장음표시 사용
121쪽
so NOTAE IN OREs M. quasi catenatim se consequuntur : nimirum ut monetarii haec potissimum ob praesens lucrum sine fine modoque cu- dant, conflatis & in nanc fabricam absumptis solidis boni'; monetis argenteis; de iura monet ς quaevis conditione 1 Principibus in tuas manus transferant. Deinde ut ob horumcopiam, dum data electione nemo non solidas monetas potius cum aliquo dispendio accipere mauult, earum valor supra suam indicaturam paulatim augeatur, imo in infinitum excrescat: quando illae lae&precium metalli in se habent,&conseruati pollunt, & in commerciis cum extraneis usum obtinent. Et vicissim ut precia rerum omnium, ob illam monetae inquinationem,in dies scandant de intendantur. Quae omnia quantum Reipublicae incommodi afferant, quis non videt pP. I . Tropter defectum materia) Praesertim in extremae necessitatis casu, quem Auctor hic quidem non attingit, sed ratio concedit, de exempla omnium aetatum& populorum, etiam Romani. C. Manlius apud Salustium ita loquitur: Saepe
maiores vestra miserti plebis Romana, decretis suis inopia eius opitulati sint: ac mu sime memoria nostra propter magnitudinem inualieni, valentibus omnibus bonis argentum a flutum est Eadem necessitatis ratio prius coegerat pondus assium mutare , squod ad raecedes caput xii l. pertinebat) δc maiorem quidem in mo-um imminuere, de quo ita Plinius: Librae pondus aruimminutum bella Punico cum impensis rastutaca non tu cerat, constitutum quι ut asiostextantaraonia merarentur. Ita quinqj parte actae lucri, dissolutumque as alienum. Idemque Festus Pompeius in sxtantamis. Eademque causa difficillimis bellorum, obsidionum, calamitatum temporibus non tantum etneos aut stanneos, sed etiam scorteos, ligneos,chartaceos nummos ad tempus sacere compulit
Moneta a monendα Alludit Theodericus Rex apud Cassiodor. lib. VI cap.vo. monetamque facis δε no riti temp1rabis fatura facula commonere Sed de Panegyristes ad Theodosium Imp. Haec ebore reddantur, haec ma more, hac in colorabiti vi soni,haec mare moneauru ita legete placet haec gemmis augeara precium. id est, haec in aerea moneta diuulgandae&aeternandae memoriae caussa repraesentetur , ut apud Romanos fieri solebat. Porro Monetae nomen unde Iunoni factum, ex R
122쪽
inanis scriptoribus notu est. Cudit denarium T. c ARIS I v S. qui sub Augusto triumuiratum monetae gessit, in quo caput Iunonis una parte visitur, cum litteris Mo NET A: in altero Vulcania instrumenta, incus, malleus, forceps. Quae quidem incus in Triumuirorum ipsorum nummis frequens conspiscitur: si non ara potius fuit, nam aliquando de coronata apparet. Aram enim in moneta fuisse . Ammianus meminit lio. XXI. ubi Dracontius monetae praepositus seditione Alexa drinorum interfectus , quod aram in Moneta, quam regebat, re cens locatam freto quodam) euertisset.
P.is. sustodire exemplar )Leo Africanus de Fessa urbe scribens: Monetariorum a QVin confinessunt aurifabrorum incina,quorum Cobulsio m ct typos monetamum consimat.
Mensu rum σι laria) Hygenus Gromaticus in lib. De limitib. pag. Is a. piau Monet alti aliquoties meminit , sic dicti, quod ut moneta publice definitus & receptus esset, & forti etiam in aede Monetae custodiretur. Et Capitolina amphora a pud Capitolinum, quae iustae&legitimae mensurae, qualis in Capitolio proposita, ad quam omnes exigerentur. Quo facit
veteris congii inscriptio: IMP. Cas. VESPASIANO. VI.
