장음표시 사용
251쪽
Εxhalationes de vaporis discrimea. Ignis eleme-xum dubium elidi detur. Meteora In variis caeli regionibus renita.
ara De praecognostendis temporum mutationibis.
Quandoquidem calor ad superna tendens ad hypercauma, exhalatio sicca,&caeslida est: humor autem, qui in medio remanet, vapor. Vnde , & illorum apparet discrimen, quia exhalatio potest axe est velut ignis, calida , scilicet, & sicca, ut dictum est, vapor autem potestate velut aqua, humidus, de calidus ob aerem.F morum Vero species, atq; sormae, diuersiae quidem sunt, &dissimiles, pro diuersitate motus, loci, atq; materici. Inde videmus varias meteorum rormas, cometarum nempe, phasmatum, sulminum,uentorum,nubium,pluuiarum, ignis fatui,t er-
remotus,roris, pruinae, & consequentium horum omnium. Quae igitur in summo generantur aere ignem induunt naturam: quia vel prope ignem, qui hypercauma dicitur,sunt si modo talis datur; nam multi rentur etiam ex peripateticis non dari iuxta Aristotelem proprie ignis elementu seorsum ab alijs, sed partem aeris,
quae in illius fastigio considet, esse siccam,& calidam, illamq; dici ignem vel
prope Coelum. Ignis etenim,quo proprius aetheri, vel lunae accedit, eo vehementior est: at quanto longius recedit,tanto remissio rinuenitur.Quo fit, ut scintillet, ac flammas diuersas extitet ex astrorum motu cum solis, tum aliorum eXcitatu atq; incensus. Haec autem sunt cometae, &phasmata cum consequentibus : quae per systasim, hoc est rei consistentiam contingunt. Quae vero in medio generan tur, partim igneae sunt naturae, ut fulmen cum consequentibus: partim aereae, Vt Venti cum reliquis: partim aqueae, ut nubes, de pluuia,cu appendicibus, que alias
sortuitae tempestates dicuntur. Quae tandem in imo procreantur, tum naturam induunt igneam, ut ignis saluus: tum aerem , ut terremotus: tum aqueam, Viros, pruina ,&similia, quae per emphasim: hoc est apparentiam accedunt. Nam illinc accenditur vicinus aer elementaris, qui etiam ipse una in orbem agitur. Re liquus vero aer qui in medio est, & paulosupra nos consistit, crassitudinem habet: Vnde in Orbem , ut reliqua aeris sphera minim circumagitur, sed ob montium anfractus, & terrae sublimitates stat, de immotus apparet; ac ideo frigidus; quia neq; ab hypercaumatis motu calefit ob recessum ab illo, neque a radi 1s solaribus reflexis, quod procul sit a terra . Dicuntur namque reflexi radij cum ex calefacta tellure in aeris vicinum calorem retorquentur. Verum ani inaduersione no latuque dignum est: meteora omnia non casu ,& temere aduenire, sed ad cer tos fines: quia cuncta ad certos fines a natura designata sunt. Discriminantur at
tamen Astrologus, & Physicus adinvicem circa finem. Quandoquidem Astrologus , de etiam Poetae haec inter signa reponunt, quia experientia teste, signa ei se demonstrantur: quamuis obscurius significent,quam stellae. Potro P br sci fines circa materiam tantum collocant: quia causas in materia solum quaerunt. Ea propter Meteora omnia impressionesque istas,
aliquas aeris mutationes , puta serenitatem, Vel tempe
statem significare , edocent. De quibus pleni sunt Meteororum libri: de ab Aristotele, a Theophrasto, & ab alijs,praesertim Plinio conscripti, sed,& Ptholem us in suo secundo Quadripartiti libro cap. 13. hanc non praetermisit
tametsi ex parte obseruet. Sed de nos abundantius digrediemur.
