장음표시 사용
411쪽
nota cognoscitur secundum conceptus obiecti uos quid ditatiue, ut patet de propositione mentali. Deus est,qus de se est nota per se, non tamen habenti illam , quia non cognoscitur obi ctiim quidditatiue , sed con notatiue ,
- per cinccptus creaturarum . Et per
ςυ . hoc patet ad confirmationem: Nam conceptus obiecti uos habere perfecto, est cognoscere illos quid ditatiue, S: ita cuilibet habenti illos sic hsc propositio Deus est, est per se nota, non tamen habenti conceptus illius con- notati uos, D pro hoc statu imperfecte cognoscenti.
Αι νώ et Ad quartum respondetur , quod est medium ad demonstrandam secunda passionem de subiecto, non autem est intiatum, quod definit1o ipsa conu niat subiecto,quia hoc est impossibile. Cum ergo dicimus propositionem per
se notam esse illam, quae ex propri sterminis cognoscitur, noc vult dicere communis opinio, quod cognoscituria sine alio medio, ratione cuius i ntelligamus P taedicatu conuenire subiecto.
Vtrum verasint, qua AHID. docet in
in jum T T Vi latur,quod non. Quia ista pro positio Deus est aetus purus, est de omni cum sit per se, & non singularis,& tamen nec actu, nee aptitudine eius
subiectum habet partes subiectivas, scsimiliter eius significatum,nec mensuratur, nec est mensurabi te temporum
disserentIIs: ergo male dicis, quod propositio de omni debet pro omni tem Pore competere omnibus suis inferi
xibus . erram. secundo eontra primum modum
dicendi per se: Subiectum ponitur in definitione proprii accidentis,& tameno praedicatur in primo modo perseitatis: ergo male dicit Aristo. quod in
primo modo sunt definitiones, vel ea quae in definitionibus ponuntur. Si divi salinis. cas Aristo. debere intelligi de his.quae Rosita.
ponuntur in definitione in recto,
non in obliquo, contra: nam expressa Aristo. S. D. Thom. ponunt exempla
de lineis, & punctis respectu trianguli. Vnde ita dicit Sanctus Doctor lectio. Io. Et hoc,quod dicit, quod per se sunt quaecunque insunt in eo, quod quid est, id est, indefinitione,indicante quid est , sue ponat ut in recto, siue in obliquo , sicut in definitione trian suli ponitur linea, unde linea per sentcst triangulo. Tertio contra se Idum modum : 3. aetum. Nam ista est per accidens, animal est homo, quia non est de omni, ia tamen
subiectum ponitur in dc finitione praedicatir ergo male dicit Arist. secundum dum per se esse quando subiecti imponitur in definitione praedicati. Similiter ista est per accidenso nimal est rationale, M subiectum ponitur in definitione praedicati: ergo.
mo praedicatur de subiecto; de tamen
est in. 3. modo pexseitatis et ergo male dicit Arist.tertium modum perseitatis non esse modum praedicationis. Prob. nai. quia est ens per se & tertius m dus perseitatis est modus essendi Quinto contra 'uartum modum Nam iste modus coincidit cum secundo:ergo male disti aguitur.Prob. antecedens: quia istae, homo est risibilis, est
in utroque modo perseitatis. Dices, quod est in illis secundum diuersas r tiones, Contrarquia est in a .modo per scitatis, quatenus profluit ab essentia, sed eadem ratione est in quarto : ergo eadem ratione est in utroque:& ita auter illorum superfluit Sexto. Haec oppositio. Iugulariam .aetu inter ijtest contingens,& tamen poniatur in quarto modo perseitatis: em male iste quartus modus ad demonstrationem conficiendam, quae necessariῆeonnexionem dicere debet consti-- tui. Maior patet, quia nulla connt xio per fit importatur in supra dicta propositione, scd totum est merum accia
412쪽
mcilis. quastio. . eniIu. eo clusio. Diei de omni primi risti eὸ est praedicatum, ita afirmari de subiecto ut nihil sit subsumere subi IIo, de quo no affrmetur pdicatu, siue talis praedicatio tot ingens fuerit, siue necessaria; ut haec spositio, ois homo vigilat est de Oi prior istice, quia ad sorma syllogismi, de qua agitur in libris prioru, satis est, qε praemissae regulantur perdici de ol: hoc modo aut perdiei de nullo, si proposit io fuerit ne a tiva. Vide Magist Solq lib. s. summularu . Et quia hoc ad priore resolutione attinet iro est hic amplius tractadu, dici de omni posterioristice est praedicatum assirmari vere de omni supposito subiecti,& pro omni tempore: nue a Lfimatiue,si habuerit inferiora, siue negati ue,seu quantum est ex parte sua, sino habuerit illa, quia praedicatu, qua tu est ex parte sua a firmaretur de omni
supposito subiecti, si essem haec suppota,& pro quolibet tempore, si supposita tempore mensuraretur. Vel explicemus hoc ita, quod dicatur de omni propositio illa, in qua nullum datur subi ctu,de quo praedicatum no assirmetur, nec ullu tepus, in quo praedicatum non conueniat s ubiecto. Et hoc lassicit pro
diei de omni posterioristice, & suscit, qε praedicati, assirmetur P oi t pe,quo
natu est inesse subiecto. Vnde haec proispositio, in vere sunt tonitrua est deoi, quia praedicatum conuenit subiecto pro omni tempore, quo aptum est e petere, scilicet, pro vere omni, ia Pro omni vere nom 1emper, sed ut in eiurumst: quia diei de omni posterioristice habet latitudinem , sic adeo , ut Caiet. dicat de omni posterioristice analogi .ee diei de dici de omni pro omni suis biecto, ia tempore, & de dici de omni certis temporibus a natura statutis, MO dici de omni, ve in plurimum illis temporibus statuvis. Quia dici de omni a5solute simplieiter participat ratione de dici de omai dici veso de omni cenis temPoris
