장음표시 사용
421쪽
tes. Pollicentur multa commoda in omnes ciues paruo labore posse redundarecum publice, tum
priuatim. Deniq; per horum adhortationes fit Casalentium decretum, ut experirentur per publicosium plus an priuilegiorum confirmationem possent a Caesare impetrare. Deliguntur ad illud ne. gotium principes oc autores harum reru nouarum. Dux Mantuanus Paulum AEanyliu Bardet onusiue Arrigonu ad tantae causae detensionem deligit, virum Integritate, doctrina eloquentia clarum. qui mira prudentia dc exquisita legum ciuilium cognitione Mantuana iura tueretur. Ubi ad iudicium ventum est, petunt Catalentes ut sua ciuitas in antiqua possessione meri missique imperii conseruetur. cum omnibus x ijs iuribus ac vectigalibus, atque asterunt praedicta priuilegia una cum Caroli Quinti confirmatione . Petunt propterea ut omnia Ducum Mantuanorum acta antiquarentur de rescinderentur, tanquam illegitimh innovata, atque ut ciues Casalenses pristinae liberi,
ii relii tuerentur. sed hς petitiones facile reiectae dilut que lunt per Bardesoni industriam, qui demonstrauit antiquorum Imperatorum decreta minime rescindi debere, per quae Casile Montiferato adiungebatur. atque vel ex ipio limine omnis controuersia explosa est prolata te iudicata de decisia. Nam Carolus Quartus Imperator Ioannem Paleologum cum suis luccessoribus inlii tuit marchionem Montisferrati se salis anno quinquagesimo quinto post mille dc trecentos, iuratusque est de acceptus princeps ab ipsis Calalensibus. oc annuum tributum praeterea illi decretum signum honorarii munem. His, alitique rationibus commotus Maximilianus statuit nihil videris MAiacea innovandum ita sale Ducum esse Mantuanorum cum principatu Montis serrati. Illius conuo satis pro Du uersiae ultionem veriti in se redundaturam Mola&Capellius iuga saluti suae consulentes statuuntee Mantua' armis clam experiri, quod palam per leges ciuiles obtinere non potuissent, inperuntque clam petno, literas lollic lare amicos Calalans ad desectioilem, cu interim Capellius Allobrogum Duci militaret. Sed Gulielmus Dux Mantuanus ostendens delata sibi esse consilia ad delectionem conlpi. rantium urbem illam diligenter disquirit. carpit ciues quod habita sint conuenticula, de colloquia sit iram de admittendo Capellio Calalens profugo de exule . quodque multi cogniti sint cum illo consenu ς' ' in re dum Mantuanus Dux nititur singulari prudentia Cacili componere, fit certior per lucras μῆ ' episcopi Alexandrini sore ut Capellius ad lecundas vigilias ibi praesto lucum multis exulibus Casa lensibus ac duobus millibus lectissimorum peditum, quod esset Casale per proditionem capturus,
Mantuanolque ad unum trucidaturus, de Ducem ipsum cum uxore capturus. Dux lcctas lucris E vostigio se in arcem recipit. tria bellica tormenta ii. bet displodi , qu.bus lignum datum est ut delectus agrestium aci signa conueniret. Postridie vix illuxit, cum quindecim vexilla peditam Casale ingi γdiuntur, quibus praesidiis urbs confirmatur aduersus omnes ciuium urbanorum id exterorum iniidias . sed quia per literas .ignificatum fuerat Duci fore ut scio petius inter iacra ex composito in irsum disploderetur. Vel pasianus Gonoga exit armatus Proponit capitis penam Catalausibus siquas exii siet domo per illum diem. Postea cum audita ement praesidia urbis aucta esse, ne uo cum co- pijs palam accedere aulus est. Vespasianus relictus est in urbe qui aduersarios Ducis c uesteret, multique capti sunt coniurationis