252쪽
Communibus ad propria procedendum esse docuit Ari- 'stoteIes,& uniuersa philosophia: idcirco a coelo in uniuersum exordiemur in Meteoris; dicemusq; quid in illo meteora indicant, deinde descendemus ad alia minus Ubuersalia. Itaque si ante Solis ortum coelum purpura- CEum discet, eadem die futuras pluuias portendit: vel in triduum, Pu - .ut plurimum. Item si coelum hyeme fulgens,rursus sulgo caturi irem abscondat , atq; hoc bis aut ter esciat hyemeses dies me fulgens erunt. Si oporae tempore coelum ab Aquilone fulgeat: aquas expectato. Tempus oporq a syrij exortu re vera incipit, duratq; per partem Autumni: dicant quicquid velint alij;nam opinio illa communior est. Vete- νόω ζ res oporam obseruabant. Syri j vero seu caniculae exortum vide in tabulis: qui quilone falpe qui iuxta diuersas regionum' eleuationes obseruandus est. Si cςlum ab φ lata .b Aquilone sub fulgeat, de fulgor albescat , aquilonia tempestate, in Austria Aquilonenum fit mutatio, si autem ab Austro, & fulgor nigrescat in Aquilonium statum fit
mutatio, Theophrasto. Coelum si mane rubet, tempestuosum prisagit diem: si Caelum m vespere,serenum. Vnde& illud vulgatum,rubeum in sero,indicat mane serenum ti ' Si vero rutilat: die eadem tempestatem annuntiat. Probantur hqc a Domino serenum 'Iesu Christo filio Dei, Saluatore nostro,omniumq; magistro, Matthei. Cap. I 6.vbi dicit: facto vespere dicitis, serenum erit, rubicundum est etenim Coelum: & ' man hodie tempestas erit: rutilat etenim triste coelum. Sicuti Et Lucae. Cap. I a. Nubes OKεs Cum videritis nubem orientem ab occasu, statim dicitis: nimbus erit,& ita fit, de t 8'βς cum Austrum flantem,dieitis, quia aestus erit: & fit. Vides igitur, quod authoritatem habet cςli, meteororumq; obseruatio, ut inde temporum mutationes pra cognosci possint. Sed improperabat Magister noster Christus Iudaeos signa de i coelo querentes iuxta Mattheum,vel ex curiositate: vel quia coelesti doctrinae nocredebant; vel tentantes eum, dicens, Faciem ergo coeli diiudicare nostis, signa autem temporum non potestis ξ vel iuxta Lucam reprehendebat illos, tanquam coeli faciem dijudicare scientes: tempus vero finis eorum nequaquam, & dixit. Hypocritae, faciem caeli,& terret nostis probare: hoc autem tempus quomodo non
probatis Quid autem,& a vobis ipsis non iudicaris quod iustum est Vel dicen- chinis, nodum, quod Dominus Iudeos redargueret, ex cetii facie temporum mutationes minus eurprςscire, quas ex causis naturalibus pendere, certa est: ex scripturis vero utrius- 2, ista, que sui aduentus tempus nescire,cum & illum presentem haberent: cuius fidem signa mira,quae in terra esciebat retiores illos facere possentilion autem signata. de c lo petenda. Cflum adhuc si minutissimis, ac vicinissimis stellis inter se, plenum videatur, pluuias, imbres, & hyemalia tempora prΨsagit: quemadmo- stelli, plensi. dum noctu etiam ipso sereno si nulls , vel paucς videantur, tempestas pertimenda est per quam maxime . Ratio primi est, quia illarum radij disgregantur ob va- ,bs. st inpores: idcirco plures quam sint, in multitudine videntur. Ratio secundi est,quia vel vaporibus, exhalationibusq; multis stellς teguntur, ae propterea, vel nullet, vel φη P 'pauciores cernuntur. Idcirco in primo imbres, & hyemale tempus minatur, in secundo tempestatem, procellamq;. Hqc sunt, ρος de temporum mutationibus ex celi dispositione in uniuersum perstrinximus. Nunc vero ad maius lumen descendimus. Ce a m Diuitigod by Coos e
253쪽
Iξxhalationudi vaporum discrimen in
so . De pracognoscendis temporum mutationibus. De Mararis circa Solem apparentibin ad temporum mutationes
VM meteora non solum sola appareant, sed circa Solem
quoq; & Lunam, planetas caeteros, atq; inerrantia sidera Nam exhalationes leuitate ad coelum, & hypercauma tendunt: vapores in media regione subsident; illae igitur superiorum motu spherarum excitatae , vel flammas ardentes per se monstrabunt: vel astra istammabunt, circumdabuntq;) idcirco nos primo a Sole incipiemus tanquam a Rege omnium, &potentiore. Ille etenim pri-
sol purus aqyi vapores mus cic, qui vapores eleuat. Vnde Virgilius in Georgica .cle λοῦ . Dum humidus Auster, bol tibi signa dabu,
