Dialectica Ioannis Caesarii uiri undecunque doctissimi, nuper ab ipso autore recognita & aucta. Accessit huic Ioannis Murmelij Isagoge in decem Aristotelis Praedicamenta

241쪽

-, IOAN. MVRMEL. issent, bos, equus ,asidius, mulus, camelus,ouis,capra, porracus, ceruus, elephis, π id genus reliqua Ferae specitabunt, leo. ursus, pardu tigris, lupus,utilpes,CI idgenus cistera. Psci hubqciuntur balaena, cancer, conger, mutilus, salino, carpto, concha,osta ccm, gobio, rhombus, Cr citerae stracies innumerae. Auis species sunt,aquila , philomela, bi bo, noctua ciconia, passer , corvus, monetala, Uitacus, perdi turdus, vultur, Cr caetera. Serpentis, dracho,basiliscus, uipera, cerastes, sens, natrix. Vermis,apes, aranem,

bombiae, blatta, cuic crabrogossim, limax, pulex, papulto, hirudo, tinea, teredo, Cr cius modi alia. Regula quarta. Titulus V. Omne nomen arboris est in categoria substantiae, ut pomus,malu pirus,abic laurus,sali bitula, sitis, robur, taxus, castatica, fagus, ct pressus.

Regula quinta Titulus VI.

Omne nomen herbae huius est praedicamenti, ut amataracus, abrotant , mandragora mala; hssiopus actuca, foeniculis, elleborus, ruta,pulogium, saluta, lappa, tribra Ius, anethara, urtica, tr lium.

Regula sexta Titulus VII.

Omne stuticis novicii est huius categoriae. Dicitur aurarem Drex qui ad iustam arboris magnitudincm non abis surgit, cr statura smilis est horbis multis, scd non dcmori .ritur, neq; arescit,ut herba,uerim pcrcnnis est. Huitis stocles sunt, nardus, in rha, casa genista, pap Tlis, arua do. Sciendum est nonnullas res easdem ab his inter arbus

culas, ab illis ister Duces numerari, ut iuniperlim, bal samum,

242쪽

.DE PRAEDICAMEN. ' et shmum, nisi ham, cr id genus alia. De nonnullis etiam, sui hc magis herbae an 'utices, dubitatur. Nec hoc ignotarandion est,a Nicephoro corpus animalum sensibile diuidi in animal Cr Zoophsura. Dicitur aurem loec υτρν qi odnec animalium,nec plantarum,scd tertiam cae utris si natμα rum habet, ut urtica maris stongia: dc quibus vide

Plinium lib. i cap. XLV.

Regula septima. Titulus VIII. Omnia florum, stuctum, Cr aromatum nomina, si capiantur, ut res totus, Cr per se integras gnificcnt, funi

nn ordine huius praedicamenti, lit rosa, lilium, narcissu , viola, ligustrum,calth pomum, malum, rarum, prunum, cerasum, morum, bacca, oliua,cornum,ficusviIms,incipilum, nux, iuglans, castanea, auellana, aroma, saccariam, amomum, etingiber, piper, gariophylon, er id genus reliqua. Regula octaua. Titulus IX. Frumentorum ex legumuirum nomina fiunt huius cata tegoriae, ut triticum, filigo ar,hordeum, pannicum, mialiam, cita ab pisum,lens, erum , lupin livicia. Regula nona. Titulus X.

Lapidum Cr gemmartim vocabula sunt huius praedic menti, ut adamas, marmor, magnes, costaldus , succinum, Maragdus, iaspis, coralium, achates, carbunculus, chr

solithus, sapphirus, flex, tophus, pumcx. Regula decima. Titulus XI. Omnia metalloru er 'filium nomina sunt in praedic

mento Substantiae, ut aurum, argentum, electaram, aes, oria

243쪽

nefant, huius ni praedicamenti. Impressio a philosophis

noe in forma res naturales indagantibus, dicitur corpus mistum, imis Isti μιμ M p cturni. Imprcsiones ignitae sunt, stipulae ardentes, ' ' aeges, dati, filiis uolans, candelae, trabes, cola lix, teretes

lanceae, clipei, globi, faces ignitae, raramides, draco u

diritur Esau lans, Cr similes. Adduntur his cometes, Crgalaxius. Inis

ς θ H preflaties aquae sunt uapor , plassia , ros, Cy prMina, nix, 'T: z grando, fontes, flumina, mare. Aereae, uenti, terraemotus, fulmina, emephias Ophon. Quae radiorum aparit e stam hi e- fiunt, sunt halon, iris, virgae, parest j. De terreis impres ' ' , sionibus in proxima regula dictum est,ubi de metallis er

