장음표시 사용
371쪽
s r. De pracognostendis temporum mutationiburi
bere videtur. Idcirco in auium numcro illum no retulimus: sed hoe in Ioeo seo sum a caeteris reposuimus, tanquam incertam habentem naturam. Nocturnum est animal, ideo vespertilio vocatur: quod vespere te ad volatum proserat, a bisq; appareat. Quo circa quidam Poeta cecinit.
Nocte volant , feroqMe tenent a vestere nomen.
Ex vesperti- Et hic quoq; temporis mutationem nobis indicat. Quapropter obseruandum est, ne imis si vespertiliones citius ia vespere , & in maiori eorum quantitate volant, quam . Ibiebant: signum certe est caloris, de serenitatis laturae proximae diei. Quod si mane circumuolant ante solis ortum, illius diei, vel laturae manifestam temporis mutationem decernunt, vel ad pluviam, vel ad ventos, vel ad tempestatem declinantis . Quod si nullo modo appareant , nec vespere, nec mance tempus in-' Aulum no- constans est, & timcndum . idem quoq: intelligendum est de scabronibus, Bucto saxum bonibus, strigibas, Cicunt js, Othis , Ululis , Astis, similibus nocturnis auibus . . iuri, Quandoquidem cum plus solito clameiar, & reclament: strident, volent, ululent, apparent,praecipue citra solitam horam, fle tempus: aeris Mutatioues, vel in pluuias, vel in ventos: vel in tempestates quandoq; nobis indicant.
Insecta cur sic eicia. Annui lata iu
Temporum qualitates ex insinu. C A P. XV.
N secta sunt animalcula partim volantia, ut Apes, Muscae, Vespes, & similia: partim terrestria ut stelliones, scojependrae, de vermes: partim cum utroq; participantia, ut sotmicae:&quaedam alia pennis, & pedibus carentia, ut tineae. Insecta dicta iuxta Aristotelem ab incisuris, quae nunc ceruicum Ioco, nunc pectorum, nune alui sunt. A Magno Alberto annulata dicuntur: de quibns apud Plinium libro undecimo plura. Ab Apiabus initium sermonis erit, nam nullum animal ita virtutibus praeditum inspicies: ut Apes . in illis floret prouidentia, viget Iustitia, a Gmiratur temperantia obseruatur prudentia politica, laudatur oeconomica. Fideser*a eorum Regem extollitur, In eis sortitudo, animosiuas, pugna, bellum, opi, ficium, pietas, & pleraq; his similia inuenies: ut certe mirum sit in tam paruo animalculo tot diuersa reperiri: quae tandem nobis utilitatem afferunt maximam ex melle, ct cera. ,hi,i in Sed quod Magia Offcit,est: quod praediuinat mirabiliter temporis qualitates.sofum pra- Nam illarum quaedam ad portas custodiam exercent, ubi spiculantur aquas, &coeli nubila: num venti iuturi sint, aut imbres Auctor est Aristoteles de natura eorum libro nono in historia Animalium his verbis. Προγινώσκουσι δε
ανειλ-γπω -- οὶ μελοῖ γοι-χει μῆνα προς-Apes itaq; cum se rectis continent, signum est mutationis temporum, vel ad ventos,vel ad pI uias, vel ad imbres, vel ad tempestatem. Quod si prorumpant& prouolant extra domos etiam flante v euto , pluviaq; ingruente: signum certe erit aeris to riei, atq; serenitatis. Illorum amplius ad aluealia reditus, vel sub arboribus ε,, si titatiQοῦ aut quod non procul a sede avolant; pluviam promittunt. De Apibustitiones ex mira scribuntur apud omnes sere.
s' i Theophrastus tamen in libello de signis tempestatum docet, Apes, eum non Arist. Iongiua audunt, sed sereno ad huc circa alueum volitante tempestate re suturam
372쪽
monere. Conforme quidem Aristotelicae sententiae Iibro suprarecitato eap. o. praesagiunt inquit Apes, & hyemem, & imbres ; cuius rei indicium est, quot
non auolant, sed sereno adhuc in alueo volutantur: quo Apiarij hyemem expectant . Idem sentit Aratus. Aranea vermis est aeris, ab aeris nutrimento nominata iuxta Isidorum, quae Araneae nam
exiguo corpore longa fila deducit: & telae semper intenta nunquam laborare de- οῦ sinit, in perpetuum sustinens in aere suspendium. Plinius libro undecimo autor est, quod in araneis prognostica sunt. Nam in incremento amnium futuro telas suas altius tolluntipraeterea sereno non texunt, sed tamen nubilo frequentes texunt: ideoq; aranearum multitudo, signum est pluuiae, seu imbrium, , ,- ,-- Theophrastus tamen flatus indicium dari, scribit, si per aerem multae serantur Araneae: addens etiam fore tempus hyemale. Idem sentit Aratus, sed in tem- Ma Theoph. poris tranquillitate id fieri cecinit. Aratum. Cicada unum animal ex insectis, ex eo dictum, quod cito cadat, quia non nisi cieadi m maestiuis mensibus apparet: cui mira, & infesta loquacitas inest, praesertim Sole eL , quislas . feruescente. Illarum duo genera , minores, quae primae proueniunt, di nouissimae G , ἡ uapereunt: & sunt mutar. Maiores volatu rarae,& quibus,quae canunt,vocatur ache - duo genera.