Solem quis diceres sum audet Quasi dicat nullus audet. Secundo a Luna. Tertio a reliquis planctis. Quarto a lixis. Quinto a meteoris a se: ex quorum signis coloribus, flammis, formis, ii-guris , dispositionibus, naturisq;: temporum significationes enuntiabimuS. In iudicio itaq; mutationis temporis diurnae Scit intuendus est oriens nocturnae, Occidens in uniuersum, nam occidens habeti,&sua significata particularia diu γna sequentia. Ita exoriente, vel occidente Sole quatuor obseruanda veniunt. Color, puritas,nubes,& radii. Sol purus oriens sed non feruens: serenum annuntiat diem , & tranquillum. Qui si pridie serenus occidit, & rursum serenus oritur tan-ςhi uiati, to cerrior fides serenitatis habetur; presertim si ab aliqua nubium minime tega-S aequaliter tur. Si rubeat: sincerum quoq; indicat diem. Item si totus equaliter filiserius fes), , tu renitate a dubio procul dabit. Simili quoq; modo si nubes circa occidentem ru- i. p. bescunt. : serenum fore eum portendunt, qui sequetur. At maculosus Sol in ortu Soi m cu- suo, vel si veluti trabs superiori e loco Solis globo nubes longa immineat, ac eas balliau,. dem moX condatur, vel iub nube l2tens nigra: vel si statim dissiparet nubes, pluuium diem praesagit. Si vero pallidus apparuerit: tempestuosiam diem,& hyber- ψ' ςψῆλμη nam grandinem pronuntiat. Si concauus cernitur, ita ut in medio fulgens, radios ad Austrum, de Aquilonem emittat: tempestatem dabit, humidum & vent
sum . die pronuntiat, quod certe ab exhalationibus, vaporibusq; prouenire, maxime consentaneum est. Quod si radios a meridie versus ortum Septentrionemq; ψ' φς 'Τ' iecerit - cuin pluuijs ventum quoq; miscebit. Si croceus oritur: pluuias significat. Nube, ru- Si occidens,&rursus mane oriens rubeat pluuias quoq; praesagit. Idemq; ven-brut ,α tos promittit: cum ante ipsum exorientem nubes rubescunt. Quod si rubentibus f ' interuenerit: pluuias excitat. Quod si cum his nigrae copulentur : miscentur Ven Nube, rutilet Uimbribu . In uniuersum igitur, quaemadmoduin orientem Solein si nubes nul-opuae si lae implicent,serenum portendunt diem : ita si rutilae obuoluerint, pluviam . bi R ' opacae minusq; transpicuae constiterint, aut instar globorum in ortu nubes appa ruerint : ventu δε significant. Qui; tamen fugatis nubibus, ad occasum claritas I δει ς insequetur. Verum nubes circumstantes quanto minus a Sole superantur: eo tem.' Nube, ex. peltuosior aura timeatur . Pluviam quoq; designat: cum cius orientis , aut oc-pulis. cidentis radi j coire videntur. Si a Solis ortu nubes dexterς, ac sinistre cxpellan- ..' ture presagium est ventorum cum imbribus , aspera vero tempestas crit,si cum radii nubes pluuia occidit, vel si radii nubes in se trahant: in proxima et enim die eadem acci-
. I' filiiὸu, dct lcmpestaS. Quod si pallidus in nigras occiderit nubes: Aquilonem portendit
254쪽
ventum. Nubes si in Solis exortu partim ad Austrum spargantur, partim ad Puri
Aquilonem: licet pura circa eum serenitas sit,pluuias tamen cum vento significat. spareatitur.
Quod si ab eis exortu repellanturi & ad occauam abeant: serenitatem promittunt Quae si ante ipsius ortum globentur: asperam annuntiant imbrem. Si vero in oriente radijs illustres eminent, vel si ante ortum radij se ostendent, vel si longiu- solis ortum. sculi , Solis ortu protenduntur: pluviam,& ventum significant. Alij vero dicunt, quod si radij Solis ortum anicuenerint,nymbos,ven Sq; insinuant, Id quod erita kid; i, lo si maculis interceptus, nube conditus, aut exortusu icurus velam tactumen iet. prodierit. Itidem radii laxiores a Sole longius dispersi, parte qua iaciuntur: ari- . ditatem fortioremq; ventum annuntiant. Verum si Sol nubibus circumcludatur, I I.n
qui tamen in se pui us unius orbis, & serenus relinquatur: tanto tempcstas erit turbidior. Si autem duplex quoque orbis suerit: tanto atrocior . Quod si ex o tu,vel occasu sit, ita ut nubes rubescant: maxima ostendetur iuxta Punium tem h' - Τ 'pellas. Si non ambiunt , sed incumbant: a quocumq; vento suerint,eum portendunt : si a meridie imbrem. Si oriens orbe cinῖatur,ex qua parte is cruperit: eXPectetur ventus. Circulus quoq; circa Solem spectandus est: qui in uniuersum si Ci cui R V- unicus fuerit, Solis obuoluens corpus clarusq; serenitatem, aerisq; puritatem, ' I', 'significat. Plures vero, & itidem clari,ventum: rutili autem, & abscissi aeris in- O 'uli plu- ter turbationem portendunt. Si gris ei, siue cinericij, siboscuri,terreiq; cum sub I 'frigore, ventisq; pluuia,ac aeris interturbatio aestare insinuatur : hyem' vero nix. At circa occidentem, si candidus apparuerit circulus, noctis leuem tempestatem . c: si pronuntiat: Si nebula vehementiorem.Qaod si Sol canduerit: ventum expectato. In eius exortu si circulus aliquis diuerticolor circa Solem apparuerit, vel ad occatum. igneum ruborem declinauerit: aut radi j rubicundi, protensiq; per nubes transie- 4':xintuta ut tanquam iacula extra circulum,& seorsim, rubet q; videantur: hae qui- Circulus di-dem apparentiae sortissimos ventos vaticinantur. Ratio est, rubeos colores Martiam indicare naturam: diuersos, mercurialem. Quare ille fumos siccosq; ven- Riilii ruΓiros demonstrabunt: hi fumos, ventosq; varios, & siccos in nocte, aut sequenti Ο P 'die promittunt: si huiusmodi signa in Solis occasu extiterint. Q aod si in ortu, aut in tali die, aut proxima nocte, ventos tempestatesq; denunciant: atq; ab illa parte, qua talia signa fuerint. venti flabunt. Quod si Orientem radij Solem prae e; Euiu, uenerint, qui occidentem rutili comitabantur: serenitatem futurae ostendunt diei. splaudi iux.
