장음표시 사용
421쪽
3 18 Commenta iij in Arist. Logica in .
ineluditur in eius definitione , vel quia consequitur ad subiectum ratione suae essentur,& tunc subiectum ponitur , Ut propria & necessaria causa in praedicati definitione: unde erit in secundo perseitatis modo: & sic erit NM. ex per se.Et notat D. Tho. hic, quod non D. Nom. demonstrat circulariter Arithoi. cum dicat demonstrationem debere esse ex necessariis , quia est ex his , quae sunt per se .Et modo probat debere esse ex is, qtis sunt per se: quia in ex his, quς sunt necessaria, quia primum dei nonstrauit,scilicet, demonstrationem debere esse ex necessaris, no 1 oliun , quia est ex per se propositionibus, sed ex diffinitione eius , quod est scire, quod facit vera demonstratio. Cum autem probat demoliratione esse ex his, quae sunt per se, non vere demonstrat, sed ad hominem ostendit. Lege S.Doctorem leti. I m videbis ex Arist. constituere necessarium ex suppositione, quod non est simpliciter necessarium, sed secundum quid. Tertia conclusio . Demonstratio no3.C eis. esse'extraneis, sed ex Proprijs
Di strer pri ne ipsis. Et loquimur in praesenti, noν ο nou de 'principiis, quae dignitates appellant' tunnam illae plurimis scientiis commug - μα nes esse possunt sed loquimur de principijs propriis illius sticliae, ut sic: Noenim geometra demostrat per princita Arithmeticae nec eco uerso Et hoc
abet verum nisi unius scientiae subiectum cotineatur sub subiecto alterius scientiae, de quo postmodum .Et prob. conclusio: Nam demonstrationes ex
principiis subiecti,& Der ratione formalem subiecti procedunt, sed principia physic ς & mathematicae,nec rati
formalis procedendi sunt eadem, quia subiecta non sunt cadem ergo intentu. Et prob. exemplo. Ego demonstro de homine, quod sit volumus per eius rationem formalem: ergo hoc ipsum no possum demolirare de linea per sua indefinitionem,& rationem: quia ratio formalis lines & hominis diuersae sunt nec una sub alia continetur. in . Quarta conclusio. Scientia est sem 'ς piterno ruria , incorruptibiliu Π Pori ci& non nisi Ini accidens corruptibi
lium. Patet ista conclusior quia scientia est uniuersalium obi ectorum , sed D quibus ista sunt per se, M incorruptibilia : ut si seiriis.1 .lib. ostendimus: ergo. Et praeterear
quia scientia est ex uniuersalibus , de per se & de omni: sed ista sunt incorruptibilia, c aeterna, ut omne animal raiationale est volitiuum, omnis homo est animal rationale: ergo.Quae omnes ,P- positiones sunt aeternae veritatis: ergo.
Et nota , quod etiam de illis, quae irequenter fiunt demonstratio est. Ita Arist.&D.Tho.testantibus, quia sunt D. εἰ, Τ per se, Muniuersal ter, &coueniunt seris υν
pro tempore, quo apta sunt Couenire, fune ρει& ita conficiendae sunt demonstratio is esse demennes, ut ex uniuersalibus propositio- irratio. nibus inferatur conclusio uniuersalis,
remouendo illa , in quibus potest esse desectus, vel ex parte temporis, vel ex Parte causae, ut scilicet, semper eclipsetur Luna, si terra sit sibi diametraliter interposita; sed semper,quod est in hoc sgno terra est Luns diametraliter interposita: ergo semper qε luna est in hoc signo et ipsatur.Vide D. Tho .lect. 17.In hoc .c. infert Arist. definitionem debere esse sempiternorum : quia demonstratio est eorum, di definitio est
demonstrationis medium. Quinta conclusio. Demonstratio s. Concia. non solum debet procedere ex principiis extraneis,sed nec ex principiis co Dem ramunibus. Et cum proprium possit acis ei an deincipi, ut distinetitur contra commune , bet proce Se ut distingimur contra extraneum, de a per viso quod no debet procedere ex CX- principia traneis , modo probat, quod debeat efimamia . Procedere ex non communibus, sed
proprijs.Et probo: Na scire per se aliquam conclusionem est, quod cognitio mea terminetur ad rem scitam per principia eius: sed si principia sunt comunia, non determinabitur cognitio ad illam per propria principia : ergo non scietur per se. Maior patet: Nam scire per se homine esse risibilem est, quod cognitio mea terminetur form liter ad obiectum imponatum per illa conclusionem .Minprob. Nain no scit Perse circulum esse quadrabilem, si sciat hanc demonstrationem, ubicumque est dare quadratum maius,& mivinus
422쪽
De Posteriori resolui. Quaest XCIV. 3Is
nus est dare quadratum aequale:sed in circulo est dare quadratu maius , ubi
contineatur circulus , & cst dare quadratum minus colentum in circulo:er Eo est dare quadratum aequale circulo: quia medium, per quod demo nil ratur, scilicet, maius & minus aequale,&ina quale sunt principia uniuersalia , conuenientia pluribus alijs,'uam quadrato,& circulo : ergo vi P te aliquid sciatur debet esse ex principijs cotauementibus solum subiecto, de quo pansio drarionstratur . Si autem Principia sint uniuersalaa ea , cj sciemus per illa erunt scita per aliud, idest, per cognitionem terminatam ad aliud, in quo ipsa continent ut,& non P se, idest, per
cognitionem terminatam ad eamIdem rem formaliter. c. Conelia Sexta conclusio. Principia cuius lita
, bet scientiae illa sunt,quae cum sint ve- ρὐαιιρia ra non coni ngit illa clemonstrare in il gyria alia lasOentia, in quae sunt principia , sed cuiussi praesupponuntur vera esse , & per illatia. demo nil ratur reliqua .Probatur , quia alias in demonstrationibus abiretur
in infinitum.Sed aduertendii est, haec principia esse in duplici differetia:quq