participes dede ijs sumptum suppliciu .na Flaminius Paleologus qui paulo post mortuus est in oppido Gotto. sito in ripa Mincii fluminis . ob susceptum scelus, spurius erat, at non legitimus familiae. Ponti sex interea non leuibus curis oc ipse vexabatur, dbitringebaturque ob contioueritarum disticultates, quarum iudex erat & delectus oc iure esse a patebat, quippe cum Poloniae 5c Lusitaniς Reges inter se disceptarent utrius praecederet legatio; quod i plum faciebant Florentini ta Ferra te alas oratotes . sed Pontifex partim quod non lubens Vellet decidere has controuersias, partim quod non equo animo ferret quςdam absiarda in rebus
ecclesiasticis naicentia non parca cum indignatione ad rerum lacrarum remedia se conuertit. nam di si 'si her quosdam ministros factus est certior Pontificiam dignitatem iam tum per literas ambiri occubiis quibusdam re extraordinariis rationibus a nonnullis. ritice igitur inuectus est in ambientes -- ' ' eam dignitatem, idque in frequenti purpuratorum patrui purpuratorum patrum concilio tanta vehementia dc acerbi tale orationis, cum intelligeret etiam per numeratam pecuniam istud fieri, ut quidam supplem v niam petiuerit, atque promiserit se non amplius in posterum errores huiusmodi commissurum Ponti sex concelsa venia pronuntiat se elle Quaestorium munus, quod Camertengatum vocant remrmare, ne tantum haberet autoritatis mortuo Pontisce per interregnum. Scottae regina, quς prope eiecta per seditiones regnum recupetauerat , acceperat maritum unum e S tentibus pri Mois, , ela ceribu Henricum nomine, se declarauit Romanae ecclesiae obseruantem, atque filiolum sibi na. na nuptiis. tum Romano ritu baptismate insignit, qui infans dictus est integrum ensis insigne natiuum habuit se inci extro latere. Pontifex compositis igitur Romae rebus ad ambitum spectantibus, quoniam iam per decennium captiuus tenebatur Bartholomaeus Miranda monachus Dominicanus
Toletanus Archiepiscopus vir doctus per magistratum Quaesitionis, literas dedit ad Phili in
pum Regem ut Romam mitteretur, qui accessit cum multis custodiis, nam ad centum mill a nummum eius prouentus accedebat, cuius sequester erat Philippus rex, donec res decideretur.3anholaia . Albanus in Italiam prosectiis, ut diximus, ubi conualuisset, curat ut copiae ad Felicianum imm sus Miria uenirent, quod est oppidum inter Astam dc Alexandriam, ubi censae sunt omnes praedictae quibus da omam accessierant quadringenti cataphracti equites partim regii , partim Ducis Sabaudiae , addita lunt multa tormenta. Ductus est magister Castrorum Cepinius Vitellius. praeiectus negotio tormen
tario Gabriel Serbellonus Mediolanensis vir impiger, ut ego quidem vidi, cuius amicitia delectatus sum plurimu in bello Senensi de ad omnia munia militaria maxime promptus inde ad oppida Poterinum Allobrox accedit, ubi acceptis septem millibus peditum ab eo Duce, de Paccionurn munitionum Architectu, quia eligendae quaedam essent in Belgio iter aciem per Lotaringiam in Belgium
422쪽