Quemadmodu si ad Solis occasum splendidus illuxerit circulus, noctem ipsam lucidam portendit: Si nubilus, tempestuosam. Qui si a Solis parte ceciderit: qua ri se riparte cadit, ventum denuntiat. At vero reflexi radij, retorti, atq; inter se re- 6,ta voti- curui; pluviam ostendunt. Quod si aquas epotare cernantur: grauiorem etiam ' , ,eturbatiorem insinuat. At Solcm Orientem, aut occidentem si nigra nubes, aut TAEvirides, aut viridibus nigrae permixtae: circulusq; sic circa Solem apparens, cum elisi hisce nubibus ascenderit, vel ab ambabus partibus Sol nubes habuerit extensas r Solem. in tali die dum Sol exoritur, aut nocte proxima dum occidit : pluuias, aut hye- inalem aerem significant. Ante Solis ortum, & post Solis occasium, si fumus al- quas, palu-bus super aquas, paludes, & prata eleuetur: calorem serenitatemq; diei proximae significat. Si mane, eo die: si nocte diem proximam, seii crastinam calidam ficta. L post indicae . Sole occidente hyemali tempore , si clarior solito,& rubicun-- ος/dior apparuerit quam soleat: & tunc boreas, aut aliquis frigidus ventus flauerit: : .ee; ig, in sequenti nocte gelu significat. Maximi frigoris indicium est, praesertim in bo- clarioi,&ra realibus regionibus: Sol condens se in nube rubente ut ignis,colunain euaculans
radios velut igneos,conos,& cuspides:inde Sole descedule in atrii nubes vertitur: et do vε: .
vel si ipse tetrior se condet, distensis tamen ab utraq; radiis,& his subnigris :hy-
255쪽
luminaria. Tegulae sutotas per vices ad impluvia dimittenteas splendente sole.
quim ex speculi . Arist. The phrasti. Nigi
on , Plinius, Alberi. Ma- Beda, Io:
re stellas cosideranda. solis meteo ra, de earum figaifieati.
aes De praecognoscendis temporum mutationibus.
bernum aerem, pluuiumq; indicat. Solares radij, si compressi a nubibus, pu gunt : manifestam temporis mutationem decernunt, vel ad pluuias,vel ad ventos, vel ad tempestatem.Cum Sol oritur,& maior solito quam sit, apparet : pluuias Ggnificat. Halo,vel corona circa luminaria quandoq; ventum, non numquam pluviam portendunt, ut inserius quoque dicemus. Suscit igitur ex his colligi v ria circa Solem meteora, diuersas temporum significationes portendere. Sed ssit - & alia signa i aliaeq; obseruationes. Splendente etenim Sole, si tegulae guttas Τper vices ad impluvia dimiserint, ae si pluuia iam paruo temporis spatio praecessisset: imbres promittunt. Cardani obseruatio haec est de rerum varietate libro II. cap. 88. Rui sus si Sol undique relue eat, tanquam ex speculis, ventos , fulgura, imbres, grandinemq; indicat. Rationem asseri Cardanus loco iam praerecitato, quia nimis splendet, atq; ob aeris crassitiem, radius fulset: aut quia loca in quq incidit, humore aeris madida tanquam leuia,& polita radium emittunt.
Tradictorum confirmatio iuxta nonnsaos viros
VAE iam enarrauimus,vitis Illustribus communia sunt: Aristoteli, Theophrastro, Nigidio, Varroni, Commentario in Arato,Theoni, A iberto magno, Plinio pr sertim e Poetis sere omnibus, Virgilio, Ouidio, & rei quis : Bedar etiam, Ioanni Nouiomago,Pontano, cst risq; tum Neotericis, tu vetustioribus aut horibus. Sed concordant quoq; maiori ex parte ijs, que tradidit nobis Ptholem us libro secundo Quadripartiti cap. I 3. ut intelligeremus authorem huc clarissimum,nihil quod in hac re necessarium esset,pr termisisse: tum quoq; ut sciremus Astrologiam esseverissimam; tametsi nobis dissicilem: Insuper,& Haly quoq; congruere, ut dic mus . Docet itaq; Ptholemetus, quod puritas &in colore,& in nubibus, de in o scuritate significat serenitatem. Radii autem,& nubes subrubrae,& refractiones veluti area, virgae,& similia ventos, ex ea parte,ex qua talia apparent: nigra,O scura,vel subpillida imbres, dr hyemes. Verba eius haec sunt. Prosuerit, & in particularium significationum praeuisionibus notasse iuxta Solem,Lunam, ac stellas, apparentia visa. Ac Solem quidem intuebimur orientem in iudicio te statis diurnae,nocturnet vero, occidentem: sed diuturnioris configurationem cum Lunae illius, Nam singulae figurae tempestatem qualis usq; ad proximam futura sit, declarare consueuerunt. Haec postrema, sed diuturnioris, & t. dixit: ut si quis statum longioris temporis, quam sit die,ac nocte cuperetr inspicere deberet statum in hora,in qua Sol Lunae per radios,aut per corpus iungitur. Quandoquidem significatio iIla ad sequentem usq; cum Luna configurationem iuuat. Sequitur deinder si igitur pura luce, dc expers caliginis, varietatis nubium, Sol orietur, aut occidet: serenam tempestatem pollicetur: in varietate autem orbis: cumque hic flammeus, rubentesve eiaculari radios videbitur, siue illi directi, seu restacti appareant: itemq; cum illas solares nubes, quae paretia dicuntur una , parte i formarit, , nubiumq; figuras sub rubras, radios in Iongum tendentes circum sese habuerit: vehementes tum flatus significantur pro iis angulis quos respexerint visa illa. Niger,aut luridus in ortu, casuve, si nubibus quoque inuoluetur, aut area una a parte iungetur, aut selares illae nubes utrinq; aderunt , nec non radii