tae: quae vero minores, telligoniae, sed illae ma is canorae. Mares in utroq; genere eanunt: soeininae silent. Stephanus Bigantius scribit, iuxta oppidum AE toliae Aa R canthum cicadas, alibi vocales, mutas esse. Neapoli no sunt Cicadae per sex milliaria, aut octo, vel, ut plu imum per duodecim circumcirca . Tribuunt id virgia cicadae Nelio: qui arte sua omnes expulit; unde & Nolae mons inspicitur, qui eommuni v 'e' cabulo mons Cicadae vocita inr: quia supra illum magnam Cicadam ex metallo costructam crexit, alias abigentem. Sed vide Ioannem Villanum in sua historia. Et quidem mira dicuntur, nisi sint fabulosa. Quo vero ad temporum mutationes Cicad. Mattinet,cicadas ab Austro volares, hyemale signum praedicere, author est Them P 'φῖ φ' phrastus. Item Cicadas in maxima multitudine annum insalubrem, & grauem annuntiare, author est Aristoteles lib. s. cap. 3 o. de historia Animalium: Et pro-b I. a t .set2.2 6. Theophrastus quoq; ut diximus in libello de signis tranquillitatis, & serenitatis. Ratio est, quia annis pluuiosis harum copiam gigni, sed huiusmodi annos constat pestilentes effer cum corpora multis excrementis tunc redundare oporteat: ergo &c.
Musca paruum animal ex insectis, det notissimum volatile, sed inquieta mpor- Mus, nat. tuna,& infesta: sed ipsa quoque temporis mutationem praesentit. Si namq; in uniuersum atrocius ipse momorderint, quam soleant, petentes ad os,aut ad oculosi ρ 'hominis, aut cuiuscumque alterius animalis: pluviam denotant. Muscae paruae si . parum ante solis occasum congregentur in altum ante solis radios, ad modii sor-niae campanilis seu pyramidis ἰ atq; Iudant:signum est caloris,& serenitatis crastinae diei. Mercurialis lib. q. vacile st cap.r . auctor est, quod nonnulli serunt: Hispanis Muscarum multitudinem signum pestis esse. Consentit Theophrastus de muscis cum vehementer momorderint, pluviam indicare. Causa est, ne cibus d sit ob imminentem pluviam. Formica a ferendis inicis dicta ex insectis una, quae in extremo vitae tande vo- Formici qua sar: animal prouidam , te prudentissimum, quamuis pat uissimum: ipsa etiam prae- l. . '' R' Rnuntia teporis est. Quandoquidem & si aestate pro hyeme congregat, ita ut nullum animal frequentius pondera convehat: neci; si corporis mensuram respicias, maiora: propter quod Cicero lib. 3. de natura Deoru existimauit no modo in sormica sensum inesse, sed mente ,ratione, atq; memoriamihilominus tamε particula- Formiearum
ria tya nobis oes pnoscut. Quare si a frugu collectione se abstinet,cotinetq; i sua tecta,claudatq, puluere ostia domus t pis mutatione manifeste nobis indieat. Na '
373쪽
3ra De praco noscendu temporum mutationis .
parum post vel pluet , vel tempestas erit eum tonitribus. Amplius semicae conuersantes ante oua si gradiantur, illaque si e vallibus transtulerint in tutiora loca r signum est pluuiar, aut tempestatis. Quod Theophrastus explicuit; formicae in depressiori, & cauo loco commorantes, si ova ex cubili ad eminentiorem ex portauerint: imbrem spondent: at si importarint ad proprias sedes , tranquilli-uonee,. raten a . Horatius Poeta sermicae naturam his versibus Iusit. Paruula nam exemplo est magni formica Iaboria,Oνe trabit quodcumqἰ Dun, atq; addit a ceruo, Ruem Hruit, baud ignara , ae non incauta futuri,aua uι inuersum contri at Aquarisa annum: . Non usquἀm prorepite di ilia υιιιών ante uasilii Iapιens.