dam enim sunt pro Pria, quaedam communia .Propria sunt in qualibet scientia definitio subiecti , O passionis iaNam secunda passio per definitionem subiecti , & primae passionis de subiecto demonstratur, & sic de alijs Sed de hoc in secudo. Principia comunia sunt comunes animi coceptiones, visi ab aequalib. aequalia demas , quae remanent sunt aequalia,&scietiae particulares utuntur his principijs, non in sua uniuersalitate, sed determinate, . t geometra,dicendo, si ab aequalibus magnitudinibus aequaJcm magnitudinem auferas, magnitudines remanentes sunt aequales. Et arithmeticus, si ab aequalibus numeris aequales unitates demas,&c. Vide D.Tho. in praesenti,&videbis quid sit suppositio, petitio, &quaestio . Vide D.Τhom .lech. 22. Vticias, quod consequentia mala non est
AD primum respondetur ab at qui
bus posse de aliquo obiiciosa -- beri scientiam, quod est necessarium ex aliqua suppositione facta Sed respondetur , quod illae propositiones sunt necessariae pro eo tempore, quo nata sunt haberi sua significata, no vero pro quolibet tempore. Et est proprietas lunae, quod sit eclipsabilis pro tali tempore, quo cocurrunt istae dispositiones, quod terrae sit interposita. Sed haec solutio non loquitur de actu eclipsis, sed de potentia. Hic vero loquimur de actu. Respondetur ergo, quod non solum potentia demonstratur, sed etiam actus: itaque luna eclipsabilis est : & positis talibus conditionibus habcbit eclipsim actu. Primum autem simpliciter est passio logica, & demonstrabile absolute Secundum auteest passio phy sica, quae conuenit lunae pro aliquo tempore facta aliqua suppositione. Et passio physica non est abiolute conueniens, sed aliquo praesuphosito,& ita non debet conuenire abias olute,sed illo praesupposito,sicut existentia passio physica est animae rati natis , & caeli non absolute conuenies illis, sed illis, conuenit secundum quod
terminant creationema ita non potest de illis absolute demonstrari, sed
faeta aliqua suppositione. Vide D. Tho Iect. 16. ubi sic dicit Arist. Eorum autem, quae saepe fiunt demonstrationes sunt, & scientiae ut lunae defectus.
Manifestum est quidem, quod secunduruod huiusmodi sunt, semper sunt, ubic ait Doctor Ecclesiae. Quaedam aute optimus non sunt semper secundum tempus :sunt autem per comparationem ad causam, quia nunquam deficit, quod posita tali causa sit talis effectus. Nunquam enim deficit quin semper sit lunae eclipsis quandocunque terra di metraliter ponitur inter solam Sc l nam. In qu busdam vero contingit, quod non semper sunt etiam per comparationem ad causam: quia causae impediri possunt non enim semper ex is mine hominis generatur homo duas
423쪽
3co Commenta iij in Arist. Logicam.
manus habens: sed quandoq. fit des
eius, ut propter impedimentum causs, vennateriae. Haec Doctor S ictus. Quia
crgo stante causa stat effectus, & causa impediri non potest, fit demonstratio, quod luna cxistente in tali puncto, sequatur solis eclipsis . Non vero demolirari potes , quod homo sit disgre gativus visus, qilia contulictio albedinis cum homine nec physice nec metaphy sice habet necessitalcm.
Ad 2.confir . resp. Soto. q. s.lib. isto S udo res p. quod Arist. no demo si ratcaelli moueri, sed esse aptum, , t semper moueatur, & terra cite apt i quiescere secundiam se totam. Tertio rci P. quod
quia Arist. existimauit motum caeli esse aeternii , credidit esse eius propriam passione, S: ita appareter hoc .pbauit, apud aliquos veritate fidei ignorates. H δ. V. secundum respondetur, quod Arist. docet habere tres poste dcinon- ου σε. sttari de quadam figura,seu de ratione figurae determinata ad rationcm ita anguli, quod nos libenter falcmur.Secuns,luii. . do rei P. quod demonstrat de figura , quia demonstrat de triangulo, quae citquaedam figura . Vnde luamuis illa sit Per accidens ex terminis, fgura habet tres, haec est per se, aliqua figura habet treS, no qua ratione est figura, sed qua ratione est talis 1 quia haec conclusio, aliqua figura habet tres angulo S x veris per se, tu necessarijs insertur in primo tertiae , ut omnis triangulus habet tres angulos, omnis triangulus,cist figura, et zo quaedam figui a habet tres, &quaedam figura accip:tur contra ', Si ut dicit formam conti alientem sua ratione formali, alias non erit per se ex Aileen . terminis.Ad cofrin. respondet calet. hanc prupositioncm,cortius est niger,
, respectit speciei cste accidentalem, &pcrtinere ad quintum praedicabile , vir te docet Porphyr. in praedicabilibus, scd respectu indiuidui,scilicet, huius corvi ciε 4.praedicabilis, quia necessario conuenit huic coruo nigredo, &nuit ex principiis huius indiuidui nata ris. turaliter loquendo. Qirod si dicas, aliuando ficri corruim album . Res Pon
et Caici.quod tit iter se physice, non
vero logice. quia OIitur ex aliqua complexione huius indiuidui, quae si non
impediatur semper se explicat in nigredinem. Ad perseitatem vero physi- καcam sat fuerit, quod nisi impediatur se . quatur talis res, sicut existentia sequi- - - 2tur ad productionem animae, nisi impediatur,&praeueniatur.Ut patet in assu ptione humanitatis ad Uerbii, ubi non
sequitur propria existentia ammae r tionalis ad eius proditistioncm: quia impeditur. Et cir dicit Porphyrius, quod ἱni lnigredo corvi est scparabilis per intel Drjdias eslectum, loquitur respect u spcciei,S no riviri . respectu indiuidui .Et si rursus arguas,
quia nigredo conuenit Omnibus cor-uis : ergo seccundum aliquid commune illis conuenit, ergo non secundum principia indiuiduantia: quia illa non iunt communia, sed propria cuicumq.
