Aegidii Menagii Juris civilis amoenitates ad Ludovicum Nublaeum, advocatum Parisiensem

101쪽

ne LXV. & Concilium Tarracoliense, habitum anno Christi 116. canone IX. De Hermogeniano Pristonsisto. Explicatur lex G. de Donat. inter vinoe uxora

CAPUT XI.

OVA aetate vixerit Hermogenianus lariso

consultus, cujus monumenta exstant in Diogestis; qui fuerit, quidve scripserit, videamus. Budaeus lib.v. de Asse, Cujacius Observationuni lib. 2. cap.27. Ant. Augustinus libro de propriis Nominibus pandectarum,& Casaubonus & La pridium, in Alexandro, putant eumdem esse ac Hermogenem illum, qui a Lampridio inter Comisiliarios Alexandri ad Discipulos Papiniani ponis tur. Sed cum nomen Hermogenis in loco Lampridii additum sit a librariis, ut ex vetustis Me, branis verissime docuit Salmasius, etiamsi Hermogenes atque Hermogenianus iidem essent; quod sane verosimile est, & verum arbitror; frustra tamen inde. Hermogeniani nostri aetas adstrueretur. Vixisse constat post Salvium Iuli, num, qui vixit sub Hadriano: nam in l. a. de Statu Hominum, Miriti Perpetui, cujus condhor Salvius Iulianus, o dine e servulum profitetur. Iacobus Gothosredus in pria omenis ad Cod,

cem Theod. sub Constantini Magni liberis Her. mmmianum scripsisu, verosimilitor existimabat his

102쪽

AMOE NITAT. CAP. XI.

; potissimiim argumentis : quia meminerit: aese storum Praetorio, a quibus appellari noneret; quod Constantini Magni salixerunt liberi lege 16. Cod.Theodos de Appellationibus: quia

l. m. de ossicio Praesidis meminerit Correcto-m; qui tunc per Italiam instituti: & in I. a1. de anumissis vindicta, Iuris novi,quod a Constamio M. vel ejus liberis, invectum fuit. 'Guidusnesrolus libro de Vitis Iurisconsultorum, pu- ,at Hermogenianum . Iurisconsultum esse iiebium illum Hermogenianum, qui Diocletio & Maximiano imperantibus Praefectus praerio fuit, &in Senatu de persecutione in Chrianos decernenda retulit. Christianum contra im fuisse asseverat Bertrandus in ejus Vita: quia licet in l.6o. de Donat. inter virum & uxorem, ipserit, Divortii causa donationes inter virum uxorem concessasunt. Saepe enim evenit, uri te acerdotium, tel etiam seruimtem , fatisnmode retineri matrimonium non possit. Ρωtque eumdem esse ac Hermogenem illum, deo Paulus i. iat. de Iure Patronatus: Camelia .s ab Hermogene anesiamerat. Sed minus rectri

eo quidem judicio, ex dictis verbis id assever

t. Falsum est enim omnes divortisse ab uxor, is, qui uxorem habentes, ad sacerdotium voc intur. Certe Sacerdotibus Graecis atque Di-0nis licuit uxores retinere. Sed sit ut hoc veni, id temporibus Hermogeniani Legibus R inis statutum nequaquam: fuit. Quare earum

103쪽

Interpres Hermogenianus ; licet Christianus; Legibus Paganorum, non Religioni Christianorum, consentanea seribere debuit. Ita Tribonianus ;vir a Christiana Religione, si fides Suidae, alienus; ex Iustiniani Imperatoris sententia, de Christo, deque Christiana Religione,in Codice & in N vellis, praeclara multa scripsit./ Sed Suidae fidem adhibeas cave. Quin dc gentilem fuisse Herm genianum Iurisconsilium existimabat Iacobus Gothostedus, quem vide dicto loco. Igitur, aut vox Sacerdotium in dicta l. 6o. est a manu Triboniani ; qui multa ex Iurisconsultorum Paganorum libris ad Christianam Religionem, quam &ipsi. c Imperator Iustinianus profitebantur, accommodavit : aut, si est Hermogeniani ; quod

