장음표시 사용
271쪽
Natura se nitru , fuleuris,fulminis,& corruisa nouis.
ara τε pracognoscendis temporum mutationibuν.
doquidem 1 nonnullis stellae incensae, vel deciduae, vel transcurrentes appellata sunt: ab aliquibus repentini ignes. Alij vocarunt traiectiones, alis sydera v lantia : alia repentina. Quotiescumq; igitur apparent, toties siccitatem minantur cum consequentibus. Consequentia sunt ariditas, sterilitas, aquarum paucitas , mors piscium,bella,venti, & similia. Cum igitur multa ignium Iacula,aut trabes, & reliqua, quae accensis vaporibus vero fiunt, in aere apparent, & di, scurrunt, & stellarum luminibus micant: ventorum flatum portendunt, & ex ea parte, ex qua mouentur; quod si ex pluribus partibus, diuersi utiq; erunt venti. Sane de hoc minime ambigendum est: quia si tales vapores ex multis mundi partibus fuerint, cucurrerintque: diuersos demonstrant ventos, tonitrua,sub guraq; e partibus, a quibus vapores, & ignitae trabes fluunt: quia ibi impulsum habent,& motum. Excitantur quidem hi ignes licet a Sole principaliter, peculiari tamen modo a Mercurio,& Marte; illorum naturam in se habentes. Sunt Martiae, quia igneae . Est enim Mars calidus, & intemperate siccus,ac propterea aestum significabunt maximum, & pemiciosum . Sunt Mercuriales ob in tus celeritatem, iaculationemq; ideo ventum cient: Sed ex illa orbis parte ex qua hi mouentur ignes,maxime est consentaneum. Vbi autem sint effectus suturi, vide locum ad quem ignes discurrunt,& terminantur: ibi prosecto erunt venti ob Mercurium: ibi erunt sterelitates, & siccitates, morbi acuti, de praelia ob Mar tem . Quod si serte tunc eclipses contingerint, effectus certiores erunt, & sec rissimi: quia augetur significatum. Si autem non aderint,erunt, sed non ita exa cte: nisi ignes & magni,&crebres, frequentioresq; fuerint. Nam dictum est breuiores essectus ,& minores significare,& celerius desinentes, quam Cometae. Congruum haec quae seripsimus doctrinae Ptholemaicae Iibro iam praerecitato, di textu r quem & nos praecedenti capite citauimus his verbis. Obseruandae, & crbnitae seu in deliquiis, sue alio quolibet tempore selserint in considerationibus uniuersalibus: quales sunt, quae dicuntur trabes, tubae dolia, ac huiusmodi. Est etenim harum naturae essectio Martiae,ac Mercurialis propietatis bellorum,estus, turbulentiae , & eorum, quae ista sequi consueuere. In quibus verbis non solum de Cometarum c fictibus loquitur Ptholem us: sed de ignium, eorumq; specierum omnium. At quid portendant,& significent: luculentius libro praerecitato, sed textu septuagesimo explicat,dicens. Diuibones, & iaculationes stellarum, si ab uno angulo prorumpunt inde quoq; ventum emittunt. Sin occurrent inter se, ventorumq; praelia suscitant: sin vero de quator plagis ruant: hyemes varias serunt atque etiam fulmina, tonitrua,& quae alia huiusmodi sunt. Ex quibus etiam elicitur, quod fulgura , & faces cum plurimum micauerint, sed in nocte praesertim ea parte,qua splenduerint,eadem ventos significare. Quod si ab est rutra parte aduersi micauerint: ab utraque venti erunt.
De Tonitruinulgure, fulmine, γ' corrustatione, oe is
NTER meteora omnia quae in media aeris regione generan tur iuxta Philosophos, primum quod summum Obtinet locum , tonitruum est: fulgur, fulmen, & corruscatio. Nam haec igneae sunt naturae, reliqua vero vel aereae, ut venti; vel aqueae, venubes, & pluuia. At pr stat ignis aeri, & aquς. Idcirco primo de tonitru , fulgure, & fulmine, seu corruscation:
dicemus, deinde de reliquis sigil laum, di quid portendant: Haec enim est huius
272쪽
libri intentio. Sciendum itaq; est Solis virtute,& stet Iarum, praesertim quae calidae,& siccae sunt naturae, & in calidis signis existentes Attrahi, atq; usq; ad supe- ntaeo 2
vorem pat rem regionis aeris eleuari vaporem, seu exhalationem cum vapore i stanc u gς-
coniunctam: qui cum sitaqueus, ex intenso loci frigore condensatvi , atque in- 'ς - ν' ' spissam nubem includitur, veluti in utrem ; & ab humido ita ambitur, ut amplius vltra extendi, & dilatari nequeat. Irritatur tandem a nubis frigore,& loci. Agitatus itaq; vapor in nube, exitum querit: quem non inueniens,nuiusmodi agitatione , & rerum contrariarum circumstantia ammo σει ab Aristotele dicta. instar stuppae incenditur, lateraq; nubis magnis ictibus concutiens: tandem perrumpit. Itaq; vapor ille compositus cest etenim calida, &sicca exhalatio cum sentimum humido vapoie coniumst cum concutit nubem aquosam,& concauam, vicit quid siς tonitru , quod luctatur cum nube ignibus impactis. Tunc nubem cum findir, es risi uis,ficit fulgur, & corruscationem : quae est momentanea ignis apparitio in nube;VO- corrustatiocata ab aliis rima, ex rixa vaporis inclusa, exorta. Cum vero nubem scindit,efficit sulmen , quod cum erumpit, fragorem edit: qualis sentitur in Castaneis,vel quid se viridibus lignis ,& caeteris similibus. Horum quaedam urunt: quaedam vero non ε .lIς'qΠ'