256쪽
sub pallidi, aut nigri ; minatur hyems, atq; imbres. Haec sint, Quς Ptholem uscirca Solem apparentias obseruandas scripsit: vi certius iudicium in temporum mutationibus haberetur. Quae vero iuxta Lunam visa obseruanda liquit οῦ infra subij ciemus. Confirmat quoq; Haly de circulis circa Solem apparentibus,dicens ses; ωε Quod si sub niger circulus extiterit, hyemenium tempestuosam, aestate nymbum ra,& repotis portendit. Qui si multiplicentur circuli vehementior essectus prodibit. Habemus . itaq; Ptholemeo authore, quod solare corpus in occasu, si multicolor, rutilum. aut flamminosum, cintumue fuerit claris, rutilisque lateq; vagantibus radijs, atq; extra circulum dispersis , parte qua ipsi radii iaciuntur: torrentiorem ventum portendit. Qui si radij liuidiores nebulis , aut circulis sub nubecula intercludantur : hybernam auram cum pluuia piqsignificat. Qui hus consentit Virgilius: Virgiluo. sum in sua Georgica ita cecinit . .
Hoc etiam emens eum iam decedet obmpo Profuerit meminisse magis: namspe videmu
Imus in vultu, varios errare colores; Caruleus pluviam, denuntiat igneus euros:
Sin macula incipient rutilo ima misceris igni Omnia iam pariteν vento umbisque videbis
Uerum enimuero, cum authores circa Meteora, & praesertim effectus non conue- ἡ niant adinvicem: nam ut hoc pro exemplo utamur de Sole inter alia eius Me- fa, & e fict teora dicitur, quod si concauus appareat, ventum, vel aquam praesagit,idq; iuxta' p 'Τeophrastum: Virgilius ventum Austrinum,& imbres praenuntiat; Plinius pluviam tantum, non ventos. Idcirco opaere praeclum esse facturos nos arbitramur, illustrium virorum horum explicationes ponere , ut prudens Philosophus omnibus circumstanti js debite pensatis, iudicium circa mutationes temporum ex meteo- iris certius proserat. Sol purpureus,& puniceus Occumbens in triduum imbres po- ἡ ζ .eiatissime praesignificat, sed minus, ac si talis oriretur. Similiter in bruma, ac vere niceus oeunis si occumbens in nubeculam se condat, ut in pluribus in triduum pluuias praenu- hφηβε-ςς qtiat. Exoriens si nigrescat, si nubes concurrant aquosae, ac si antequam oriatur, scit exoriens radi j se ostendant: commune signum est aquae,& venti, Nigidio, & Varroni.Dum si nigrestat, labitur, si nubes incumbant, atq; ab ea radij dividantur, hyemale tempus indi- - - .cat. Si exoritur, & occidit feruens: pluviam praesagit, si flatum non mouet .POP- sol in exorro autem in exortu seruens, nec suos fulgores emittens, ventorum nuncius: quia RςΠ impeditur ab exhalationibus.Si concauus apparueriti ventos, vel pluuias portendit . Theophrastus, Aratus,Theon, Virgilius,Varro . Plinius vero pluviam solum. Si autem per plures dies serueatiatus,& squaliores per plures dies promittit. Item ventos,& pluuias pr dicit si in exortu, illius radi j parrim ad Austrum a λά, ἡ
partim ad Boream spargantur , quamuis circa illum pura sit serenitas. Theo- &id ubisiphi astus, Aratus,Varro,& Plinius. Porro in uniuersum signa mutationis temporum sparsi utrumq; luminare indicat: nigra imbrium, seu aquarumi, rubicunda vero ventorum. Ita sentiunt doctissimi viri. Theophrastus, Aratus,Virgilius,Plinius, & Ptho-Ierrinis. Magnus Albertus lib. 3. Meteor. tractum primo. Cap. a s. distinguit de πην Αἰ-
rubedine nempe matutinam, pluvias .' vespertinam erenitatem indicare. Quam paede leu, sententiam Federicus Bona tura in Theophrastum annotatione 6.in Iib.de vent. Bonaue signis euertere conatur: in ea persistens opinione, quod rubedo ventos tantum 'non pluuias praesagit ubique. At Albertus verum dicit, & praeter suas rationes, Alberii de hac quoq; nostra persuaderi potest nempe ob noctis humiditatem, quae coaceru, Hasio . ta relathi in pluviam potest, percussa a Solis rubedine , qtiae calorem indicat : --spertina in
257쪽
oles steati. eeundus Philosophus dixit Lunam ess pras.
