장음표시 사용
2쪽
R. P. CORNELIO CORNELII A LAPIDE E SOCIETATE I E S R
S. Scripturae olimLouanij, posteaRomae Professore,
mus I. eontinens lib. Iosue, Iudicum, Ruth εc I. Regum.
4쪽
. ' i ADMODUM REVERENDOό: NOBILI AC CLARISSIMO
ADMODUM REVERENDE DOMINE, Ostquam honore,quem merebaris, auctus es, neque Te tantum honos a maioribus acce
ptus, Virtusque propria ; sed & noua Clarissimi Decanatus in Cathedrali huius urbis nostrae Ecclesia acquisita dignitas illustrem fecit, non diu deliberandum fuit, cui hunc P. Cornelij a Lapide Societatis Iasu posthumum foetum consecrarem. Sive enim proli iam patre orbatae Tutor quaerendus cst& Patronus, nullius mihi beneuolentia ac benignitas adeo perspecta est quὶm Tuat, siue congratulandum Tibi, ec exhibendum aliquod voluntatis in Te meae araumentum, nullum certe aut testatius est aut magis perpetuum, quam hoc typis meis excussim opus, quod & in omnium manus veniet & cum auctoris sui fama perennabit. Nec hic esto meo solius studioindulgeo: scio quis in Te Societatis I Es v animus, quae Tua in illam beneuolentia sit: sed ha's ipsa vener tur&praedicet. Ego certe & ingratus sim & Magnorum Viro
rum amicitia indignus, si umquam animo meo excidant ea ossicia, quibus me mim semper complexus es, tum ex eo potissimum tempore, quo Cathedralis Ecclesiae, cuius modo amplisi unam Decam dignitatem suscepisti, ego in bonis ad Dei' 3 hono-
5쪽
honorem conquirendis,conservandis,& distribuendis,cum alii, . urbis huius Clarissimis viris praefecturam administraui,TeThe
laurari j munus obrui te.Vt tum amice,Vt tranquill ό,ut iucunde egimus lut me frequenter,ut manter excepisti sed dum eius ego temporis memoriam recolo, &suauissimo adhuc amicitiae nostrae fructu perfruor, Tu hoc meae meorumque in Teliberorum obseruantiae pignus admitte: Quod ubi factum intellexero, erit sino,quod mihi meisque congratuler;simul ad maiora aliquando audenda timulus magnopere addetur. Indiac nostra Antuerpia
vi. Kalend. Decembr. cI . IIc. XLI.
Admodum Reuerenda: Doinmationi vestrae
6쪽
PER FLANDRO BELGICAM. FGo insta scriptus Societatis Ipsuper Flandro Belgicam Praepositus Prouincialis, potestate ad hoc mihi facta ab Admodum R. P. Nostro Gosuvino Nichel Societatis eiusdem Praeposito Generali, do facultatem Iacobo Metii sic Tvpographo An
uerpiensi typis mandandi Commentaria R. P. CORNELii CoRNELii A LAping, eiusdem Societatis Sacerdotis, in Iosue, Iudi- Cum, Ruth, iv. libros Regum,&i . Paralipomenon. In quorum
fidem has manu m. a subscriptas , de sigillo offici j mei munitas
APpst OBATIO CENSORIS ORDINARII
n Ommenta' R. P Cornely a Lapide Societatu IEsu Theologi, comm btterarum in Cosylo Romano Proselsoru in ubros Iosue, Iudicum, Ruth, Regum-Paralipomenon , quia omnium homi
num regimen s moderationem concernunt, quo tam iuxta hominis
Christiani , quam oblici ut debitum quisque vivat ad promptius Deo seruiendum in sanctitates iustitia Hil terlucem videbunt. catactum Antuerpia die αμ Nouemb. 16 i '
7쪽
pro sacro Romano Imperio. CVm ex mandato Sacra Caserea Maiestatis . omnibm s IuluΤ pographis, Ribliopolis, atquealijs quibuscumque Ebrariam negotiationem exercentibi, strιὰ stricitii inhibeatur, ne quis libros illos a Societatis nostra Patribus hactenus e tos, aut edendos in poserum,intra Sacra Rom. Imper', regnorums θ' dominiorum Sacrae Caesareae Mai t. hereditariorum fines, simili aliAecharactere aut formά, laeis toto, siue in parte excudere vel recudere, vel alio recudendos mittere, aut alibi etiam impressosinuehere, vendere,aut distrahere clam, AuΡ- iam, citra supradiciorum Patrum consensium ac testimomum audeat vespraesiumat, ego Ioannes Baptissa Enge raue Societ. Irsu per prouinciam Flandro Belgicam Praepositus Prouinciatu, concedo lacobo Meusio Phographo Antuemiensi facultatem recudenssi R. P. Corno ιν Corneli jaLside, Societatu nostra Theologi, Commentanum in Io siue, Iudicum, Ruth, iv. libros 'gum s Q. Farat omenon duobus Tomo comprehensum. In cuius rei fidem litteras manu mea siti criptas , c 'sigillo ookν mei munitaι dedi Truxelia anno M. Dc. Dii. de xxviri. Aprius.