urunt. Quae urunt, terebrant quoque : quae non urunt, infuscant,& scindunt. Quae scindunt icindunt tantum absq; ustione ob maximam materiae siccitateri : Tonitrui, filiquae cum ad se vim ingente spirituum trahat, hi in corpora porosa impacti, prius- 'I,'iii, X quam sulmine adurantur, disipant illa, atq; diuellunt: nam spiritus est Ocyor fulminis fulmine. Quet ante euolan penetrantq; corpora,quam illa adurant, insu cadit' 'u, is
dicuntur: quia ob nimiam eorum raritatem non nisi mora facta infuseant. croe fulta. dicitur ab Aristotele . Porro quae urunt, vel in rara & tenuiora impegunt corpo- ra , vel in densiora, solidioraqqς: si in rara, Blum adurunt: si in solidiora, non solum adurunt, sed cito dissoluunt. Huius rei causa est solidorum corporum res stentia. Nam quanto veheMentius res solida in solidam repercutitur: tanto facilius res ipsa dissoluitur. Patet id in bellicis tormentis. Si nam; in raram impegerint, adurent certe, quia non sic resistunt: at si in serro, trepide, saxo, & bini libus,dissoluent. Admiratur Seneca in suis naturasibus quaestionibus libro se- cundo miram illorum virtutem: creditq; in illis diuinam aliquam inesse potentiam. Nam mirum certe est, quomodo impegente sulmine in dolio stet vinum Tonitrui sui dolio fracto: & quanain ratione cadente in loculis sulmine, integris ipsis,& ille- sis, confletur argentum :& gladius liquescit manente vagina , & ligRo inuiola- stationumi. to circa pila omne ferrum distillet: Rex quidem mira, sed verissima. Durat ta- men rigor ille tribus d qmtaxat diebus . Sed & Plinius libro secundo, Capite 'quinquagesimo primo p 'ura congerit: Nihilominus tamen inter alia ,haec scribit. Quod scilicet unu animal homi pe non seper extinguit, caetera vero statim. Quod homo nisi conuertatur, vi per ussus, non expirat. Quod vigilans ictus, conniuentibus oculis dormiens, patentibus reperitur. Quod nullum animal nisi examinatum, fulmine accenditur. Quod sulminatorum vulnera frigidiora reliqua corpore sunt. Quod omnia icta contrarias incubant in partes: supernae icta considunt . Quod omne privi copcutitur, & assiatur, quam percutiatur nec quisquatangitur, qui prior fulmen vidit, aut tonitru audivit. Igitur spiritus Ocyor est Fulmina a- fulmine. Hanc ob rem apud veteres sulmina in magna erant obseruatione, praesertim apud Thuscos :&dicebantur satidica, quia credebant aliquid significare Thulcoi mavel ob materiam; vel propter aliquod latens, & diuinum: quae vero nihil signi- Σάφν scarent, vana, di bruta vocabantur. Sed recte Cicero lib. de diuinatione hanc cie so sul diuinationis speciem,quae ex sulgurum obseruationibus sumitur, esse vanam, & gurum obter
inanem ratiocinatur: sipia re vera supersutionis speciem praesesert: At quae ali- hita jς
273쪽
aro τι praecognoscendis temporum mutationibus.
qua ratione naturς veniunt, obseruari debent, ut dicemus. Superstitissae qui-. 29T dem fulminum obseruationes erant illς, quae apud Ethnicos obseruabantur, vel
nes superili- circa Deos, vel circa tempus, vel circa euocationem a tanquam superstitionibus ivi i P i omnino deditos. Circa euocationem, quia lucos, aras , sacra, Ioues tonantes,
vorati inε. ac elicios ab eliciendo fulmine sibi constituerunt: ibiq; quibusdam praecationibus adhibitis, vel sulmina cogi. vel impetrari credebant. Sed miseri hallucina se ui. 6 d:- bantur Diabolo fidem praebentes. Circa tempus vero publica fulmina non porca tempus. tendere vltra tricesimum annum, nisi in oppidorum dedutione autumabant: priuata autem non citra decem annos, nisi in matrimonio, aut natali die facta. Sed si ' isti, omnia vanitates. At vero circa Deos, κεραυνοβαλυς habebant. Ita namq; TD-ca Deos . scorum literae nouem Deos emittere fulmina, existimarunt. Illaq; undecim generum esse: Iouem scilicet tria Iaculari, Romanos vero ex his duo tantum seruasi se: diurna Ioui , nocturna summano ascribentes. Quae maiores superstitiones. Sed venit Christus Dominui noster, omniaq: Diaboli opera dissoluit, superstitiones e medio abstulit, lucos, & aras euestit, Demonem prostrauit, viam vitae in Palmiaa. re veritate docuit. Verum fulmina, corruscationes, &sim lia, quae causam natu-kiv seb ridem habent: obseruari quidem possunt, superstitionibus omnino deductis, ad uaripsssunt. vitae humanae necessitatem, utilitaremque: quemadmodum & physci naturali- ε,-4 , . ter obseru3iit, ct rios quoq; mox obseruabimus. In aestate igitur u minus tonet, ne, in aestate quam corruscet, pluviam,seu imbrem significat Plinio: contra vero si vehemeni ratius, ventos cx ea parte ubi tonabit. Alij vero dicunt, quod in aestate si plus tonuerit, quam fulminet, ventos a tonitruis prodire, portenditur: sin minus tOnuerit, fulminibus pluuia sereno caelo futura signatur. Si id ςque obuenerit , aut equatuor plagis, siue quaqua versum, sertis pluuia . Tonitrua matutin ventum significant etiam Plinio: meridiana imbrem . Theophrastus autem inquit, nais,s , Τonitrua hyberna, & matutina imbreslotius praenuntiare: aestiuaq; meridiana, cti sententi, & vespertiria ictem ostendere. Ael sua tonitrua, mulgiata, Aratus ventos signi-- 'μ ficare docuit: indeq; aduenirc, unde eunt. Theophrastus addit, si id est ex qua-