hus,& vim plurimu secundu quid. Sed ego dico, diei uni uoce, & solum, esse
differentiam penes magis aut minus inistra eandem rationem formale: nam eia
sentia diei de omni posterioristice est necessario assi ari praedicatum de subiecto, pro ot contento sub illo. Quod vero sit pro omni subiecto, tu tempore, vel pro omni tempore statuto a natura , ut in plurimum, sunt gradus huius, suod est diei de omni. Simpliciis ter aute saluatur dici de omni in 'u libet supiadictorum, quia quodlibet illorum sussicit ad demonstrationem faciendam, tu non fit demonstratio, nisi in propositionib. de omni posteri ristice. Secunda conclusio. Modi per se opti . me sunt assignati ab Arist. Sed aduerte
pro intelligenda conclusione ex Magistro Sancto. i. poste.lecti. Io. hanc piaea 'r, mut Positionem, per, denotare causae habu in itertudine,& aliqisi designat habitudinem εο ρες σε, causs formalis;vt quando dicimus corpus vivere per animam, nam anima est forma hominis. Quandoque vero desi gnat habitudinem causae materialis, ve
luando dicimus,corpus coloratum eiae per superficiem . Nam superficies est propriu subiectum Ze immediatum eo loris . Designat etiam causam essiciem tem,sicut cum dicimus aquam ealast re per ignem. Et sicut haec propositio,per, dehgnat causam Ze habitudinem causae,quando aliquid extrinsecum est causa eius quod attribuitur subiecto, ut quando dicimux aquam calescere per ignem. Da. dicit habitudine causae
per se, vado subiectum est causa eius, quod illi tribuitur, ut 'uando dicimus hominem per se esse risibilem, quia esseris bila homini per se coueniret non Paliquid extrinsecum. Itaq. haec dictio, per se, denotat in praesenti aliquid alicui conuenire & non ratione alterius,
sed ratione ipsius subiecti, cui tale prae r. Madua dicatum tribuitur. Cum igitur aliquid dis di νι πalicui tribuitur pertines ad forma, & ἀ-Iis esseti, rei, est in primo mo perstitatis. Et quia definitio significat lar ,3e essentia rei ola illa a d. r. modum perseia talis pertinent, quae sunt definitio,
vel pars definitionis. unde tac, h
413쪽
mo est animal rationale,est in I .modo perseitatis': quia esse animal rationale conuenit homini ex propria forma, iaessentia: Si ita per se non per aliud nec accidentaliter. Sec sidus modus perstia. Mod. . tatis est, qua do haec praepositio per, dest . . signat habitudinem causae materialis , proui,stilicet aliquid cui tribuitur,est propria materia, Sc propriu subiectiim ipsius. Na propriu subiecta debet poni in definitione accidetis: quia esse accidetis depedet a subiecto . Vnde definiatio accidet .explicas csse & essentiam ipsus, debet cotinere in se subiectu . Et
ita secudus modus dicendi per se est, qua do subiectu ponitur in definitione praedicati, quod prsdicatu est pro riusubiecti accides.Sicut risibile per se in ' a. modo praedicatur de homine: quia homo ponitur in definitione risibilis, ut proprium subiectu: est enim risibile
homo aptus ad ridedit . Quando Neroo aliqua accidetia, seu aliqua ad modii accidetiu significata neutraliter insut,
id est . ita, quod nec ponantur in definitione subiectora, nec subiecta indefinitione ipsoruni accidetaliter insut, &Prςdicatur. S:cut musicu SI albu praedicatur accide taliter de animali, animal enim no ponitur in'de finitione musici, nec mnsim in defin itione an malis. Ex his poteris coscedere ad 1llas propositiones altissimas, ut Deus est aeternus , & sinites, quae reducticii r ad is si modsi quia in des nitione aeternitatis Deus ponitur, quia aeternum est actus purus, cui nulla mutabilitas couenit,& quamuis DO sis subiectu in lipsionis, nec
materia rem Cctia xternitatis,est tamen noltro mouo intelligedi praesuppomu ad aeternitate, aeteriaitas in sua ratione Deum exigit, quod 1 uiscit, ut ad a. modum 'rieitatis reducatur. Et quia di .etio per se significat etia aliquid solitarie existens, t omnes modos perfert
tis annumerarct Philosop. dicit tertiuTertiuε modum pcrscitam esse qua do aliquad Φήμι. est per se existes,id est non in alio ex stes, ut accidos eius. Et ita Petrus est in 3 .modo pericitatis: quia est per se existes,& non in alio. Album ero no est. persu existens; quia, ut inquit D Iho. ea diau lectione, cum dico album, . vel
am hulas, aliquid aliud est, quod sit amhulas. Quae tententia hac habet expliacationem,wod albu formali ter acceptu dicit aeccides in cocreto, seu in subiecto: Si ita denotatur aliquid aliud , eui inhaeret exmere, in quo album existat forniali terme ita album formaliter non est per se existens. Et quamuir h mo exiliat in Petro per se existit, quia non existit in Petro, ut in eo, cui in
haereat, sedi ut superius in suo inferiori . Quartus modus perseitatis est eum oly, per dicit causa e sciete vel qua eun --, 'ue aliam. Et ita dicit Arist. quidquid inest unicuique. per se ipsuin , per se
dieitur de eo. Qisod vero non perseipsu inest, dicitur P aecidens de eo .Haec enim est per accides, ambulas interiit; no enim propter ambulatione interiit sed hoc dicitur secudu accides. Acci dit enim ambulate inter ijsse.Ηsc auro