Hi Lippvs Dei gratia Hispaniarum, Indiarumque , Rex Catholicus, Archi dux Austriae, Dux Burgundiae, Bi . bantiae,&c. Serenissimus Belgarum princeps diplomate suo sanxit, ne quis Commentaria in losue, iudicum, Ruth, iv. libros Regum, &ii. Paralipomenon , Auctore R. P. CORNEOO CORNELii A LApinp,Societatis I Esu,in Collegio Romano Sacrarum litterarum Professore, praeter IACOBi MEvRsi Typographi Antuerpien-ss voluntatem ullo modo in Belgio intra decem annos proximos imprimat, aut alibi terrarum impressa in has Inferioris Germaniae ditiones importet, venalia ve habeat. Qui secus faxit, confiscatione librorum, &pro singulis exemplaribus peregrinis huc illatis triginta florenorum pcnsione multabitur: ut latius patet in litteris datis Bruxellae, die xviri Octobris M. Dc. LXI.
8쪽
Et Nauci ait S .Hieron Epist. ad Pauli nunc 'pum Somini non tantumgestis df, nomine praeserte Iordanem transit, hostium regnasibuertit, diuidit terrani victori populo per singu u urbes, viculos, Montes, lumina, torrentes atque confinia Allegorico Ecclesia Ana
gicc) calestis Drusilem Viritualia regna describit.
proto primo canonicum, adeo uianter primos
S. Scripturae libros, de quotum auctoritate nenio unquam orthodoxus dui itauit censeri. Porto He-bnei hune librum in suo canone collocant inter Prophetas primum. Hebraei enim,teste S. Hieron.
in Prologo Galeato squi quasi galea S. Scripturae pnefigitur S.Script.tripliciter partiuntur,illamque diuidunt in Tina,id est legem siue Pentateuchum Mosis in Mi d est Prophetas;& n tubim, id est
Hagiographa. Prophetas autem alios nuncupant priores,alios posteriores. Inter priores primum statuunt Iosue;lecundu,librum Iudi um,tertium,Samuelis, silue librum primum & secundum Regum: quartum,Regu nimirum librum tertium & quartum eotudem. Posteriores recensent Isiaiam, Ieremiam, Ezechiele, α duodecim Minotes Prophetas irriores veto tiri licet historici sint. Propfeta
rum tamen ordine dc nomine numerant siue quia
a Prophetis conscripti sunt, siue quia omnis illa illorum historia, sutura Messae tcpora mutuo quodam varicinio adumbrabat. Quaeritur tertio: Quis sit libri Auctor Resp. Theod. hie q. 3.Abulenisq. s.& Andreas Masius, illum longe post mortem Iosue ex antiquis diariis&annalibus qui c. io.v.I3 vocantur libra tu mim ab aliquo spiritu Dei amato siue Propheta suisse collectu, puta ab Esdra,vi sentit Masius; a Samue-' te, ut Abulen. idque verisimilius ei te patebit ex li