Tonitrua ae .stiua iuxta Aratum a
gii de toni truis, Se fui. guribus . Fulgura tuis xta The iaphrastu quoi irata Plin si. Aliuru n Ie tentiae . nitrua matutina, &meridiana
torc li cardinalibus . Verum Aratus, Virgilius, Plinius quissimae tempestatis esse indicium voluere. Porro autem Plinius in uniuersum sic de tonitruis,&fulguribus digreditur. Cum tereno caelo fulget, pluviae erunt, & tonitrua, & hyemabit ratiocissime autem cum ex quatuor partibus caeli fulgurauerit. Cum ab oriente tantum, in posterum diem aquam portendit: cum a Septentrione, ve tum eum, cum ab Austro, vel Coro, aut Fauonio ncine serena fulgurauerit: ventum, & imbrem ex ijsdem regionibus demonstr.ibit. Theophraltrus autem sic praesagit. Si undiq; fulgurauerit, ventum, vel aquam expectato. Si in montium summitatibs spirante Austro ad meridiem sulgurauerit, pluviam, aut ventu et . decernit. Et Fauonius fulgurans, pluuias a parte Aquilonis, vel tempestatem portendit; ac vespertina sulgura per aestatem, pluuias mox futuras nuntiant, veltata. ,h in triduum. Rursus designis ventorum, sic prognosticatur. Si fulgura undique Theophra- cadant, aquarum nuntia sunt: atq; unde crebriora, densioraq; ceciderint; inde ventus exorietur. Pera statem fulgura,& tonitrua,illinc vehementissimi venti.
stus de fulguribus , Nioni fui, in & validissimi spirabunt; quod si vehemens viribusq; praecellens fulgur fuerit,ce - . Ierius, & vehementius flabunt: si vero paulatim, ac leuiter, exiguus ventus erit.
hνεαε & in 'Per hyemem autem,ac autumnum contra euenit. Fulgura etenim ventos sedar, eumno. &quo vehementiora fuerint tonitrua, & fulgura, eo magis hoc efficiunt: Vere
is, θν ἡ autem minus eiusmodi signa locum habent, quemadmodum & hyeme. Insuper Fulgura Se- a Septentrione si fulgur venerit Austro flante, desinet spirare Auster, si a parte L. i. ' ' exortiua, tertia die cessare Auster solet: Alij vero quinta, septima,& nona .
274쪽
Porro autem iuxta alios dicitur, quod si in ingressii Solis in Capricomsi,& Aqua
rium tonitrua audiantur: veris mitium,quinimo totus serme annus ventosior pro
ditat . Sed dicamus & nos, quod ab Aquilone fulgur, O ab Euro, & Zephyro to
nitru, tempestatem portendit, sed flatus ab Austro,aestum : Corruscationes autem cum vento BoreaIi pluuiam denotant. Si iuxta Horizontem absq; tonitruo corru- ω erit: serenitate significat. Tonitrua cum vento Orientali:vel occidentali pluviam, aut sortem tempestatem Ostendunt. Corruscationes, & Tonitrua simul signa sunt futurae pluuiae. Si ab Aquilone tantum Corruscauerit, in posteram diem aquam significat: si vero a Septentrione, ventum validum indicat. Gerardus habet, quod si sub aricio polo noctu micare fulgura cernatur: post dies octo turbatio expetianda est, nisi multa insequatur ariditas.Nocte serena si ab Austro, vel F uonio corruscauerit, ventum, & imbrem ab his portendit partibus. Corruscatio aere existente tranquillo,& sereno caloris est indicium. Frequens sulminatio pluuiam denotat. Hyeme, vel aestate si crebriora fuerint tonitrua, fulminaq; non s oluvalidissimos denuntiant ventos, & in mari tempestates: verum & aeris corruptionem ob nimiam siccitatis, vel caloris,ueI humiditatis intemperiem. Hyeme quidem naturaliter sunt rariora fulmina, quia exhalatio in nubem inclusa exiguum cotinet calorem: qui vi frigoris statim extinguitur ac propterea cum crebriora λunt: sunt certe praeter natura & tempus, quia insolita: idcirco malum portenduta In aestate etiam rariora accidunt,quia vapor ob maximam caIiditatem,siccitateq; in nullas eiusmodi nubes densari potest:ac propterea cum crebriora accidant, te- Porum inconstantiam , malumq; portendunt: quia non secundum naturam fiunt. Quemadmodu si aestate bruma esset, & hyeme aestas,malii profecto in inudo pomi deret: quia cotra naturae ordine. At vere,& autuno si crebriora fiunt, secundum natura fiut.quia horu tepol u constitutio plurima sicci,&humidi materia naturaliter prebet. Hinc habemus,cur in plerisq; Italiae locis crebriora sunt fulmina non nisi quia Super quod amodo vernat,& autunat. in .ED pto cur nulla,aut rarissim I id prouenire a nimio calore,qui a fit minu easu immune illa seruat . in Scithya simi liter rara ob nimiu frigus,quod a fulminibus illam defendit. Vere,& Autuno sino fuerint tonitrua,vel fulmina, vetos repetinos annutiat:inde sterilitates, atq; infirmitates. Die si plus corruscet,&ton et,qua nocte subitas tcporu mutationeS,atque in inari tepestates denotat.Noctu etenim magis qua interdiu sine tonitribus corruscat,fulguratq; quia debiles corruscationes magis noctu cernutur, qua intei diu.Similiter plus noctu tonat,qua die quia secudu natura,Quadoquide huiusmodi materia cu exhalat, frigore nocturno magis inceditur per αντια ις D. Igitur si die plus tonet, atq; cor iustet,qua nocte. multiplice teporis inconitatiam indicare,maxime est colantaneum. At cu elemeta omnia a coelestibus moueantur,