est per se, interfectu interijt: na propterea, quod interfectum est interiit, &non est acciden ri quod interfectum interierit. Tertia con .conclusiones demonstrationii includunt duplice modu dic endi perse, secudii, scilicet,& quartu. Et probat muta Proprie scibilia sunt coelusiones demostrationis, in quib' praedicat passiones de subiecto: sed p pria subiecta no solum ponuntur in dines tione accidetiit, ut subiecta, sed etiam
sunt causae eoru proprie : ergo cocluisso demostrata est in. I . Sc. 2. modo per se. Prob. ma.Na principia demostratio nu sciutiar habitu primorii prinCipioru ,na definitiones sui principas , quae
ad indies lectum pertinet.Mi. prob. quia ista propositio est scita, homo est volutivus, in qua praedicatu praedicatur de subiecto proprio, S: quod est simul P-pria illius causa. Non enim ad aliquid aliud, quit ad homine risibilitas consequitur 'sed cotra, ira de ente demostratur, quod fit bonum, & tamen ons noest causa bonitatis, quia est idem re ther,& formaliter cum i Vo. Et idem argumentum fit de attributis diuinis, respondetur, qu bd eum dicimus;quod est in quarto modo perseitatis Propo- smo, in qua effecυ praedicat do Hrea
414쪽
De Posteriori resolui: Quaest. LXX XX. str
eausa accipitur causa,vel formaliter, vel pro ratione ellcndi, quae a Caiet. vocatur cauta virtualis;quia fi praedicatuin posset habere causam , illa eLkt:nam si bonitas posset habere ca uini, illa esset eurit . . Idicas ex Arist. infra te x. 3. S 3 s. qui dicit subiectum per accidens pi aedicacari de accidenti, unde illa est per accides,risibile est homo: ergo etia illa, fimus est nasus: & ita no erit ita. I. modo,Resp. Arist. accipere ibi per acci- Solinis . dens, ut idem valet,quod per aliud. Et quia nasus no couenit simo, nisi ratio-
R' rubis ai,in quo est, ideo dicitur coave propo ueniae per accides, id est, per aliud, no scio de omni dat fuerit,' uod tamen Per accidens , idest, accidentiliter . Caiet. Iespondet, quod cuae
sit x niuersalitas negativa, respectu te-Poru & tartium subicetitiarum, id est, quod nulla pars. sub ectiva detur, de qua Se in qua praedicatum no affrme , tur de subiecto;& ita est actus purus, quia non datur aliquid inserius Deo , ω aliquod κmpus, de quσ, & pro quo
non a firmetur de illo. Secundo resp.
'ucd , irtualit .afirmatiar, si si perimpossibila haberet partes subiectu
uas actus purus de illis assiimaretur,&fi menstraretur tempore , de illo pro quolibet tempore amrmaretur. Est au. rem imperfectio in subiecto scientiae habere partes subiecti uas, quia ex hoc uirer subiectum esse saltim determinabile, quod dicit imperfectionem aliquam
Ada .arg. Ad. .resp.quod quaelibet pars definitionis eo modo, quo ponitur in definitione praedicatur de dissinito. I.dicedi per se modo. Si sit in definitionem recto, praedicatur in recto,si i obliquo pdicatur in obliquo.QA .n dicimus, fimu esse nasu curuu, nasii & euruu i recto praedicatur desimo, qd est definiatum. Quando autem dicimus,quod simitas est nasi curvitas,praedicatur ia
s,in obliquo de fimitate .Et si definias, .ho mane physic ε, quod sit constas cor pore SI anima, Partes in obliquo praedicatur de definito. Nec iste modus dicendi per se est restringendus ad sola praedicata metaphysica , quae habendrationem generis, & differentiae. Nam omnis definitio, S pars desinitionis euper se conueniat subiecto per propria formam , & essenta ana subiecti ad primum modum perseitatis attinet:Cum enim illae partes affrmentur desubie
cibi sis. η'fi' Riij perseitatis modis thulo necessario debent collocari. Et si
cuque sint in definitione praedicantur In. I .modo, si res definiantur iuxta exigentia suae naturae,Et quia accidentia, cum sint formae dc finiuntur conso iter ad sua natura, quando in abstracto drismuntur, Ideo partes, quae indefiniatione accidentis in abstracto definiti ponuntur praedicantur in primo modo dicendi per se.Et si arguas, ergo cudicitiir,quod simitas est nasi curvitas,
nast praedicaretur de simitate in priamo modo,respondet, quod adhuc d het mrelligi supra dicta 3positio alia Iamitatione, ut per se insint subiecto eo modo, quo in definitione cadunt, ita quod si in recto , aut intrinsece ad definiendii sumuntur intrinsece, & in recto de definito dicuntur. Si aute ut additum & in obliquo, assimantur de definito in primo modo ut additu &in obliquo.Tertia solutio est,quod in isto primo modo est latitudo quaeda: nam aliquae propositiones reponuturin ali' proprie & principaliter: & istae suntla ille;in quibus definitio data de re secundum exigentiam , de definiis praedicatur,'dhqmo est animal rationale, quam illae in quibus disserentia conuertibilis praedicatur, ut homo est rationalis . Aliae autem propositi nes praedicantur proprie & seeundaiario,rt illae, inquibus re liquae partes definitionis praedicatur, siue in recto, si ue in obliquo , ut linea est expunctis,&c . Quaedam vero improprist, ut definitio , quae non secundum rei exigeniatiam datur, ut cum dicimus, fimus est nasus curuus. Enita non omnia in primo modo de definito eodem modo Praedicantur. 3. a T.