indiuiduo. Responda, quod aliquod principium indiuiduale potest esse oluia ibus commune, quia indiuiduat non per se ipsum,sed cum alijs adiunctum , t patet de masculine itate,& foemineitate, Quae sunt principia conuenientia masculas,& se minis, ratione conditionum indiuiduantium: quia illa non sola indiuiduant. Nec in conuenit nigredinem huius corvi csse commune Proprium in ordine ad diuersa, sicut risibile in ordine ad hominem est Pr prium,& no in ordine ad animal. Haec Caiet. doctrina maximum funda nactu habet in D.Th. in illo lib. I .lict. Sed Notirci podctur, qirodacculus. s.praedicabilis nigredo rcspectu hiuus corvi ,
nec solii conuenit huic coruo, sed alijs
corvis,& rebus alius:& multi corvi sui visi sine nigredine naturaliter: nec CX
principijs huius corvi profuit, si qui-dcm conuenit aliis, sed in aliquo principio accidentali huic coruo , ia mutitis alijs rebus comittit: quia in illis omnibus reperitur similis dispositio ad nigredinem habendam ex aliqua conat m causa, dc occulta orta.Et qua do D. Th.dicit supradicia lectione, Onanc accidens, quod causatur ex adi quo pr i
cipio subiecti si definiatur oportet, quod subicctum ponatur in ei us definitione , loquitur de ortu accidentis ex principiis specificis. Lt argumenta qus contra se statuit Caiet. non soluit c. 7.
424쪽
unde eisde sua opinio est rei j cienda. Ad ultimam confirm. at qui respo- ad C. f. det, omne propositionem directa, Scnecessariam est e per se, si sit necessariaia non directa non esse per se, sed superius visum fuit hoc esse falsum ride er. go est propositionem esse necessarianiux terminis,& p se: sed potest esse necessaria ratione connexionis reru , 8cnon esse per se, ut hoc animal est homo e quia ratio animalis necessario connectitur cum aliqua ratione hominis ex eo, quod homo est animal, & tame animal est homo, nec est in primo nec secundo modo perseitatis. Ad tertisi' resp.ex D.Tho. I p.q. I.si Ada adi. od demonstrat ea de conclusione per diuersum medium. Et hoc non est contra Arist. Eodem aute medio non potest demolirare, ut probat argumetum. Soto.q. .dicit, 'a quando unius scientiae subiectum aliquo modo pertinet ad subiectum alterius, na scientia potes deinostrare principia alterius :N quia quantitas et accidens corporis naturalis,potest Philosophus rationem reddere principioru Geometriae. Ad eonfirm. resp. quod quando dici- δι-s mus scientiam Procedere ex princi- p ijs proprijs,propria accipitur, ut distinguitur cotra extraneum, non ut distinguitur cotra uniuersale. Nam scieΩuomodo tia de uniuersalibus agit,& per uniueraeeipia- salia principia, no vero per extranea, rur parti- nisi quando eius subiectum quodam-cula pro- modo ad subiectum alterius attinet, prium, ut quod non est procedere omnino per
conditioni Ad quartum, lib. I .de uniuersalibus bias dam3 responsum suit, dum tractauimus, an Irrationis. uniuerialia sint eorruptibilia .De pr ad .arg. positionibus perpetuae veritatis, vide Caietan . hoc lib. .cap .a cap. 3.VLque ad as. Tria sunt Gisputanda. Primum, quomodo differant demonstratio quia, D propter quid .Secundu , de scientia sub alternata.Tertium,de uniata te scicntiarum .Hoc ultimum latissime lib. I .tractatum est dum disputaremus, an logica sit una scientia circa
Quaest. XCV. 36ΙQVAESTIO XCV. demonstratio, quia,et propter quid, sinit eiusdem speciei.
