Aegidii Menagii Juris civilis amoenitates ad Ludovicum Nublaeum, advocatum Parisiensem

91쪽

uRIs CIVILI spiano l. 23. f. a. de Acquirendo rerum dominio: Generaliter dicendum eis, odex resua , hoc eis, ejus, cui bona fide quis servit, ei adquirere non potin , sibi eum adquisiturum. quod autem non ex re ejus sibi adquirere non potest , ei ad simrum cui bona fide servit. --

De Mariti lenocinio, Adulterarum viros ordinare nonpotuisse.

CAPUT X.

MA A m lenocinium lex coercuit, qui deprehensam uxorem in adulterio retinuit, adu rerumfi dimisit, ait Ulpianus l. 1'. ad L. Iuliam de adulteriis. Debuit enim uxori quos inusii, quae

matrimonium ejus violaruit. Tunc autem puniem diu in maritus, cum excusare ignorantiam suam non potest, vel adumbrare patientiam praetextu imcressibiliratis. Et deinde: quaestum ex adu terio uxoris suae fecerit,plectitur : nec enim mediocriter delinquit, qui lenocinium in uxore exercuit. paestum autem ex adulterio uxoris facere via tum qui quid accepit, ut adulteretur uxor. Sive

enim sepius, e semel accepit, non ect eximenduς quaesum enim de adulterio uxoris facere proprie ille existimandus eis, qvi aliquid accepit, ut uxorem pareretur adulterari meretricio quodam genere. Avodsipatiatur uxorem delinquere, Bon ob q- mse negligentiam, vel instam, vel quamdam

92쪽

A MOENI TAT CAP. X. 33

dumpatientiam , vel nimiam credulitatem, extra

legempositis videtur. Proferam hic speciem ex Sancto Augustino, in qya maritus qui ob qua stum passus fuerat uxor ' adulterari, non talum contra leges humanas non deliquit, sed ne contra divinas quidem, si stamus sancti Doctoris judicio. Verba Augustini sunt lib. I. de Sermone Domini in Monte cap. I6. Rursum quaeritur, utrum si uxoris permissio esurius, e quae com cubitum pati non tuli, adhibuerit sibi alteram vir, non alienam nes a piro sejunctam isossit esse sine crimine fornicationis. Et in historia quidem V

teris Testamenti in nitur exemplum. Innuit historias Abrahami&Jacobi, qui uxorum com sense cum ancillis rem habuerunt) Pergit Augustinus: Sednuncpraecepta majorusum , in qPae persitam gradum generatio huma pervenit. Tractanda ilia sunt ad distinguendas aerates dissensationis

divinae providentiae , quae humano generi ordinatissime subvenit, non autem ad vivendi regularusurpandas. Sed tamen, utrum quod ait Apostolus, Mulier non habet potestatem corporis siti, sed Vir. Similiter & Vir non habet potestatem cΟ poris sui, sed Mulier, possit in tantum valere , ut

permittente Uxore, quae maritalis corporis pol

statem habet, possit Vir cum altera , qω nec aliena uxor sit, nec a viro disjuncta , concumbere. Sed non ira ent existimandum, ne hoc etiam femina, viro permittente, facere posse videatur e quod omnium sensur excludis. lvampim nonnusia . D 3 causae

93쪽

p nt existere, ubi s Uxor, Mariti consensu, pro ipse Marito hoc facere debere videatur rficui Antiochiae factum esse perhibetur ante qui quaginta ferme anna , Constantii temporibur. , Nam Acindynus, tunc Praefectus, qui etiam Consis suis, cum quemdam librae auri debitorem Ff exigeret 3 nescio unde commotus; quod plerumBin istis potestatibuspernitiosum est , quibus quodlibet, licet, aut potius putatur licere 9 comminat eis, jumnsmvehementer a mans , quod si certo