magis puto ; de sacerdotio Paganorum accipia enΓ videtur. Paganorum quosdam Sacerdotes, non selum a venere ante sicrificium abstin isse; quemadmodum cis τοίἰς Θεσμοφοροαζουσα ς fieri solabat, quod αγνευω dicebatur; verum etiam matrimonium in totum abdicasse, constat ex Tertulliano. Tertulliani verba sunt in libro de Exhortatione Castitatis extremo : NolimiuVirgines Vestaem Iunonis apud Achaiae opidum,s Apollinis apud Ephesos , c Miserea vi ibusdam locis. Novimus re continentes viros; es' quidem Tauri illiin senti Antistites e Feminas vero C reris Africanae; cui etiam, stome abdicaro matriamonio, adpenescunt; inversantes exinde contraritum

104쪽

q in libro de Monogamia , itidem extremo a=;eifex maximin er Flaminica ntibunt semeLr ris Sacerdotes viventibus etiam viris st com utentibis , amica separatione viduantur. Sunt' quae de tota continentia judicent nos Virgines

stae, S Junonis Achaicae, re Diana Scythicae, es pollinis Pythii. Redeo ad Hermogenianum Iin consultum. Scripsit Epitomarum juris mos VI. quorum mentio in Indice qui pandem,aefixus est. In his ; quod supra observabamus; dinem Edicti Perpetui se secutum profitetur,

1. de Statu Hominum, his verbis: Cum igitur 'minum causa omne jus consitutum sit , primor perapnarum flatu , ac post de ceteris, ordinem diciti Perpetui secuti,4his proximos atqUe con onctos applicisntes Titulos , ut res patitur, dico us. Eoque factum, ut hos Libros, Librorum aliani, qui Edictum perpetuum ordinaverat, pitomas esse nonnulli exi 1 imarint: quorum e orem Cujacius Observat. lib. 2. cap. 27. egregiὸefutavit. Scripfit qu0que Fideicommissorum bras, si non mendosi est inscriptio legis I . ad rebeli. Hermogenianus libro Fideicommisse-:m. Sed eam mendosam esse C acius ibidemenset. Iuris Interpretum recentiorum praestam 'issimi, & cum veteribus illis Iurisconsultis coin arandi, verba infra ponere non gravabor: Pinlat quidem haec legis verba, Nam quod ad jus pinalicum attinet, non sequitur jus p0 testatis, ,-ν

nueniani esse , aliquo ex libro. At,

105쪽

Iu RIs CIVILIS sequuntur, Ulpiani sunt, ex lib. Fideicommissorum; ex quo praecedentes re sequentes Leges complures desumptae sunt. Au 'e ita eam Legem in duas esse dividendam cs scimiu,' mamus. Ceterum, Ant. Augustinus , libro de Propriis Nominibus Pandectarum, itidem existimabat, Constitutionum librum ab hoc nostro Hermogeniano collectum, atque inde Hermog nianum fuisse appellatum. Idem & mihi & I, cobo Gothofredo videbatur. Utut est ; nam Cujacius in Praefatione ad Ρaratilla Codicis alii ter sentire videtur, harum Constitutionum COLIeetorem , Hermogenianum nude appellando. Utut est,inquam, Hermogeniani, harum Constitutionum Collectoris, meminit in Praefatione operis Pasthalis ad Macedonium, Caelius Sed lius Presbyter; ubi eum doctissimum Iuris latorem vocat, & tres editiones operis sui confecisse scribit.

De Tertiagiano Pristonsulto, an idem ac Septimius Florens.

CAPUT XII.