Ad teruli aliqui respondεt,illa pro ι ειμμα. positioia
415쪽
3 sa Commentarii in Arist. Logicam.
Positionem,animal est homo, etiam si subiectum ponatur in definito ne praedicati; non pertinere ad. 2.modum quia
est praedicatio in directa. Isti aut modi dicendi per se praesuppon ut propositiones esse di rectas. Sed cotra arguit Caiet. Nam contingit aliquando aliquid esse in primo modo Npraedicari in directe,ut quando dicimus, risibile est homo aptus ad ridendum: & tamen homo indirecte praedicatur de risibili. Unde respondet ipse, quod supradictae definitiones eo modo sunt per se,quomodo sunt necessariae, O quia non sunt necessariae in praedic to sub distinctione sui oppositi sumpto,non sunt per se,nisi illo modo,Vnde ista per se, animal est homo, vel nolio mo, sicut in simili, illa non est per e,animal est rationale etiam si sit directa, sed ista,animal est rationale, vel irrationale,sicut & ista, no est per se, numerus est impar, sed ista numerus est par vel impar. Et quando Arist. dicit secundo modo per se insunt, quaecunque insunt aliis, quae in ratione e rum insunt &c .intelligitur perse insut
simpliciter, vel sub distinctione sui oppositi simpliciter, ut homo est ri fibilis, quia homo ponitur in definitione praedicati sub disiunctione, ut num rus est par vel impar, animal est homo: quia tune ponitur subiectu in desinitione praedicati, ut id,cui praedicatum necessario conuenit. Et idem est de ista,animal est rationale, vel irr
tionale, S: debet in isto modo persei tatis subiectu poni in definitione praedicati, ut additamentum. Soto re' det, quod quando subiectum ponitur in definitione praedicati, ita ut seruet rationem subiecti est perse in secundo modo,&quia in ista animal est homo, animal, non semiat rationem subiecti: Quia cum sit genus habet quod sit praedicabile respectu hominis, quia est sorma metaphys ea: ideo non est in. a. modo & idem dicit de ista, rationale si homo. Illa propositio: animal est risibile, nocit ut secundo modo, quia non est de omni: non enim praedicatur risibile dc omni animali, nee ista, animal est nee in primo, nec seeumdo modo. D revero homo est sensibilis,substantia estens, sunt in primo modo e quia ad hoc susscit praedicatum esse de ratione suis biecti siue mediate, siue immediate: gasi solum genus immediatum,& differetia praedicarentur per se in primo m do, idem esset propositionem esse per
se & immediata,& per se,& per se primo.Quod est contra Aristot. qui post qua dii in xit modos P se adiecit, tan-rua tertia coditione uniuersalis pratisicati,quod coueniret subiecto per se primo,ideli,non per aliud. Propo filio Propositis tamen immediata & per se primo, con immedia uertuntur, ut homo est rationalis est ea, per immediata,& per se primo .Ista propo se primositio,Petrus est rationalis,est in primo eanuari modo dicendi per se: & illa Petrus est 1, . risibilis in x. quidquid dicat venetus citatus a Soto q.3. I .poste. Propositiones veris,in quibus una definitio praedicatur de alia sunt in primo modo perinstitatis, saltim reductive, ut haec, quod ordinatur ad protegendu a pluuia deis bet constare parietibus & tecto, vel aliquo huiusmodi, Soto dicit hanc esse in primo modo, rationale est sensibile:led formaliter non est veru . Quia rationale non includitur in sensibili, nec ut pars definitionis, nec consequitur ad illud, ut passio , sed tamen res, ruae est rationalis essentialiter est senbilis, & ratione rerum connexarum posset eo cedi in primo modo , no e
forma significandi, illa autem, in qua passio superior praedicatur de inferiori,ut sensibile pro passione est risibile,
non est etia formaliter in .a .modo perseitatis, ratione iam dicta,bene tamen illa,in qua passio consecuta ad aliam praedicatur de illa. ut intellectivum est volitiuum: na consequitur ad hominis essentia mediate intellectivo . Quado autem passio superior de inferiori suis biecto praedicatur vi homo est sensibilis,istae praedicationes sunt in secundo modo,quia eoueuiui subiecto ratione alicuius inclusi in illo, cuius sunt pro prietates. Et quomodo etiam iste.a. modus perseitatis etiam habeat latitudinem, vide Caiet.in hoc. e .circa. 1. modum perseitatis. ole
416쪽
Ad quartum respondetur quod homo si consideretur, t per se subsistens est in tertio modo : si ut a firmatur de
Petro reducitur a d. I .modum.