stias tuc tonitrua, corruscationes, sulmina, similesq; impressiones futuras ,cu videris Ioue Marti vel per corpus colunctu,veI aliqua alia virtute. Sed sunt alit etiam caula,quae in superiori libro explicatae sui:& inserius cu de velis agemus, enarrabimus. Sed lubet hoc in loco antequa capiti suprema imponamus manu:duo latuperstringere. Pi imu est,si corruscatio seu fulgur,tonitru,& fulmen sint idei Na videntur utiq; esse:q uia ea de generatione generatur, & eade corruptione corrumpuntur.At ii ita est,cur essectus sint diuersi & cur prius cernatur fulgur,qua audiatur tonitru Secundu est, quae res sint,quae sulmine non seriuntur. Dicimus itaq; fulgur, tonitru , & fulmen utiq; simul edi, ct idem esse quia idem vapor cum eadeexhalarione concurrit,sed superius dictum esse, tonitru appellari quatenus humidus in nube vertex rixatur cum ipsa , ex quo fit postea sonus : quia fulmen in nu
be discurrit. Unde sonitus tonitrui non est illati fulminis, sed prosecti. In eo autem, quod fulget, &corruscat, finditq; nubem, dici sulgur, seu corruscatio;
Tonitrua in ingressis S lis in capri cornu, & Α- qualium etd
praesagiunt. Fulgura, Corruscationes, tonitrua a variis mussipartib. Gerardiorinio de sulcuribus, & corrustationi
fulmina vere& autumn crebrior a
Scithia nulla, aut raris sima ver .& Auis tumnus abiaque tonitruis Corrusca
die,quam de nocte. nitrua, flere liqua qua do futura virum corae ruscatio, fulgur, tonitruum , & sulis me sint ide. Responsio, quomodo supradieri fine idem,& quomodo diste
275쪽
prius cernatur, quam audiatur to nitruum .
Optici sentiunt speei svisibiles esse
Aristoteses. ubiit anus. Metilius.
nere amphybiorum fulmine non his
vituli marini mores avituli mariis ni pellis coistra silmen Caesar vituli marini pelle secum temp
deserebat,ii mens fulme, ex suetonio.
Corra sui minii ii tus loca abdita,& co
ras τι praecognoscendis temporum mulationibus.
At in eo quod mi n perrumpit, & fragorem editi dici fulmen. Ei ctus Itaq;
sunt diuersi ob assignatasiam causas, itaque ob materiς diuersitatem in qua recipiuntur: variasque eius dispositiones . & naturam : vel propter aliquam fulminis latentem rasionem . Quod autem prius cernatur sulgur, quam audiatur tonitru , id prouenire , certum est, quia lux sonitum praecurrit: cum si tillo velocior . Quandoquidem sensus visus cana sit caeteris sentibus spi ritualior es celerius ob spirittium subtilitatem obiecta percipit, quam auditus. Idcirco opi inantur optici species visibiles esse intentionales non realest quia subitis & sta tim er uniuersum medium sparguntur absq; motu . Itaq; remotus,& distans viasus ita celeriter Solis lumen percipiet, ut propinquus ,& proximus . Aristoteles in Meteoris utitur exemplo de remis in aquam incussis,& Pontanus ibidem ex eis plificat de s cantu ligna,vbi semper visus praecurrit auditum.& Freigius adducie quod simile fere est in vulnere, ubi antequam plaga cernatur, sanguis apparet. Sed est exemplum quoq; de muliere percutiente, & pannos lauante ab Avicenna,& Alga Zele adductu,ubi eminus homo prius percussionem v Idet,quam audia sonum. Ratio est, quia audibile est in aere, ut in propria materia: materia Pte tam causae soni non est nisi in aere, licet soni intentio , & non esse recipitur in a ro ; ac propterea sonus non subito sed successive fit in aeret lectis est de visibili, vedictum est. Res vero quae fulmine non tanguntur, quod est secundo perstringendu n, quae sint: dicendum remanet. Adnotandum igitur est,quod plura sunt: quae fulmen non timqnt. Ex volucribus primum obtinet locum Aquilat unde ob id huius teli ari nigera putatur, & fingitur. Si quis igitur aliquid ex Aquila sibi retinuerit : sulmine non ferietur . Ex marinis est vitulus marinus, animal ex genere Amphybiorum: quem anno reos. Neapoli vidimus, & tetigimus: dum publice apud Coronatam Virginem ostendebatur. Ex siculo mari aduectus erat. Capud habebat rotundum Oculos rotundos, stiuaces: collum breue, & crassum: longitudo eius quanta vituli terrestris lactentis. Pilosus erat ut terrestris, sed ruis coloris albicantis . Extra aquam vivebat in carea lignea: polypo tunc vestebathr. Mugiebat ut vitulus: quin imo videbatur aliquando rugire,ut leo. De ambulabat, saliebatq; per cauam pinnarum iuvamine . Quae ut in pluribus congruunt his quς de vituli marini moribus Cardaniis scripsit libro p. de rerum varietate Cap. 37. ubi vitulum marinum educatum in Ierini insulae Xenobio,& alium in Scotia tribus annis, habet. Sed