedit illud ab Augustino optime o tuae . se vatum , quod itidem verbis ipsius e

primam , Omnes Reges qui popula D E Inon prohibuerunt nec everterunt quei contra Dei pracepta fuerant instituta , culpantur e quo prohibuerunt est everterunt : super aliorum merita , laudantur, Quod Isidorus His Mn3.να si . palensis ita exprimit ; Cognoscant Princia pes secidi DEO debere se rationem reddere propter Ecclesiam quam a Gisisti. tuendam

suscipiunt. Nam sνe augeatur pax ct disciplina Ecclesia per fideles Principes , sve solvatur , ille ab eis rationem exigit qui eo rum potestati suam Ecclesam credidit. Nec male Leo Epistopus ad Cognominem

Augustum, Debes incunctanter advertere re

gi ' siam potestatem tibi non solu ad mμndi regimm, sed maxime ad Ecclesiapresdium esse collatam. DEI lςgem seo ordinς subsequitur mos Ecclesiae & fact Impervorum, de

quorum pietate minime dubitatur. Hosompes Imperij partes circa Sacra exemcuisse mox in pertractandis partibus sin- Lib. s=ν6. gulis apertius set. Summatim,omnia Socrates Historicus comprehendit, cum di, Nit, Ex q*o Imperatores facti sunt Christia ni, res Ecclesia ab ipsis depend . 'Neque

44쪽

ttitiobis

itur de

sis potesatum circa Sacra. I 3 in Republica, id est in Romano Imperio. Comstant inus in, antiqua inscriptione Religionis Osdes octor dicitur. Basilius Imper tor Ecclesiam Naxem vocans Univers um , mi gubernacula ait a Deo concredita. Circumkrtur nomine Eleutheri, Romani Episcopi vetus epistolium , quo Regem Britannum. Vicarium Dei vocat in regno suo , agens de negotio religionis. Concilium Moguntiacente I. Carolum

Magnum Vocat vere religionis rectorem. Neque aliter sentire Ecclesias nostro ac parentem aevo ad Exemplum Vetus r

purgatas testantur ipsarum consessiones. Ita enim Belgica: Magistratuum est non modo de Cipiti Politia esse sollicitos, verum etiam dare operam ut sacrum ministerium confer vetur , Christique regnum propagetur , denique horum est efficere ut sacrum Epangeli, verbum undique praedicetur , ut fingis pura Deum colere o venerari ex praescripto verbi ipsius libere posint. Ita Helvetica posterior. Teneat ipse Magistratus in manibus Verbum Dei ct ne huic contrarium doceatur, procuret. Bonis item legibus ad verbum Dei compositis moderetur populum sibi a Deo creditum. Ita Basileensis : strilibet Christianus Magistratus omnes vires eo dirigit

ut apud fidei sua commissos nomen Dei sancti cetur , regnum emi propagetur , ipsius' poluntati

45쪽

' . I De Imperio Summarum voluntati cum seria extirpatione sceleruis ripatur : Hoc scium. gentili magistratui injunctuni fuit quanto magis Christiano

magistratui commendatum esse Eebet , at p ro Des Vicario. Ecclesia Anglicana etiam e communicandos illos censuit, qui assim marent Regem Angliae non eandem habere in causis. Ecclesiasticis auctoritatem qua usi sunt Pia Hebraeorum Reges. Brentius anno I s . Prolegomenis in Apologiam Ducis Wirtembergensis fuse hoc jus ossiciumque Principum prosequitur. Nec aliud agit Hamelmannus perutili libello quem anno I 6 i. in lucem edidit. Quae a Musculo, Bucero, Ivello, italaero, Rei noldo ; quae deinde a Serenissimo Brita niarum Rege , Episcopo Eliensi, Bochello Tohero, Casaubono, Paraeo quoque in hanc sententiam scripta sunt, hic omnia transcribere res esset taedij plenissima. Cum Theologis consentiunt hi qui Politica tractarunt , quos inter merito suo palmam obtinens Melchior Goldastus ius imperij in sacra pluribus & quidem magnis voluminibus asseruit. Omnes deni

qua qui de Republica aliquid lectu diagnum scripsere , hoc jus in facta non partem tantum summi impexij, sed etiam po-

. tissimam atque praecipuam Vocant. Neque tantum Christiani veteres ac Refor

46쪽

ae a

uoius

Potesatum circa Sacra. Ismati , sed & gentes aliae hoc ipsum tan

to consensu tradidere , ut apertissimum - - sit rectae rationis, quae communis est humano generi , hoc esse pronunciatum, aut ante religionis depravatio nem ab an liquissimis parentibus tradi liberis caeptum longa successione ad posteros manasest. Aristoteli in Repub.primum est πσεριτο Baio, Plutarcho idem primum in Legum constitutione : oportet, inquit ex Pytagorica disciplina ii o phus,coli optimum ab optimo, imperans abim perante. Antiquissimi Legum latores Cha-xondas & Zaleucus idem exemplo suo probavere. Duodecim Tabulae qui fons est iuris Romani, ac Graecarum legum imit tionem conformatae de sacris plurima pra cepere, ut recte Ausonius dixerit, Itu triplex rabula quod ter sanxere qua

ternae

Sacrum privatum , O populi commune quod useram est. ' .EX quo obiter observandum est Iustinianum Imp. quum iuris positiones duas si se it, publicum oe pri tum , sub nomine ε ο I- publici sacrum comprehensum Voluisse, quae alibi dissecuit nominans dirinsim publicumque 3us & privata commoda : sicut α primam Codicis sui partem ex sacris

pualaisque composuit , cum in Theodo . sano

47쪽

' 16 De Imperio Summarumiano sacra inulorum agmen clauderent.

