장음표시 사용
281쪽
ua, De praecognoscendis temporum mulatio cibus .
itaq; iuxta Aristotelem generatur ex calido,& sicco,tanquam eius materia. Un- ... Α-- de di finitur esse exhalationem calidam , & siccam, cuius exhalationis esciens eius . causa. 6 principalis est Omnis stellarum concursias,sed solis praecipue: at concausa, mediae regionis frigus. De sorma eius variae sunt opiniones,atq; sententiae. Sed non est absurdum dicere aeris fluctum esse sermam eius: vel eius percussionem a frigore. Porro ventorum finis est congregatio,vel nubium dissolutio a quibus, &o tu is ..ti pluuias, & aeris ierenitates prouenire,certum est: deniq; coeli terrarumq; tem-tis. peries. Dicamus itaq; quid portendunt. In gelu initio si venti orientales fuerint,& durabiles gelu duraturum denotant. Auster si atrocius solito fauerit, deinde...hi ,. boreas tare coeperit, magnae tempestatis praesertim in mari extat indicium. B Plimia tem- realis ventus cum corruscatione pluuiam significat: Orientalis, vel Occidentalisia his' is .i cum tonitruiS pluuiam,vel sorte tempestatem,ut de tonitruis dictum est, portentis. dit. Ventorum mutatio pluviam denotat. Si ventus girando, solis motum sequi, sti, 'ta kἱ tur, Unum pluuiae,Vel tempestatis: quia tunc vapores mouentur,& eleuanturtia. super unam regionem, supra quam erit pluuia,vel tempestas. At in uniuersum de . .,usta Ventis ex quatuor cardinibus pronuntiandum est . Igitur notato Meridionales pries, enis ventos flexuose flare: multamq; afferre humiditatem ob Solis potentiam, cunctis dum, quidem manifestum est. Septentrionales recte flantes, serenitatem influunt,ori vεὐ sis; ha le siccit tem ob vaporum combustionem a Sole factam: Occidentales, humi quomodo' ' ditatem ob crassos vapores a Sole relictos noctis tempore. Vt autem sciatur, quii is um. venti fiant,& ex eorum flatibus quid portendant ex collateralibus: inspice subi ctam ventorum figuram,quam duodecim ventorum generibus dumtaxat constare fecimus: iuxta totidem in signifero signa. Porro supra illam pone magnetis indicem,ita ut versorium directe Aquilonem ostendat. Deinde diligenter respice nubem in aerem discurrentem, ex qua coeli parte discurrat: quoniam illum certe ventum indicabit, ac quaesit aeris futura qualitas : ostendet. Quod si nubes non adfuerint,vide, qui in editis Iocis sint indices; quam colli partem respiciant:
ex opposita namq; parte ventus fiat; tali'; erit coeli status ex ventis. Sed restit Endi , qui exemplis illustrior fiat. Accomodato magnetis versorio directe Aquilonem verventi spir/ς- sus, veniat nubes ex parte Septentrionis lubius Aquilonem: declinetq; verius, Vulturnus es prope ortum , tunc certe indicabit esse Vulturnum, qui vulgo dicitur, Greco distis/u,.ω Leuante, mi Ventus talem denuntiabit aeris qualitatem. Nempe si impetuose eius praesa - sauerit,siccitatem,glaciem, & serenitatem portendet: at si lente, nubes congre-gN gabit. Aliud exemplum, si nubes ab Austro volat, parumper ab ipso depuroausus, clinans, signum est ventum esse Euroaustrum: qui vulgo dicitur Ostro di eius qua- stirocco. Ergo nubes,& pluuias inducet: quia calidus, & humi-
- dus ventus est.sed insalubris.Eodem itaq; modo in reliquis operandum erit. Quod si nubes ab Australi parte venerint , frigusq; viget: tunc dubio procul alis quis ventus a septentrionali parte simul fiat. Sed inspice, qui praedomin
tu cum plures spirent: t lis enim erit aeris qualitas.
282쪽
, Liber Secundus immorum Duoderim grammisa A Axis pro temporum mutationibuι dignoscendo, e γε usus.