ita ut aditus ad aquas eius non prohiberetur. Ascendunt etiam cicures scalas,dumq; sonano grauissimo tentantur: sternunt more hominum dormientium, quibus collum breue, & crassum, vel columella excidit, cudestillatione tentantur. Hi gregatim incedulit,& dum parui sunt, hoedorum m re balant :cu magni fuerint,rugiunt ut leones. Haec ex Cardano. Pellis itaq; vituli marini non timer fulmis ictus. Qua de re pauidi non solum vestes e pellibus harum beluarum sibi conficiunt: Sed tabernacula quoq; ut securi prς seruentur . Suetonius scribit Caesarem Augustum, tonitrua, & fulgura mirum in modum expauisse: ita vi semper, & ubique pro remedio securitateq; vituli marini pellem circumferret. Inde est, ut plerique etiam hodiernis temporibus corrigiam ex eius corio portent: quo immunes a sui minum ictibus, periculisque seruentur. Verum nonnulli existimant pellem podagricorum pedibus superpositam dolores sedare . Inde est, ut alij quoque huius pellis corrigiam secum deserant: quia sciaticis, vel iliacis doloribus plurimum conferre credunt. Porro contra fulmi num ictus loca quoque abdita,& concamerata summopere iuuant. Nam fulmen non nisi solida, inambulat, penetrat,& stangit. Quamobrem,& praerecitatus, author scribit cundem Augustum ad omnem maioris tempestatis sulpicionem , in
276쪽
abditum, & concamerarum locum se recipere. PIinius, de senera Nura de his scribunt. Verum nonnulli ren tur, quod cum fulmen nunquam quinq; pedibus 'altius descendit in terram, altiores spreus esse tutissimos. Ob id pauidi tibi tales construunt. Tandem ex arboribus, quae fulmine non seriuntur, laurus piae- L3ur , de stat cunctis: seu Iauri fiuim. Alij ficus autumant, sed qua ratione fieti: neicimus . Alii fulmen ipsum secum delatum, a fulminis ictu liberum facere, di xc- Fulmen ipso runt: quia cum sint eiusdem naturae, unum alteri minime nocere potest. Quod probat ex filio circa fulmen reuoluto, si igni mittatur: non comburi ι sed id nec fulminis icta experti fuimus. Quidam vero lapidem ceraunium gemmam, qui secum γγ La aereau. tauerint: securi a fuIminis ictu fore, constanter in me. Sunt hi Plinius, Isb gemn dorus , Arnoldus, & auctor libri de naturis rerum. Corrallum quoq; rubeum cita di is
non timet fulmina. Verum enimuero contra tonitrua adiutrices sunt orationes, corallustiis
quibus Ecclesia utitur. Virtuosissima Beati s Mariae Virginis Antiphanata. ζζζζ
sub tuum prisidium confugimus, & caei. cum oratione: Concede misericors Oeati ea Deus stagilitati nostrae praesidium,&c. Beatae Agathae Oratio cum Antiphonata, Nentem sanctam spontaneam honorem Deo . & Patriae liberationem: multum xalet. At Diuus Thomas Angelicus, & Sanctae Ecclesiae Doctor contra sulmi- v. Thomanum ictus his sanctissimis verbis se muniebat, cum tribus signis Crucis. Vesebum caro factum est. Deus carnem suscipeie dignatus est. Deus nostra cam se in .sa mortuus est, & resurrexit ,
De Gnitruorum Ignificationiblu ex Pruda. CAP. XIII,
MIRANDA quidem sunt eorruscationis, tori, trui , & sulminis effectus , ut non immerito illustres viari varia de ipsis scripterint, & mira. Sed & nos quom ex parte diximus, & etiam dicemus. Porro venerabialis Beda libellum de tronitruis edidit,quem Tomo primo inspeximus . ad Herenstidum directum, ut ex eius lus de toni. literis constat: in quo mira de eorum praesagijs iuxta subtilium Philosophorum tradictiones eum naturaliter, tum etiam mystice digreditur. Praesagia itaqne tonitruorum primo a quatuor mundi plagis explicat, secundo a mensibus: postremo a septem ferijs. Cumque liber miris sit praesagijs reserius, de a Sanctillimo viro editus: ad studiosorum profectum, ut nihiI huic deesse re
ctationi, illum adiecimus. Tria tamen praesupponentes , ut illa veritatem habeant. Primo quod praesagia erunt non necessario, sed ut plurimum e re tonitrui . quemadmodum aliae naturales causae. Secundo , ut sint: tonitrua debent essie insolita, ct crebrissimata. Non enim est putandum ex uno dumtaxattonitruo, vel ex fulgore parum durante, tot mirabiles Hre essistas i cum nec unam hyrundinem facere ver,certuin sit. Tertio, quod illa praesagia in naturali Torinnata, ra .ione fundantur: quia eausam naturalem habent . Sane habent primo aequium murum cam, Solem scilicet, & reliqua sidera,quae, motu, lumine aspectu, influxu, virtu-' 'μ' te,&similibus agunt.Secundo elementa omnia,quae a coelis mouentutatertio mixta quae passioni subdita sunt. A quatuor igitur orbis partibus initium sumens SD Trinimi. sictissimus hic vir,haee praesagia scribit. Ab orietati plaga si exorta fuerint tonitrua praesegia re
secundu subtiliti Philosophau uadictiones in anni ipsius circulo humani sangui- 4ἶ;i: ... Ff a nis
277쪽
Ratione probilest 1ia i tonitruorum praesagia eo ver1
Tonitruorsi praesagia a Borea, dec. Praesana t. nitruorii promensibus, Npnmbin meie Ianuario
sar me praeunoserandis temporum mutationibM.