die quem constituerat, memoratum aurum non ex solveret, occideretur. Ims cum ille teneretuπimmani custodia, nec soposset debito illo expedire, dies metuendus imminere re propinquare coepiri Et forto habebat uxorem pulcherrimam , sed nullius 'Funiae, qua subvenires et viro I cujus mistieris pulchritudine cum quidam Dives esset a census, s cognovisset Martium ejus in illo disimmine constitutum, misit ad eam, pollicens pro una nocte,si ei misceri vellet, se auri librum daturum. Tum iEa, quae sesciret non habere sui corporis pore rem,sidvirum suum,pertulit adeum, disens, panaram se esse pro marito id facere , si ramen ipse conjugalis corporis dominus , cui tota illa castito deberetur, rumqvam de resua pro vita siua vellet id fieri. Egit illa gratias, re ut id fieret imprauri nusio do judicans adulterinum esse covcubitum, quodes libido si 'magna mariti charimo se jubentemvolente , fletuaret. Venit mulier ad

pilum iEius divitis o serit quod voluit imuricus.' Se

94쪽

AMOENIT ΑΤ. CAP. X.

Sta ilia corpus non nisi marito isdit, non concumbere, uesolet , sedvivere cupienti. accepit aurum.

Sed illi, iridis, fraude subtraxit. qvod dederat, Apposuit simile ligamentum cum terra. Id est, sinsilem saccum ligatum: similem Amν inoae ubi mulier am domi suaeposim, invenit, prosiluit

in publicum , eadem mariti charitate clamatum, quod fecerat, a facere coacta est. Interpelgae Praefectum e fatetur omnia et quam fraudem pagaesset, ostendit. Tum vero Praefectus primo se reum , ὀυuis minis ad id pentum esset 3 pronuntiant; tamqvam in alium sententiam diseret, de Acinoni bonis auri librum Fisco inferendam; illam ver) mulierem dominam in eam terram, unde pro auro ternum accepisset, induci. Nihil Mein alienum partem dissuto: liceat cuique aestimare quod velite non enim de divinis auctoriantibuι d prompti historia est: sed ramen nareuto hoc facto, non ira resinit hoc sensu humanus , qvod in ilia muliere viro jubente commissum est, quemadmodum antea, cum fine usio exemplo res V poner tu horruimus. Acindynus ille; ut hoc obiter dicam s Septimius Acindynus dicebatur. Consul fuit sub Constantino, Constantio & Constante, cum Valerio Proculo. Atque his Consulibus occisus est Constantinus junior, ut testantur Fasti Consillares, qui Hatio Episcopo tribuuntur. Porro in si ecie a S. Augustino proposita, adhibenda 'distinctio, quam ad caput, titulo Decretalium de Eo qui cognovit consa vineam P UX.

95쪽

uxoris suae, profert Nicolaus Tudiscus, Cataneus; Panormitanum vulgo appellant. Verba ejus sunt: Dominiu Antoninus dixit, quia si vir est occissio

delinti mulieris invitae, non impuratur mulieri , ut Φἱc. Si vero fuit occasio mulieris non invitae, tunc, quoadDeum, non fit excusam, ex qPo non compe latur. Sed, qPoad virum, fuit excusata, contra eum potuit replicari. Et haec distinfitio sid

tur de mente Johannis Andreae, σ Hostiensis : qui referunt quaesionem Bartholomaei Bpisiensis deqvodam aegrotante , ad cujuου preces, uxor concubuit cum Medico, numqνid possit adulterium objicere. Concluditur, qvod non : ex quo ipse fuit causa. Et vide G s. Ja. quaes. 7. CONCu Bulas TI. Notandum autem, quod ait Ulpianus, quaestum de adulterio uxoris facere proprie illum existimandum, qui aliquid accςpit, ut uxorem p teretur adulterari meretricio quodam fenere: non enim meretricio genere id passus est maritus

in dicta specie. Quod addit Ulpianus, maritum

si patiatur uxorem delip'Vere, non ob quaestum, verum ob negligentiam, vel culpam, vel quamdam patientiam, vel nimiam credulitatem, extra legem positum videri, consideratione aliqua eget. Id sane Legibus tam Atticis quam Romanis m,nime prohibitum olim fuisse, innuere videtur quod de Socrate & Catone Minore, sive Uticensi, scribit Tertullianus: quamquam de Socrate non satis constat: certe id alibi non memini me legore, qui in Vitam Socratis a Diogene Laertio ser, ptam