CAPITOLIO. Remmius Fannius de amphora,
Quom ne violare liceret, Sacram, iam Tampeio in monte Quirites.
P. I6. Emolumentum v l lucrum) Quae sanε si verum amamus ) sola & unica caussa corruptae dc fluctuantis hodie rei monetariae, dum sublime &augustum istud regale in quaestua nonnullis indigne conuertitur, redemptorumque libidini precio prostituitur : de quod nil nisi attestatio veritatis esse debebat ut benthico rei mitis docet ad quedam ut nouuita illegitimu adquire di modii usurpatur.Sed manu ab ulcere. Prasernaturalem ipsius usum) Quandoquidem pecunia res per se sterilis fructum naturae ordine producere nullum potest. Unde non nisi impropriὸ a Graecis Το-, a nobis V ocher dicitur, quod utrumque fructum sonat.
Parenti et suma) Quo omnino loco vel apud Fessanos in A frica haberi supra retulimus. Quid apud nos Christianos par foret Uissentvradiario) Ferὸ ut M. Cato aliquando interrogatus, G a
123쪽
mi liter: quos usura Irucsaat.
P. II. Romani talta fecerunt Nec illi in arce illa & templo virtutum omnino ab hac cupiditate intacti fuerunt. Miscuit denario triumuir Antonius serrum, ait Plinius. Alii aliter: grauissime serε omnium Seuerus denarios corrupit, ut ipΚIoquuntur, & Dion notauit. De posteriorum Imperatorum pecunia maiorina,& raudusculis inquinatissimis vilissimi iaque non repeto quae scripsi alibi. Quadam praua moneta vetera Inuenitur de bona veteris notae, aurea,argentea aenea: sed plus illius inquinatae posterio-xum principum. Sed totum illud genus Oi e sinii huius aeuo idoneos aestimatores non habebat, quos cultiori hoc saeculo M patrum memoria reperit. Keperatur m πω )per prouincias olim a Romanis posse fas, in locis ubi a at veterum urbium villarumve sunt reliquiae, aut olim ab aliaris pecunia fuit desos Ia, aut in sepulchris vel etiam sub limitibus condita Qua de re&quidquid omnino circa antiquitatis illam partem Num sinata dico ). dici quaeriue poterit,ex professis aget Pomponius noster, ubi
Per fica tande m coeptis fuierit. Nimo iuge Princi in Huc pertinet grauissima commonefactio Boles lati Pii Rohemiae regis, apud Cosmam Pragensem, lib. 1 i. quam ille moriturus ad filium suum Boles laum m. habuit decessit autem anno DCCC cxc Ix inter alia capita Locetiam habens ' Dilige denarium, sedParce, dilige famam.. Res enim publica bcesi nimis adaudia per formam numismati j sam, cito erit ad nihilum redacita. ε 3 aliquid li mi,quoa obia Rex prentissimisor manuyotenti simu ,haudquiparandus nobis hominitas vatur humilibus,cum Abumsuum Apinum'Lisi insibo subciman tam dupo
124쪽
DE MONETIς sp Diaboli ad perdisionem populi Tei. Tabbus enim nequam artibus Oper legum in Frentiam coangustabunt huius regni terminos, quos ego H-iatauiorueadmontes,quisvivstra Tra ou nomine irati per' Cratiam or populi opulentiam. Nam Diuitia plebis stat laus er gloria Regis. Nec sibi sed Domino grauti est, quem grauat g stas.