Sed Diuus Ambrosius etiam Sam lae Eee Iesiae Doctor insignis de formica aerish ,- ό qualitates scripsit: quod illa nouit etiam explorare serenitatis tempora. Nam prasistities' cum aduerterit madidatos imbre fructus suos humescere, explorato diligentius M ω ica. aere, quando ignem possit seruare temperiem: aceruos suos reserat,& de cauernis foras humeras suis portat et ut iugi sole propria frumenta siccentur. De nique nunquam illis diebus imbres erumpere de nubibus videbis: nisi cum fruges suas horreis proprijs sermica reuocauerit. Pulex etiam in ordine est eorum, quae tempora praesentiunt: dictus a puluere, Rilςβ p ex quo gignitur: vermiculus notus. Qui etsi paruissimus,nihilominus tamen no- ζῆ 'e' infestissimusaea. Pulices igitur cum plus latito mordaciores existunt:pluuiana significant. Vermes a terra exeuntes , pluviam denotant: extimulantur etenim ab humi- Veraniu prae do. Subinde si multi conspiciantur, praesagiunt tempestatem Theophrasto: sed -- xς PQ Aratus pluuiarum dumtaxat signa esse voluit; vocans tetrae intestina . Uermes terreni trifolia interrumpentes, tempestatem significant suturam. Vermes multi pedes in multitudine ad muros arrepentes dentidem imbres annuntiant,The phrasto. Vespae quas nostri ex Equino cadauere nasci', volunt: alij ex Cocodrili cada- vh , e . . uere , et eX corrupto illius sanguine procreari, Cum Autumno multae cernaniatus tem- tur, & in magna copia, ingentes imbres, tempestatetque portendunt.Theophra- ' .P , Arato, & Theoni. Ratio est manifesta, nimirum, quia crebris imbribus,&
P 8''' pluuijs annis illarum magna gignitur copiar quemadmodum de Apibus scribit
Aristoteles lib. 3. de Animalium ortu cap. t o. in calce nam illarum communem facit generationem. Cum igitur tei ra sit valde madida, & vaporosa, humiditates tunc temporis plus solito, atque vapores procreat , cumque per id temporis Vespae appareant, si glomeratim cernantur, & imbres,& tempestates praedicere,
Ex insectis Velpis affine crabronum genus est, pertinacissimum aculeoque pe-' a stilentissimo armatum. Praesagit etiam aeris qualitatem. Nam si ante occiduas seriis,' &'ii Atlantides apparuerint crabrones, ne dum futuram pluviam sed di longam tu torum praesa mem innuunt. Ideo certe ante tempus appat enta
374쪽
Labre Tertias . sis Mutationes temporum ex Pocibus. c A P. XV L
E L P HIN V S inter pisces summae magnitudinis , qui Delphini nano modo omnium marinorum, sed etiam terrestrium ani- l P malium est velocissimus; quinimo omnium volucrum cumthoi ibus est credendum homini amicissimus: Nλ α .coi pus ad lii us defert sepeliendum, ne a piscibus comed tur,manifeste temporum qualitates nobis indicat. Quandoquidem tranquillo mali in multitudine ristiuie; es , un- pominodisq; cum saepius exiliunt: statum ventorum ex ea partes qua Uueniunt, signanti vel quo illi teruntur, inde ventus exurgetr & unde B bes dicuta coelum aperiune. Sed quando mare est turbatum, aquam si sparte rint: significant tranquillitatem. Brides mis Ramesi emisi in Glossis super Beda stridesistis. de natura rerum tomo secundo, cap 3 a. diuit,Desphinos obuiam vent inpergere, ne venti eos in undis collectos ad lictora allulant,&ad moriem cinisumant. I. dorus I Muo scribit, quod cum praeludunt in fluctibus, di undarum se molibus ' p. aecipiti strum, tempestates si gaificare videntur. At Plinius lib. I 8.inquit,quod pliatis,l elphinissatum ex qua parte veniat: praesagium, mari uis etes,& iterum aqua spat gentes itemq; tranquillitatem rurbanter. Sed Theoptitanus scribst, Delpbsenum,ii ad terram natet, & crebro ex unda mnis emergat, imbres decernere,aut fatus. Omnes pisces extra aquam saltantes tranquill , δι irim temp-ς,τem piseium psaporis mutationem denuntiant, vel ad ventos, vclia pluuinnii ves ad masis agi, ursi in unit xionem, atq; contuibationem, ita quoque ad tempestare diuincia relidi i telligendum venit, lain de marinis, quam de fluviatilibas. . Sed dicamus etiam de alijs puta edo echyno, Nine polypo. Habent nam; prq ollisa Echyniis marinus Hscis pinnata undique testudi , ic I iis obductu desti vice EeMnt mur pedum illis se voluit teste plinio. Comeditur deeosito Cottice: aliter durus est. 'Quare Martialis cecinit etiam .ia D in V . . A I. ἰzuιi-
QuU t. letum est,ut apud docios vitos plouerbium meseuerit Ec bino asperiore. Pl- scis Lie mirabiliter temporis mutationem praesagi : maritimam piaeci γε-Nam eum com pris lapillis te se operiti indieat maris lauati m mproxima suturam. Sane id facit, ne nimia volutatione spinas atterat 1 ac ideo , ut pondere stabilis , immobilitque pei seuereri latillis se ei it. Quod factum, iam Naurat animad- 'Mettexint, ita tim nauigia pluribus anchoris infrenane: ne naufragio obruantur tempestare futura. Quae & succedir LOligo piscis genus a volatu dictum teste Varrone. Nam ut ex Trebis Neri sententia aeribit Plinius lib. 3 a. cap. 1, tanta interdum multitudine τ mari in uO- aitura . Miant loligines , ut nauigia demergant. Coeunti linguis , quemadmodum dis piae componentes inter se brachia , de incontrarium nantes, parium autem Orci Nos itali a thecae calamatiae similitudine, calamarium appellamus: gustu suauissimum, si frixetur. Habent duo ossicula, quorum alterum calami, inerum . Loli rumgladioli perspicui, pellucidique ima sinem refert. Loligo itaque volitans tem--ψpestatem praesagit Plinia libro is, eap. 13. De hac nullam mentionem iacir hic
Pholis in lacu strepitum edens, hyemale signum praedicit Theophrasto . Quid th pr se Pnolis, Pierius Valerianus in suis Hieroglγphicis . libroso. cap. de Pholi '' '
375쪽
polypi prae. s. si a temporum Pulmonum Marinorum natuta , M
Dε pracognoscendu temporum mutationiblu.