Qui ventus spiret ex hae Grammea Apodixi facilE dignosci potest: seruatis
regulis supracitatis. Nunc vero ut aeris qualitates ex ventis agnoscantur quamuis superiori libro, locis iam praerecitatis , de utrisque satis dictum sit sigillatim duodecim ventorum dumtaxat, qui sunt praecipui, naturam, & qualitates dilucidabimus . Sic enim fiet: vi temporum status , ac vices securius habeatur.Itaq; posito magnetis versorio ad Aquilonem directe ex magnetis virtute nubes si ab Aquilone , enerit, signum est illum ventum flare: ac propterea frigiditatem, siccitatemque efficiet; unde & aeris serenitatem. Saluber est hic ventus, indurans corpora, poros constringens, humoresque purificans. Quo si Trascia flauerit idque est a nube qui ventus est a Dextra Aquilonis: tunc serenitatem promittes. Qui si frigidior fuerit, quam vehemens: inspissat in nubes; non enim repellere, tam cito potest exhalationes: ac propterea grandines , nives, sulmina, tonitrua expectato. Si autem spirauerit Boreas ventus ab Aquilonis sinistra: tunc nubes constringet, & pluuias; & est ventus sanissimus. Quod si Vulturnus R., uerit impetu Ventus quidem ab Aquilonis sinistra versus ortum serenitatem ericiet, ut iam dictum est; siccitatem, & glaciem ; si vero lente: tunc nubes congregat. At si Circius spirauerit, ventus prope occasum: tunc omnia circiun uoluet, atque in nonnullis locis arbores euellet: in Oriente nubila: in me-
de qualitas Boreas Uulturnus: Circius
283쪽
versus Traiasciam natura , qualitas cum temporis mutati
Io, hoe est de ventis libellus sAdvεtos iadagados necessarisi est
De praecognostendis temporum mutationibus.
ridie vero serena faciet. Porro subsulanus ventus, qui & orientalis, atque Cai Gieus dum strae ite ne, natabsque pluuiis asseret. Est namque ventus saluber, & temperatus. Huic v ro vi situs. qui. Fauonius, vel tephirus ventus Occidentalis, & cardmetis aemperatus, & suauis, cunctis faues, generationi idoneus, per quem omnia reuiuiscunt. Africus vero a Fauonio declinans versus Austrum , calidus est ventus, frigora relaxans, pruinas soluens: flore'; pr ducens . Eurus vero ventus ab oriente Austrum versus declinans , late flair ortum nubibus irrigans: Porro Euro Auster ab Euro deflectens Austrum versus, ventus calidas, & humidus est, ac insaluber; idcirco nubes, & pluuias inducit. Porro Auster Africus ab Africo declinans versus Austrum ventus calidus, & h midus est, ac pestilens: lentus pluviam affert. Auster tandem qui, & Notus, Cardinalis ventus, Aquiloni oppositus calidus, & humidus, sed pestilens, &insaluber: pluuias, & fulmina gignit, tempestates maximas excitate ac propterea corporis affert grauitatem, cum virtutes impediat animales. De interme- dijs autem ventis eadem sere erit operatio, cum ad cognoscendum ventum flantem: tum quoque ad aeris qualitates. Quandoquidem inter Aquilonem,&Τrasciam ut hoc uno tantum utamur exemplo mediat certe Aquilo versus Trasciam, qui vulgo dicitur , Tramontana Maestro sunt etenim venti in uniuersum triginta duo. Si igitur ventus ille spirauerit, quem animaduertes ex Aquilone versus Trasciam flexuose spirante,sed non erit Trascia: tunc dubio procul dices ventum esse Aquilonem Trasciam versus id est Tra montana verso Maestro : qui frigiditatem, tacitatemque influet cum serenitate, aliquibus nubibus interpositis. Nam cum inter Aquilonem, & Trasciam sit medius, certe utriusque naturam in aeris qualitate participabit. Porro hac methodo ad aliorum . ventorum qui mediant; naturam,& temperamentum, facile deuenies. Sed vide libellum nostrum de ventis , seu de Anemographia, vel de A Eolia. Ibi enim cuncta absolutissima, quae ad hanc tractationem pertinent: perspicies ;causam scilicet, species, locum, numerum, delectum, tempus, nomina, naturam, qualitates, effectus, tempestates, quae per ipsos ventos fiunt: pluuias, aeris serenitatem, pluraque alia scitu dignissima singulis diebus certe vaticinandata: perpetuo duratura usque adseculi consumationem . iucundissima, utilia, necessariaque terrae, malique existentibus cum diuersorum , illustrium virorum sententiis: tum Priscorum , tum quoque Neotericorum , Physice, & Mathematice . Illud tamen prae monentes, sicuti & praemonuimus: ut regionum qualitates considerentur. Nam Auster qui & nobis pluuiosus est, & humidus . Africae, ct confinibus suis , quinimo, & Tinacriae, ut in pluribus, serenus existit,&siccus,& ventus qui e terrae fiat vulgo vento .