i 'Riam in multo tota tyronum reliquerat,quim essent vehihi. picionis Omibus Italis principibus iniecit; quae facile de probatis, si ponantur praesidia, vel augentur usitata. eius autem exercitas tanti 'Uς cum dicerentur eise te plures copiae Belgu inuasiit, ut sine ulla contrinctii u iri mpQiVurus ubicunq; vellet. munitiones designaturus, oppidulaete Ebb; 1 .' 'ΦM WAc nigaturus, na adempturus. Sed quoniam cum iter tacerem illaebi res it --, - Ημ V 080 8 ui a Geneua urbe pertransibant, vita sunt accedere ad eius v itas; - - - 'η ψς0ςV se idcirco armati consistunt intra moerita.omnibusque rebas ad de-n ricii, i, , nil. φ 'U ςῖ ς Ct ni instructi. accedebat ad eorum securitatem Sc conteruati fitebantu, i ' qm qV eliqui omnes Helvetii iam sumptis ubiqi armis palam pro .. Inieth, A1 - . 8 ' ς , neque ullo pacto eius urbis expugnationem et D passatos. Hi ibi rici, i ' qR 'Verebitur necopiae nouae religionis ἄν repentinum aduentum uEu e, isti triati, illi, 'i m mulus tribunis Augustae Vindeliciae eopias collegerat circitae NEM, AI - - ' ς 3: 'Rm ut sequites quo Hispanos protegetet. proreti tuae obuiamitis rici; - - n i * N-R Ruum Vique, ne traiiciendis flumillibus prius ab ho tibas opprimerenses uri pς ψςni Ri, sic Albanus prosectus in Belgium paulatim copias in praesidia uti sieis , -- 2 min. x dim ac Levacos siue Louantum. Atuaeuium . ubi Lo itonium
ΓΛ, 1 cii Ai- n. .: RS 'δ 'ς it- ςςrigit oppidulum. curat postmodo Albanus viderebas omni a Mah ,- ; , 'g' - xior fieret quare Bruxellas accedens de omn bus instruitutio, Mi iihi, 'μ' 'ς ψ xu DR intςc ico lloquia.docetur Albanus Hispanos maxime inubtates siri i' 'ς μ*iςdition ac tumultus concitentur, cum vix per summas difficul. tes amoth - - - ' Q ΡppNil it,dccurauerit ut Aurantius positis armis Philippicas paetacilius neri posse.ut cognitum est experientia si prudentia dc dexteritate, diploma inoim . Hiib, R Ust y im xque R Xellus peruenisset Albanus curauit imprimenda nihlbri, iubam n omnes seri ' -ςWm Rutoritate in eas regiones mictus fui set nam illi concede summi, '' 'SN mx secultas eligendorum oc abdicandorum magistratuum. ae bam impresantiauci uri ,- 'm' ut 0 ςη In primis vero elaues Bruxellarum extorquete manibus sum .
N , - hi panis sui mi. Senatus eius ciuitatis exist auit illud gra
fidele e . ,-- , 3 Vς Wiςb xu Ai nis sulpectatri uniuersam habere ciuitatematqtie illi disii em mihi ἡ δ' 'VΤ - binitio audito Albani aduentu cum ingentibus copiis eius volun distributi, ri., '' - μβ Umulti suis ra iis finibus in Germaniam profugit. Albanus ouam o- Jhesii-- Vmul ψ Πς qui fierent, mox asipitat ad principes eiuς prouinciae tan 1ire in Ghἡ ,- ,- Σὰμ D R* yς ygionis studiosios capiendos. Aurantius qui eum Ludovicoeoticii iesisti 'gς nil principes Germanos deplorat patriae suae calamitatem. Aurantii madc priuilegia Belgarum omnes munitiones plenae sint 'quod contra tibi ii ,-- ,22μΤφφ' μ λ Π/tionum, Deplorat nobilissimae prouinciae miseria, . quod Belei dii,s ih lal 'μβ φpp/'i ω muniriones pluribus in locis erigantur. Querituriale in .iai dii bovi, ' py' Rςς bit tem deuitantes in multo maiores, grauioresque calami patriae libertatem isti . 'd Ἀδ''Rς , Omnibu, Germanis communem complexi tuissent. ae
tatii I, emi ς NOH gi de M libertate Belgarum in praesenti.
ctos elle e sui, latibi, ' m mae,se, temsque multos nulla alia de causa eieesse expostandum . ς py0 dc defensiores nouae religionis prosterentur. Notispanis hominibus. duod i i pygRVRdς V Oribus,de principatu,de religione cum H, ae , i ... ' A T J3n si , ORO tebat subiugatis Moppressis finitimis Belgis. ae t lucida Hupano melle liliadendit, D --ψς ψωhyib Nix recentia huc dissicultate mittentem liosiε ne finarizatum Vitium Gh Pp - ς'dum lynx 'xiam radicibus altius actis cum tanta accessiolum esse pro otium euius, 'RMVς ipsin ' i Omliter inuadat. non esse putandum illud Mipe quoci simulatione Vs in amplissimas prouincias coserri possit, quip.