Polypus maximum animal crinibus , & brach ijs quamplurimis a natura dotatus, quae cirtos vocant , orium multitudine stipatos,quibus iudicatur animal vorax . Colorem petrae cui se affigit: immitatur. Quo facto mouetur solinus ad dicendum, quod poli pi in mari iunt sicut Cameleontes in terra: quia cuicum* rei se proximauerint, lenitate curis assimilanturilicet in natura sua sint glabrea,Aut dum paruos piscuculos capere hac astutia instituit; aut metu, dum timet piscatores. Vtrum autem vita eorum ad biennium duret et si pleriq; illustres auetores id constanter,concorditer* asserant. nos tamen minime credimus. Obstat namq; Luculli aut boritas a Plinio citata libro 9. cui obtulerunt Potipum immensae magnitudinis. Cuius caput erat doli, magnitudine,capax amphorarum quindecim: barbari; vix virini: brachio posse complecti, clauaru modo torosas, longasib p dum triginta : acceptabulis siue caliculis urinalibus pelvium modo, dentem vero magnitudini respondistra. Reliquiae vero asseruatae pondo Io o. perpendere. Quomodo igitur solum ad biennium usq; di non amplius vivat potuit ne in tam paruo tempore ita in immensum crescere Videant alis, sed ipse etiam tempesta. tempraesagit: Dum saxis diu firmiter haeret: nec inde recedit etiam eius causa, tempore quoq; existente sereno: ventorum tempestatem pronuntiat. Vide Bel uacensem in suos euin naturali libro decimo septimo capite ir6. Pulmones Marini, qui latere solent in Arena: & sunt plices Marini, quorum meminit Aristoteles libro 3. cap. i s. histo. Animalium, & Plinius lib 9. cap. 7.&lib. 3z. capite penultimo: si multi in pelago apparent, annum fore hybemum praesagiunt. Theophrasto,& Plinio. Qui locis praerecitatis inquit pulmones ma
rini in pelago plurium dierum hyemem portendunt; illudq; mirum addensiquod si illo lignum, confricetur, ardere videbitur ob splendorem.
A N A R V M genera plura, Marina quae a meandi astu,
piscatrix cognominatur. Nam in limo tota se operiens, exceptis comibus sub oculis eminecibus pisces capit: dum putarunt illam, suam praedam esse. Viridis,& haec duplicis generis . Altera in aquis degens, quae coaxat: altera vero terrestri, quod vivat inter arbores, & plantas: praesertim frutices, & arundines. Ideo calamita appellatur, estq; omnium minima, & viridissima: similiter coaxans, praesertim noctu. Est & altera sub cineritia. In uniuersum improbis, & importunu clamoribus semper obstrepunt: sed una magis quam alia. Ranae igitur plus cum vehementi usu suum prosequentes garritum: pluviam significant. Id Ciceronis authoritate comprobatur,scribentis ad Atticum,libro quintodecimo: dum dixit liluuias metuere, si prognostica sua vera essent: quia ranae coaxabant ρος σιν. Sed extat Maronis carmen primo Georgicorum, ubi ranas solito vocatiores pluviam denuntiare affirmat. 'Eι veterem in limo ramo cecinere ρι erelam .