di terra NeapoIi serenus est; Apuliae vero pluuiosus, de
humidus: sed cogimur alias ventorum praesignificationes
284쪽
Alia Ventorum Prognosticationes. Cap. X R
V M praecipua,& maxima quidempars mutationis temporum ex ventis pendeat,ope pretium nos fasturos esse arbitramur,si praeter praerecitata,alia quae grauissimi auth res obseruarunt, afferamus et ut Philosophiae amatoribus
utcunq; a nobis fiat satis: Quod si no exquisitius,in nostra Aeolia penitias diggressuri speramus. Primo itaq; dice
dum est de ventorum natura, & temperamento, secundo subsolam inde estcctibus ; incipiemusq; ab oriente.Subsolanus ab or- tu Aequinoctiali spirans aquosus est, atque attenuans et
pluuias generat. Ruster in uniuersum calidus est, &humidus: sed eum incipit, tacsiccus est: cum desinit,humidus; cui sententiae astipulatur etiam Theophrastus, qui addit & Eurum. Huius autem ratio est,quia locus ubi incipit,calidus est bi - . . desinit, humidus ob mare, quod pertransit. Aquilo econtra ubi incipit, hum, luti' dus est,ubi desinit,siccus: quia locus ille vaporibus plenus est humidis: sed cum per terram transeat, frigidus, & siccus redditur; quinimo locus ipse Aquilonis rigidissimus extat. Hinc est, quod spirantibus Aquiloni js flatibus, siccantur
omnia: Austrinis vero humida iei ultant . Magnus Albertus in sua Meteorolo- Μ2M Amersia lib.3 . tract. r.eap. r. docet, Austrum esse calidum, quia a locis maxime calidis ti AO ibes. oritur: humidum nobis, quia versus Septentrionem eum spiret, ubi abundat hv- eatibus ili miditas, suo calore illos attrahit; Aquilonem stigidum, quia ex parte frigida , , siccum, quia ibi aquae non evaporant: ex quo & nullus ibi humor adest; item quia frigidus existcns, non potest attrahere. Coecias, & Asticus sunt maximε venti ham . humidi. Septentrio, Thrascias,&Argestes grandinosi. Meses Aquilo,& Septentris nigrores effeti. Auster Fauonius,& Vulturnus aestuosi; Hasce qualitates ei Ge, istiio- ex terra, & mari desumunt, ut iam dictum est. Caecias primo nubibus coelum sit. densat: deinde Aphricus. Caecias spirans, solus ad se nubes trahit: alij autem ' ' . expellunt. Sereni sunt I Mascias, & Argestes, & Septentrio. Nec repugnat venti sereri. quod dictum est supra esse grandinosos. quia aliunde id euenirοῦ se etenim iere' ν .esiliri ni sunt. Proecllae genera itur ex ventorum pugna adinvicem , sed praecipue a teneratio. Septentrioue,Thrascia,&Argester gignuntur potissimum Autumno, & vere ;quemadmodum Tropeae aestate, ut plurimum. Jhrascias,Argestes, septentrio. i de Meses fulgurantes sunt sicuti cum in alios impingunt.ob robur eos sedant.Qrsi non vicissim se comprimant, atq; dis luantur, sed ex seipsis desinante mutan-rur in collaterales dextrorsum iuxta solis motum, etiam secundum Theophrλ- . , . A
stum. Qui motus cum sit duplex, proprius, & alienus, primo cum hybemas 'in kuda
conuersiones perambulat, Orientales cit ventose cum vernas: Aquilonios, cum cardines per aestiuas, occiduos; cum Autumnales, Austros. Secundo autem motu , dum
a mediae noctis angulo ad orientalem plagam permeat, subsolanos mouet: cum ab Orientali ad Meridionales, Austros: cum ab Austrina ad OccidentaIem, L nonios: cum ab Occidentali tandem usq; ad mediae noctis angulum, Aquilanios.
Sed haec Astrologica potius sunt. Venti ad uniusq; luminis exortum spirare inci- I; Ia'.
piunt ,& quos Sol exoriens sedat: Luna emergens excitat, & intendit Theophra- ortu. sto. Flatus ab ortu,& Meridie imbres portant fab occasu,& Aquilone frigora;a thor est Aristoteles probi. ast .seist. 26. quia orientaIes, & Australes pluuii, &ca, nitiis.
Edi sunt, sicuti occidui, & Aquilonares frigidi ,& sicci . Quem sequitur eius Avitis discipulus Theophrastus . Aquilo magnus spirans, multasque nubes asserens
285쪽
υε τι praecognoscenssis temporum mutationisus.