i. π' in ram VHi Vm h x pore de captiuitas aduerius Belgas excogitetur at re
re Orate oro communitatὰ 000 ςsept/t per agaΠ.Se pro vicinitatis, amicitieque in
gloria Germante irim A;. - ρ , μ*pyb m p imi per iniuriam e principatu eiectis prestare. Oro
gii iii ic es emps m Mina miseris x inique oppressis subleuandis,ne Bel
incipes suis omnibus bonis auare dc crudeliter spoliato, in trinam b isti D in pr sierum Belgicacalamitas totius Germanie tui uniuercam prope Germaniam Nym*yum cit is QSinti indomitum ingettium. qui aeriam aduersus Gillorum , --- '' UVς δ' ςΠ xδnta imperia amplitudine contentus.mul
423쪽
ius puta fit fore ut Albannm e Belgio eiiceret: cum suturum arbitraretur ut continuo atq; G
manica in iisnia lete an sella Hispanis ostentassent, uiuuerit Belgarum populi tumultuarentur, atq; A in, te ut arn a capellerent communi consilio ad Hispanos ubique trucidandos, oc commeatum certatim miliam popii mitra comportarent. Sed inlullum est in omni te bellica tumultuariis armis confidere leuium po lotum leuia. Pulorim qui plerunque victricia arma sequuntur, dc quem Qrtuna belli adiudicarit, illum regem. illum principem. illum dominum accipiunt aequissimis animis, de cum multa assentatione. Nam viri uerium sundamentum regno tum est possidere munitiones, aut habere praepotentes exercitus. non autem extolli popularibus fluctibus qui modo huc, modo illuc agitantur oc deseruntur. quoi- mrtunae status alpirauerit. At Albanus interea iubet publice per praeconem edictitin fieri, ut conciones nouae religionis ne haberentur. Hantiquae religionis ritus seritaretur. Ut omnes ad templa oc ad lacra munia accederent. Vt arma eripetentur Belgis quae iubet ad prςsectos urbium de oppidorum comportari .hςcaliaque complura cum iteri iuberet Albanus Margherita summo ingenio iummaq, prudentia mulier, quamuis ad tranquillitatem spectare videbantur, tamen quia apparebant nimis acerba tam repentina, non fatis probare putabatur,cum paulatim populorum moles vix immulari possint sine magno periculo. nedum repente atque Uno temporis momento. nam ut in humanis corporibus dolores fiunt ac febres ubi sanies coniicitur post vulnera vel Vlcera sponte exorta. at sanie matura iam haec iiunt mitiora; ite leges nouae ciuitatibus impolitae contra priorem consucitudinem molestissimae contingunt de in magnum discrimen ciuitatum salutem reuocant; at ubi aeceptae fuerint, facit E postmodo teruntur. Haec autem spectabant ad praesectam adhuc Margueritam, 'stium diu quae Iam ciIO Vitirpabantur ab Albano Non enim parum erat molestum quod ipsa rebus sere coma imini, ad politis Vmuerias eas nationes placauisset. si nunc denuo sererentur tumultuum causae, atq; mas luc intratu. cellisset in eam administrationem quae diu solis mulieribus patuit ac semper singulari prudentia sit administrata. Nam Carolus Quintus,ubi primum ad illum Belgii principatus haereditas peruenit, praesecit cunisummo imperio Margheritam Austriacam amitam, quae fuerat uxor Ioannis Hi sp, ni ad principi S quae vidua multos annos praefuit illi prouinciae. illi derati λς vita suffecta est Maria soror regina Pannoniam uxor Ludovici Pannoniae Regis, quae praesuit annos viginti Sc quatuor. cum Carolus Philippo Regi filio illum principatum renuntiasset, praefectus est Emanuel Dux Allobrogum tunc eientis e suo principatu. at recuperato principatu per coditiones pacis inter duos Rege cum ille reditum in patria impetrauisset, praelecta fuit Margherita soror Philippi Regis uxor O tauit Farnesii Parmae Placentiςque ducis Huius prouinciae praelecti in omni ba illis principatibus Regi S lysius automatem obtinen habentque concilia de statibus, vel de priuatis vel publicis rebus cur ii, conliliariis omnium nationum, cum quibus de omnibus propolitis negotiis coluitant Ec docernunt.habent tame propria iura & priuilegia Belge queiomnino Reges iure non pollunt infrin, Setre quae si antiquare conetur. libentium ipto iure ab omni regia potestate. Margherita cum suam autoritat cin vlurpata ab Aloano intelligeret, mittit ad regem qui postularet, ut post diuturnam adsm inlibationem eius prouinciae. liceret ad Ilium priticipatum in Italiam redire. cum magno suorum Muthesii, iaci lacrio teneretur. Istud facile sibi concedi polle cum Albanus iam csset in Belgio, qui rebus ometu e -- ni Oas pro arbutio moderaretur. id conceditur a Rege libenter. addita sunt munera triginta mil. g lia nummam, x pio lentus annuus perpetuus quatuordecim millium. icriptae sunt etiam literae humanitati, plenae . addita oc gratia ium actio qbiod tanta diligentia omnia gubernasset. tvero Parc.. quibus ravonibus coinino rus Agimoimus tantum sceleris in animo conceperit, ut iure