At vero si sub calce aestatis, Autumniq; principio magi xeoaxaverint: pluuias cotempestatibus denotare,nonnulli illustres authotes scribunt; quod &nos multis experimentis comprobatum tenemus. Sicut & aliae retinarum species mutae: praesertim in Seripho Insula. Quo fustum est, ut pro homine elingui, di muto in prouerbium cesserit: Rana seriphia. Ut 2Aana rubeta omnium Iupradiciorum mavc rima,
376쪽
xῖma, in rubetis, de dumetis degens , victimq; venenosa ; quam viro potu de dii matrona quaedam Romana iuxta Iuuebalem satyra prima hisce carminibus
Sed quae vivunt sub teri a, de humore terreno vescuntur: coloris cinerei,Se pellis densissime, Bulsones seu Rospi appellati, & etiam rubetes veneno plenae, suntq; praeda Talpis: ipse quoq; temporum mutationes praesagire videntur .QUM doquidem si extra proprias cauernas in vespere gradiantur magnae in corporum quantitate, & plures numero fuerint: pluviam absq; dubio portendunt. Est insuper & coelestis, quae cum pluuijs cadit in aestate; quam nos saepe vidimus, quae
Theophrastus vero de Rubetis, Ranis, & Salamandris, quae sunt de genere Lacertarum haec praedicit in libollo de unis pluuiarum. R ubeta lotrix, ranam, ultra solitum vocales: imbres imclamabunt. Rursus si viridis rana super arborem canat: pluuiae signum est. Item Salamandra, quae est lacerta si e latibulis exeat,ac sese praebeat conjiciendam, imbrium quoq; nuncia est.
Aeris qualitates ex quadrupedibus. C A P. XV UI.
O N BIum volatilia coeli Insecta,m uatica, de imperfecta etatim M. animalia celestibus moribus, atque et cmenrorum actio- -nibus subduntur: Vhde & te orum mutati nes prae via fet seiitiunt, verum & animalia terrestria persesta, di qu drupedia . De his itaq; agemus, sed non de omnibus. De aliquibus igitur rractaturi, ut latura tempora pra noscamus: exordiemus ab Ariete. Aries qui Dux est gregis de ovium princeps ad sobolem propagandam relictus : ab Aris dictus, quia in ipssimmolabatur, ut manifestatum est in lege Moysi. Qui de Veruex quoq, a viribus, cum tanquam virmium sit, caeteris bidentibus virtuosior: & s iuxta Isidorum dicatur etiam Uem uex , quia vermem portat in capite; cuius pruritu saepe caput mouet, di sortissime quandoq; concutit. Sed proprie veruex est, cui adempti sinit testiculi, vel in uersi; di ideo dicitur quod sit natura versa iuxta Varronem.' Aries itaq; aut Verveces vltra solitum salientes, lasciuientesq, si capitibus se concutiant plus solito Ctempestates demonstrant. Ratio est, quia em Verveces vermem habent in capite, cuius pruritu caput mouent, & se se concutiunt, nihilominus tamen cum id plus solito faciunt dignum est elementa in vermem agere, vermem autem in capite: propter quos caput mouent: unde tempora mutari
Pecudes deinde si nimium solito comedant, & accipiunt in nutrimento: aquarum ab dantiam innuunt. Amplius pecora exulantia indecora lasciuia, si ludant: plauram quoq; portenduut. Item si simul iaceant: tempessatis est indiela. Nam una alteram lauet: de quasi defendere videtur. Arietes quoq; , di oues antiquae in vere si ad Venerem promptius extimulantur, mouenturq;: subsequetem aestatem calidiorem declarant. In uniuersis vero Oves tardam venerrat exercentes, serenitatem promittunt, quemadmodum si maturent, hyemem properare significant Theophrasto. Qui etiam conuenit eum superioribus, nimiru,
si ultra latitum ad pastum festinent, & pugnen; quia Ie praeparant tempe -
377쪽
ARii natur qualitas , Et praesagi m.
3as De praecognoscendu temporum mutationibus.