nis copiosam effusionem ipsa praesignant tonitrua. Ab occidentali quoq; clima te quum surrexerint tonitrua Sapientes secundum nimiam subtilitatem indagantes , rerumq; praesagia agiliter in negligantes, mortalitatem prolis Adae, pessimamq; pestilentiam ipse anno imminere, significare tonitrua, dixerunt. Mer diana ve sagacis mgenii philosophi,qui intellectuali consideratione rerum pro sagia notauerunt, aiunt tonitrua incolas pelagi magna clade anni illius curriculo esse morituros, praefigurant. Boreae vero iuxta subtilitatem eorum, qui inuestigare rerum causas conati sunt: quando intonant tonitrua , pessimorum peccatorum, paganorum videlicet, atq; peruersorum Christianorum mortalit tem significant. Hucusq; Beda. Haec vero non carent ratione. Orientis pars siccissima est, Cumq; ab illa exorta fuerint fulmina; quae sicco,& calido constanti siccitatem adaugent, ac in corpora influunt. Inde bilis oritur, ex qua rixata unde pugnae, ex quibus bellum, ex quo tandem sanguis effusio. Eadem sere ratio est circa occasum, si ab illo exorta fuerint tonitrua. Na siccitas etia cum humectati ne abundet: ac piopterea alterantur corpora, pestisq: grassatur. Plinius libro septimo scribit diuturna obseruatione compertum esse ab ortu ad occallini, pestem serri: ac si contra fiat, pestem ubiq; grassaturam cum alijs ominetair. Auster vero cum sit siccissima Regio ob Solis ardorem, unde & incolae sunt sicci, duri, nigri, & caedi ex crebris tonitruis portendit incolis pelagi tanquam illi rubiectis, magnam cladem. Nec mirum videri debet, cum & vcntus quoq; sit mis- luber pestifer, naturales impediens virtutes, asserens certe corporis grauitatem zex quibus mortem sequi , par est . At horca tonitrua pessimorum hominum mortalitat cm dc tant: cum quia praeter naturam ob frigus, tum quia ab Aquilone Omne malum. Ideo venerabilis Beda mystice haec ominatur. Praesagia deinde pro mensibus rescrt: suntq; quae sequuntur. Si in mense lanuario tonitrua percrepant, in anni ipsius ambitu multos homines , ac pecora,ciues videlicet es Ie morituros, sylvaiumq; ac nemorum sterilitatem, vel instuctuositatem praefis rant. Ratio est, quia extra suum tempus eueniunt: Solq; Saturnia signa anim lis vitae inimica inambulat. In mense Februario si tonitrua fuerint exorta,valde ut aiunt autibus audientium nocet, di ad aurem pertinent, qui ipsam perturbant. Ratio est Saturnum signi dom: num, quem Sol permeat, auribus D cere solitum. Sol etenim est efiiciens causa tonitruorum, ut dictum est. Martii quoq; mensis tonitrua iuxta sagacis ingenij nobilium Philosophorum inuestigationem, periculosa dregnant praesagia sicuti namq; dicunt mortalitarem, vel diem tremendi iudicii praefigurant. NaturaIis causa est veris initium,in quo vapores , exhalationesq; eleuantur plus solito, tempusq; cum tempore contendit: bruma cum vere, & ver cum hyberno tempore, initiumq; est anni. Quo fit, ut ex insolitis, crebrisq; tonitruis ex Solis actione generatis , qui Arietis signum . Martium, quamuis suum carpentum, cum inambulet: mortalitatem sequi, valis de consentaneum est. Quod autem dicit, diem tremendi iudici j praefigurare :mystice loquitur. Nam eo mense cum productus sit mundus ut primo de Ne menijs libro scripsimus, Capitibus i . r 3. & I6. eo laetum diluvium: eo quoqὲ fore iudicium, creditur a Mensis etiam Aprilis tonitrua seminibus ut aiunt in acfiugibus, in anni ipsius eurriculo periculum imminere, significant: & inter undas vasti pelagi nauigare, valde est periculosum, praenotat. Si autem aliquo in anno tonitrua Maio in mense tenuerint, ipsa tonitrua pluuiam copiosam aerugum ae foeni nimiam sertilitatem anno in ipso esse venturam significare dixerunt S pientes. Ratio ex se manifesta est. Iunio quoq; in mense si in curriculo anni illius tonitrua surrexerint: piscium diuersi generis multuariam, diuersamq; mubbi . . . titudinem
278쪽
titudinem inter glaucicones undas fluminum anno in Ipso venturas esse , ipla to- . nitrua declarant. Philosophi Iulis mensis tonitrua quoeumq; in anno hominibus t in anni illius curriculo, magni imminere mortis periculum, arboribusq; nimiam in fructuositatem, praesignare dixerunt. Causa est terram vaporibus humidis ,& exhalationibus calidis, siccisq; multum abundare; ac propteIea infirmitatibus corpora inflammarer unde mortes, di similia,&c. Sapientes mendis Augusti tonitrua in cuiuilibet anni ambitu, si intonuerint: pelagi pisces per - turmam, atq; generationcs suas,n iuumq; serpentini generis exercitum, anno in ipso esse sortiter morituros, praefigurare dixerunt. Est namque mensis aestuosissum ui si superuenerint tonitrua, augetur siccitas cum humiditate: ex quibus mala illa sequi maxime consentaneum est. Si aliquo in anno, Septembris in mense tonitrua fuerint exoria, in ipsius curriculo copiosam multitudinem laicorum, de hoc seculo cateruatim migraturam esse: ipsa tonitrua mystice delis nant. Huius certe rei plures sunt causς. Primaeli signum Virginis commune vib Mercurium. Secunda quia finis est aestus , initium vero autumni: in quo Sol aequinotiale signum ingreditur, & permeat, signum etiam populare: unde videmus multo plures tunc infirmari,quam 1lio tempore,puta veris. Alia est, quia cu.