Regula duodecima. Titulus XIII. Qqρ' omne immensubstantium rei inanimata significans, 'se , est in categoria Substantiae. Haec regula continet in se UM uri supra postas, er eam breuitatis gratia dami sob multa, de quibus nondum meminini us. Dicimus itaque montem, collem, urbem, oppidum, dom m,templum,turarem, tunicam, togam, gladium, cultrum, parim, vinum, lac, mel, ceruictam, carnem,os, doliam, pateram,hastam,

μνηs ti scrinium, Cr id genus reliqua huius esse pridicamenti: ς Τὸ θ' nee assentimur ijs, qui simpliciter aiunt eiusmodi res ob , P a...ὸ Rumri sib artifice inducta esse de quarto genere Qua,.s. ' ' litatis, cum Substantia Longe praeponderet accidenti. Quisquis recte sentit, adium Subitantiam quidem esse, fgμram

244쪽

DE 'PRAEDICAMEN. αι figuram uero eius Qualitatem nou defitetur. Quidam contendunt nullius esse praedicamenti nomina rerum artirificio producturam quod Substutiam simul er Qualitat complectantur. Series categoriae Qv ntitatis Titulus XIIII. mantitis continua Discreta In secus

Quantitas continua extrinsecus mensurativa Quantitas continua intamen jurativa

Larabilis trinsecus mensuratiua

illatabilis

ista linea, Haec linea, illa linea. De ijs,quae sunt praedicamenti Quana statis, Regula prima. Titulus XV. Omne nome magnitudiuis est in praedicamelo Quantalitatis ut linea, superficie corpus,longitudo, latitudo, ati titudo pro unditus,crafities, bicubitu nicubitu, pedale, bipedale,reipidale, sesquipedale,Cr id genus caetera. Regula secunda Titulus XVI.

Omne nomen mesturae ad hoc praedicamentum pertianet, ut uncia, digitus, palmus, pes,ulna.cubium, passus, stadium,diaulus,militi,dolictu modius, sextarius, cogius, hemima, choenix, urna, mola, coasst, as Cr partes eius, Διαυλωs cupiantur ita, ut meram quantitate significet. Pondera Δολιue - 3 nomina

245쪽

i G I O A M. M V R E L nomina meo iudicio sunt a praemicamentis alicita, quod cum qi antitate qgalitatem signiscunt, ut libra, selibra, bilibris trilibris, pondo, talent . Sed haec doctioribus relinquo exactius disi utanda. Illud quoque. fit e linea species infinia, an subalterna, quod Cr de tempore potest dubitari Regula tertia. Titulus XVII.

Omne nomen numerale est huius categori ut duo, tria quatuor, qAms,deccm,cen ,misse, binarius, ternarius, centenarius. Primus asstem, si Indus, tertius, Cr id gensssalia,pertinent ad praedicamentum Ad aliquid.

Vnitus autem non est numerus,sed eius principium. Regula quarta Titulus X VIII. Ovinis modulus, quo dictionem dum proferimus,menta suramus, est huius praedicamenti: nam quantitas, id est, quo ollabae longae breuerue mensurantur,ex quo pro enitoratio, hecies est discreta quantitatis. Regula quinta. Titulus XIX. . Locus Cr tempus sunt categoriae quantitatis, tametsi quidam locum in praedicamento Ad aliquid reponant , diuus Aurelius Augustinus in co Uionum opere fateatur se quid sit tempus, ignorare. Aessam quoque huius praeliacamenti esse censiendum est, aeternitate uero nullius.Partes temporis sunt, hora, dies, septimana, mensis,annus,otata pias, lustram, fecit , cr id genus reliqlla. 1 Serire

246쪽

D E PRAE DIC A MEN. ' χέτSeries praedicamenti Ad aliquid. Titulus XX.

Ad aliquid

aequaliter conis Inaequaliter eon parabile parabile Dignius correa Iatiuo Ad aliquid inaequariliter comparrabile Relativum correa latiuo dignius indignius correa latiuo Non resticiens

filiam

Resticiens filium

Hic pater, se pater. Ire pater. De ijs, quae sunt praedicamenti Ad Kaliquid, Regula Prima. . 4 Titulus XX LOmne categorema principali significatu remsignis, eam non absiolutam, sed alterius restectivam, est praedicamenti ad aliquid, ut pater, filius: arsus, nepos: maritus, uxor r soce gener : magister,discipulus: patronus cliens, ominus, *ruus: res, parasitus: patronus, libertus. c Est Patre- ω- autem patronus nomen ambiguam, Cr modo ad clientem refertur, modo ad libertum ) dux, comes: uplum, dimia tum magnum, paruum multom, paucam: maius minus: prius, posterius amicus, inimicus: hostes , ciuis, socius,

sodalis, hostis , meis: aequalis, inaequalis, er alia sexta

247쪽

,ιs I O A N. MVRMEL. Secunda regula. Titulus. XXII. Nom: na cognationis Cr Uinitatis sunt huius categoriris,ut pares, proles,pater, filius, με irpo stateroror, μbrinus, cor huius, conrunx, compater, allinis, linis,Dcersienesiuitricus, priuignus. Tertia regula. Titulus XXIII Pleraque nomina cum praepositione composilia huius sunt praedicamenti, ut commilito, collega, consacerdos qui Graece Ommγstes dicitur concanonicus, conuictor,

conturbernalis,condiscipulus. oauditor, compotor, eompetitor,collacteus,collactaneu conferuus, cognominis,consangssineu coepulo,c habitator, confabulator, congera

stris er eiusmodi

reliqua. - serie:

248쪽

DE PRAEDICAMEN. et o Series praedica. Qualitatis. Titulus XXIIII Q n litu Formae attinens

nateriae attinens Qualitas foramae attinens comparata

Natura insita Affetio Facile dimobilis Disticulter di nobilis

Habitus spiritualis corporalis

Habitus stia

ritualis Intellectualis Moralis Nubitus intellectualis Inec Practicus

Habitus in

tellectualis

Theoreticus conclusionis Principiorum

scientia contemplativa Actiua scientia con

templativa Principalis Adminiculati Logice Distutatoria Non dilutatoria Dialectice Haec Dialectice, Plutonis dialectice, chos pi dialectice. α s Deils

249쪽

IO A M. M V RM A C. De ijs, quae sunt primae speclei Qu

litatis, Regula prima. Titulus XXV. Omnis distositio cr habitus corporalis est in primo Cnilitatis genere,iit calor diditas, sanitas, mitus, caericitas, candor, nigredo, cura, rob G aegritudo, morbus, Te species, ut stbris, parabsiis, pleuritis, podagra. 'ubi . . . Distostio , qui Cra sectio dicitur, cr latius accipitur Igai. . cr prefit 3. Primo modo est qualitas ad bene maliue operandum acquisita. Secundo ess qualitas ad bene marila ue operandum acquiseta perrecile a subiccto dimobilis. Habui quiὀ Habitus est ad operandum comparata qualitas disti ster

subiecto dimobilis. Regula secun a. Titulus XXV L hi omnis babitus intellectis lis est in primo genere O , Qualitatis. Habitus intelle ales 9unt quinque, quibus

o quision semper assentimur uero: Sapientia, intcilectus, Scientia, Prudentia, er Ars. Di , q*ibus modo uero assentimur, modo fuso: si ut autem opinio Cr suspicio. Sapientia es Esa lentia. habitus cognitiuus Dei π diuuiorum. Intellectus est haὰ InN qi bitum primorim principiorum cognitivus. Scientia 6ι habitus eo telusio iis per demonstrationem acquisiitus. Prudentia est recta ratio reris v nobis agendarum. Ars est recta ratio rerum a nobis siciendarum. Opinio est asensus rei ualidior. suspicio, est assecusus rei minus urilidus. Scientiaram igitur Cr artium nomina in hoc gerinere collocantur, ut granimatica, dialectica, rhetorica. arithmetica, in fica, geomuria, astro*omina, p, siccia ethice.

Prudentia.

250쪽

DE p RAE DICAM E N. xsi cibice, metaphisice, poetice, agricoltura, militia, lanistisci , cr id genus alia. Tertia regula. Titulus XXVII. Omnes habitus morales, id est, uirtutes cir uitia fiunt in hoc primogenere Qualitatis,ut iustitia, Iiniustitia, foristitudo, audacia, timiditas, liberalitas, crearitia, prodigalitatas. A' Theologis nostris ponuntur etiam in hac specie habitus spirituales in usi,ut sies, spe charita re id genus virtutes supernaturales: item habitus concreat ut specita

intellectuales,er rationei angelorum mentibus concreatae,

sed huius, nodi habitus non capit desinitio a ueteribus

Peripateticis data: nec mirum, cum illi uerae religionis ac sapientis expertes id genus habitus non noverint .Qnare malim eos reponere inter malitates praeter haec quatuor genera apparentes: aut aliam tradere habitus finitionem atque uulgo datur. Nec mirandum uideature quod dixerir alitates praeter haec quatruor genera apparentes. Namscuerino B oethio interprete, Aristotelis in Praedicata

mentorum libro haec uerba sunt, Et 'nase alij quoque apparebunt militatis modi, sed qui maxime dicuntur, fere tot sunt. Quarta regula. Titulus XXVIII.

Nomina magistratuum cr dignitatum fiunt in hoc priamo genere Qualitatis, ut pontilix, episcopus, sacerdos, rex, consul, praetor, censor, aedilis, Cr id genus reliqua. Pauper item,diues, fortunatus, infortunatus, beatus, stlix, miser, nobilis, nobilis, honoratus, gloriosius,er buru'

di nomina sunt huius speciei.