pestatis. Lina alter sol noctu iuxta The phralium . Lunae mereo ra, de signi. ficationes in combus. Beda a Cornua Lu- ne quartae .
as De praeognostendis temporum mutationibω.
spertina vero potius serenitatem spondet ob diei caliditatem absq; humiditat . Verum ut a nobis omnibus fiat satis hac coditione ambarum partium sententiae concordari possunt. Nam qui dicunt ventos rubedinem illam causare, debet intelligi, quod ventos causet serenos: qui dicunt serenitatem, non excludunt vε-tos, nisi tempestuosos, & pluuios. Sed de his alias. bol impurus se condens, atq; ut in lapsu diuisus: nubibusq; obtectus: ita dies erunt expectandi. Quemadmodum, si tertiam partem ipsius nubes occupent, & capiant, tertia ab occasu die tempestas erit. Laberis itaq; si tertia coiporis sui parte tectus, se condat: non ante tertiam diem hyematurum monstrac; si parte dimidia, die secunda; si totus nubibus obsessus, occidat: prima die . The phrastus,& Aratus. Porro autem Splendidus emergens absq; seruore, rubedine,& nigredine ,serenitatem praedicit. subinde purus hyeme occumbeqs, dummodo diebus elapsis in nubes minime se condiderit, & si tempestate vigente, chloq; perturbato, illius occasus purus fuerit , serenitatem praedicit. Quemadmodum etiam bruma Sol occumbens,tempestate vigente, si pallidus fuerit, serenitatem , atq; aeris tranquillitatem promittit. Theophrastus ,&Aratus. Acuti 'o es,&feruentes, cum ex nube exeunt: saepe numero largum ,&dui tui num imbrem praesagiunt dheophrasto . Item cum sole emergente lux colorem quali eiusdem deficientis imitatur . pluuiae est indicium. 1ed hactenus de lignis circa Solem : videamus de his, quq circa Lunam apparent.
De obseruandis meteoris in Luna. C A P. M
E N E dixit secundus Pilosophus, Lunam esse presagium tempestatum mam & si caeterae citellae id praestant: Luna praesertiua; partim ob sui motus velocitatem cuin caeteris coniunctionem; atq; affectum: partim quoq; quia elementis finitima, inde nobis: ac propterea crebrius ab ipsa templorum mucationes euenient, & Theophrasius inquit Lunam noctu este veluti alterum Solem. Incipiemus igitur & nos signa dispolitionum aeris, in i una enarraturi, in primis a crescente Luna : a nascente profecto non in parte coeli orientali, sed dum nobis conspicitur iuncta Soli. Deinde aquarta die ortus eius, tertio a tertia die ante Oppositum
cum maiori lumine, & die tertio post idem oppositum. Quarto obteruabimus dum lumine impletur. Quinto pleriam lumine: Sexto tertium illius diem anicquam rursis Soli copuletur i& tertium, postquam Soli iuncta fuit. Septimo,& vltimo visa eius in omni schemate . Nascens itaque Luna si ab attracto luperiori cornu surrexerit: pluuias decrescens dabit, si Lunae cornua in ortu suerint grossa : tempestas horrida designatur. Si splendens exorta puro fullerit nitore , serenitatem afferet: sed id in quarta die maxime obteritatur. Luna quarta si rubeat quasi aurum , ventos creditur portendcre: si nigra, pluuias, Beda addit: si summo in corniculo maculis nigrescit: pluuidum mensis exordium ostendit. Si in medio: plenilunium seremini. Luna insuper quarta, si coisu Septentrionale acutum, rigidumq; fuerit: illum dubio procul praesagit ventum. Si inserius idem Austruἰ
utraq, vero cornua recta , noctem ventosam portendere,maxime Consciitaneum
est. Amplius quarta si se habuet it fauonio vento flante: hyemalis erit tota,men se. Subinde , si eadem quarta die Luna recta fuerit: tempestatem magnam in mari denuntiat. Quod si tunc circa se coronam habuerit, eamq; sinceram : hoc modo non autem Lunam plenam hyematuram ostendit . Conuenit tertio, ut Lunae visa
258쪽
nae visa die tertia ante oppositum, & eadem tertia die post oppositum scilicet vel lumine plena: vel antequam sit media in lumine, aut die tertio post sui luminis dimidiationem,contemplentur. Si igitur tunc, & nitida fuerit, atq;
a nullo circumdetur vapore: serenitatem praesagiet. Si vero rubicunda
fuerit, & pars minime illuminata a Sole, clara apparuerit, & scintillans: flatus ventorum significat, qui ab illa parte prouenient : ad quam Luna declinabit. At si nigra, vel viridis: spissaque se obiecerit: hyemalem certe aerem, pluviasq; indicabi c. In quintam decimam progrediens, si eius cornua obtusa fuerint: pluviam promittunt. Si erecta, atque insecta : ventos. In plenilunio, si circa Lunam vehementius flammae apparuerint: saeuas tempestates portendit. In eodem si per dimidiam pura fueriti dies significatserc nos . Si rutila, ventos : nigrescens vero imbres. Quod si orbe aliquo nubem incluserit: ventos designat. Quam si ruperit, & orbes gemini surrexerint: maiorem, vel minorem tempestatem secundum quod albi, aut nigri, quidam interrupti, aut distracti orbes fuerint: promittunt. Sexto