rcm indicant. Si autumno terram sed iantacorporaq; s regatim ad sommum componamica pira vi cissimccnucisahzbentesi: asperam hycinem portendunt. Rursus si recrementum fuerit moderatum, ut plurimum oues fame in sestabuntur. item oves, vel Caprae si rursis c oean ti longe bycinis inditium praebent. Et Asno quoq; in nat a cil virtus praecaeteris, praesagiendi tempora. Est etenim Asinus melanchonicum animal, laborum pariens, victus parcissimi: & quibusvis alijs,quam sibi nptum; nemine iniuria affcicns. Asini itaq; si suas ficent aures; pluviam denuntiant. ltcm si se vert*nt , dorsa sua ad terram fricantes: signum est magnarum guttarum pluuiae. Amplius si extra i cmpora sua plus solito on-cant , fgnum est mulgiiψnis tcπIUrum veI ad ventos, vel ad pluuias, vel quandoq; ad tempestates . Iheophrastus author est, quod Asinus aures collidens. tempestatis est nuNci . iBos tam et si fit communis generi*, d castratum tamen refertur. Taurus vero ad non castratum: sed est vaccarum admissarius. Huius igitur generis omnes temporis mutationes nobis in dic iit. Primo si contra pilum se lambant,pluuiae s i iv prae' extat indicium. Si autem incipiente pluuia, comedant sortiter: pluuiae dilati 'i' nem denuntiant. Subinde si simul iacent ut pecora,vnus prope alterum, tempe satem indicant: putant enim se sic tueri; ut de Arietibus ovibus, ct pecoribus dictum est. Rusius si in sinisti a parte iacent in terra, temporis bonitatem arguunt . Vaccai um vero partuS frequentes,aut earum mors, pluuias equente bruma annuhtiam . Amrbus si lasciuiunt, per deuia cursitantes: pluuias, aut tem otiis prae pestates, aut Vcntos Lintendunt. Consormia sunt ex parte hec quae scripsimus sapi um Uieophrasticae do ripae . Nam de boue ita praedicit, Bos lambens anteriorem 'h 's' ' vntulam,tenis cstat m, yel imbres imminere, os cnψ. . Rursus si eleuato capite fur sum, aspici cias in calum, odoretur, pluviam prasagit. Quod de buculis omniabus intelligcndi m is quae si in patulia naribus auras c*ptauerint , caelum suspia Bouis pedes cientes: pluuias,seu ictapc sates indicaletlures authores affrmant. Causa pri-
iui illa: bovis partes a nacteoro in z quam conuerso . .propter quod anteriorem
irgula m Iar ere, cessivr. Sed cur anteriorem, & non aliam lambant e primo dicitur, qui adlla magis pilicitur: secundo quonia est ei proxima: nam certe om- .r o, res i*i nes assiciuntur Quare & Aratus postcriorem cecinit. Causa secundi est, quia ciens sursu cum patula habeat nδres, sin tit aerem humescere; ideo eleuat caput, Odoratur,2 ἡ ' risis, & recipit humiditatem ii am,quam summopere desiderat. Id Aratus sentijt , de Muntiat. Marciis Varco versibiisj lic. I x et a sessu uni ci tam mirabile vi P
Sed & ii gilius attulit etiam causam, dum cecinit.
stem ho*ta si in is comedant, quam soleant,& super dextero latere iaceant rumpestatona nupciant , S e convςrso, si super laeuq quiescant, seren statem n nsagni . c usa. Plinii xii, quia. putant sibi de esse icibos ob laturam tempest tem xcn enim ad cos'ςdςndum x,ire possunt. Cur autem si super de uero ut ., taliqvisscanit , rem si atab suCcti sunt, & super laeuo serenitatis causa certe oc-chlia xst: nisi dicere velimus, quia pars larua consormis est, & symbola tempestatii ac propterea aeri illam.expcαις dexteram vero abscondit: e regione autem.
378쪽
pars dextera serenitati symbola est; ideo aeri illam patefacie, sinistram vero
Canis notissimum, & domesticum animal a canendo dictus; quia Vel nocte in ciris, is, custodia, vel in venando signum dat: cunctis animantibus vociferatiori Domini ra. & qtiali- sui amantissimus,comes fidesiisimus,custos incorruptissimus , excubitor vigilantis- 'simus,ultor & vindex constantissimus , ita ab elementis extimulatur: ut nobis indicent cuiuscuq; oes generis sint,vel domesticus,vel villaticus,siue pecuarius,mo Iossu sue,vel melilaeus iue delicatus,quae tempora erunt, num nubila,num vento la,num pluuiosa,num serena,quoniam & hi,quemadmodum & alia, coelorum influxibus,& elementorum agitatione assiciuntur;ut dictum est. Canes igitur cum
per terram se volutant: ventorum indicant flatus. Quod si eorum intestina mur- eum. murent: pluviam ostendunt. Si vero ab aere in habitationem se recludant, nulla alia praecedente causa , etiam tempore existente sereno i tempus ad tempestatem inclinans, portendunt ; timeat namq; illam. Nonnulli autem reserunt, quod si plus solito latrentia ut dum gramina vorant,aut male illata euomunt: pluviam quoque,aut ventos, & aliquando tempeltatem portendunt. Sed & Theophra. riphrasti
sius de Cane praedicitat humi se volutauerit,magnos ventos polliceri. Ite si pedi--σφbus terram fodiat,tempestatem . Subinde, si super laeuo latere quiescat, serenitatem,si super dextero,tempestιtem praesagire,ut de boue dictum est. Ericius,seu Herinaceus,qui & Echinus terrestris: undiq; aculeis munitus,prγ Eehini ter
terquam in ima parte ubi acu. eis caret omnino: sed resident pili lanae simi Ies,rari,& innoxij:& ipse etiam temporis mutationem praesagit . Quandoquidem si te,nporun in cubile se condit: signum est Aquilonem verti in Austrum. Multa de eius naia P xyg tura,sed astutia praesertim apud Plinium libro octauo,cap. 37. Animal hoc ventos valde pertimescit. Ideo sapientes dieunt. Ericium duo foueae suae ostia facere: sed ex illa parte qua sperat flatus venturos illud ocludit. Si autem illo desinente alius spiret,illud quoq; concludit, alio aperiente: At vero si contrarii flauerint venti:
ambo ostia claudit. Vide Aristot. lio. q. cap. 6. de historia animalium.& Theoph. de signis ventorum. Felis, qui vulgo catus dicitur ab insigni astutia in capiendo mures : propter P νblicovea.& illum nos domi tenemus ,& alimus. Facie identibus, & unguibus Leoni simi- t. natura, oclis, ita ut paruus Leo dici possit: praesertim si certat inclusus. Plus piscium aui- qRMi 'dus,quam carnium: Quemadmodum & ille Poeta cecinit, etsi aquam timeat.