o.. ,.A. i serenit xem spondet. Auster fians aestus erit,Christus Dominus Lucae Cap. XII., is l. , ε Dies XV. post Brumales conuersiones, ut plurimu Austrum praesesert Theophrauci sionei Au sto: Et Arist. probi. 3 a. sect. 26. quia Sol ad Austrinum signum,& locum se con- ' uertit. Sed & ipse philosophus lib. a. Meteorum cap. v. ad diem septuagesimum,. - .l id retulit , a brumali conuersione: rationem asserens, quod ante, Sol a loco unde,sii.L.s: Austri oriuntu sit remotu Vt minus possit illos excitare; quare contradicere si- ebrii Vtiiri bi videtur. Sed nulla est contradictio, primo, quia in primo loco dicit ut plurimurripliciter is non semper,secundo dicitur, quod intelligi debeat, ut initium, nam sic minus p test: dies autem LXX. absq; Iimitatione Austrinus est a brumali conuersione , &est validior altero, qui in initio occurrit; vel in secundo loco & est tertia respq Aquitani. so loquitur de Eleius Austrinis, tunc spirare solentibus. Flante Aquilone , si
ς φρ ε eorum crepitus audiatur , quae pridem consutinata, cum Auster dominatur, te- , . .es mitti, atq; resolui solant: iudicium est in Australes ventos fieri mutationem. Ο terminus. cidui flatus ceseriter deficiunt,Aquilones impari dierum numero: Australes pari. . . . Theophrasto, Plinio lib. a. cap. 47. de Aristoteli prob. 9.quinimo,& Homero poe-
h n. l. antiquissimo odisseae. T. Aquilonis flatus duratio breuissima trium dierum numero impari mero completur iuxta Aristotelem, & Theophrastum: Austri vero quatuor. Curimi iaci autem Prima numero impari, secunda pari constituatur ξ a locorum natura I per quos venti transeunt, pendere scribit Faedericus Bonaventura annot. 63. super lib. de ventorum signis. At si qua mea est sena entia, adderem ab Austi i natura principaliter prouenire: qui cum sit calidus, & humidus, & per eum Sol continuo inambulet, vaporibus abus dat quamplurimis, ut dictum est; quo fit, ut breuissima illoru duratio superet breuissimam Aquilonij flatus die uno,cum minus abu A, . ti det. Cum igitur istius dierum trium sit periodus, ut patet ex obseruationibus; se-λ' quitur, ut illius sit quatuor ob vapores, seu exhalationes. Auster cum noctu flat, ri, dic o vehementius flat Aquilone noctu spirante: e contra autem Aquilo cum interdiustoque. fiat, vehementius Austro flat, interdiu spirante iuxta Plinium lib. a. cap. 46. Qui vhω ὸ ista; intordiu venta flare incipi an diuturniores, validioresq; illis existunt, qu noctu. ;ὰ hi Theophrasto. Haec itaq; de ventis pauca suscianto, nam satis etiam in unoquoq; --Mε- meteoro de ipsbrum productione, & qualitate dictum est.
De Nubibus, oe earum portotis. Cap. XVI.
N media ae is regione inter alia, quae ibi generantur,qua
aqueae naturae: nubes praecipuum obtinent locum. Qua
ru cognitio ita est per quam necessaria, ut illae sint omnes aesis impressiones cognostendi principium iuxta Diuum Thomam: Nec immerito. Ab illis certe proueniunt pluuiae, nebulae, imbres, Nymbi, Stillae, Nix, Grando cum consequentibus. nempe paretiae,paraselenae, Virgae, Areae, Halones, Irides. Ipsae quoq; indicant ventos omnes aqua parte fiant: sicq; sciuntur aeris mutationes. A Sole omnes causantur, & ab alijs astris effective: materialiter vero a Terrae,& Aquarum vapore. Nubes igitur vapor est humidus stigore medi i aeris densatus,& concretus. Ita ut cu nubis vapor si subtilis, & non spissus, albam ericit nubem: quia tunc Astrorum lumen in profundo recipit. Quae si ad terram ex aliquo fiigore r primitur : fit inde alba nebula. Porro si calor circumstans fiigus expellit ad nubis interiora in spissando it nubes nigra quia luminis perspicuitatem non recipit, vel
286쪽
vel receptam aufert. Quando autenisubis humidum subtile est,adusto terrestri μdmixtum, fit nubes rubea: quia lumen superius recipit. Quod si humidus va- Nubes puris por inserius sit iam a Sole dispositus, dueri'; mane et sero, nubes purpurea eriti pu ς- Pi atq; eodem die pluviam praefigurat . Verum si sit rorans, & in pluviam se conuero Nube, viri tens, ob stigus quod eam in aquam conuertit, fit viridis: lumen a superiori tunc dis pluuida 'recipiens. Nebula species est nubis, & est quasi intacunda nubes. Vere, & A hψ' 'tunturo existit,alijs vero temporibus, ut puta aestate, di bruma, minime: nisi in lo- Nebula serecis paludosis,&aquosis Jerenos potius dies, quiun pluuios indicat : ut plurimum, de saepet sirpius ex nebula serenitas subsequuta est. Pluuia a nube descendit; quae mum.