bri decursu;maxime cap. io.vers Izaz I3.cap. 19. 47. cap. I I .I6. ac ex fine libri. Porro diaria hae
ab ipso Iosue primitus suisse conscripta censent Heblaei, qui ipsum Iosue huius sui libri faciunt
Auctorem,rdque satis significatur cap.vit. versas. Scripsit, inquit, mi verba Lxcmum meligis D
mini. Si ut enim Moses sua gesta scripsit in Pentateucho, sic& Iosue Mosi, discipulus & successet sua bie describit; perinde ac Iulios Caesar sua acta Se bella in ipsis castris sigillatim conscripsit, indeque librum vocavit Commentarium de bello Gallico, dec. Diatiis autem hisce a Iosue vel eius Amanuensi conscriptis, nonnula in. hoc libro addita sunt ab eorum collectore, quae post
bus toti nouo Testamento coronidem
imposui) redeo Auspice Deo ad vetus Testamentum , ab antitypo ad typum,1 Iesu inquam ad I sue, qui Mosi eius iiDeuteronomio Vbi Pentateuchum finium successit. Vbi ergo manumdetabula amoui,illic mu im admoueo, ae a Iosue usque ad Psalmos veterem historiam psalmosque pertexo, itaque pariter toti veteri Testamento duobus tomis si Deus vitam viresque dederitin co. ronidem imponam. Olim ante 4o.annos haec ipsa BLouaiiij in publicis praelectionibus dictaui & docui.Mote meo solito breuis. imo Blito breuior ero, ne tomi in s.Seripturam nimis excrescant,& quiabbii hi sunt historici qui planam facilem & iucundam a Iosue usoue ad Dauidem prisci aeui hist
Iiam enarrant,ideoque commentatione tanta non
egent, quanta Prophetae, Euangelia 3: Epistolae. Sensit litterati moralem subiungam, quoties eum in S. Hieron. August. Origenaheod.Raban Ru perto, cetterisque Patribus repereto litterati insi
stentem dc accomm*dum' , . . . . c
Quaeritur ergo primb: Cur libet hie inseribitur Iosuet Resp.quia gesta Iosue describit, quibus ille Chananaeam bello subegit, illamque duodecim tribubus diuisit,ae Rempub. Israelis in eadem cois stituit, eandemq; tam in pace quam in bello pr dentissime gubernavit.voluit enim Deus in Iosue dare excplar optimi Imperatoris, Ducis se Principis, multd excelliniusquam Xenophon descripserit in Cyro, Plato in Repub. Aristot .in Politicis: quod proinde merito omnes Christiani Principes sibi ob oculos ponere, ac iugiter intueti Sc imitari debeant. Adde Iosue videri libri huius auctorem, de qHo mox plura. aeritur secundo: An liber hie si Canonicus s.Serapi.Res Montant sim esse Cavonicum, sed tam in Iesue.