P.i S.C Ontiam falsi Lare) Quam flagitii tam impiniit Philippo Pulchro Galliae Regi Dantes Poeta Florentinus iubseculi censor liberrimus, Paradisi Canto xix. Lisivedra it occhesopra Semra Induce falsege ando tu moneta creet, chemorradi cespo dicotenna. Quia primus monetam argenteam in regno Franciae dimidia parte ligae debilitas let: quae res subdms occalionem magnorum tumultuum dedit, ec Principibus extraneis perniciosissimum exemplum praebuit Cuius cum ipsum tandem poeniteret, filio suo
Ludovico Hutino testamento iniunxit, ut cauerat a deprauatione monitarum, ut Bodinus refert Postea tamen Carolus etiaPulcher sus epto Aquitanico bello, urgente aeris inopia argentei nuini bonitatem admodum imminuit paterno exemplo, ut ex Villanco Malli,nus refert. Eoque pertinet constituti o i ii a I oh an ia is xx ii. P P su b Tit. De crimine falsi v bi qu e ritur sub vero signo Caroli Regis Francorum & Nauarrae monetam data opera deprauari, cadereque a suo recto pondere: quς spicula non obscure in Regem ipsum cuius auctoritate nummi bonitas imminuta fuerat, iaculatus videtur. Eamque rem postea Orestato occasionem huius libri seribendi dedit Ie apparet: cuius idem Matibnus nominatim meminit in Carolo V. Rege. Incumbit condemnare) addo, ipsam antea omnia monetam improbam condemnare, prohibere edictis Cc reprobare, deprehensam scindere & abolere. Scaevola in l. io a. D. de solution. 4 c pecunia qua Ha Re Iubhca utebatur,quoia se iussu Praesidis sublata GL idemque D. Epiphanius in lib. De po-deribus &mensuris te statur, de Elymologici auctor: Δια
Turpissima morte) Flammarum exustionibus, ceu cometenti supplicio pro eius elementi abusu. L. V. C. Th. de salsa
125쪽
NOTAE IN OREs M. Caesareus scribit numismatis illis pro pondusculis, drach
malibus puta aut similibus, uti: quae ipli Grain nrangu ι, id est nummos paganorum vocent. Et sabrum aerarium ipso eluia modi numismata requirente, ingentem au am paulo ante talibus plenam in lebetes aeneos confiaste, quod nullum e rum aut usum aut precium putas let. Sicut ab m tentam ὶ The in istius Euphrades Oratione v ii ia
ticribit AEgyptios asperε tractantem, veterum etiam scripta de fusione argenti atq; auri conquisita combuillite ; ne ex illa arte ditati A gyptii, dc pecuniae freti copiis in posterum rebellarent De Alchiristis Africanis in urbe Fella, multa n*morat Leo Africa vis i ii, Iii. pag.is 6. Mendacem & perniciosam artem damnant leges publicae, & constitutio tollan
f ecta tim.M.οὶ Posteriores ipsi Principes Romani,
imperio praecipitante & fisco pauperato , monetam argenteam aeris portione remixta secerunt, quam aliquis venae se, cunda nominat. Apparet id ex ipsis nummis Gordianorum, Philipporu, Gallieni, Probi &sequentium:& Maiorratam ea pecuniam dictam discimus ex L. v I. C. Th. de salsa mone.
Nigra mixta moneta in Ita Galli vocant, Soli sera s, ad differentiam quorum sunt Vrani blancs, ut Pithoeus alicubi nota uit. Sed & Romani aeneam pecuniam, siue quod ferrugine manus insceret, siue quod tempore nigresceret, nigram diaxerunt. Martialis: Vtι onuiuia sumptu sis Nigra serae explicia moπeta:
C 'min tibi H imbeaselibra. Aonetarimmixtum in Quod non dubium est: sed propior nimiam eius mollitiem, quo minus usu& tritura minueretur, visum est aliquid durioris metalli modicum addi. Vid. Georg. Agricol.de plecto metallor.