I N hae sunt variae sententiae , Ut est Onινιώ, holum variu ingenua. Aliqui existi , ohinc. .udemostratione, quia, Styp quid, ' fnon differre specie:quia demonstratiotio est, quae procedit ex prioribus, ¬ioribus,&causis: sed noc simpliciter conuenit demolirationi propter quid,& secundum quid, demonstrationi quia: ergo Probatur minor , quia demonstratio quia, no procedit ex notioribν simpliciter, sed quoad nos, nec ex prioribus simpliciter, sed quoad
nos, nec ex causis, nisi in cognoscedo, quae non sunt eaedem causae cum cauialis demonstrationis a priori, ergo. Et Confr. 1.
confirmatur:quia demonstratio est syllogismus faciens scire, sed demonstratio a posteriori non facit scire sitnpliaciter, sed secudu quid; quia scientia aposteriori est secundum quid scientia: ergo .Et confirmatur secudo,quia Ari Cο r. a. stot .non definiuit demolirationem superiorem ad quia,& propter quid . sed statim tractauit de demoliratio: e propter quid. Sc cap. 3. posca cgit du . cmonstratione quia: ergo sigmini est csse analogica membra, nec demons crationem de illis uni uoce dici. Masi CS c. a. Odi, ni io .scch. I. q. t. iicit demonstrationcm Musu .
esse analogi ad quia, & propter quid,& demonstrationes illas esse species non subiicibiles, sed praedicabiles, Schane sententiam D.Τho. tribuit, Sc . s. f. ἐ- . ne causa,quia nunqua D.Tho at quisi i sit . tale somniauit. Soto varius in in hac parte . Nam quaest .a .ad A. dicit dem Ou s. . 1l rationem, quia, non esse demonstra--o i
tione simpliciter sed secundum quid. 'Et quaest.6. ad primum, dicit differre specie. Alii dicunt demonstrationem
ad illas esse aequivocam. Antequam ego quid sentiam proferam,aduerte dum cst, demonstrationem propter
425쪽
3 62 Commentarii in Α rist. Logicam.
A. αδι, ις uζη rationibus formalibus . At ve
. Norinus nostro modo intelligendi,di--τ' eitur alio modo demonii ratio , quia , quae non procedit ex causis immedia res, sed immediatis. Et illo modo no loquimur de demostratione quia in praesenti. Rursus est considerandum dem cist rationes istas accipi posse, vel formaliter,uel materisItur. . Cst clu. Dico primum, demonstratio quia, miror. 8' propter quid, differre possunt specie ex parte formae S: prioris lice , &etiam esse eiusdem speciei. Probatur, quia si fiane demolirationes in Barbara, ex parte formae erilite uiae speciei: quia habent eandem dispositionem in modo & figura . Et fi fiant una in Ba bara , alia in Darij erunt diuersae speciei ex parte fornu, quia formae illo-xum modorum diffvrunt specie. a. metu. Dico secundo.Si sint aliae demostrationes in eadem scientia ex parte rationis formalis obiecti, erunt eiusdem speciei: ge si una fiat in una scientiae de altera maIa erunt Aiuersae speciei. Et
hoc non eget probatione. F. Conet Dico tertio confiderando diemoniam mast,a st axiones istas posterioristice, & ex μοὐ, o Ma pam materiae demonstratio 1 priori, - λ. 3 D. N . posteriori su ni simplicitor demonis in fati. strationes,& specie differiit. Quod sint .. m. simpliciter demostrationes probatur, j a isfia quia demonstratio in communi est syl--. Ioglim fac icns scire, sed demonstra tio a posteriori est huiusmodi , ergo est simpliciter demonstratio. Probatur
minor nam cognoscit coclusione eui-
deter,no per habitu principio is, qma cog noscit discurrencio, nec pcr habitum fidei, nec opinionis:ergo per habitu stientiae, nani nullus alius habitus facit scire eonchisione per discursu , N: euidenter, nisi scientia vel sapientia. Et
. ita Arist. c. h. vocavit demonstratione,
Ratio ob sciendi modum, quia faeie φ om se H scire. Et hanc opinionem tenet Alber
' -- Quod vero specie dissutant Probat . Nam constant diuerso modo tendendi in obiectum, Si diuerso modo proe dunt, lx diu tas proposita Ombus: ergo differunt specie. Antecedens probatur quia demonstratio a pitoli procedit Per caulam ,& a posteri ori per esi lium : sed ille est diuersus modus tendendi ,ergo. Et ata sunt multae demonstrationes a priori differentes specie cx parte materiae, & format, & inultaea posteriori eodem modo .Et ita demouratio m communi dicit syllogi sinum facientem scire, siue hoc, siue illo m do.Nam abstrahit ab hoc, quod est fa in nVrocere scire a priori,seu posteriori: vel rast mdicit syllogismuin procedentu ex prioribus & notioribus,& causis , dcc. ab- strahendo ab hoc, quod eli procedere . m. re ex causis in essendo, vel cognoscendo. Non ε ρηε Et vide elegantem locum in D. Tho. i. ρ qui .P.q. 2. ar. a. ad 2. ubi saluat definitio '2- - ... nem demonstratiores m de monti ratio, ne ad riori, Sc a posteriori. Et non dubito unam & eandem scientiam esse quae procedit a priori Sc a posteriori,& unam simplicissimam, qualitatem. Ex dictis sequitur, demo nil ration En, non esse aequivocum ad supradicta ., de maledixisse Masium cum dixit demonstrationes a priori, di posteriori esse speclas praedicabiles,& non subiicibile, quia implicatio est dare speciem Praedicabilem,& quae non sit sub genere:& ita erit species subiicibilis: quia si est species praedicatalis constat genere & differentiati de fie erat sub i Ilo genere , quo constat. Ex ductis rationes primae opinionis manent solutae . Demonstratio autem ρd impossibile, vehest a priori, vel a posteriori. Et ita ad istas omnis reducitur demonstratio. Vide D.1hoin lech. I s.circa ca P. I 3.de scientia uibalternata est agendum.