Ad quintum respondetur quod ea, quae sunt in quarto modo, spreci se
considerentur secundum rationem illius modi per accidens praedicantur, quia quartus modus non est modus praedicationis , scd causalitatis . Unde
bene potest aliquid esse per se in ratione caula litatis & per accidens in ratione praedicationis. Haec enim propositio , calidum calefacit, si consideremus subiectum , & praedicatum secundum ratione causae,est per se, hoc est , in illa effectiis ner se tribuitur proprie eausae , & causa per se talem effectum producit. Proprius enim cffectus cal1di est ealidum facere: si vero consideretur secudum praedicationern est pcraccidens: quia accidit calido, quod calefaciat, nec est eius essentia, nec propria eius passo r alias essent perpetuae Veritatis, nec posset intelligi calidum sne calore facto, si esset in primo modo: & si in secundo ab aeterno calcfaceret, quia passo semper conuenit subieeto: & ab aeterno emctucrum dicere , calidum calefacit: sicut est verum dicere, homo est risibilis. Er ita calidusecundum existentiam, calor iecundum existentiam perpc tuo coniungerentui: siquidem coniungerentur pompetuo fecundum causalitatem emit. uain: de cuius ratione cst exis cntia. Et ita haec praedicatio absolute est. s. praedicabilis, calidum calcfacit: quia praesupponit cxistentiam, quae rci non cl- sentialiter , nec ut propria passo conti enit, sed accidentaliter. Et ita illa predicatio est accidentalis, quae aliquid accidentale praesupponit. Et si dicas,
hanc esse aeternae veritatis, homo est ris bilis, quae est in. 4 modo. responderiir, quod est aeternae veritatis, non quarentis est in. 4. modo. sed quatenus est, a. a. praedicatur enim accidens de proprio sit biccto, ad cuius essentiam con quitur 1 & ita est aeternae ueritatis. st
quia proprium subiectum Etiam est propria causa passionis, quia non po-νcit risibilitas oriri ex alia causa , qua
ex homine, ideo est in . . modo: sed irricst aeternae ueritatis: & per te in rati ine praedicationis ex eo, quod est in . sed ex eo quod est in secundo . Exd1- .etis in hac. q. sequitur illius quaestionis decisio , que solet disputari, an omnic μ/ις Φων
propositio per se convcrtatur in Pr Positionem per te di ita, ut s haec sit per c ςntrouerse , homo est animal haec etiam sit per 3
se, animal est homo. Aliqui respondet y .ncgatiue, quia propositio per se debet e. esse illa, in qua praedicatu dircete predicatur de subiecto, nulla auic in propositio, in qua praedicatum se habet x t
forma, subiectu, ut mater a convcrti potest in aliam, in qua id,quod se habebat, ut materia, se nabeat ut forma, Fe e conuerso : ergo intcntu. Et hanc sententiam Soto in hoc. c. videtur sequi. Caiet. vero in s ne c. q. dicit omne mico.
pro post ione per se , quae per se est exterminis conuerit in propositionem per se.Vocat propositionem pcr se cxterminis illa, cuius praedicatum ponitur in ratione subiecti, Si subiectum in ratione praedicati. Et ideo haec propositio per se in secundo modo , omnis
homo est risibilis, ubi subiectum ponitur in ratione praedicati, convcrtitur
in hanc, risibile est homo,quae est primo modo perseitatis . Nam si definia tur risibile, debemus dicere,esse hominem aptum ad ridendum . Ista vero, homo est animal, est Per se,& non eo uertitur in per se , quia honto non est de ratione animalis . Et si dicas, quod
haec propositio , animal est homo est obiecti:
per se, quia est conuertens illius,homo est animali ergo sicut una est ne cossa
ria, ita di alia: quia in bona conseq si Dra is
aris est necessarium, & conseq. debet esse necessarium, resp.uuod illa spositio, animal est hominest necessam noex terminis r quia homo no ponitur in
ratione animalis: est tamen n cffaria rone roili, qu: a, si homo est animali ergo iure idem sunt aliqd an in ah S ho mo aliquis: & ha i inpossibile est, antecedens,esse veru , quin, consequit v
rum, di s contra Caiet .arguas: Na illa,s,pofitio, ii sibile est homo, est in dire- A iactat ergo no est per st,nmat Coseq. qa j,
417쪽
3s A Commentarii in Arist. Logicam.
subiectu ponatur in rone 'dicati, vel praedicatu in rotie subiccti: quia tales pro postiones demostrationi b. deseria uiui,& reperi utur in modis im Psectis. Omnis autem propositio dem ostiationis est perse. Et si secundo arguas. Nam Amst .infra .ca. I 8. dicit hanc esse per accidens, risibile est homo respon imio ex det Caiet.quod accipitur ibi per acci- aut. dens, idest, per aliud, non accidentaliter.Vide Caiet. hic &.D. Thom. lect. 34.lib.hoc.
An definitio praedicati νniuersalii seu bona
IN hoc .c. s. haec quaestio disputanda
est. Et videtur, quod non sit bona haec definitio .Primo per se & secundit quod ipsum,idem sunt, ergo superflue ponitur in definitione uniuersalis
quod sit per se, & secundum quod i p.
sum, sed sussicit alterum ponere. Prob. antecedens, quia per se est, quod conuenit per ipsam ratione subiecti,quod est secundum quod ipsum conueuire .. Namr sibile per se conuenit homini,. quia conuenit per i plana rationem subiecti,per rationalitatem:& hoccst eo uenire homini, secundum quod ipsum hoc est secundum, quod homo. Secundo. Haec propositio; homo estati areα sensibilis,accipiendo sensibile pro passione,est per se, de secundum quod ip-Su, S tamen praedicatu no est uniuersa Ie subiecto,scilicet, homini, ga est uniuersala animali .ergo .Prob.antecedes.