resolutaui aquam, fit pluuia . Quae si guttatim fiat, stilla dicitur: si impetuosior, Ulli '
dicitui Nymbus, aue imber, Si vero congelascit, prius quam in aquam conuer- Nymbus, delatur, fit Nixi certe ex humore molIius coa . Est namq; Nix aqua congelatae imi r. sicuti pruina Ros congelatus. Verum postquam nubes in aquam resoluta est: diacitur grando. Gignitur etenim conglacinis imbre: & saepe dipius interdiu,quam Grado, de
noctu; resoluiturq; multo celerius quam nix : fortassis iuxta Angelicum Do - ζ f Σ,
rem super Psalmum 17. quia habet similem causam gcnerationis cum fulgure. Nubes in mi Dicamus igitur,quid portendant. I, montium cacuminibus cum incidunt nubes: Mi pluuiam denotant. PIuuia citissima praescitur per magnam nubem Orientem ab Nubes ma-
illa mundi parte, a qua ventissant:&quo intensior, maiorq; fuerit nubes: Eo g citius, certiusq; futurae, & citissimae pluuiae est indicium. Primum gelu quod pri- '''mo accidit in anno, si di tu tur cum pluuia: quodeumq; subsequens gelu anno Gelu dissoluillo cum pluuia pro maiori parte ditatuetur. Calor in aestate intensior solito, &pungitiuus, pluviam cito futuram significat. Aqua pluuialis quae cecidit, si cito sima.dessiccetur, & vltra solitum, ac absq; vento: pluviam magnam portendit. Nubes p*μ Ianoe velleribus similes: aliquando pluviam significant. Quae si scissie, & gradatae Nube, velle
admodum ovium ggegis apparuerint: pluuias, sed non multas denotant. Nubes nigrae in aere pluuias inducunt ralbae tempore aestiuo, grandines . In bruma vero & Mada a 'lbae nubes nives demonstrant. Nubes cum coelo sereno in altum vehuntur, ex N aniem quacumq; mundi parte irata ab illa quoq; emersuros ventos, indicium est. Si nu--hiuis, bes globarentur, & appropinquante Sole discutiantur , di hoc ab Aquilone fiat: Nubes altae. ventos cient. Cum multae apparuerint albae nubes vesperae praesertim ex ea parte sit da , quae orizontem perstringit, idq; per duos, aut tres continuos dies tempore bru- is discussae. maee tunc stigoris extat sigpum,&niuis . Aeris turbatio ad pluuiam , & nubes albicantiores solito, si apparuerint, nivem significant : praesertim si post tala , sitire biumae
apparentiam sentiatur aer utcumq; calefactus nam tunc niuem cito, venturam
significat. Ratio est quia in media aeris regione unitur frigiditas, & calor inserius arari. Tad nos impulsus suturae niuis dat indicium: ac propterea cum ningere deberet, in inis tur. aer tenebrosus redditur quadam alba tenebrositate: at vero cum sutura pluuia via i in sit nigra; quadam tenebrositate aer conturbabitur. Nubes una si sit alteri con- adne G. . trariar tempestatis est indicium. Si in ventum reis luiture in mari, di in terra te ' pestatem inducet. Si colliduntur, aerem inflammant: tonitrua, & corruscatione plure, colli. efficiunt. Nebulae in aere apparentescit cadant, ct superius non ascentant: aeris ci , purgationem producunt; idcirco let enitas erit. In principio gelu niues cadentes . ea 2 . GAtti t. & minuta sertius gelu significant . Si autem latae r cum gelu diolutio- Niues sub nem denotant. Si grandines magnae, dclarae in gelu initio ceciderint: geludio Glutionem significant. Si maris nebula terram petat vento sibi opposito flanter Nebula ma- pluviam denotat. Si mane nebula moram magna fecerit circa montium eacuta ' i na, vel campanilium altitudinem, aut nemorum: pluviam portendit. Nebula si Nebula in
ascendit, ita ut aer inserius serenum fiat, pluviam indicat futuram quia aer H-
287쪽
υν τι praecognoscendis tomporum mutationibus.
. sidus,& hutnidus iterum est elauatus. At vero si nebula in minimas resoIuireri,M II hu fuit β: serenitatem promittit. Ptolemaeus locis iam superius citatis habet,nubes huius fioceis in quibuscunq; finibus conspectas , assimiles floccis lanae: nonnunquam hyemes,uRη si h hoe pluuias cum frigore , non Meniis tempus afferre: ut explicat Haly, cui consentix Cardanus. Ratio est,quia vapor humidus valde copiosusin crassus οῦ ibi residet; quandoquidem flocci illi erassitiem, spissitatemq; demonstrant aequabilis tex. Aquarum atq; niuium multitudo in hyeme, aestatem fore calidam promittit rat paucitas, aquarum multitudinem in aestate denuntiat. Aquae absq; Sole,dum .ist, u ieci incalescit; aquarum eoHam denotanti Calor nobis inferior frigus portendit. Inpore. aere si nctui alba apparet aestatis tempore,tempestatem suturam indicat. Pr, scorum vero sententias .& nostrorum etiam opiniones circa nubium generati nem consulto omisimus, cum quia in nostris meteorologicis I ibris illas addux, mus,tum etiam in libro,cuius inscriptio est, opiniones hominum de Deo,& cre
iuris; similiter haec,de alia ibi luculenter disredimur.