Capit in condemnaretur.5 quibus artibus captus sit, de quae semina fuerint discordiarum quς vel in Ag 'Π0ti ipium prope Philippum regem redundarunt .v:aetu cieries altius repetenda. Fuit Agamontii ope Vms ra Sc virtute proiecta Belgatum regio vidictum est. ao ingenti trepidarione quam Thermeus reguluS Inlecerat, cum illam cum multis armatorii millibus inuasisset . Inde Caruagialis musa non nihil simularis natum eli inter Albanum dic Agamontium.quod tamen Albanus in opportunum tempus dissimulauit. ubi vero e Belgis in Hispaniam Philippus nauigasset propter i urgentes ibi tumultus,omnes Hilpanas copias, qui ou, maxime fidebat, secum abduxit quia iam putabat mre ut principum earum regionum gelgarum, Ac Aga montii opera praesertim. Omnia pacata tranquillaq; ten Tentur. nam varii principes variis regionibus sunt prauecti Horneus Comes prς lectus est rebus ma. ritimis. Aurantius Atia acuto. Aga monticis Salnarobrig*Ganda . stauelmo at'; alii aliis. quibus proniast. si in t fidei de diligentiς premia in Opportunum tempus. Mox rebus Hum his compositis. oc euullis leminibus seditionum per iliorum coem, qui autores extiterant, animum habuit qui tum Pnilippus. itataritque pri nia oc honores quibuidam concedere, quorum opera superioribus temporibus usus meiat. traiecu igitur in Hilpaniam etiam Agamontius cum se pro labo: ibus de industria erga res regias aliquid commodi assecuturum speraret. pro filiis quos multos habebat. Sed cum Toletani ab ato clam dissentirent, ne': rotuisset quod sperabat consequi a Philippo Rege, Hasb: Inabatur, per illorum consilia dc autoritatem apud regem, Aga montius indignatus Toletanis. seleia amicitiam Caroli principis interit a quo perbenigne accipitur plus squotc ipso in Toletana familiam invidorum fallis etiam plerisque maledictis, ut arbitror, inuitato. nam sperare dicebatur fore ut eius Ec quorundam principuto opera uteretur,ad insigne quoddam negotium, quod excogi
tarat incendera:u, excitaram, inflami naueraiatq; maledicta multa principem aduersus Toletanos, Ecacculationes illoriam . quibus x irtus M potentia Toletana ctat inuidiosa ac molesta. nam inuehebant ut nul euoli in Toletanos quod Petrus Neapolis prorex homo fuisset crudelissimus, qui no semel illud regnum per desperationem ad defectionem prope compulerit. qui Salernitanum principem graui od o periecutus sit virum bonum,qui princeps ni si lumnia side fuisset in C fatem mis
424쪽
iat Neapolitanum regnum occulare, cum iam Rex ab omnibus salutaretur, omnesq; arma ad eius defensionem suscepit lent, Mad Hilpanos ex illo regno eiiciendos. Nam hunc nimis amari seripse
iit Petrus ad Caesarem,quibus literis assensisse dictus est Albanu Gqui post multas Toletanorum insidias coactus est solum verter accusabatur Garaias Petri filius protex Siciliae, quod non regnum quidem Neapolitanumsed M Siciliam,de totam Italiam cunctando in magnum periculum conietisset. tandiu promatis auxiliis Melitae vel per multas illustrium virorum preces isticitatus. Augebant accusationes atq; grauiores faciebant addentes Federici Toletani mores non pmbabiles & imlitudinem.quem dicebant non desectari consuetudine Christianorum, sed vel Hebr orum tantum, de Maranorum qui ut quidam censuerunt, dicti sunt non quidema corruptis moribus, sed a porcoquem pii in lingua Beticorum Maran cum appellabat, illud autem ita accidit quod parum uisset quod esset miniebat in Inlla Frafinibus Lusita me a quo etiam profugientes e Lusitanis obhataesim excipi dicebantur. nam dc Albanus quamuis esset vir elato ingenio. 