Quod conueniat per se patet, ql vero eo ueniat secudu quod ipsu probatur, quia illud couenit secudu quod ipsum quod conuenit alicui cu reduplicatione sul,quia secundu quod ipsum, & inquantu tale id e sunt, sed homo in qua tu homo habet sensu, ergo couenit ei secundu quod ipsum, & tame ipsi non est uniuersale,male ergo Arist. uniuersale definit. Et confir . quia quod inest homini, secudii quod ipsum, inest ratione suς definitionis quidditatius, sed scnsibile est huiusmodi respectu hominis, ergo &c. Prob. min.quia sensibile inest homini per suam rationem quid-ditativam: ergo ratione illius couenit. Medium enim demonstrationis est ratio conueniendi praedicatuin demonstratum subiecto denion strationis. Tertio.Vniuersale est, quod praedica 3.tur de pluribus, sed in hac propositione, homo est albus, predicatum praedicatur de pluribus hominibus albis, &consequenter via uersaliter, & tamen non coucit per se, nec secundu quod ipsum, male ergo dicit Arist. uniuersa
D esse, quod conuenit per se,& secum dum quod ipsum. Dιeso quasionis.
Quid sin uniuersale,& quid sit con
uenire secundum quod, ipsum multum habet utilitatis ad graues quaestiones decidendas Idco hoc ex D.Th. doctrina erit declarandum . Quando Sergo queri rarus, quid sit uniuersale prs dicatum , non accipimus uniuersale te cundum quod uniuersale est unum in εα multis, S de multis, sed accipimus uniuersale posterioristice , quod quid fit modo est cxplicandit .. Cu ergo inquirimus , an intellectivum sit uniuersale respectu hominis, in hac propositione homo est in teli clivus, no inquirimus,
an nitellectivum sit unum in multis re-.mectu hominis, ncc inquirimus, an respectu huius & illius intellelmi sit vir uersale & commune intellecti uu.Sentelia igitur D.Tho. in hac parte haec est, COMBD- ut aliquod praedicatum sit uniuersale, nes regista prout in praesentesagimus de uniuersa - ad fioeli, requirit primo, quod nihil sit sub- via uidsumere sub subiecto , cui praedicatum sit uniae non insit, nec si accipere aliquod tem με. pus, in quo praedicatum non conueniat subiecto Secunda condit o , Tale praedicatum, ut dicatur uniuersale debet per se conuenire subiecto in aliuo modo Perseitatis, primo vel secuno. Est tertia conditio, debet conuenire subiecto , secundum quod subiectu est, seu debet alli per se primo competere,& si habeat istas tres coditiones, praedicatu erit uniuersale , & necessario conueniet subiecto. Sit exemplum
Intellectivum est uniuersale prsdicata reseectu.
418쪽
respectu hominis, quia conuenit homini, & omni homini, & pro omni tempore , & per se: quia homo ponitur indefinitione intelli 'iui, & primo conuenit : quia nulli alteri rationi formali , seu obiective prius , sed cui primo
conuenit est homo. Et loquimur de intellectivo eu discursu: non enim collenit animali prius, sed prius conuenit homini:& quia homo eli intellectivus animal aliquod est intellectivum. Et si
Petro conuenit ex eo est , quia homini prius conuenit . Sensibile autem non est uniuersale respectu hominis , sed respectu animalis: quia quan uis coobiectis. ueniat homini, no tam e primo couenit homini, sed animali, S ratione animalis homini coumit. Et si dicas, intellecti uti no eo uenit homini, ut sic , sed vitimae homin s differentiae : erSO non est uniuersata respectu hominis . Et probatur antecedens . Nam homo dicit animal rationale , sed animali non conuenit intellectivum, sed solum rationali mam si animali conueniret, omni animali conueniret; quod si conuemlutis . niat homini, ut rationalis, iam no conueniet homini, ut sic:quia homo, ut sic dicit rationale & animal .Respondetur primo, quod conuenit per te animali determinato per rationale, ut includitur in subiecto determinatio talis, de animal sic determinatum homo est: quantiis verum sit, quod ratio conueniendi sit rationalitas. Et aduerte, non solum proprias passiones praedicari uniuersaliter, sed vitiina et aifferetia. Haec enim est uniuersalis, homo est rationalis : conuenit si quidem hominibus omnibus, de solis, & pro quolibet tempore, M per se: quia ponitur in definitione honi nis,& per se primo : quia
rabumst. non conuenit alteri, priusquam homina,& omnibus, quibus conuenit ratione hom ms conuenit. Et si dicas, rationale non praesupponit rationem hominis ui conueniat, sed potius colli tuit illam: ergo non praedicatur uniuersaliter, quia Praedicari uniuersaliter , est conuenire alicui secundum quod ipsum ita ut ipsum csse sit ratio conueniendi , sed esse hominem, non est ra-Sειμιiφ. tio conueniendi rationalitatem homi-
ni, sed potius ipsa rationalitas facit fis,minem: ergo .R espondet, quod aliqu: duniuersaliter praedicatur , quod con .