ΣoI ad Libra accedit, recedit quide a nobis,ac propterea ob recessum comptio nes accidunt . teste etiam Aristotele libro secundo de generatione, textu I 8. Polirema ratio est, tonitruorum multitudo: quae ex calido sicco, ct humido cum sant: augetur certe significatum. Sequitur itaq; Beda. Auctores asserunt men-Ls Octobris tonitrua infra anni illius circulum validissimas aeris procellas, atque ingentissimos ventos ,-esse venturos: significare. id comprobatum manifeste tenemus hoc anno Ioo 6. .sdoquidem cum anno superiori die duodecima Octo- bris facta suerit Parthenope maioris luminis desectio tribus horis, & paulo plus it deridiem: nihilominus tamen die decima quarta mensis eiusdem, quae V Deris erat: tot tantiq; fuerunt tonitruorum conflictus, strepitus, discursus e totciarruscationes ivlgetra, fulgura, fulmina e si ventis, & aquaru immesa copia,quae ter diem durauere: ut a cunctis quidem, ne dum ciuitatis excidium in proximo, rimore magno perterritis, expectaretur: verum etiam totius orbis machinae dis-λlutio putaretur. Quo factum est, ut nonnulli fulgetris illis, fulminibusq; ex- Tincti fuerinta quida vero subito, & improuisa morte,sequenti nocte pr occupati rAt infra anni illius circulum initio certe anni sequentis 36o6. die Ianuarii septima in qua Sancti Rat mundi Consessoris illustris solenniis intersueramus tot validi stimae aeris procellae subores sint, tot ingentissimorum ventorum pugnae tot in mari tempestates; quae deceat dierum & amplius spatio durauere, ut maxima iactura nauibus in portu subsequuta fuerit emaximaq; terrae, praesagia quidem tonitruorum mensis Octobris, ut Beda refert. Sequitur deinde Beda de Nouembri. Nouembris quoq; tonitrua in quocumq; anno sonuerint et in anni ipsius curriculo, nimiam omnium in secunditatem, sterilitatemq; imminere designa at . Porro de Decembris mense hqc ait. Faelici etiam, artificiosaq; consideratione nobilissimi ingeni, Doctores,in speculo rerum spiritali cernere conati sui: quia tonitrua mensis Decembris nihil nocivum, malumve hominibus , sed caeteris animalibus, aut omnibus frugibus praefigurante sed prospera, atq; saluber-xima ab illis videntur esse. Ratio est, quia cum terra gelu stringatur, tonitrua non obsunt: quin imo ex vapore illo humido, & exhalatione calida, di sicca prodesse iudicatur, quia signum est temperiei. Postremo tonitruorum praesagia, quae in singulis occurrunt serijs, Beda venerabilis explicat. Pro quo est sciendum Wimo, planetariam stellam unicuique diei praeesse iuxta nomen. Qua de rς - Sci
279쪽
Iaretae pr sunt seriis iuxta nomen.
Tmnit uorsi effectus , Ut illurima a
aso et e pracognoscendis temporum mutatio nibus.
Sol diei Dominieo i Luna diei Lunae: Mars, Martis: Mercurius, Mercinii: Iuppiter , Iovis: Venus, Veneris: Saturnus diei Saturni praeesse dicitur. Quoniam unumquemq; diei suo particulariter influere t experientia testatur. Secundo minnotandum est, plerasq; rationes ex his,quae mensium tonitruis assignatae sunt: etiaseriarum praesagiis conuenire . Insuper est animadum te um, quod coniungendo tonitiva seriarum tonitruis mensium , mundiq; plagis: maior, certiorq; erit
effectus : si praesagia conuenerint. Dicit itaq; si quolibet anno tonitrua in die Dominico tonuerint,asserunt Philosophi clericorum,atq; sanctimonialium sceminarum ingentem mortalitatem imminere et ipsa tonitrua designant. Ratio autem est, supposito stellas in corpora directe agere, ut author est etiam Diuus Thomas pluribus in Iocis suae doctrinae quia inter planetas Sol Religioni praeest. Vnde nati sub hoc sidere Religionis sunt amatores, ac propterea peculiarem quendam influxum in illos cum habeati inde sequitur illorum mortalitatem po tendi. Quandoquide vapores sunt perniciosi. Na sunt vapores.& exhalationes materia tonitruorum calidi, de sicci cum humiditate. Sol deinde calidus, ct siccus deprchenditur: igitur augetur significatum. Ideo illorum mortalitatem Beda praefigurat. Sequitur de die Lunae. Si in aliquo anno in die Luns tonistrua suerint exorta,turmas comugum este morituras, fiugesq; eclipsim passuras esse: ipsa tonitrua praefigurare,aiunt. Ratio est manifesta, quia Luna coniugibus praeest, & terrae fiugibus. De Martis die haec ait. In Martis die in cuiuslibet anni circulo si surrexerint tonitrua, magnificam. copiosissimamqr abundantiam frugum, terrae superficiei cile venturam, mystice tonitrua significare, nemo dubitet . Hoc ideo est, quia Saturnus est caula penuriae, Mars vero vastitatis : ac propterea prodigalitatis, & abundantiae. Sequitur deinde de die Mercurii. Si sorte contigerit, ut in die Mercuris se eleuent tonitrua, scorta. ac meretrices, fatusque foeminas per agmina sua cateruatim de et gastulo carnis esse migraturas ; aut humani sanguinis copiosam effusionem ipsa tonitrua prςsignare, nulli est dubitandum. Caula est, quia Mercurius opponitur Veneri: est namq; siccissumus ,& niaximae ariditatis . atq; impetuosiis et idcirco mortem, v ci naturale . ,