126쪽
DE MON E TIs 'test v monetariis,dum ultra modum legis de viliori metallo indunt meliori,idque ser E impunὰ, dum aut non facile fraus illa a quouis deprelienditur,aut in re modica uno forte atq;
altero numnio non admodum attenditur. nuessitatem tactam nimirum ad mercimonia rerum minorum, in foro puta holitorio aut macello. P. I. mina pondem Nam Sc apud maiores nostros,Germanos inquam, per quantitatem ponderis, libras nimirum& marcas auri argenti que, omnia negocia contrahi solebant:
de apud Francogallos hodieque per libras Turonenses. Non cuilibιιὶ Aded ut nec permissum sit ulli priuato in moneta publica metallum suum proprium signandum subiicere: quod olim grauissime constitutionibus erat interdictum. L. v II.&vm. C Tli. de salsa mone. Seu per pluteo ut olim per Triumuiros A. A. AE. F.F. Princepspersona mam pubisca Ideoque ius monetae resertur
inter Regalia, sic dicta, quod soli Principi competant, vel cui Princeps ea indulserit, Lib. H. Feudor. Tit. 16. Quae sint regalia. Gunt herus lib. v m. cudemti iura moneta. Quod quamuis in Germania nostra omnibus sere ordinibus iam sit commune ; tamen Imperatoris praecipuE, ceu capitis, auctoritatem& numen in ipsa moneta obtendit, impretia Aquila cum globo Imperii,&addita epigraphe, RV DoLPHI. IMP.Ru P. F.
ImpressissHil )Ideo Romani veteres tatum artificii & industriae in monetae fabricam contulisse videntur: neque tamen saliariorum insidias omninde uitare potuerunt: aded ut Plinius scribat suo tempore, cum alii aes admiscerent falsae monetae, alii e pondere subtraherent,artem factam denarios probandi: Mirumquein hac artium si pro quo schola alii l gerunt,indeq; nouam quandam huius gnomonices scholatria Mario Gratidiano erectam commenti sunt Balduinus, Bo-dinias, Budelius,adii vitia discuntur, π salsum denam sectaturε-
P.6. ouoniam erat tributum Dominus enim non simpliciter iussit sibi exhiberi nummum vel monetam 1 Phari faeis, sed signanter Hum Da cens- ο σε -κlωσω, id e st, genus monetae huic sunctioni proprium, quo satis facerent censaia Caelare suae prouinciae indicto. Id enim est toto Pan-
127쪽
ν: Aibuocr. ὁ ῖα .αιον. Sed de hac quaestiore peculiarem o-li in commentariolum scriptimus ad verba Domini; α. te Ca seri,rua laris. &c. ubi Ahuncipium Oretati locum enu.cle auim us,pag. 26.
ratione imperi abricare Ita Fridericus aenobarbus apud Ligurinum lib. ID. Hegesiguratam, Regispatet esse monetam: C aras G Domino sub Caesare fulget imago. P. . Sicut quaedam pensis Vulgb S hlusibara dicitur,voce utinam una cum re nobis ignorata. Bodinus lib. vi. de Republ. cap.3. Vectigalenam monetali sita vocat quod Prancipigrauisu
aetorum incommodo de nummo mprecto detrahum,tοθε 1, acpolim es nomine vectigalnouum, tum etiamaa monetal um merceium imperara a iurus ect,trobm Normanni Principis, or non ita pridem PHUM Reges sanxerunt: ut nummorum vis ac potistin ubi uesit eademsine ulla permutatumrs detrimento.