uenit alicui secunddin quod ipsum , ita quod sequatur ad ipsum , vel ita quod constituat ipsum. Nam ex eo quod constituit ipsum & per se Drimo, Sc uniuersaliter conuenit, de se finitio de homine eisdem rationibus raedicatur uniuersaliter. Et si solus omo esset in rerum natura sensibile rnon esset uniuersale respectu hominis quia qua nuis de facto non reperiretur in alio animali, nihilominus tamen nooritur sensibile pro passione a ratione hominis, ut sic sed a ratione animalis. Et ita assirmatur secundum connexionem neccssariam de equo de leone. Vnde signum est , quod oritur ex alia
ratione superiori . Et quomodo con - tingat errare in assignatione uniuersalis, vide Aristot. capit.6.8e D. Thom.
le t. o. Ex dictis sequitur per se primo & secundum quod, ipsum ei se prorsus idem: nam quod homini conuenit,
ut homo est , illi per se Primo conu nit, Sc conuenire homini, ut sic ,est conuenire, secundum quod ipsum est.
D primum dicitur, quod Perse ad T .arg. 8c secundum quod ipsum non sunt idem, sicut nec per se , Ec de omni
sunt idem: sed gradus constituentes rationem uniuersalis. Nam uniuersale requirit de omni & per se , & secundum quod ipsu, quod est per se Primo copetere. Sicut enim ratio hominis resultat ex gradu sensit illo viventi, de caeteris :ita ratio uniuersalis posterior isti cicon ope H-- stat, & resultat ratione dicendi de om l. .
ni id per se M per se primo, seu secundum quod ipsum. Ad A. resp. quod homo non est sen- M δ .a sibilis secundum quod ipsum nec per
se primo r quia illi conuenit ratione animalis. Et eu dis itur, quod conuenit homini secuncium dissinitionem suam: ergo secundum quod ipsum , Respondetur, quod non conuenit homini ratione ultimae differentiae, seu definitionis totalis , & ita non conuenit per se primo.Nam si conuenit ratione alicuius superioris, iam non conuenit sec
419쪽
Commentari j in Arist. Logicam.
dum quod ipsum, scd secundum quod
aliud: na illud superius vocatur aliud se praesenti: quia non cst ratio obiecimua , ad quam illa passio consequitur , rationc cuius conuenit, nec differetia. specifica illius constitutiva. Ad tcrtium respondetur cae D. Tho. bi supra, quod lνic accipitur uniuersale secundum quandam adaptati nc, vel adaequationem praedicati ad subiectum,eum scilici incc praedicatum in lienitur Extra subie tuin, nec subiectu sine prs dicato. Vide alia argumenta in Caiet. in hoc c. s. dubio pen. In c. s.& scquc n. 3 sque ad 33.cxclusiuc Ariit. agit de aliquibus propnctatibus demonstrationis, scilicet,quod sit ex ne cessari j .sccundo, quod sit ex his quae sunt per se. Tertio, quod non sit ex critraneis. Quarto, quod sit sempiterno rum Qui talo, quod debeat procedere ex propr js,lc non communibus. sit ergo ad illorum cxpl:cati oncm.
Vtrum demonNratio debeat procede
re ex necissariis, o per se, non
extraneis, oe debeat esse sempiternorum, ex proprijs, ta non communibusqET sit primum argumentum contra illud, quod de monil ratio debeat Procedere ex necessarijs.Nam i sis pro lsostiones, sol cclipiatur,& aliae simia es propositiones physice demonstrantur , & tamen non sunt necessariae: crisgo male afferit Aristote . demonstrationem debere procedere ex neccssarijs . Prob.min. quia praedicata non semper conueniunt labiectis , sed in propositione necessaria sernner diat couenire: ergo. Si dicas eclipsim relata ad causa esse necessaria, quia posita interpositione terrae inter Solo & Lunam: sequitur defcctus Luna , M posita Luna internos,ia Solcm, sequitur Solis eclipsis:&hoc semper, & necessario, Contra: nam Caula eli contingens , quia non sempcr micrponitur:ergo effectus non est ncccssarius simpliciter,& absolute, sed solum ex suppositione . Et ita pro 'positio illa, Sol cesipsatur, non erit necessaria. Si dicas causam istam eta n ccitariam rationc suae causae, nam Interpositio terrae, ici Lunae ncccstaria est rone positionis luminatium in t li situ, ira: qui I ct cli accidens ', luminaria sint in tali si tu . Vnde senapcrctactus erit accidentarius. Et ita PT positio non erat Per se. Li confir . quia illa propositio non eist ncccssaria &si, homo cit disgregativus , istis, etia insidii grcgct , itum itipposita a bc dine ita iubiecto: quia disgrcgatio x iis nec eli passio, nec es lenta hominis: ci poista, Luna cclipsatur, non crit ncccst ria, ut si i li cottingat tacta interpositione,quia nec est passio Lunae nec Solis , ncc cli illorii citcntia. LFArist. a de coelo, rex. 43. dc monstrat cstum moueri, de terram scinper quiescere, & motus non est propria passio coeli, nec quies.
terrae: ergo dcmonstrantur propositioncs contingcnt , dc lacn ncccssariae et non ergo demonstratio debet proc de re cx nccessariis.