obseruandus est dies tertius ante coniunctionem cum Sole, & tertius a Solis coniunctione ; quando scilicet in parte coeli orientali, vel in occiduo cardine cum cornibus tenuibus , subtilibusq, apparet. hi namq; pura, nitida, clara , & a nullo vapore circumdata se obiecerit, & clarum quodam iubar a Luna prodire videatur : serenita Sis nuntia erit toties , quoties. Si autem subtilis , & rubra, illaque pars, quae a Sole non illinninatur, clara perspiceretur, sed scintillans, ventorum flatus portendet: & ex illa mundi parte qua colores veniunt, atque circa Lunam recedunt. Quod si Luna nigra apparuerit, vel viridis,&spissa: tempus , ut bruma, atque pluuias praesignificare , nulli dubium erit; ut iam paulo ante enarrauimus. Quod si Lunam tunc clarus circumfulserit circulus derepente solutus: serenitas iterum significatur. Si vero circulus geminetur, aut triplicetur e frigiditas , ventosaq; aura insinuatur. Et ideo certi. is, quo vapor veluti fumus lunarem circumdederit globum. Remanet tandem postremum explicare nimirum vita, & apparentias circa Lunam in quocumq, schemate . Si itaq; circa Lunam circulus unus, & clarus apparuerit, qui tamen absumatur paulatim: aeris claritatem annuntiat. Si duo fuerint circuli, vel tres: hyemale tempus designant. Ratio naturalis adeli: iudicium proiecto esse abundantiae vaporum. Si vero circuli clari fuerint, sed subrubri, & quasi abscissi: potentissimos ventorum flatus portendunt. Sunt namq; fumositates Martiae: quia abscissio motum fumositatum signisicat: unde& ventos validos, sed cum his aerem quoq; hyemalem, pluuiosumq; annuntiant. Verum si nigri, turbulentiue, vel saltem liuidi se obiecerint circuli, grandines, brumaleq; tempus denotant cum ventis: Quantoq; fuerint plures, tanto status temporis erit atrocior ob fumositatis augmentum, & spissitudinem. Quoniam unus circulus ad alium fumositatem reuerberat, & torquet. In uniuersum
vero Lunam albicantem esse humiditatis indicium t manifestum est viris clarissimis . Quod autem insit nigricantis quippiam, frigoris signum habet. Alij vero sentiunt, rubedinem circa Lunam: vel serenitatem, vel ventum significare. Vnde Poetae quidam cecinerunt. Pallidas e pluit rubicunda satiassa serenat. In uniuersum vero ex Iuminaribus serenitas arguitur, si non obtusis, sed praeacutis,& bmpidioribus aciebus Stellae micuerint:aut praeacuta, claraq; exe
Lunae meteora tertia die ante oppositum , post oppositum , Ed fgnifica.
tationibus, Lunae mete ra tertio die
259쪽
Pthol emae doctrina circa Lunae v,
Mo τι prae nostendis temporum mutationibuου.
cuerit cornua phae, . Confruunt praedicta maiori ex parte doctrinae Ptho Iemarucae, locis praerecitatis allatae. Vbi docet tres dies ante, & post inter Iunium obseruandos, tres quoq; alios ante, & post plenilunium: quod et lain in tetragono obseruari praecipit; & multa alia. Verba autem eius haec lunt. Lunam obseruabimus in itinere suo dierum trium ante,vel post interlunia, ac picni Iunia:& medium tempus, quo erga Solem quadratur. Nam tenui, puraque luce nitens, sique nihil illam circumdet; serenitatem spondet. Sin tenui,rubea luce, sique totus perspicuus sit orbis illius, etiam qua parte non illustratur, di tremere videatur: ventos maxime declinationis suae ciet. Nigra, pallida, spissa: hyems, ac imbres mi natur; Hucusque Ptholemaeus . Ioannes tamen Nouiomagus in suis scholijs super Bedam, de natura rerum Cap 36, nedum apparentia in quarta Luna obseruati debere scribit: sed in prima, septima, undecima, decim aquilata :decimanona : vigesimatertia vigesima septima: & interlunio. Quarum praesignificationes erunt,ut supra: scilicet, quod si runc splendens cernatur, ac puro nitore sulierit: serenitatem afferat. Si rubicunda, ventos: si nigra, pluuias: & cart. Quarum quidem participatione multa intelligenda veniunt. Sed Lunae mirum praesagium reserunt nonnulli obseruatum, vigesinam scilicet sextam Lunam: si serena illa suetit: subsequi imbres, atque nebulas: si vero nubilosa, &turbulenta: serenitatem . Sed id ut in pluribus non semper erit. Verum Ptolemaeus sequitur de areis circa Lunam visis, dicens. Non nςgligatur animaduersio arearum: quae lunam interdum cingunt. Nam si una suerit pura , paulatimque evanescat: serenitatem. Sin duae, aut tres , hyemes significant : atque has cum ventorum turbulentia sub rubrae, quasique praeruptae: cuin niuibus , si caliginosae, ac spisse: si lucidae , ac ni erae, de lacerae, tam cum his , quam cum illis, eoque e iam vehementiores significant illas, quo ipse maiores la lint, ex quibus plurea superius intra praerecitata, Ptholemaicae doctrinae coms ruere dicuntur. Virgilius vero qualis tertia fuerit post incensionem dies itales hinc dies decem iuturos i pondet. Vnde & cecinit.