9쪽
mortem Io e conti aeruiit, uti sunt ea quae .ls. A que ad mortem. Iosue vet dii e Mosi succedens, de Axa filia Caleb,& e. is. 7. de filijs Dann tratur, ipsi denique mors Iosue c.vit. porro qui qualis& quantus fuerit Iosue, p libit ex libit decursu. Audi Ecelesiasticum cap. s. I. eius vel ut Heroum Herois elinia & magnali, recensentem. Fortis in bela I se inue, seu
m n suum , via ximas in s uuis Dei. expuuare insurgentes hostes. ut consequeretur bo duar ιm Iserui. QSam gloriam .. piis est in tollamis manis sius, ct iactora contra civi atra rhenephrasi
' ca s inite illum' restitis p Nam hiates ipsi minisuis perduxit. An nan in is undia eius impistus est μυήθη una dies secta est quasi I Mauit aliis mum potentem in oppugnanda inimiια undique , ct casuis ictum magnas ct sanctus Deus in s. i. g -- tibia tu veste fortis. Impitum scit ιοηirago Bram h Zim, O in δε ossa potuit tantrariis: Vt
cognoscant gentem patentiam eius, quia centra Des
renare non suis . Vide ibi dicta. Fuit ergo I sue Dux, Pt inceps & Imperator Israelis; fuit Ptopheta Deo saviiliaris. zelator legis cultusve diuini; fuit victor Se triumphator,qui expulus Charianaeis populum fidelem in terram promi Isam reduxit, ideoque expressius fuit typus Iesu Christi, qui suos fidelis facit triumphare de carne , mundo dedaemone, itaque eos in tetram viventium Scin caelis regriantium reducit. Hinc & Iosue praeteritiorem illius aeui fuisse caelibem de virginem, imo ante Eliam Hierosque omnes primum vexillum virginitatis erexisse docet S. Ignatius Epistol. ad Philadelph. S. Hieron. lib. I. contra I in. &S.Chrysost set m. de Martyribus, quem audi: in lira mundi Innacem abes acetatur , Ilantist ina platens trans errariis 1 N inverruuer, Abraham it,probatur, Moses transiuerari Ligno citur. Iesus castri, David I ν iis, Helias arce prus, Danies Sanctas, ι res μιιri rastorcs
Denique Hebr. I lava, & erasi Iosia, sue I sua, Graec) I ηαι, Latine Illis idem est quod M.
viator. Haec ergo omnia unum idemque fiant nomen, quo primum Iosue noster, deinde eius antia typus Iesus Christus appellatus est. De hoc nomia ine multa habet hie noster seratius, ego quoque plura de eodem dixi Num. 13. v 17.Matth. I .a .Fcyhilipp. a. ro. Narrat B. Gregor. Tutorialibet deo ita Consess. eap o. Florentium patrem suum grauibus febribus de doloribus assii m. caelestimonitu nomen Iesu Naue hastulae inscriptum c
piti supposuisse, itaque illico omni moria & d
sua Ie Israelis post mortem Mosis heroici ficta recenset, ac praecipue bella quibus Chananaeam deui ut, eamque intet Israelitas possidendam disti tribuit. In hoc ergo libro clarissiimum diuinae prouidentiae, dc i dei in promis Ira seruandis exempla resplendet; utpote in quo liquet, quM Deus post promissionem Abrahae de Chatranaea possidenda
datam an naso. qui fuit annus a creatione mun
di 249 . re ab egressu Hebraeorum ex AEgypto ηαomnes duodecim tribus a Iacob, Isaae ct Aia1-ham progenitas. savias in terram promissam eiusque pessessionem induxerit. Hoc est quod dicit ut Exodi i a. s. Habitatio autem suarum I prael, OsmUrunt in AEgipio, suis q3O morum. Adde nunc
numer AO. annos peregrinationis in deserto, qui
fluxerunt ab egrestit ex AEgypto usque ad ingressum in terram Chanaan, habebis q7αannos iam dictos. Itaque eausa litteratis scribendi huius sibii suit, ut creationis mundi historia a Mose coepta t E
elesue veteris continua propagatio ordine temporum non interrupto pertexeretur; vique diuinae
prouidditae fides in promissis praestandis toti in uindo testata fieret.. Moralis causa suest, ut in Iosue daret ut Idea persecti Principis, optime tam in bello quam in pace Rempublicam gubernantis. Cicero Pompeium
laudans quatuor dotes in Imperatore requirit,scia licet scientiam rei militaris virtutem, uctoritatem, Ecfelicitatem. Hae omnes in Iosue mirificia ducent.Unde Tettia .lib.3.contra Marciorueenset Iosue esse Angelum illum ac ducem quem promisit Deus Exodi 23.dicens: Da go mitto Minnium meum ante faciem tuam qui te custodiat in via ct introdulat in terram , quam parasitibi: imenti illic exarus tum, ne in avfera eum: Non enim c avit te, quoniam noratu mei sium illam est. Audum quid meum dixit, ob magnitudinem virtutum quas erat edi: νω.ct ob oscium Pi vheta, nuntiantu sciliat diuisiam voluntatem: Iesum autem, ob nominu sui satu i
Allegorica, ut in Iosue pingeretur Iesus Chri .stui debellas peccatum S: omnem inferorum P testatem. Vnde de Iosue ita canit Teriae .lib. 3 c
Dominu eximium, Chiisti inlath imago. Vide nostrum Salianu tomo a.anno mundi 2 O ubi omnia Iosue facta Christo adaptat. Tropologica Se Anagogica, ut in eodem reis Porro ad hare omnia Iosue a Mose, iubente D praesentaretur, qua ratione fidulis quisque ceu mi Deo electus, & impositione manuum orditiatus, auctoratus, & quasi consecratus est dux populi.