Secundo probo,quod possit demonstratio procedere ex his, quae sunt per accidens: Nana haec cit proposito penaccidens, animal est risibile,& tamen
moni stratur . ergo. Maior patet,quia animali accidit cste risibile: quia nec est essentia, nec pars cssentiae, nec conia quitur ad animal Prob.min. ex Aricca. s. ubi dieit, quod licet habere tres non demonstretur primo, nisi de triangulo , per ipsum tamen Potest demonii rari de figura. Et confir . nam haec prε dicatio, corii us est niger, est per accidens : & tamen potest dcmbiali rari de coruo, saltim in particulari. Maior probatur: quia pertinci ad quintum praedicabile .Minor patet: Nam ex eo, quod semper inest coruo habet aliquam causam necessariam,ratione cuius lamper conuenit: ergo per illam causam demonstrari poterit .Et confirm. vltimo equia Aristo. vidctur docere aliud esse propositioncm pcr se, di aliud necetariam, siquidem in uno cap. probat dem monstrationem ex pro2 ostionib. per
420쪽
se debere procedere, de in alio debere Procedere ex necessariis r sed hoc est falsum: nam si est propositio per se,
id necessaria. Tertio probo, demonstrationem nos. o I - detiere procedere ex proprijs. Na plHlosophus demonstrat hanc conclusion C,tcrra esse rotundam, & calum esse sphaericum:& non pol hoc demostr ro,nis per principia geometrix : quia omncs lineae ductae a centro usque ad circumicrcntiam sunt aequalcs: de gcOI. . metra dcmonstrat a quolibet puncto
in quodlibet punctuin, lineam ducere est possibile per hoc medium Philosost Phicu in , quia duo pundia immediata
non dantur: ergo demonstratio procedit ex communibus Ze extraneis, vitransi de genere in genus. I t confirm. quia demonstratio procedit ex uniuersalibus, ergo ex communibus. . Aus. Quarto probo , Scientiam non esse sempiternorum: quia scientia de homine tractat de homine' ted homo per se est corruptibilis. Si dicas, scientiam esse de connexionib. necessarijs,& pe petuis, ut huius, homo est risibilis, Sec. Contra: quia scientiae habe imir.dc sit
hie iis, & ita subiecta specificant sciet ias: sed ista subiecta sunt corruptibilia, ut Iinea, numerus , de qui b. mathematicae tractant ergo. Sed pro horum capitii intelligetia,q summopere iuuat ad cognoscedam natura demostrati num,m qua materia aduersarij D. Th. parum laborant, quia rationem consequentiae parum callent, sita
D/eim quactionis., T' Rima conclusio. Scientia procedit c ης η- l ex prinei pijs necessarijs,&cnncluς θηεμ. sio 8c principia debent esse necessaria,& quae aliter se habere non possunt. Probatur conclusio : Nam scientia est virtus intellectualist ergo semper naclinat ad verum; & inclinat ad conclusio Mem: ergo conclusio semper est vera: ergo necessaria: si quidem aliter se ha- re non pol.Tunc vltra: ergo principia sunt necessaria . Probatur illa consequentia: quia cotingetia,& quae aliter se habere possunt, non possunt sacere
scire id,qd aliter se habere no pst: na
si aliter principia habere se possunt, Scesse falsa cum conclusio nunquam possit c ste falla, enuit ii aliquo casu principia falsa: & conclusio ucea sed veraeoncluso non pol poster totastice inferri ex falsis quia fallum in re non potest esse causa verta ergo&c.Praeterca, prob , si quis non habeat rationem, propter . quid ostendentem, non effcitur scios, scd ratio , quae ostendit concluso nerunecessariam ex non necessarijs Principijs , non ostendit Propter quid ,ergo per illam non cricitur aliquis sciens . Prob.mm .RCmota causa, propter quaest aliquid, eportet quod rei noueatur effectui r sed medium cum si contii gens contingit rc moueri: sed conclusio non pol remoueri, cum fit necessa. riarurgo non pol sdiri conclusio necessaria per medium conting ns. Si enim per hoc , quod est esse albia, probaretur holem esse risibile, contingeret homine non esse albu, & e unde esse risibile: ergo alia causa debet dari necessaria,& ita coclusio: scita ex necessa rijs debet procedere. Praeterea necessi μυμ-
tas conclusionis scitae oritur ex neces 'concrustate principiorum: ergo principia defui3 ymbent esse magis necessaria . Probatur ex u conseq. quia Propter quod unu quodque tale,&c .ergo si sunt principia ma ρ inaipio ,- g is ne ecffaria erunt necessaria: 8t ita Μm scientia debet esse ex necessarijs, O non ex contingentibus. Secunda conclusio . Scientia est ex Canetic. his , quae sunt per se , & non Per acci- setoria adens. Probatur conclusio: quia demon d. Aia ststratio debet esse ex necessarijs, sed iam νιν is omne necessatium, est per se: ergo de- monstratio debet esse ex his,quae sunt per se .Prob.antecedens:quia s est necessaria propositio ex terminis nam de istis necessarijs loquimur ergo uel subiectum ponitur in ratione praedicati, vel praedicarum in definitione subiecti , sed istae propositiones sunt
in secundo modo pers eitatis, vel in primo, ergo. Maior . prob. quia necessitas prouenit in propositione ex eo, quod res fgnificatae non possunt aliter se habere. Et non posse aliter se habere ex eo prouenit, vel quia praedicatum connectitur subiecto , quia incla