Tota rste dies , or qui noscemur ab it Exantum ad mensem , fluMo ventiis, carebunt. Dicamus itaque in uniuersum ad superiorum dilucidationem, eonfirmatio. nemque omnia, quae viri clarissimi circa Lunae meteora senserunt, atque obseruarunt. Lunae itaque cornua si fuerint obtusa, Aratus pluuias, vel flatus Austrinos promittit, at si talia non suerint,Virgilius serenitatem. Si acuminata vij b. 3bςophr/stus, aut pruna ut Plinius, quod certe in idem redundat Ventos spondent: boreales, superius: Australes, in serius: utrumque vero virorum praelia ventorum. Theophrastus inquit mensem Aquilonium hoc est stigidum portendere superius: in serius, Austrinum. Si supina: oppositum docet iis. i. v. Aratus , Π Π superius , & boreale flatus austraIes : inferius, & australe , boreales ventos. Si recta, Aratus in Phoenomenis ,& Theophrastus,occiduos scribunt. Theophrastus vero adit supra Ararum, quod si Lunae cornua recta fuerint, dominante Aquilone, ita re fauonios solere, hyemalemque totum mensem fore . Rursus si utraque cornua recta fuerint circa quartam, nec, ut debent, inclinata, nec pulchre orbiculata, ad dimidiam usque Lunam hyemari coniue
260쪽
uisse. At si Luna nigra, obscuraque apparuerit: pluuias prognosticari, par est Luna nigra. si ignea, rubicundaque ventum. Aratus addit, si tertia a noui Iuni j die recta fuerint Lunae cornua, fauonios fore : si quarta etiam similia appareant, tempesta- eunda'. tem esse timendam. Porro autem Plinius meteora circa totum mensem hyematurum diuersa affert: nempe , quod si Luna ante quartam non apparuerit, sau significaui. inio spirante , ipse toto mense hyemalis erit. Quod quidem iuxta Aristotelem 'problemate 26. Sech. 26. a pulsu aeris prouenit,iuxta Theonem a motu aeris, iu- uiues 'xta Cardanum ab exhalationibus, ut dicemus inserius de Asellis. Quod vero de quarta scribunt Theophrastus, & Aratus, cum Virgilio,Plinius scribit esse etiam μ ω - . de quinta, nimirum in quinta Lunae cornua obtusa, pluuias: erecta, & infesta . iuri in ho- ventos semper significarer sed quartala maxime iuxta Aegyptios. Si namque splendens exorta puro nitore fulserit, serenitatem: si rubicunda , ventos si ni- :j iis in gra, pluuias portendit. Sed cum Ara o: Theophrastus de plena scribit: si splendida fuerit absque seruere emergeris nullum in se praesagium habens, serenitatem, atque aeris tranquillitatem promittere: sicuti cum orbem impleuerit, si exoriens seruida ,Pluviarum certe praesagire. Tempus vero mutationis ita explicat Plinius lib. I 8. Capi ultimo. Nascens Luna, si Luna superior a na iuxta H
obatro,idest frigido,surget pluuias decrescens dabit, idest post plenilunium t sim si inferiore , idest australi , ante 'nilunium pluuiae portendulitur: si in me- dia nigritia illa fuerit , hoc est, si nigritia illa inter Qtruinque coriiij, in plenilunio, vel circa plenilunium imbres dabit. 'Sed hactenus de praesagijs circa Lunamr nunc ad Planetarum comitionem ad oculum animum intendamus, deinde illorum prεsagia ex met eum habebimus.
nautarum euritiam ad oeulum, ut aerio mutationes inda babeamur.
ON sesum luminaria apparentias habent, & visa e sed di reliquae erraticae, atq; fixae . Nam quemadmodum illa vapores circumdant, ita & alios planetas , atque inerrantia sidera; quamuis inaequaliter. Quare operepraetium est, ut postquam de luminarium meteoris dictum est: dicatur ,& de reliquorum coloribus . Verum cum planetae non ab omnibus cognoscantur, & fixae a paucissimis: hanc ob rem primo dicemus de ipserum cognitione ad oculum, deinde de signis dispositionum aeris in illis. Cognoscuntur quia dem planetae, vel inter se, vel ad fixas relati. Inter se cognoscuntur m tu , magnitudine , & colare , seu lumine. Motus sapientibus innotestit. Magnitudo, & color ab omnibus dignosci possunt. Sol, & Lina cunctis manifesti sunt: nisi caecis, aut stultis. Saturnus planetarum supremus plumbei
coloris est, & pallidusa ideo minus splendet, quam Mara. Mars Ioui poximus --Dd aT ' rubi-