vel causa belli sancti simis hic vir annuntiat. De die vero Iouis stlicia promittit verbis hiIce. Quotiescumque Iuppiter in suo die intonat, multiplicem abundantiam frugum terrae esse venturam , uberrimamque incolarum pelagi superbam multitudinem per cunctos alueos, ae turmas suas fluminum multipliciter
impleturam , ipsa tonitrua prsfigurant. Ratio est, quia benignus hic planeta omni ex palle bona ubique influit: unde dicitur luppiter a iuuando. Sequitur deinde de die Veneris mala ominans, in die Veneris si tonitrua contigerint', quia vel Regi inters,stionem, aut validissimum bellum, multoriimq; liragem Oriter imminere, vel multa pecora moritura esse: ipsa tonitrua presignant. Sed id ratione non caret, quia Mars de si amicus si Veneris: opponitur tamen domibus . ideo ves Regi necem, vel alla ubi bellum, aut pecora moritura cile, quibus praeest Venus: Nςdicit. At ex parte id experimur hoc anno i6o6. ob horrenda tonitrua , quae anno superiori qua ita decima die Octobris , quae fuit Veneris ut paulo superius enarratum est acciderunt : sed nondum compoetus est ei- sectus , qui cum pri recitato eclipsi inambulat. Dicit tandem de Saturno. Si in Die Saturni tonitrua surreAerint, tonu itq; haud longe exinde, aut ingentempestilentiam humani generis esse venturam, vel validissimum bellum ipta tonitrua designant Huciisq; Beda. Huius tamen ratio est: quia Saturnus humanae vitae est destructor, ac propterea pestem ob ipsum: bellum ob tonitrua ab ipaci significata. Verum enimuero ut diximus tonitruorum essectus, ut in pluribus
280쪽
erunt: de praesertim illis euenient regionibus quod quidem valde annotandum est quibus signa, quae in mensibus occurrunt; a Sole occupata , dum tonitruae fiunt: & planetae, dominantur ; alijs vero aut parum, aut nihil oberunt. Ne au tem quis putet tonimiorum praesagia, vel Bedae non esse, vel mese a nobis fuisse citata : sciant de verbo ad verbum nos explicasse,videatq; locum iam a nobis supra citatum , nempe Tomo primo filorum operum. Ita enim certior iactus, dubio procul Bedae presbyteri libellum esse fatebitur. At quis ambiget, cum suae ex tent liteiae ad Heren fridum cuius instantia hunc edidit libellum ad quem etiam dixerit ξ Nos igitur suas excerpimus literas, quas & subiecimus: ut om ni seminus scrupulo prudens lector,Bedam Presbyterum libelli de tonitruis auriliorem habeat. in .
ITERAS dilectionis, vestrae desideratas accepi Vernerande Pater Herensi ide) quibus me valde laboriosum, atq, peraeulo mi opulculum, certe obtrectatorum
invidorumq; latratibus, atq;i blasphemijs patens, qui me sertasse Diabolico quod abst spiritu, aut iniqua
magicae excogitatione artis assiatum, & non sanctiu ritus gratia illuminatum , aut rethorico spiritu imbutum, hec sccssse, & excogitasse,asserante noua videlicet pretessson rerum, quasi Gre prophetico subire iussisti. Obsecrantes ictu cet, firmiterq; saepissime Haecipientes, ut de uermone aliquid utrobiq; deesse constate quid inystice tonitrua pne signant iuxta ingenioli mei in gnicillum in latinum vertere sermonem. Vel tris autem praeceptis obtempe rans , idcircue hoc opusculum perficere maxime studuir re vestra veneranda petito apud me floeci pendi ab ullo videretur. Verumtamen subnixis praecibus flagito , ut contra invidos, qui vel canino dente hoc opusculum corrodere,aut sub- lanare conaturi sunt e vel quasi latrantes canes aduersum me rabido ore deseuient, quiq; in eo esse doctos arbitrantur; si alijs detrahant: orationum vestrarum clypeos opponatis , S anchora sancti sermonis vestri, fideliumq; vestrorum, hoc opusculum ex sermone a fideli vestro in latinum translatum,omnimodis inui-doru,inimicor iue detractionibus,stabili tu, atq; illesu permanere faciatis. Praecoretia vos Pater Charissime, ut qui latum opus me subire secistis, in sanctarii vestrarum victimis in cospectu altissimi pro me misero peccatore fideliter intercedatis. Haec est eius epistola. Scitur quidem, quanta varia,&diuersi generis scibi lia Sanctissimus hic vir scripserit: quatoq. in pretio eius doctrina seper in Ecclesia habita fuit: ut n6 immerito homilias eius quadoq; legat. Hoc itaq; lassicere debet.
De ventis, eorum alibus , oe portentis pro aeris qualitate dignoscenda. CAP. XIV.
NVM ex meteoris, quae in media aeris parte generantur, aereq; sunt naturae, ventus quidem est. De quo & si superiori libro C pitibus 29. 3o.&3I. quoad ea,quae coelestes indicant influxus , s mi tis dictum sit in nostra Anemographia abundantius digressi suerimus: hoc tamen in 'loco meteorologice de ipso dicemus utcumque. Ventus