Quo v capite proximo tractavimus, an se,

licet Hermogenianusta Iurisconsillius Religioni Christianae nomen dederit, admonet nos ut

de Tertulliano Iurisconsilio similem hoc capite vaestionem agitemus. Septimius Florens Tertullianus, Scriptor ille inter Christianos Scri-

106쪽

ores Latinos celeberrimus, ab Eusebio Ecclesi cae Historiae libro & capite secundo, dicitur virgum Romanarum peritissimus e τους

αους Quare Bernardinusatilius & Iohannes Fichardus in Vita Tertulini Iurisconsulti, Ant. Augustinus libro de Pro-iis Nominibus Pandectarum , & Radulfus Fo :rius, Guillelmi filius, Rerum Quotidianarum

. VI. C. F. Septimium Florentem Tertullianum n alium a Iurisconsulto existimarunt. Idem detur & Cujacius existimasse. Ita enim illebservationum lila v II. c. a. Tertuli num

siconsilium suisse sub Severo er Antonino comit d si idem is ea, i de Religione Chrisianamplures libros scripsit. CHis rei isdem is libri dices clari sunt,translationibus ex Iure sumptis infertissimi re resis Eusebius lib. a. c. a. qui eum ise Iurisconsultum stribit. Certe tempora quius vixit Florens Tertullianus,huic sententiae non iide repugnant , contra quam Bertrando vide-itur. Is Tertullianum Iurisconsultum Scritore Ecclesiastico posteriorem inde conclude-it, quod in l. 3o. D. de acquirenda vel omittena hereditate, Pomponii Iurisconsulti meminet, qui inter PapinianrDiscipulos a Lampridio in ita Alexandrἱ Severi numeretur. Sed in loco inpridii, Pomponii nomen additum constat aibrario, ut verissime Salmasius' ex veteribus mem- ranis ad Lampridium observavit: qua de re nos ὶfraphiribus. cap. xxi II. Quin dc aliunde con-

si a stat

107쪽

stat vixisse Pomponium stib Hadriano: nam in l. a. de Origine Iuris, ad Iulianum usqVe, neque ultra, Iurticonsuliorum seriem prosequutus est: vixit autem si ib Hadriano Iulianus. Addit ad

confirmandam sententiam suam Bertrandus,Te

tulliani Iurisconsilii auctoritate Ulpianum uti,& verisimile non esse, Ulpianum qui Christianos

oderat, Christiani Scriptoris auctoritate opinionem suam confirmare voluisse. Tanto odio Christianos prosequutum Ulpianum dicit Bertrandus in Vita Ulpiani, ut de iis torquendis septena collegerit Rescripta Principum. Septem libros scripsistς, dicit Bodinus nostras, in Methodo Historiae capite . Viros doctos decepit mendosa L ctantii editio , in qua libro v. de Iustitia , capite Io. legitur , Domitiiu de Urio Proconsulis liabris spiem Rescripta Principum nefaria coisse trut doceret quibus assci oporteret eos qui se cultores Dei confiterentur: sed ubi legendum , Domitius. Urio Proconsulis libro septisno Rescripta Primcipum nefaria collegit, &c. bellissime observarunt, Thomasius ad Lactantii locum memoratum ; Pithoeus ad Collationem Legum Mosaicarum, titulo xv. & Cujacius Observationum libro X. cap. 3 . De Officio Proconsulis libris docem scripserat Domitius Ulpianus: quod discimus ex Indice Iustinianeo. Citantur non semel hi libri in Veteribus Glossis Philoxeni; quas esse, ut hoc obiter dicam, Digestorum compilatione antiquiores, volςbat Carrio Antiquarum Lecti

108쪽

um lino 3 capite A. dc Salmasius in libro de Mo-o Usuarum. In eo autem de ossicio Procomilis Tra statu, de variis criminibus tractaveratilpianus libro septimo, atque inter cetera, de his vae ad religionem pertinent. Simili errore, uti OC in transcursu dicam, apud Theophanem tironologiae pagina quinta,edidit Iacobus Go-rus ,- ὼ-βιβλον ΕκκληmαMκῆς ις ζιας