Utrum scientia subalternata sit unε
scientia in eo,qui non halet subahernantemeTng. I., non dari scientias substernatasacae scientia subalternata in
426쪽
est illa , quae addit differentiam accidentalem in suo obiecto supra obiectum scientiae sub alternantis,& hac ratione musica est subalternata Arithmeticae, quia addit supra numerum so in re itatem, ut ita loquam agit enim de
numero sono ro,& perspectiva geometriae, quia a git de linea visuali: addit namque visualitatem supra obiectum geometriae, quod est linea: sed si ita res iis debet habere, tunc sequitur , 'uod Perspectiva Sc musica non sint scienetiae: noc autem est falsum:ergo. Probatur minor, quia numerus solio rus estens per accidens, conlians rebus di ,uCrsorum praedicamentorum: sicut &linea visualis .vilualitas,& linea ad di-iliersa praedicamenta pertinent. Nam visua , s attinet ad praedicam ctum qualitatis, de linea ad praedicamentu quantitatiς. Et ita dicrtur, quod est accidentalis disterentia: sed ex differentia accicientali,& ex eo, cui accidit, non potest fieri ens per se:ergo nec supradicta sunt ens per se .Et confirmatur: Navel agit musica de linea pciser & hoc non , quia de illa agit geometria, vel agit de visibilitate,& nec hoc, quia de illa tractat philosoph ia, vel de viroque, ta hoc est ina vili bibite : quia est cias per accidens,&impossit, te est, ql
na proprietas utrisque conueniat Dices cum Caictan. quod agit musica de visibilitate in linea, visibilitas in linea - ens per se est. Contra: Nam veletractat delinea vel non : si sic redit argumentum: quia est eras per accidens: vel non tractat,& tunc non erit scientia subal
Si aliquis habet scientiam sub alte
natam solam, sine scientia subalternante, ut solam muscam sequitur , quod non cognoscat certo conclusiones: Ses hos est verum musica non erit scientia , quia de ratione scientiae est certo conclusiones cognoscere. Probatur sequela: quia conclusio illata ex princi piis non habet maiorem certitudine ,
quam principiar sed principia fide humana cognoscuntur,qus non est infallibilis, de certa, sed est cum Formidine. ergo conclusio scita non est certa, sed formidolose cognita . Probatur mi-
nor, quia non sciuntur habitu principiorum , cum snt conclusiones scientiae sub alternantis,nec sciuntur per scientiam.quia est casus, quod sciens s lam scientiam subalternatam habeat: ergo sola fide humana cognoscit illa. Unde dixit Diuus Thom. I. par.qMaest. I. aieti c. h. ouod scientia subalternata
Per fidem accipit principia a subaher
Tertio t Nam si scientia subaltema, ita dubet addere differentiam accidentalem obiecto sub alternantis, sevi itur quod de quolibet obiecto pollini esse scietiae infinitae,' itia cuilibet obiecto possunt addi multae differentiae accidentales, it enti mobili potest addi albedo, nigredo, dulcedo , &c. S ita resultabunt multae scientiae subalternatae, quod videtur maximu in Ovenies. Et confirmatur noc argumentum: Na C.
sequitur, quod si sub alternata est scientia, quod nabeat obiectum distinctum ab obiecto subalternitis,ic sic qε habeat distinctas passiones: hoc atine ostfalsum, ut patet ex praelia remo. n hac quaestione loquimur de subalternatione proprio dicta. Et quidem ego prat-terea, quae dicit Caictan. in hoc cap. N I .Par. quaest. I .2rt .a. pauca habeo dicenda. Nolo in hac parte referre Opinionem Varque in lupradicto art. quifriuole loqustur in hac materia e nec Caietanum egregium Thom istam intellexit, cuius rationes , & argumcnta friuola appCllat. Dicit cirim Va queZquod scictia stibalternata est illa, quaegrota Ninerua de aliquo agit obi et O , & subaltei natur illi , quae subtili
minerua eadem pertractat. Cur hoc impugnemus p Certe credo , quod secundum hanc tuam sententiam subauternatur ipse Varquer Caietano . Sed his omissis duplici via de sublici natio nescientiae possumus decidere.