96쪽

ptam Commentarios scripsi. Tertulliani verba sunt in Apologetico: Omnia indiscreta sunt apod nos , prater uxores. In iso solo consortium sol

pimus, in qyo solo ceteri homines consortiumore cent, qui non amicorum solummodo matrimonia

usurpant,sedre sua amicis patientissime subminia

'unt: ex ilia , credo, majorum est sapientissim brum disciplina, Graeci Socratis oe Romani Catonis, qpi uxores suas amicu communicaverunt, gras in matrimonium duxerant, liberorum causa ου alibi creandorum. nescio qPidem an invitaου. id enim de castitate curarent, quam mariti tam facile δε-

niserant Z O sapientiae Atticae , ό Romanae gravia satis exemplum s lenones , Philosophus Censor. Non enim verosimile est Legibus prohibentibus

tam sanctos viros uxores suas amicis communia

casse. Ad Catonem quod attinet,id ipsem dise te tradit gravissimus auctor Strabo, libro x I. ubi de Tapyris; apud qVos etiam lege, sive consuetudine, receptum fuisse ait, ut uxores suas viris aliis elocarent, postquam ipsi ex iis duos, tresve sust lissent liberos. ἱ ρουπι θ Ssi: των Ταπυζων, ora ἀυτοῖς εἰη νόρομον -ς γυνπιγιας τάς γαμετας διδόναus ἐτεροις αἰωστν , επειδάν - πανελων is δυο, η τρία ἡκ ' καθαπερ Κάτων --εξέδωκε τ Μαρκιαν ὲςyημὼν , παλ ὀν ὴωμιπιων Ad quem Strabonis locum notat Casaubonus, Ρlutarchum de Catone rem ita narrare,ut de ea dubitasse signi

ficet: quod quidem falsum est, ut ex ipsis Pluta

97쪽

chi verbis, quae infra ex interpretatione Xylandri subjeci, apparet. s ortensitu gestens, no in miliaris modoή micus catonis esse, sed omnem semel necessitudine consertio familiam, g niu suum cum eo con*ciare, non dubitavis, cum eo agere, vi siliam Porciam, Bibulo nuptam, cui partiu duos ediderat ibi invicem, velut frugiferum agrum , conlocaret, ad serendam stirpem. Nam esse hominum qνidem isiud opinione novum 9 natura pulchrum tamen e civiles mulierem in aetatis flore non vacare,vel faecunditatem exstinguere, noque majore quam necesse esset , progenita soboleonerare,d ' obruere domum non re irentem P communicationem autem inter probatos viros, inviarem mulierum tum virtutem prorogare dilat

restirpibus,tum civitatem mutuis necessitudinibuae conglutinare. HV retinere Bibulus omnino vestiet conjuxem, simul atquepeperisset, ubi arriti re communium liberorum esset vinculo cum Bibulo es Catone conglutinatus,restituturumse eam. Cum resoni per Cato , Hortensium se earum habere 3 probare e necessitudinis socium, veriιm alienum arbitrari ipsum e filiae nuptiis verba facere alteri colocatae e mutato illa sermone, non dubitavit ei aperire ipsius Caronis se petere uxorem, qu)djm venis etiamnum esset, es Catoni satis magna esstι proles. Nw his dicari istum estprogressumquM alieniorem a Marcia conjuge cognori et Catonem.