Num .27.v. 18. ac Rursum ab eodem ad tam heroica opera animatus est. Deuteron. 3I.7. Conso rare, ait, o Voralustis: tu enim introduces populam isturn tirram, deci Dominin ipse erit tecum.
Qimitur quarto: sit libri huius materia & argumentum p Resp. Argument uua est pros qui historiain Mos . eamque pertexere usque ad finem vitie Iosue. Moses enim in Genesi conser hii historiam mundi incipiens ab eius creatione, illamgue pertexit usque ad mortem Ioseph P triarchae,imi Genesim finit. Deinde in Exodo, L Mit. Numer. & Deuter. prosequitur historiam ILiaelis a morte Iosephi,ac praesertim gesta suales septem non gentibus, sed viiijs capitalibus animae debellatis, victor in terram viventium vi centibus promissam contendere debeat. Ira Otiis pen.Theodor. Rupertus. Hac de causa Iosue, uti 'fide sua Iordanem diuisit siccauitque,ae Blem stulit, se innocetia sua Mosen si perauit Moses enim Deum tiliandit ad aquas contradictionis, ademque a terra promula exclusus fuit, ut in eam Iiaraulem indoceret innocens Iosue Num. ao. nil enim in Iosue culpatum fuit, sed laudata omnia, ae praesertim eius erya Deum fides, fiducia, obedientia, religio, charitas, zelus sertitudo, integi ta , iustitia, politia, paupertas,&c. quibus ipse meruit in Sanctorum catalogum reserit in Martyrol.
Romano ad dicm primum Septembiis, quo ho
10쪽
risgentibae,aw eadem lora mi climn lum rexisset post mortem Mnsi viginti os preminis nes, etiam irae defunctus est: Retnantu seu risi maud ma Amynta, qua μνη- siextodecim curare, apud Aret decima Danao, apud Athenaeusti l σώEiictbonis. minio quaeritiin Quot annonam gesta comis plectatur hie libertRe . Omnesse Econsent nant Iesbe per sistem annos gessisse besta ad subige dana Chananaeana, quae omnia hic describuntur: a Inde secuta est pax , in qua quotanni, superstes fuerit,& populum gubernarit Iosue, non omnino constat. variant enim Interpretes & Chroneso . Rabbi Moses en i censet Iosite mox post bella obiisse, alij Iosue post bella, pacis annos dant decim ves undecim,ita ut uniueritio pties erit populo annos septemdecim,vel octodecim. Ita Gen Mard.lib.i. Climnol Saliamis, Tomi ellus, Adriach .Arias de Lucidus: Iosenlius veto lib. s. antiquitatum cap. I. in fine, Iosue uniuersam attribuit braham 3si.A morte veto Ioseph usque ad exit a Hebraeoru ex AEgypto, & D atrum Mosis flux re anni r . Moses aurem piaesuit populo Α- a nis. Irgo Iosue ei immediate succedens coepitii petate anno a creatione mudi diluuio a nos37. ab Abraham s sa Repromi ne . . a morte Iosepb isi qui suit ante natiuitatem Chri sti anno i 36. vide Clito tarim quam praefiiti
CC ipst in Iosue Origenes homiliasticqvi more Osuo motalis est Ad litteram scripsit Theodor
ius. Procopius &s. Aug. quaestiones triginta. Extant to 4. post quae mones in Geocsim tot uuique Pentateuchum. Posteriori saeculo scripsi Rumma Lyran.Hugo Carditialis, Dion.Catth. Caietanus, ac fuse &exacte Alphonsus Tostatus Episcopus Abulensis. Nolito serulo doctE ae pie scripsit Andreas M sius Consiliarius Ducis Cliuiae , dc linguarum aD annos viginti quinque, Beda&Bellarivinus M. primὰ peritus; sed hoc habet quia si ideolo.