D. M instu. rilprudentiam , non illam forensem quaest i est inter artes ancillantes, sed uouοθετικων quae forensi Iurisprudentiae sulque artibus imperat, definit divinarum atque humanarum rerum notitiam 3 Chrysippum, credo secutus qui legem dixerat Reginam di νinaram humanarumque rerum 3 cum

quo consentit illud sustiniani, Nihil tam

diosi m in omnibus rebus invenitur quam legum auctoritas , q se dixinas ct hum naue res bene disponit O omnem iniquitatem expellit. Operae pretium est addere Suarezij confessionem. Verba ejus sic habent : Semper autem servatum videtur ab hominibus , Et licet particularis magistratus Civiles ct Sacerdotales diversis hominibus tribuerentin , quia varietas actioχrum istam distinctionem postulabat , nihilominus suprema potestas utriusque ordinis, praesertim quoad leges ferendas , in uno Principe co locaretur. Et ita regibus O Imperatoribus semper tributa fuit hac potestas in Romana urbe se imperio , ut ex historiis constar. - Idemque de aliis communicantibus verisimi Lo. D 1sta. is est. Deinde ex Thoma Aquinate pro- - bat semper humanam Rempublicam utemtem sola potestate naturali habuisse curam divini cultus & rerum omnium ad Religio-

48쪽

in cum

s se

Musatum circa Sacra. ITReligionem pertinentium : additque ex C etano hoc non 1olum habuisse locum in his gentibus quae falsos Deos colebant, sed etiam in colentibus verum DEUΜsolo lumine naturali. Et autem recte , inquit idem Suareetius, generalis consuetudo declarat institutum natura ; videntur quidem Thomas ct Cfetanus existimasse omnem in gentibus illis Legislatorum curam de Religione nihil aliud

spectasse quam pacem publicam : sed hoc ita praecise sumptum non modo probatu diffcile , sed pix etiam credibile est. Aperti δι- me enim probant patres C stiani Gracis quoque persuasum fuisse antiquitus , post momrem praemia poenasque hominibus dirino judicio reservari. In quam rem ita clarum est Diphili Comici testimonium, ut nihil ne a nobis quidem dici possit expressus. gyptiis, Indis, Germanis, Gallis , Τhracibus, Italis veteribus, idem creditum summae fidei auctores prodiderunt. Hunc .gitur sinem ex ill is ilegum auctoribus nemini fuisse propositum , quae ratio nos coget credere ς praesertim cum dicat Augustinus , plurimos extra Abrahae fa miliam , uicet sacra Scriptura de Iob paucis aliis mentionem fecerit , in Christum tam futurum credidisse O sperasse, non ambi- .

49쪽

1 s De Imperio Summarum Iuxta hunc vero finem primum atque praecipuum iusta sane causa cur Summae potestates imperio suo iacra curare debeant, haec quoque est, quod Religio ad externam quoque stelicitatem atque concordiam facit plurimum, idque duplici Tatione,quarum prior a divina providentia ducitur. Habet enim pietas promissa non tantum futura sed ct praesentis ruta ; juxta illud, Quaerite primum regnum criorum ct catera adjicientur vobis. Et iii veteri Hebraeorum lege nominatim piis Faelis regni flatus , segroru- domorumque faecunditas , de hostibus triumphi , aliaque prospera ostentautur ;. impiis contra dirae canuntur gravissimae. Neque hoc plane gentes latuit, ne tum quidem postquam ab uno veroque D Eoad plures jam falsosque defecerant. Hinc illud Homeri.

Et illud Livij, Omnia prospera eveniunt colentibai mos , adrersa spernentibus.

50쪽

icitia

d ergam

hac Potestatiun circa Sacra. Is Horati , Dis te minorem quod geris, Imperas. Item , di multa neglecti dederunt Hesseria mala luctuosa. Valerius MaX. Non nurum igitur fl pro eo imperio augendo cu- podiendoque pertinax indulgentia Deorum semper excubuit , quod tam scrupulos cura parvula quoque momenta Religionis ex minare videretur. Nam Scriptores Christianos in hoc citare quid opus est , cum extent Constantini , Theodosiorum , Iustiniani plurima in eum sensum φ Unum Leonis ad Martianum sus' 's. abficiat ; Magnam materiam gratulationis accepi quia studiosissimos pos Ecclefiastica pacis ullo vi , cui defiderio divina aequitate con- fertur , ut quem flatum cupitis esse Religionis , eundem habeatis se regni. Apud Platonem in eundem sensum passim multa

occurrunt.

Altera ratio est ex natura ac vi propria I 3. Religionis, quae ejusmodi est ut homines placicos , obsequiosos, amantes patriae, juris & aequi retinentes essiciat. Ita autem animatis civibus non potest noniae

lix esse Respublica. Hinc Platoni Religio propugnaculum potestatis , legum se hon sta disciplina vinculum ; Ciceroni humana . societatis fundamentum ; Hinc Plutarchus

religione vocat σαυεκmox