P Rima conclusio : Probabilissima est
sentetia Caietani in hoc cap. ubi ζ', dicit ex Alberto ad subalternationem εἰ R scientiae requiri primo, quod obiectu sub alternatae in eludat in se obiectum subalternatis cum additione differen '' Z a et tiar
427쪽
tiae contrahentis ipsum ad naturam, vel materiam determinatam, quomodo linea visibilis contrahit lineam per visibilitatem . Secunda conditio est , quod illud additum subalternate oporici esse alterius generis ab eo, cui additur tertia conditio, quod hoc additum sub alternatae non tiuat ex principiis subieeti sit balternantis. Quarto,quod
subalternans dicat propicr quid principiorum sub alternatae. Alteram conditio .rem addit Caietan . quod additum per se dependat a re, cui additur, seu quod res, cui fit additio ponaturin dc finitione additi in primo modo perseitatis, sicut punctum ponitur in dc En ticine l. ncae, ex quo resiliabit aliuod vinu ri obie ium,SI non per accicns .Htic omnia patet cxemplo musicae, cuius Obicctum c it numerus sono
Rario autem harum quatuor conditionum haec ethr Nam subalternata scientia diltincta psh a sub alternante . Et pateriquia demonstrat veritates, ad quas subalternans non attingit illaseer se ipsam demonstrando. Vt musica demonstrat hanc conclusionem, quodicitia faciat consonantiam, seu sit consonantia, 8e non secunda, quam veritatem non potest sola arithmetica de. - monstrare . Vnde sequitur, quod su
rWLAE . biectum debet esse distinctuin , & non
omnino: quia subalternata de Pendeta sit balternante , cum conclusiones in subalternante demonstratae sint primcipia subalternatae: qua propter unum
sit biectiun debet aliud includere, ianon ut pars subiectiva includit genus, ut homo includit animal, quia tunc non esset scientia subaliernata, sed e dem, quia scientia de genere,& specie eadem est. Nec illucs additum debet esse passio subalternantis scientiae, quia non su ceret diuersificare subiectu in , & scientias: nam scientia , quae eosiderat subiectum, considerat etiam passiones omnes: sed debet differentia seu additum esse accidentale , sicut est Oniatio' visibilitas respectu linea, & sonus re- subalare spectu numeri . Ex quo statim sequitur,nara Di quod cum subaIternata tractet musicaria. verbi grλtia de numero sonoro, quod
debet praesupponere princIpla ex tubis
alternante: & conclusiones, quas su alternans demonstrat accipere, ut principia ad inserendas conclusones. Et
ita tantum dicit, quia de principijs,
id est tantum accipit illa, ut vera noravi euidentia sibi , quatenus est stibalia ternata , nee ut demonstrata in se ipsa.
Et illud ipsum, quod dicimus de mamero, dicendum est de visibilitate, quae per se consideratur a physico, de qua& suas conclusiones demonstrat. Et has accipit etiam musicus , ut demonstret suas conclusiones: postea ex sono in numeris seu de numeris sonoiaris conc lusiones demonstrat, quae neque in arithmetica, neque in philosophia dumonstrantur. Cum igitur agat de numero tonor ,muscae, de dia linea
visuali, perspcct ua requii ut principia ex numeris,& sonis, & ex linea, & visibili desumptis. Et postea ex eo, quod
numerum coniunctum sonis conside. rat coclusiones infert, quae nec ad physicam, nec ad arithmeticam attinet .
Sed dices, quonam modo fieri potest unum obiectum,ex his rebus, ita diuersis p Dico, quod quantiis in genere rei
sint ita diuersae, quia tamen connectu tur ad eum modum, quo linca punctis Connectitur . resultat unum obiectum scibile, quod est, vel sonus in numeris , vel numeri sonantes , sicut linea est unum quid, etiam si punctis continuetur. De quo vide Caici .in hoc cap .eleganter,&prosundissime rem hanc tra
Et si inquiras, an TheoIogia sit scien obierintia subalternata scientiae Dei,& beatorum, quia cum non addat eius obiectu obiecto scietiae Dei differetia acciadetate , no erit simpliciter subalterna- . . in .Respodetur, quod ita tenet viri grauissimi, ut M.Banes , Zumel, Sc alii supradicto a r. a. Sed solii cst suballirn Ia, quantu ad hoc, quod sua principia accipiunt euidentiam a scientia Dei, di beatorum , & metaphysica, non est subalternans reliquas ici ctias, quia reliquae non addunt illi accidentalem
disserentiam. Vide D.Τhom. I. Poster.
428쪽
eiae de genere , loquitur la o modo Pro dependentia eiusdem a seipso, s
cundum aliquam considerationem. Non enim possumus habere scientiam de homine , nisi habeamus scientiam 3. de animali. Et hoc vocat subalterna
secunda coelusio:Probabilis est satis modus subalternationis, quem acutissimus Caiet.ponit . . par. 8. I .art. 2.& hunc sequuntur viri grauissimi nostrae scholae & alienae Fr. Ambrosius D frma de salarat Primarius Salmanticensis inters en isto loco. i. p.& alii multi. Iste mo- ηm Db- dus talis est, quod differentia essentia Deru u- lis , & per se inter scientiam subalte νε. νε Db- natam, & subalternantem est quod lierna- seientia sub alternans habet concI OxHm. nes visibiles immediate in primis prinei pijs, & ex illis immediate educit ilialas : scientia vero subalternata habet conclusiones visibiles quidem ex principijs , non immediate, sed mediante habitu scientiae subalternantis. Itaque nullus habitus scientificus habet ex se primo euidentiam,sed illa habet, qua- . tenus deducitur ex principijs, a qui b. euidentiani & certitudine accipit.Sed, est differentia, nam subalternans accipit immediate euidentia a principiis. subalternata non ite, nisi media subalternante scientia. Qiiado igitur inter duos habitus ista fuerit dependentia, quod unus in suae uidelia ab alio de Pendeat , est subalternatio inter istos duos habitus . Caeterae vero conditiones,quod una scientia dicat differeniariam accidentalem additam obiecto alterius scientiae, no pertinet ad essetiam scientiae subalternaeae, sed ad ra-