Alia nubium prasegnificationes eum Maiori pradictorum explicarione. Cap. XVI L
IBET etiam hoc in loco circa praerecitata nubiunt a portenta, alia quoq; afferre, quae a viris doctissimis v ri; sin locis obteruata sunt,& pertractata quae supradictorum dilucidationi maxime conducent . Nubibus itaq; simul coaceruatis, si aliae ad eas occurrerint, illis tamen immotis permanentibus, tempestatis profecto sunt nuntiae. Quod si mare cingant serenitatem portendunt; quemadmodum etiam H pluuia cadente, ad occasum imum reserant colorem, ut plurimum postero die serenitatem prisagiunt Theophrasto, Arato,Theoni, & Plinio. Quod si fuerint siccae, ac aquarum expertes, coelo perturbato, serenitatem quoq; spondent. Sicuti si magna mole nubes assurgens ac tumida,ad serenitatem mutari tempus, ostendit. At vero si talis nubes ad montis verticem recta steterit: tempestatem indicat Theophrasto ex Archilochi Poetae testimonio. Si nubecula sereno coelocitenta in Iongum:& diuulsa in aere apparuerit: signum est tondum esse sedatam tempestatem. Quando nubes, ut vellera lanae apparuerint i pluuiam spondent Theophrasto,Arato,& Vii gili Plinius vero cum tales nubes ab Oriente, & murum conspectae fuerint: in triduum aquas praesagire , affirmat. Sed praerecitati a thores cum Theonein PtoIomaeo semper,& ubiq; cum apparuerint: pluuias praenuntiarissiatentur. Petrus Ramus Virgilium canentem Tentiis me lana per casiam vellera feret. exstea ae si loqueretur de Ianae floccis per aera vesantibus. Verum doctissimis viris manifestum est,Poetam loquutum de nubibus, quae similes sunt lanae veli ribus,non de lanae floccis. At qua ratione Virgilius tales nubes tenuia vellera appellauit,cum sint densissimae e respondetur primo,quod tenuia vellera dixit r Iatiue ad alias densiores. Secundό tenuia vellara vocavit ob albescentem colorem. Tales itaq; nubes cum vndui; aequaliter constent; densitare velleribus simi-Ies dicuntur; idest albae. Nonnulli quoq; rentur tales nubes,velleribus scilicet similes,imbres significare. Nubes ab occasu veniens nimbum designa . Christus Dominus Lucaeca a. Nubes unde eηOriri, &moueri videbitur, inde ventun
288쪽
expectato. AEstiuis temporibus,si nubes siccae exoriantur: ventum indicant. Nu
hes in montium summitatibus considentes, ac coaceruatae, pluuias, aut ventos 'risbu, ' cx ca parte,qua consident, praedicunt. Itaq; in uniuersum omnes montes,qui vim Montes nu
habent significandi, ut sunt altissimi,dc mari proximi, si cacumina absq; nubibus
apparuerint, serenitatem: si cooperta,australes ventos, pluuias , vel tempestates vestiti.
annuntiant. Theophrastus de Mysio,Athos,olimpo,&pelio praesagit,dc quae de c... Parnasi parte ad fauoniu,atq; ad occasum vergente scribitieade de Vesuuio Nea- vE2 imo' poli praedicere possumus; nam altissimus est, & mari proximus . Itaq; si Aquilo- te Ne3poli.
ne dominante eam Vesuuij partem,quae ad fauonium,atq; ad occasum vergit,n bibus stipatam viderimus. proxima reputabimus esse tempestatem,ac futuros imbres, dc pluviam. Sicq; in diuersis mundi partibus poterit prudens Philosophus
vaticinari ea,quae circa temporum mutationes eueniunt: obseruatis ijs, quae circa montes obseruanda veniunt, ut iam dictum est. Universaliter itaq; duo innuin In nubibus
bibus ob praedictionem consideranda sunt: Brma,& color,talis namq; erit tem- : 'Idciis , poris qualitas. Et quo ad sermas, nimirum nubes si sublimes fuerint, tarde plu- α color. tiam casuram pronuntiant, si humiles , cito: rarae, paucam,& breuem: densae , magnam, de diuturnam portendunt. Sed quae ad modum densae sunt, tenuem quoq; pluviam, sed diuturnam promittunt altius autem plus solito positae,ian cadere incipient. Quod si nullae nubes instar velleris, aut lanae depexae aethera circumdederint, praesertim si nebulae ima petant,ac campis recumbant: certe serenitatis est indicium. Quo vero ad colores attinet, sciendum est, plerumq; i Nubium C. cethere coire nubes quadruplicis coloris: nigras, rubentes,albicantes, di virides ρ Nigrae ex se,ut plurimum,tempestuosae sunt,& fiigidae: rubentes, ventosae: albicantes , serenae: virides, pluuiae. Hae autem si nigro permisceantur,sunestae sunt, cum lapides iaciant: albicantes, quamuis ignem iaculasse compertae sint, extra .is noxam tamen plerumq; habentur,nisi multa ariditas fulmen exciperet. Fulminis eoiose, quid quoq, colores rubro, claro, albo, flammescenti, rutiloq; aut instar nivis candidae vaticinatur. distinguuntur. Quorum rubens sermidabilis,clarus, albus,quod plerumq; diis