5c multa cognitione renim clarus, tamen quosdam proceres habebat infiniss propter regiam gratiam, qua plurimum pollebaLSemper enim inuidia gratiosos,ut umbra corpus il equitur. Hae aliaeque accu lationes, tilia ibrtasse.ad principem Carolum quotidie de Toletanae familia deferebantur eorum.qui Toletanae potetiae inuidebant. quare is palam dictitabat Toletanorum potentiam non esse serendam. Literas etiam dicitur scriptae ad RVem patrem cum esset in Belgio, nam vel per illud tempus coeperat aduersus Toletanos sollicitaritat certior de animo ibi licitantium Albanus. monet Regem principem maledictis quorundam ita incitatum in Toletanam familiam fisisse. nihil ut magis videretur curaretquam ilhun sunditus euertere. Rex literas minatum plerias exara intutum ut poeniteat si ausus sit lubditos paternos in sellare, quare iuuenis iratus mulla etiam in regem inutivit. Regem nimirum ad eorum beneuoletiam caecutire, cum magis oporteret mul rurum Iubditorum salutem dc quietem animaeliteias paternas aduersariis Toletanorum ostetat, ita ut Rex his cognitis principem. Toletania in lania raptum esse dixerit. Sed quoniam vires aduersantnim Toletanis non satis ii illicere videbantur ad eam familiam opprimendam. quae propter virtutem potetia dc autoritate plurimum posset inter Hispanos, initum est consilium clam a coniuratis . coeptum est igitur plenum sceleris Scaudaciae facinus in animo ab his ex sitati. dicitur iniunctum esse munus illud Aga montio,qui non multa difficultate in sentetiam esset adduinis. vi ageret de nuptiis cum Regina Britarimae atque illa dat et ut Carolo principi,quod quamuis nihil horum princeps siciebat, tamen vel se facile per alaros putabanti vel hoc nomine plurimum autoritatis suae factioni sperabat accessiatu. si tantus princeps diceretur fauere.Ut colloquium haberetur cum amirant Q de Rege Gallorum per insidias trucidando, atque instituendis concionibus nouae religionis. Vt eaedem concimnes haberentur in Belgio populique excitarentur ad arma rapienda. Ut trucidato Gallo Rege arma Gallici terteilai itinere, Britannicique classis eodem tempore Hispaniam inuaderet, ut cuncta petauxilia conspirantium ibi caperentur. Vt Germanae copiae eodem tempore adorirentur Belgium, ni us pollea viribus in unum coniunctis arma in Italiam importarentur ad pontificiam dignitate endam, quo unum omnium principem horum crearent imperatorem .haee palam dicebantux in Britanniaquae falso racitata esse puto, sed Britanni tamen tantae laetitiae expectationisque mini
me rapaces. Vt dignitatem coniuratio laidc negotio adiungerent se principem habituros supremuiri
Imperatorem palam dictitabant. at quidam res tantas minime silentio inuoluendo rati,neq; seren dum ut humanae diurnaeque leges fianditus euerteretur cum maximis uniuersarima Christianarum
prouinciam m ruinis atque incendiis salubri sanctoque consilio haec omnia ad Philippum Regem de ierunt .,Philippus his cognitis iubet Agamontium M alios quosdam proceres inpii qui postmodo ab Albano,ut dicetur, rapti sun t M in custodias traditi. Cupiebat autem Aga montius res compo quoquo modo in Belgio antequam Galli essent instructi, ne Albano necessie esset in eam regione
conuenire: quod ipsum optabat Margherita ignara tantorum scelerum quae clam struebantur m tu emi excodere e Belgio cogeretur aduentante Albano. nam idcirco multis rationibus sediuolbs placaverat Aga montius clam . eum diceret expectanda esse arma sederatorum, ac diuertendum Albani cis i uemviri sie omnia fuerunt breui placata. ipse Ag montius inermis cum familia uniuersam regi
nem peruagatus multos ministros nouae religionis suspendio nerari i init ad ostentandam diligen. tiam. Sic Belgicae res fuerant compositae, ut Margheri taliteras ad Regem dederit signi fitantes non opus esse nouis auxiliis, Mad Albanum ut in Italia moraretur, donec Rex literas recentiores misisis Res raptit Philippus cui nota erant semina tantarum coniurationum, qui sciebat res non stigi
dis remediis indigete . se velle Albanum accedere. at non cum tanto apparatu,quanto decreuerat.