Cattis amas piscem .sea non vult tangere sumen . .
Summopere laudatus a Plinio in murium venatu. Feles inquit,quo silentio, quam leuibus vestigijs, quam multo speculatu,in musculos exiliunt ξ excremen a sua obruunt terra: intelligentes illum odorem indicem sui esse. libro I o.cap. 3. sed Aelianus libro septimo , capite o. scribit. Ideo seles excrementa sua , ra obruunt. sos a prius factit occultare: quia ab o innitetro odore abhorrent. Felecitaque &nobis quoq; temporum praesagia indicant . Si namque pedibus suis anterioribus, iζ ν. a
nunc quidem dextro, nunc quoq; sinistro suum lavent caput, sed praecipue aures, quas continuo f icent: ita ut ab aurium musculis capiti colligatis incipiant, prosequanturq; paulatim , & sincere delinendo: temporis mutationem vel ad ventos,vel ad pluuias, & qu Andoq; ad tempestates nuntij sunt: quod ut plurimum experimento comprobatum tenemus. Causa est naturalis , quia illi loci ab elemento in meteora conuerio , maxime assiciuntur: unde & pruriunt. Easdem seremutationes temporu portendunt, si per domumnulla alia urgente causa, discur
379쪽
3is Depracunostrandu temporum mutationibuου.
Leo animantium omnium sortissimus,magnanimus, & uno excepto II omine generosissimus,brutorum omnium princeps: quibus animo ,robore,& crudelitate quemadmodum antecellit: ita ex illis 1olus clementia utitur in supplices,pro . stratis parcens. Vnde Ovidius. corpora magnanimo fatis en pro asse Leoni Pugna suum em , cum taeeι hostis babet. Αι Lupis, ct turpes ιns anι momentibuι os Et quaecumq; minor nobilitate fera es. Leo quaere- Qui quamuis sit animal ita ferox, refugit tamen scorpiones& abhorret: ex-ν u. pauestit galli cantum,& eius praesentiam contremiscit, atq; ad conspectum albicoloris praefulgidi timet : ut mirum sit in tam sortissimo omnium animali pau rem,& timorem de paruis rebus cadere. Sed lege lucretium de Gallo. Nihilonu- ζ Ri p κ' nus tamen & ipse quoque temporis mutationem nobis ostendit Leones igitur si ui I UR ' sursum respicientes per nares aerem trahunt, ac si ollarent superiorem aeren τpluviam nobis indicant. Quod etiam de bobus, uti scripsimus,de buculis quibuscumq; debere intelligi: authores scribunt. tu, hi . , Lupus animal serox,& rapax,immanissimum ,& crudeEssimum, ovibus natu- ω qualita,' raliter infestum: similis cani,vnde,& quidam tenent, lupum esse canem sylvestre, acutissimis praeditus est oculis: ut in noctis tenebris omnia quaq; discernat, adeo oculorum acie est insignitus in periculis declinandis callidus,in incessu prudens, unde,& si catu pede strepitum effecerit,statim illum mordet: ut in posterum ma sis aduertat, ne erret. Si prius viderit hominem,dubio procul illi vocem adimit: si vero illum homo prius respexerit, perdit vocem lupus. Naturalis causa adest, nimirum,quia uterq; visus sibi inuicem noxius est: ac ideo alter alteri vocem
- , ά6 Quo Vero ad ea quae ad temporum mutationes attinent, dicendum remanet,eta ' a Iupum ululantem tempestatem praesagire Theophrasto. Sed cur lupus ululans tempestatem praesagit cum luporum proprium sit vlulare,sicut leonum rugire , P-hivm equorum hinnire,boum mugire, & caei.& cum proprium sit illud, quod non potest separari ab eo .sequeretur, quod semper lupus ululans , semper tempestatem praesagiret: quod certe est contra naturae leges, quae ut plurimum velificantur, Resiponsio. non semper. Ideo dicendum est, Theophrasti mentem esse, quod lupus ululans plus solito,citra horam,ultra tempus horribiliter, & caei. tunc utiq; tempestatem praesagit: & ita explicandus est Theophrastus. Item ad opera sestinans,vel intra tridunm hyem a te tempus futurum praeuidet, vel iam iam adesse tempestatem .