cetur,minus nocens offenditur. flammescens vero, ac rutilus penetrat nonnunquain incendit. Idcirco Magnus Albertus pernitiosissimum illud arbitratus est. Haec Migna, M. itaq; de nubibus,& earum prognosticationibus in consideratione veniunt. Nunc bertus. autem dc niue, eius generatione,& de consequentibus dicendum remanet. Ni' 9;ώ uis generatio a multis varie assignatur. Sed hic non est locus suus, cum alibi ratio. scripterimus. Nunc vero raptim occasione praedicendi illam. Nix iuxta Aristotelem primo Meteor. ex diffusa nube , dc rara gignitur in medio aeris interstitios ti . .., iis in bruma, vel in veris initio flante Aquilone, di illa est sua proxima materia. Eff- ρὰ.eiens vero propinquum intensa frigiditas per aerem dissuta, quae nubis partes , priusquam in aquam tesoluantur: prquenit,dc possidet. Ioanes Baptista de Porta vir doctissimus in suo secundo libro de Aeris transmut.cap. 7. propriam ponit nio de niuis opinionem de niuis generatione,dicens sic gigni. Agitata aqua interueniente a geo io aere , spumescit, sic agitato ventis aere iam iam roscido,dc in nubes coalito, spu- 'mas concipit, que inhorrescente stigoris rigore, in niuem concrescit. Sed haec sua opinita est Aristotelis in libro de animalium ortu; ubi niuem spumam quam- Io: Baptistaedam esse, sentisit: multum aeris in ea contineri,qui ex humidi attritu attrahitur. Verum alia,quae ibidem,& in alijs libris contra Aristotelem scribit, alias videbi-
. mus, quam veritatem contineant. Quo vero ad prognosticationem attinet, hae Rusti eMum sunt ruiticorum regulae. Si aer calefiat nubibus apparentibus, caIOrem paula- dui iti 'rim expellens: niuem casuram portendit; ea recte, quia materia niuis proxima
est nubes valde calida. Item ur turbidus, si albescat, atq; ad claritatem decli-
289쪽
a o me praecognoscendis temporum mutationibuν.
net clara turbatione, nivem portendit, iam in praecedenti capite tetigimus. Ramu , ,s: xi ' quia nix se ex nube rara , & diffusa , ac ideo diaphana, igitur alba. ENν esteia de go prognosticantur rustici de aere turbido albescente,&c. Plutarchus in lib. in M. de primo fiigido. Austro prius flante, ut disponatur aer; deinde spiret rea:niuis illico casurae nuncia est. Affert prouerbi ua . . Uer ' Boream exeruerit, illic. ninget.
Dicamus deinde de nubium adiunctis cum consequentibus.
De Nubium adiunctis, re eorum significationibus. 'CAP. XVI M.
VBIV M adiuncta sunt, vel colores, vel reflexio radiorum Solis, aut Lunae in ipsis. Variantur quidem colores in nubibus, & in diuersis cernuntur figuris: prout admistus ignis vel excedit, vel exceditur. Ab his tamen coloribus, di figuris nihil certi circa aeris qualitates portendi potest, nisi quae iam tetigimus:& iuxta alios quandoq; ventum, quandoq; pauculas aquae guttas excitare: sed ut plurimum v iu h;ri, ἡ Rς is iς est rem, tranquillitatemq; promittunt. Ah reflexio radiorum Solis, aut Lunae exprimit, vel Solis imaginem , seu imagines a vel Lunae. Nam plures Soles, vel plures Lunae in ortu, aut occasu fulgere ex iis stimantur. Solis imagines paretia dicuntur: Lunae vero, paraselene. vel illa
reflexio lineam ostendit aliquando rectam, ut virge, non nilnquam Vero curvam:& hanc vel integram, ut circulum: vel dimidiatam , ut arcum. Circulus integer Halonem Graece, seu Aream, aut coronam latine exprimit: dimidiatus vero tribdem . De paret ijs, & paraselenis primo dicendum est, quid sint, & quid porten-Parelius et i dant: deinde de Iride leorsum. Quid sit paretius ex dictis iam patet, non nisi ' reflexio radiorum Solis in nube denta, & aequabili: quae ad latus Solis existens,
ut specu Ium, Solis radios recipri : coloremq; eius inde refert. Vnd e videntur Parataene. plures Soles . Pare selena autem reflexio est radiorum Lunae in nube etiam aequabili , ct densa ; quae ad Lunae latus existens , &tanquam speculum, Lunae radios recipit, indeq; eius colorem exprimit. Vnde videntur plures Lunae, tametsi revera una est tantum Luna, & unus bol: sed ex refractione radiorum uti iusque suminis in nube, oriuntur idola, & imagines Solis , & Lunae . Hinc habemus materiam , formam, & horum escientem causam : quae ad illa producenda concurrunt . Nam malet i a pareliorum,& pare selenarum iam explicata est: ut sit nu-μorum cau- bes densa, & aequabilis Solis obuersa ex obliquo ad latus. Forma vero restactio radiorum solarium, vel lunarium in nube ad latus utrisque luminis existen .