Debet esse satuparua in omnino enim tenendum est,si quidem ex fide bona,& ad aliarum gentium consensum, mone tam curare velimus, parem esse debere metalli & monetae rationem; ut moneta ipsa rudis metalli precium aut non superet,aut certe quam minimo, solis nimirum fabricae expen-m deductis, quae magnae este non possunt. Atq; ita apud Romanos,iusti aequique tenaci ssimos, seruatum fuit, ut par eademque prope monet ae & metalli ratio, nec electioni fere locus es letavi colligere licet ex L. i. L. x. cum aurum. 3. I D dexuro & arg. leg. L. plane g.sed si pondus. D. de legat.I.L.xxxv. in princ. C. de donat. Sed omnium planissime ex L. i. C. de ponderatorib.ubi ita statuitur: a quomquedinfertur a cogatori b. si quis vel staris volueru, vel materiam Vpendere, aqua lanceor tibrammiis paribu uscipiatur. Quid quod de Africanis Leo
scribit,in Fessa antiqua nec aurum nec argentum cudi, nec Mahumetanis eam exercere artem licere: quod sceneratores habeant qui opus aliquod argenteum vel aureum carius te-uendant, quam pro ratione ponderis: quod quidem solis Iu daeis ab urbium rectoribus concedatur. Porrὶ, nec annulum,
nec aliud quidquam ex auro vel argento sabricari posse, nisi
128쪽
inde coniicitur,ac si moneta esset,expendi. Haec ille lib. ui. ragii I. Sesset excessiva vel etiamsi posita in arbitrio monetam G. cient is, qui ea abuti pro libidine & monetam subinde variare posset. Quare certa&determinata esse debet, ut bene monet infra cap. x x I. pag a3. Sc vicissim certa etiam debet elle Lex bonitatis monet certus modus compostionis seu ligar metallorum, quam imminuere nefas sit, ut infra docet cap.
Lege dictum tradit Aristoteles,,του ἔς . . Vnde S hoc consequens est, posse homines illius usum non minus mutare quam ab initio instituere , quippe qui sit mere παύ-Θ-ως . Quod fieri non posset, si naturalis esset vis ac potestas nummi; quod genus hominum arbitrio neque tolli neque mutari potessi Idque ipse Aristoteles ibidem fatetur:
- 'κπον. Vt diuersos nummos ait ibi Muretus in videmus aut edictis Principum au t etiam tacito populi consensa modo pluris modo minoris esse multorum etiam vias aut vetustate aut legum constitutionibus p 'ane sublatus est. Quomodo Lycurgus aureos & argenteos nummos Lacedaemoniis prorsus inutiles reddidit , cum instituit ut serreo tantum
nim aliis sacere ossicium suum potest . cum sit οἰον ἐγγυτροπή- μῖν, ut ibidem est. Et certam debet aestimationem habere, id quo omnes res aliae laxantur,alt Vlp. L. 3. D. de inlit .iuris itaque nisi ob magnam necessitatem aut euidentem utilitatem publicam mutari non potest aut debet, siti enota malitiae aut ονεξία ,ut infra docetur cap xW-
pluetur aba mutatio I Patet hoc in exemplo Nicephori Phocae Imp sepius alIegato, qui si tantum nomisma suae figurae post priores Principes eadem lege publicallet, nihil se-
cistet aut amore aut ab aequo alienum. Sed addidit duplicem mutationem. primi, in pondere, quod cum antea numisma aureum hexagium penderet, ipse telariero excogitatos verba
129쪽
s NOTAE IN ORES M. do duplex esset nummus . pensiones publicae grauiorem exigebam, minor impendiis aulicis erogabatur. Deinde etiam in valorescuproportione, quod sua in lignes imagine praeserti aliorum depressis preciis, voluit. Quo utroque haud leue eum subditis attuliste incommodum eius arva scriptores,
-lti externi populi figuram mstrorum nummorum mniari sunt, atque hac ratio siuos ad nos inuexerunt, eiciendum ent numsit e reputara, formam nostra monetae mutarι: aliter erum externa vix exigι potest.
P.M.facere irreuerentiam J Contra quὶm Romani, qui praece storum suorum monetas & memoriam religiose conseruabant , ut apparet ex L. I.&vit. C. de veter. numism. potest. Theodos.Novcl. is. Leon. Nouel.12.&al.