Aratus ad triduum tempestatem expectat. murium pe- Murium geneia viginti sere ab authoribus enumerantur: omnes tempor si mu-
ω esp. 4 tationes indicant: sed qui nobis noti sunt, manifeste. Mures itaq; stridentes, ae praelagia. saltantes hyemale praesagium pr dicunt Theophrasto. Rursus quilquilia, seu cus-cuIia ludentes,& pugnantes, illa tandem auferentes, & furantes, tempestatem. Item cum plus solito apparent, & domum infestant, etiam tempestatis, seu imbrium sunt nunc ij. suli natura. Nullum animal magis brutum,magisq; sordidum sue, cum totam vitam expenqu litas, de dat in coeno, & in stercoribus, quae, suas reputat delicias: atq; ad nullum usum k I re aptum, idoneumq; videris,dum vixerit, nisi ad epulas: & post mortem euadit ei-bus noster. Sed ipse etiam aeris qualitatibus afficitur: unde & nobis temporum mutationes praesagit. Sues igitur, vel porci,siue domestici,siue sylvestres, si foeni manipulos dilacerant,& abscondunt: pluviam ostendunt.Quare Virgilius Geo gicorum libro primo id hoc carmine confirmauit. Immaudi
380쪽
Immundi meminere sues iactare maniplor.
Quod autem prouerbio dici solet, ubi sus agrestis peperit, non pluet: id pros oto dictum esse putato, quia domesticae sues tape, ac diuersis temporibus parium: agrestes vcio & serae non nisi semel ; idque iisdem serme diebus, nimirum ineunte aestate. Cum itaque prouerbio dicitur,ubi sus agrestis pepererit,non pluet: in--telligitur certe exactis lain mensibus pluui s. hoc cit post hyemem,de ver,non alii in aestatis initio'. Talpa animal paruum simile muri, oculis captum, unde est prouerbium:Talpa Caecior . Quamuis oculos sub corio latentes habere auctores scribunt, quos in morte dumtaxat aperit. Nam cute detracta ab oculorum locis, quia crassuucula est: statim oculorum vestigia apparent ι nimirum orbiculus nigricans, ill in eius medio pupilla. Vivit sub terra,ac propterea hortos, & arua sussbdit egestis velut colliculis: praesagit & ipsa quoque temporum mutationes . Quandoquidem si Ialme plus consueto in terram operentur in minutis partibus quasi arena , stactam, profecto suturam portendunt pluviam. Haec lunt quae circa temporum mutationes ex quadrupedibus, ex ranis, ex piscibus,ex insectis,ex vespertilionibus: ex pennatis domesticis, ex aliquibus auibus in particulari, & in uniuersum: ex his quae circa ignem,aerem,aquamn terram fiunt,excerpsimus. Sed multa alia etiam adducere possemus: ut de culicibus cum equos instantius perurgent, atque pungunt: & etiam alijs. Nam varias temporum mutationes portendunt. Sed praerecitata, illustriora sunt. Adnotato tamen omnino aggrestes belluas, cum ad culta loca appropinquant : aquilonios flatus, ac hyemis magnitudinem ostendere Theophrasto. Nunc vero inanimatorum status expendere libet: quia
ipsa etiam sua prognostica habent.
Temporum prasim ex minis inanimatis. CAP. XIX.
IGOR OSISS IMA est elementorum actio. Q'ippe . .
quae non solum in animantibus influant,& quae vivunt: ve- ozib 'tum in insensibilibus δε vita carentibus. Quis putaret in- sissima. sensibilia haec pati,cum passio sensationem faciat tamepariuntur: quia sensibilibus qualitatibus afficiuntur. At re vera in se nihil patiuntur, quia non sentiunt: sed ostendun t nobis sic pati, quia videmus illa mutari. Pleraque igitur ex inanimatis docent nos temporis mutationes. ampanarum sonus logius si audiatur,quam soleat, dum- RV si modo non sit ventorum causa: pluviam significat. Abundat namq: in aere humiditas, quae cum per iplum extendatur: sonum quoq; extendi par est. Ac ideo longius audiri solito contingit sonum quia medium plenum est humido,sicuti mal ra videri contingunt, quae sunt in aqua, quam dum extra fuerint. Id certe ex ratione medij pleni contingit. Quo fit, ut sonus augeatur: & longius quam soleat, audiatur.Quod si dixeris, medium plenum impedire, quia plenum nos tamen dicimus,illum plenum esse causiain extensionis tonus,ut longius solito audiatuneta per illud plenu desertur.Quod si careret humiditate illa dubio procul non ita de- viseeum eo streretur;vt longius si soleat,sonus ille audiretur.Vasorum deinde copercula citra solitum strictiora, rIis mutationem denuntiant:vel ad ventos, vel ad pluuias. ' Amplius fuligo ab evaporarijs cadens magis 4 QIeat pluuia denotat. Huius certe e causa cit, humiditas suli Sinem grauans, dein sum pelles:propter quod cadit;