Dicimus utriusque luminis seorsum, atque disiunctim; puta vel Solis , vel Lunae. Dicimus ad latus fieri ad disserentiam Halonis qui sub Sole sit, ut dicemus; & itiadis. qui e regione Solis producitur: sed haec meteora fiunt ad latus. Quae nubes
radium recipit velut speculum . Et quemadmodu ob eius densitatem a leui aere aspectus fiangitur: ita profecto colorem, qui in Sole est, vel Luna, apparere facit. At esciens illorum causa est vis coelestis, quae nubis materiam attrahens, illam praeparat: ut huiusmodi non aliam formam recipiat. Quid vero portendui,'D Morum, quod est hnalis illorum causa ,dicendum remanet. Quotiescunque igitur paretia, , , i et j. siue par8selenae apparuerint , tunc pluviam significabunt magnam: prauertim si Muta. Austrum versus apparuerint. Est etenim ea coeli aegio in aquam magis mutabilis quam
lis, de Luna sunt nubium adiu.;ω,
290쪽
qu1m Aquilonis: cuius aer non ita facile in aquam conuertitur. Thimon in sua meteora dicit,parerellos ita paretia vocat circa Solem, quando scilicet binus, vel trinus apparet,suturam pIuuiam, & magnam denotare: cum illi vapores sint humidi,multi,ac supreme eleuati. Nescimus autem cur paretia vocet parerellos, nisi velit sumere pro virgis: quae cum lineam rectam ostendant, pareret lorum similitudinem habent. Nam paretia solis idolum reserunt:pararelli lineam rectam, ut virga. At dicamus de Halone quem latini dixere aream, aut coronam . Halonihil aliud est nisi luminis refractio secundum circulum facta in humido vapore: inter visum,& corpus luminosum posito. Ex qua diffinitione habes primo,quae sit eius materia,certe vapor humidus inter luminosum corpus, & visum nostrum interpositus. secundo quae sit efficiens,nempe lumen: nam id Halonem escit.Tertio quae sit formalis, non nisi luminis ipsius refractic in hoc vapore circulariter ad aspectum nostrum.Nam ad angulos aequales restringitur lumen: idcirco circul riter videtur ob aequalem luminis refractionem ad visum aggregati. Quid autem Halo, siue Area,aut Corona significent: dicendum est. Halo si circa peripheriam spissatur,& nigrescit,vel viridescit: humidas impressiones casuras denotat. Si attenuatur,& deficit,uel id aequaliter fit,vel uno loco,vel pluribus loci sc si uno loco, ct in una parte rumpitur: ea quidem ventus accidet. Nam & haec vaporis diductio a flatu fit: qui certe iam coepit,sed non dum in terris senti tur. Si vero pluribus in locis laceratur, & fiangitur: tempestatem ingruere scribit Seneca. At vero si aequaliter deficit, & dilabitur: quietem,& aeris serenitatem promittit. Alij vero arbitrantur, quod quando circa Solem,vel Lunam apparet: quandoq; eum significare ventum,quandoque pluviam. Nam si non disgregantur in aliqua parte, nec cito evanescit: tunc dubio procul pluviam portendit; ut plurimum vero ventosfgnificat. Conformia & haec sunt his quae Ptolemaeus scripsit libro secundo Quadripartiti capite ultimo: de quibus de nos in praesenti libro capitibus,tertio, quarton quinto, ad duo lumina relatis, mentionem fecimus. Et nunc quoq; dicemus,radios, nubesq; subrubras, & refractiones , ut areae, & virgae,ventos ex ea parte significare in qua similia cernuntur. Quae si sub pallida. obscura, vel nigra fuerint, quae apparent: imbres, hyemesque denuntiant. Porro Cardanus
qui Ptolomaeum egregie explicat, ac commentatur doctissime circa areas digreditur et nempe quod si una fuerit,& paulatim evanescat: serenitatem annuntiat. Si duae,aut tres,hyemes significat . inod si cum hoc rufae fuerint, aut quasi lac ratae,hyemes,magnosque ventos: saneta ventis prouenit laceratio. Spissae ac caliginosae, nives,& hyemes: lacerae vero nigrae, aut luridae utrumq, portendunt. Generantur utiq; Halones temperato, ac tranquillo tempore. Quandoquidem magnus calor vaporem dissipat: & intemperatum frigus nimis condensat. Idcirco quieto tempore fit ex vapore in aere existente raro,& in nubem noodum contracto . In cuius centrum si utriusque luminis,vel Lunae,vel Solis radius cadat. fit circulus post circulum, quemadmodum lepis in aquam quietam proiectus ; facit circulum post circulum paulatim evanescentem. Ita ex illo vapore fit circulus Iost circulum: nam impulsum impellentem sermam insequitur. Cumque omne uinen naturaliter sit rotundum, ideo vapor ille rotundatur: Nam & duo lumina circa quae apparent: Periphcriam habent,& circulum. Sed & de nubium adiun
ctis, earumque significationibus distincto capitulo ad pleniorem illarum intellimitiam, statim dicemus.
Paretia vocata a Thimo ne parerelli.
areae,vel minronae porteata seneeae Por