τῆ -μφιλου , pro τὸν ογδοην βίβλον, luod recte observatum Francisco Combesisio in totis posterioribus ad dictum Theophanem. Sed id propositum. Pammelius in Vita Septimii orentis Tertulliani, Tertullianum bitisconsubrim sub Alexandro vixisse itidem ait: sed nullovgumento. AEqualem Papiniani, qui sub eo. lem Imperatore vixit, eum facit Antonius Au- Iustinus. Ita enim ille in libro de Propriis N nimbus Pandectariim ; ubi de quarta Classe Iorisconsilliorum: L. AEMilius Papim mphimius Florens Tertullianus e ritus Marc/4nus rDomitis, Ulpianus I Jutius Paulin, &c. Bernase dinus autem Rutilius Hadriani euiti & Antonini

pii vixisse dicit temporibus: sed nullo quoque

addito argumento. Etiam Emarus Rivalius,

Delphinas, Historiae Civilis libro quinto ubi de Tertulliano Iurisconsulto; haec habet: si tuori bros Paestionum, in gularem de Castrensi Peculis composuit. Consul fuit: ab eo Senatusconsultum Venullianum 3 odHadriani temporiabus factum est ir visi fallor ue nomen habuit. Falsum

109쪽

est omnino, Tertullianum Iurisconsultam Comsulem filisse. Nec verius, Tertullianu natiu-- consultum ab eo nuncupatum. Nomen habuit

a Tereullo, qui Consul Antonini Pii temporibus, ut infra ostendetur, Cum vero Tertullianus I risconsultus ab Ulpiano in testimonium adducatur ; adducitur in lege 3o. de Acquirenda vel omittenda hereditate, & in lege a. ad Senatusconsultum Tertullianum) videtur eo antiquior. Sed cum ejus non meminerit qui Iurisconsultos quamplurimos sub Hadriano,sub pio,stib Marco, recenset Capitolinus i nec eum quoque in dicta lege r. de Origine Iuris, memoraverit Pomponius, qui vixit sub Hadriano; etiam Hadriano,& pio, & Marco, posteriorem fuisse, adfirmare non dubitamus. Vixerit ergo a Severi & Antonini temporibus ad Alexandri Severi imperium. Tertullianum autem Scriptorem Ecclesia sticum vixisse sub Severo & Antonino, non am bigitur, Sed an iidem sint Scriptor ille Ecclesiasticus&Tertullianus Iurisconsultus, videamus. Dive

sos esse dicit Bertrandus, quod libri Quaestionum Tertulliani Iurisconsulti, & liber ejus de Castrensi peculio ab Hieronymo in Catalogo

Scriptorum non recenseantur. At cum Hieronymi institutum fuerit, scripta dumtaxat Ecclesiastica, non cetera, inibi recensere, Bertrandi sententia nihil floc juvatur argumento. Eos

dem esse Fornelius, dicto loco, conjiciebat ex

110쪽

Ecclesiastici Seriptoris obscuro sermone, qVOeum scripsisse Hieronymus & Laetantius testa nih&scripta ejus clamant. Scilicet Tertullianum Iurisconsaltum obscuritate quoque laborasse, eXistimabat Fornerius,ex his Iustiniani verbis,in lege ultima Cod. de Curatore furiosi: Licet Tertulli,nus, Iuris antia i Interpres, libro singulari, em de Castrensi Peculio conssidis, tali tractatu

I Fosito , videatur obscure Gmdem attingere sententiam; nos tamen hoc apertissime introdux mus Sed haec sententiam Sc mentem Iuris consulti, non stylum spectant, aut orationem.

Certius quid de stylo conjicere liceret, si scripta ejus integriora exstarent. Scripserat de Castremsi Ρeculio librum singularem, & inaestionum libros octo. Falsiis est omnino; quod Pammelio observatum; Conradus Gesaerus , qui ipsi praeterea adscribit Legum Reseripta ex libris de Senatusconsultis, atque ad Senatusconsultum Libonianum & Orphitianum. Ex his autem de Castrensi Peculio & Quaestionum libris,pauca capitula hodie in Pandectis supersunt; quae collegit Pammelius; sed ex quibus tamen diversiam ilium esse a Septimio non dubitamus adfirmare. Utriusque Tertulliani dissimilem quoque esse orationem, pronuntiavit Franciscus Balduinus, ipso Pammelio teste. Tertullianum vero Iuris consultum, diversiam esse a Scriptore Ecclesiastico confidentius asserimus, quod idem sentit, vir, Hugo Grotius. Ejus haec sunt