Hebreti autem,quos sequuntur Patres, ut Eusebius C tum interpretem carpat, licet sires in rebus mio tis. Habet etiam nonnulla minus sana vel sanE s lib. io. Pia ar.Clemens Alexa b. Et tomS. Aug. lib.18. de civit. cap.ri. Sulpitius lib. i. sacrae histor. Magalianus & Masius in cap.vli. Iosue eidem dant annos vignti septem. Quare cum Iosie motriuus si anno aetatis IIo.ut patet c.vit .v.29.sequitur euDucatum populi suscepisse, anno aetatis S;.Demeenim annos 27.Ducatus eius ab annis ii vitet eius. dem.incides in annum initi Ducatus 23. - horum sententiarum sit verior indicabo viti in Porro Moses Genesim orditur a creatione Adae & mundi, finit vero eam in morte Ioseph, quae nantia,vi de criice non adoranda. & de imaginibus in altari non collocandis. quae caine legenda&intelligenda sunt. Notauit ea D. Ioann Molanus in limina operis posteriori editione Masius excellit in Geographia. dc locis singulis tertie sanctae graphice describendis.
Masium secutus est Arias Montanus, qui in e-lsantia styli excellit. Ε nostris copiose commentatus est Cosnus Magilianus, docte Sc recondit E Maus seratius,accurate Iacobus Bois cirus.
Patimὸ. Deus apparet Iosue u ue cor Arat ad inuaden am Gananaeam. Seon . v. IO. Ioque iubetpopuIumparari in tertium diem ut Ioraeanem transeat. ac Riaeritis σGaditispraecisi ut caeteras tribus armatiprceant, ut istoriurospromiserant.
i. F T sactum est post mortem Modi si servi Domini, ut loqueretur Dominus ad Io-
sue filium Nun. ministrum Moysi.& diceret ei: Σ. Moyses seruus incus mortuus est : Surge. 6c transi Iordanem istum tu, ' Omnis populus tecum, in Ierram , quam ego dabo filiis Israel. 3. Omnem locum. quem calcauerit vestigium pedis vestri, vobis tradam . sicut locutus sum Moysi. 4. A deserto 3 Libano usique ad fluuium magnum Euphraten. omnis terra Hethaeorum usque ad mare magnum contra solis occasum erit terminus vester. s. Nullus poterit vobis resistere cunctis diebus vitae tuae: sicut sui cum Moyse, ita ero tecum : non dimittam, nec derelinquam te. 6. Confortare. & esto robustus; tu enim sorte diuides populo huic Terram pro qua iuraui patribus suis. ut traderem eam illis. 7. Confortarei itur. & esto robustus valde; ut custodias.& facias omnem legem . quam praezepit tibi Moyses seruus meus: ne declines ab ea ad dexteram. vel ad sinistram, ut iri telligas cundia quae agis. 8. Non recedat volumen legis huius ab ore tuo : sed meditaberis in eo di bus ac noctibus. ut custodias ct sacias omnia quae scripta sunt in eo i tunc diriges viam tuam, R intelliges eam. 9. Ecce praecipio tibi. confortare& esto robustus. Noli metuere. ct noli timere: quoniam tecum est Dominus Deia: tuus in omnibus ad quaecumque perrexeris. io. Praecepit luci Iosue principibus populi, dicens: Transite per medium castrorum, d imperate populo, ac dicite. Comel. in Iosue. A 2 rr. Prae-