. tionem talis scientiae,& quod una di. cat quia , & alia propter quid, est de ratione subalternationis,quoad principia. Verum quod in sua evidentia d pendeat a subalternante, & a prin- cipiorum habitu mediante illa, est erusentialis conditio. Unde nostra Theo-- . . logia hac rone est subaliernata se lenis tiae Dei , & beatorum, quia ab illis in Ρν sua evidentia depedet. Dicit VaaqueaΡ-ν UQ hune subalternationis modum no re-
- periri apud philosophos, & ita esse m
etitium, quasi ipse non doceat saepe 'nullus philosopnorum docuit. Et iste modus ex ipso note subalternae scientiae colligitur, quae est scietia sub alia existes,&de pedes ab illa, Ee eueuid δtia sit de intrin1e ea ratione scientiae in se, vel in alio, & continuabilitas ad id, a quo debet aecipere euidentia, propriε erit subalternatio talis dependentia Tertia conclusio: Bene potest habe- 3. COMI ri scienti a subalternata, etia si habens Seiantis illam, non habeat scientiam sub alter- subalarea nantem. Haec conclusio est . D. Thom naea pD
& non loquor de sacra Theologia, habari mde qua certum est hoc, sed de scien- ne stibaLijs naturalibus I p. .art. 2.Vbi ita di- tornant is ei trUnde sicut musica credit principia
tradita sibi ab Arithmetieo: ita doctrina di c. eredit dicit & non dicit, scit vel habet evidentiam. Ex quo se argumentor et ' habea- ρλα,' tur musica lassicit credere principiis ' 'arithmetice sed qui credit illa principia, non habet arithmeticam, alias nocrederet, sed demonstraret: ergo cum
sola fide sine scientia subalternante, Msne continuatione actuali ad illam poetest haberi scientia subalternata. Et si
Theologia nostra non esset continua. bilis scientiae Dei,& beato ru, non esset scientia, quia esset habitus non potens habere euidentiam. Praeterea D. Tho.de veritate quast. q. art.9. ad 3. ν
ita dicie . . rh Ad 3. dicendum quod ille qui habet scientiam subalternatam, non perfecte attingit ad rationem sciendi, nisi in quantum eius cognitio cotinuatur quodammodo cu cognitione eius, qui Lhabet scientiam tbba iternantem: nihi minus tamen in serior sciens non dρ de his, quae supponit habere scietiam, sed de conclusionabus, quae ex princi piis suppofitis ex necessitate concluis
dun rur: & sic fideris potest diei h
bere scientiam de his, quae conci duntur ex articulis fidei . Ecce nostram eonclusionem apertam habetis D. Thom. Lieet enim non sit tam perfecta scientia subaliernata sine su alternante , qNam cum illa , vere rameta essentiam scientiae habet o Idem tenet
429쪽
3ες Commen rari j in Arist. Iogi eam. i
bilitatem ad principia scietiae subal-eternantis, dicit esse necessariam, non vero continuationem actualem. Sed
ego hanc Dahomae eonclusionem sic intelligo , quod subalternatus artiis sex debet cretere principi j x, sine hesitatione Na si haesitet non habebit scietiam, sed opinionem. Et quamuis fide humana accipiantur principia , accipiuntur aliquando Iane hae statione, auia veluti habemus scientiam in atteante,sicut credimus esse Hispalim, Indos esse, quia tot asserentibus, veluti in attestantib. habemus euitatia . Quallorentia ratione ego D.Tho .dictis etiam si non a Boras. intelliga, sine hisitatione assentior , eius eximia sapietia, & autoritate motus .Hec conclusio probatur: quia tuc infero per demonstrationem conclusionem ex principijs, quatum est de se euidentibus sine haesitatione: ergo g neratur habitus scientiae; & si Sabeatur scientia subaliernans, erit euidens sub alternata. Aliqui dicunt, quod etiasi habeat formidinem principiorum acquirit scientiam , quia illa formido est accidentalis,& adueniente scientia
subalternante auferetur, & manebit habitus certus & euidens. Unde quantum erat ex parte sua erat euidens. Et mota ex .D. Th. locis adductis ex posterioribus, scientiam uni uoce dici de subalternante lubalternata, licet. disierant penes perfectum.& imperis-ctum.
Λ D. I. respondetur, quod est umi
-' obiectum unius rationis, quia numerus ponitur ut additum in definitione sonori, sicut puuctum ponitur indefinitione lineae:& sicut punctum facit ens per se cum linea a ta numerus cusonoro. Agit enim musica de sono innumeris: hoc autem est ens per se dounica ratio obiectiva Vide Caietan hoc. c. Et p r hoc patri ad confir. - . . Ad a resp.ex ultima conchisione. Ad 3 res p. quod multae sunt scie tiae subalternatae, ut patet ex.D. Tho. I. posse. lecti .as. 5. 4ι .SePer enim, quod
additur disserentia accidentalis, qua habeat passiones proprias. in cuius deis finitione ponatur id, quod additur ut additamentum, erit scientia subaltera nata. Et dicit D.Tho. quod perspectiva subalternatur philosophiae . de perspe- . ctivae subalternatur scientia , de Iride circa finem huius libri.