Edine ferum praegnantem tunc fuisse. Animadvertens ergo Gatinortensii desiderium*studium,

98쪽

non scidit ei,sed oportere resondit Philippum quoque hoc probare, Marciae parentem. Ut i ..tur appeltatis Philippus concedere id cognorit -- tonem,non aliter desondit ei Marciam, ampr sente Ego, e sponsalia comprobante. Id ipsum de Lacedaemoniorum legibus concessum, discimus ex Plutarcho in Lycurgo : εξίω

Τινὰ, σω*,- , κάσανb γ ν κων επρωγγα λημ is , 2Gurcos τοὐςπεζ NUκαρπ', ψυλυονβηπουδας ἀγαθῶς , ἀγα- όμ, αμ ους si εἰς επορ νους. Nam viro natu gram Hori, cui florens aetate erat conjunx , si quem prosum es prudentem adolescentem carum haberet, probareis us erat eam huic jungere cum implem esset egregissemine, Mi vendicare partum E diserso liberum enut, si quae casta mulier, ae elegantes pueros ederet, alteri num ei cordi esseι, agere cum viro, ut copiam sibi ejus facere ars it tamquam in fragifero arvo, conserere es' gignere

liberos probos, qui proborum futuri constia: inei propinqui essent. Id tamen postea Legibus Romanis prohibitum, & maritum qui talem ignominiam patiebatur, Verberatum relegandum constat ex talosa Basilicaum, Titioin cap. 28.

99쪽

patiatur, non ob quaestum,sednegligentiam,vel incuriam, vel patientiam vel sevitiam, non incidis in legem,stdverberatuae relegatur. Ubi nota obtiter, Graecos apud Ulpianum legisse, non creduliatatem , ut Libri nostri habent, sed crudelitatem rverterunt enim ωμόπη m. Latinorum veram

esse lectionem nemo non videt. Sed ad propositum. Iohannes Bodinus in Methodo Historiae cap. q. adduci non potest, ut credat, Catonem uxorem suam Hortensio concessisse: praesertim cumRomuli leges de adulteriis,& more Veterum, quem Tiberius revocavit, agnati adulteras uxores pro suo arbitratu coercerent. Et quidem, inquit, fatis auri ter Cujaciuae, qui Paulum Mamurium fabrilia tractare Iubet, quod lege Romilia de ridulteriis capitalem poenam uxoria marito propinquis instigi licuisse putet: Ea tamen lex a Ge lio his verbis concepta egi: In adulterio uxorem. tuam si deprehendisses, impune sine judicio necares : Illa te, si adulterares, digito non auderet Contingere, neque jus est. Et in Oratione Catonis de veteri mulierum victura moribuι: In adulterio uxores deprehensas, jus fuisse maritis nec re. Ne e enim , multare significat ut voluit jactu fido oudo modo punire.. oc

ro planius inresilitur ex imo Halicarnasseo, i

100쪽

ribit adulterii'ebrietatis causae inibus verbis gue vitae ac necis tribuitur. Evamquam mitius agi,s a propinquis ultra ducentesimum lapidem res gari iaulteris consuevisse,scribit Tacitin libro cundo. Idem Plutarchus re Strabo Parthos trDe Lacedaemonios mutuas amicis uxores dareon evisse .unt. Sed eum morem non tulit, opiato severitas Romanorum. Neque Aniano,idem uoque de Romanis sentienti, assentior, cum in e

um antiqvitate saepissime ossendat. Ego vero Straboni, &Plutarcho, & Appiano, qVam Bolino, ad antiquitates Romanas quod attinet, po-iorem habeo Addimus hoc loco vice corollarii, adest arum maritos legibus Ecclesiasticis prohibitos 3rdinari. Si cujus uxorem adulterium comm isse, cism esset Laicus uerit comprobatum, hic ad Unisterium Ecclesiasticum admitti non pote t. lo)dfl in citericatu iam constituto eo, adultera vit, dato repudio dimittere eam debet. Si vero retinere ejus consortium velit, non pote I minis rivmpuod suscepit, exercere. Verba sunt Concilii Neocaesariensis, canone g. Ad quae Bais mon : aDe enim adulterium commisit, pol, est: quique cum ea se miscet, corpus unum cum .

a fit, potationi ve in posterum fit phrticeps. hi vero postumo a a ratione divinum suscipiet ministerium e Videsis Hieronymum ad caput in. Matthaei, Concilium Euboritanum,