Vna a proportu Qus ipsa pro ratione locorum & temporum inter populos variat. Herodotus scribit, auri pondo argenti libris tredecina aequatum fuisse. Apud Liuium in foedere cum Aitolis uno capite, auri libra decem argenti librisaelii matur. Lege Consamini au ri libra exaequatur argenti libris xi v & paulo supra, ut colligitur ex L. vlt. C. de argenti precio. At hodie auri ad argentum rationem toto sere terra Hrum orbe elle duodecuplam pro certo adstruit Bodinus lib. VI. de Republ. cap. 13. In nostro verbi inperio de saeculo via decuplam cum quarta parte constituit intelligens huius rei aestimator R. Budelius lib. i. de Mone .cap.2ue num. I 2. Pag. io. Sicut dicunt dela, Cancellarius Henrici vi. Regis Angliae nomine Fortiscue in libello quo commendat leges re .gni Angl ici, cap. 3. Praeterea in regno Fr ancia non patitur Rex
quemquam regni sui silem vendere, quem non emat ab Eso Rege ,Πccio erit iam ariatrio assesso. DEHμJ m Iauper quisti mauult erire, quam salem excessivonecio comparara , mox compellitariΩ tan um de 3iti Regis adems precium emere, quantum congruet torper senis, quotiis in aomo sua fui. Subiicit cap. seq. At non in regno Anzbae
praepedituratiquums iste.aut quibuscumh mercimoniis altit,adpro- p tum arbitrium ct is quocunque venditore prourdere. P. ii. Sex misi admirio M) Γ heodosius Novella sua xxv. Quo pracei ro etiam illud infe pciuu n uorumin commert,ne unquam intra
130쪽
yptem millia nummorum sotidus aistrahatur, emptu a cosiectario si-ytem minbus Eucentu. Denariorum nimirum, non illorum veterum ex pro boargeto, sed aeneoru infimae sortis raudusculorum, quorum adhuc sub Theodosii de aliorum Caesarum nominibus magna copia passi meruitur, adeo viliu simul&cxl l ium, ut non iam mirer septem millia unum solidum con . t inutile obryzatum, ducentis nummulario pro collybo cedentibus, tricesim Aquinta parte totius summae. Quod notandum censeo.
Si alio modo pro nune) Temporum certe lapsu nomina ista monetarum inprouinciis quondam Romanis sunt mutata.
Solidus olim aureus, hodie in Gallia monetae nigrae quam vocari supra notauimus ) species , sexagesima aurei portio. Denarius olim solidi vicesima&quinta pars , ex superiori Theodosii constitutione septies millesima , hodie in Gallia solidi vulgaris duodecima, aurei septingentesima&vicesima. Idem de aliis. P. 12. Soma cap et v. &latius infra cap. seq. Menserae bladicto, ) Aridorum Ze siccorum mensurae, de Pondera quoque,ut de eorum sinceritate constet,signo Prin- Upis aut Reipublicae confirmari hodieque passim solent.
P. 3. 'Pecunia aliena poteLZ mouere Iuuenalis: Quas habeat me reres ahena pecunia, nescis.
Secuudum certam proportionem Eaque proportio strictissime debet seruari, propter lubricissima occationem compendii inde captandi, quod vix curatur aut deprehenditur, nisi seuerissima inquisitio&anim fiduersio adhibeatur. Sed ne que hoc statis est, nisi & aliud accedat, nimirum ut moneta illa nigra siue usualis squippe qua ad res tantum minores, aut
operas mercenarias,aut alias calculi excurrentis minutias opus est , de reuera non tam pro genere pecuniae aut diuitia-iu, quam mero instrumento fori de macelli habendae sunt.&Plerumque in sua tantu in regione noti & fungibilos haben- tui in nonnis ad certum modum in quaque republica admittantur, tam ad cud Edu ira, quam ad solutiones faciendas. Prout utrumque hodierna Imperii Lege sancitum est : & apud Lusitanos quoque nonnili quartam debiti partem eiusmodi viliori moneta soluere permittitur, Pinello teste. Id enim virumque nisi stricte seruetur,plura incommoda eveniunt, α