QVAESTIO XCVII. Quomodo disserat scientia a fide, σ
tibus. DE arte Se sapientia supra dictu est.
similiter de scient: a in praece πα-tibus: Si de habitu principiorum ie- ruenti libro dicemus. Modo vero agmum est de fide & opi nione, quomodo a scientia diiserant,&an eiusdem obiecti simul esse possint. Prima conclusio. Opinio potest du- . Conet plieiter accipi, & pro habitu , & pro opima dia
actu, actus opinatiuus est,qui sertur in ptiri εν aevnam partem contradictionis cum for tiri mommidine alterius partis, & habit' opinatiuus est , qui in cfinat in hunc actum.
ut hanc conclusionem i ntelligas, aduerte, quod certitud o intelleαus, ut ipsius solius est , prouendi ab euidentia. Prima principia ideo certe cognosco, quia illa per lumen naturale video, coclusiones autem scientificas, ideo cem to eoῖnosco , quia illas video in suis princip js Quo ascontra obi jci 1s,na Obuctio. ea , quae sunt fidei supernaturalisce
tissime cognoscimus, S tam n Don vi demus illa:eQo non omnis certitudo est ex euidelia ortar Respondet Cate . quod talis certitudo non est intelle. cius, ut sic, sed est intellectus, ut motia voluntate. Si autem esset certitudo intolliatus, non ut moti a voluntate, ex necessitate deberet esse ex eo quod inte licet rerum euiden Lia conuinci tur. Opinio ergo cum dicat formidolosum, ia incertum assensim ex eo AElnon videt,sermidinem habet,& incer titudinem. Unde. uota escumque intellectus aliqua intelligit, quae quidem ob Disilirco by Corale
430쪽
De Posteriori resiolui. Quaest XCVII.
ob luminis defectum non scit reduc re ad principia immediata , nec per se Ula, nec per medium aliquod, talia opinatiue cognoscit: habet enim lumen, ut possit ad alteram partem contradictionis determinari , sed ita paruum, ut non Possit hoc facere sine formidi ne . Et quamuis talis conclusio sit reducibilis ad principia, ut ab illo co- olcuntur per illud lumen imperfectum , non sunt reducibilia, de ita habet de illis opinionem Quomodo autem dubium & suscipio differant ab
opinione, dicemus. Secunda conclu. De eodem obiecto 3.mηe,. homo non potest habere scientiam, &De eao opinionem . Et loquimur de eodem νe noη νγ obiecto imparticulari, ut v. g. quod
os haοι- quantitas distinguariar a re qnanta )νι θ m impossibila est sciri Se opinionem ha-mAt Ai/n beri ab eodem de illo. Si autem loquari ct vi mur de obiecto in communi bene pomo test unus homo habere opinionem respectu alicuius praedicati de illo , &scientiam respectu alterius: habetureni at tunc de eodem materialiter. Sed prima pars probatur aut horitate . D. Thom. I. post e. lectione ultima, ubi sic
dicit: Considerandum est, quod non est in conueniens, id , quod est scit uni ab uno , esse opinatum ab alio, quia quod unus accipit, quas impossimile aliter se habere, quasi scitum, alter accipit, ut contingens, aliter se habere
quas opinatu in Sed quod idem homo
de eodem simul habeat opinionem Scscientiam, non est verum omnino, sed aliquo modo .Et inferius dicit: si e cogo ex dictis mam selium est, quod non contingit omnino simul idem scire &opinari, quia simul haberet lexistimationes, quod posset aliter se habere, di quod non posset aliter se habere .
Haec . D. Thom. Et ratio est euidens rnam qui opinatur, quantitatem distin-. - . gui a re quanta, existimat rem aliter
se habete posse, quia cum formidine
alterius partis amentitur. Qiii uero scit iudicat,& existimat se rem aliter habere non posse, quia scientia est sempiternorum, Sc quae aliter se non possunt εριima νd habere. Vnde sequerentur duae cotra- uictoriae verae. Item,quia sciens habete vidcntiani rei opinans, non habet igitur, si dem sciriat, & opina retiar haberet euidentiam, S non haberct, ite, si aliquis de cod in haberet scientiam,
8c opinionem, esset certus,quia scit, S: n on esset certus,quia opinatur. Fi istae rationes etiam conueniunt, quod nec
opinio vera &falsa de eodem haberi possit, quia istae duae opiniones, secunda intentio est obiectum logicae, secunda intentio non est obieci una loci cael, non possunt esse simul uera: sed altera est falsa, 8e falsa est illa , quae asscrit secundum intentionem non esse obiecti ilogicae . Et haec est de hoc cnunciabili formaliter secunda intentio, non est obiectum logicae & altera de sua contradictoria , & ita formaliter non sunt de eodem, sed materialiter, scilicet, de
in hoe ultimo. c. huius libri, dicit Aristo .&.D.Thom hic quod de contingetibus non potest haberi scientia, bene
tamen opinio Et praeterea prob. con- , .
eluso r Nam modus tenendi scientiae , e& opinionis in obiectum sunt incompossibiles ut visis ii suit, sed isti modi
sunt repugnantes, scilicet, clare obscure , certo & cum formidine tergo Sed contra hoc est importunum .
argumentum , si aliquis habeat fidem 'de hoc obiecto , Deus est unum, id fiat
illi demonstratio, iste smul habebit
sc ientiam,& fidem de eodem obiecto Et si scienti conclusionem adducatur aliqua ratio probabilis, habebit actum opinionis, circa idem obicctum: ergo fallam est dicere scientiam & opinio nem non posse esse de eodem. Et ita vidcret dicere. D.Τhom. I. a. quaest. 67-art. 2. De hoc tractari solet in materia
de fide . Modo breuiter respondetur, quod tunc habebit actum opinionis Minis. de illo obiecto in eo, quod non repu- enat scientiae. Et similiter de fide respectu scientiae dicendum est. Et quia opinio , scientia repugnant in euidentia , de certitudine non habebit actum certum Scine uidentem: sed extensuefirmabitur subiectum per illam rati nem probabilem, Se subiectum erit magis certum, quia pluribus titulis cognoscit obiectum .Ex hac conclusione Corείω