Aga montius his cognitis cum sua consilia fierent irrita quod duo Reges ectent amici. quod Leuc rum regio a Comite Megensi gubernaretur Galliae finitima, cuius opibus Albanus uti posset. quod amitas nihil posset ellicere cum adhuc estet inermis, quod ipsum accidebat teris Galliae foederati neque Britanni possent opem serre cum populi etiam Belgae aegerrime tulissent suspendia tam recentia suorum nianistrorum, qui coacti fuerant aduentu Albani arma deponere, cum etiam G. tholici ob eius aduentum animos resumpsistent dubio fit animo quid sibi estet agendum in tantis rerum difficultatibus. lolam igitur spem salutis in inscitia&dissimulatione coniunctionis consiliorum suorum reponu . nam si belliam rationem spectauisset. oriebat tam at metem hostem statim illectis copiis a finibus Belgarum arcere,aut si illud non potuisset ex uniuerso Belgio. calte
id laciendum erat α iis sicilius, quibur ipse praeerat, cum illa pars Belgii Galbam & Britanniam te .ii spiciat,
425쪽
spiciat, e quibus regionibus comoeb posset accipere auxilia. atq; esset munitissima aduersiis ruosi
Habebat Gun oppida munitissima totius Besgii Samarobrigae oppidulum scilicet.& Gatnlaui.que loca sibi reseruauerat benevola, unde concionatores non eiecerat.Volebat enim in lide amicitiaquei illos populos retinere,ubi omne genus bellicorum apparatuum instituerat.& comportandum cia Iauerat. his accedebat quod Aurantius Atia acuti gubernator paulo ante aduentum facile consilia aduersas Albanum erat initurus.quod ipsum iecillet Horneus tum mus rerum ciasticarum in iis finibus unperator, de praeterea Brederodensis, cuius autolitas erat non aspernabilis.huiusce rei vel illud est clarissimum argumentum. quod ubi primum Albanus Teon uillam accessit veritus Belgarii arma, ibi consedit, quia simularet milites labore itineris desessos quietem requirere . at ipse specta
bat quae essent consilia Belgatam. ne tepente intra fines inuaderetur. Pr isit Lodronium Atia ac tum cum sito regimento quo post multas difficultates de controuersias admisso laetus ait Albanus. nn ne vere Belgium est Regis.Pr cedenti cum copiis fit obvius Agamontius,quo visis a prima acie. in qua erat Albanus, inquit non obscura vel humili voce Albanus, sed quam facile Aga montius au dire posset,en masnus adest haereticus ea voce Agamontius valde turbatur, sed propinqui simul tis utrinque blanditiis mutuo se complectuntur Mosculantur. tanta vis est aemulationis inter sectas iniectis, ira aulas regi M. Nam coeperat Albanus iam tum ubi primam consedit ad Teon uillam cogitare de ratione.capiendi Agamontii Mallotum procerum ac ducum. imperatur Uincentii Lotades lima Mamontia. silio viris erigendarum munitionum petitis ut formulam oppiduli in charta delineent. quo pacto peritissim Eexcitari possit. cu ir Loeades ius vicatio munere fungeretur ero Ser bellono magistro nego i tormentarii, vir ut diximus erigendis munitionibus pericissimus tutas fuit Se ipse mimulam exprimere. ubi ventum inad Augustam Roma uotum. reuocatur mandatum Brmularum, iussi que sunt seruare qui tecitant, donec petetentur. Albanus paucos dies Bruxellis commoratus iubet omnes qui sormulas secissent promptas habete, quae cepius allatae sunt tanquam sermo de illis iacomitiis esset habendus.Hoe autem fiebat consulto. nam Margherita consilium salubre proponobat de erimndis maestionibus in locis opportunis ad populos quietos oc ita fide retinendos. at Albanus consultores omnes rerum bellicarum tanquam legitimos cosillarios accersebat. Sunt enim alii belli gerendo alii terendarum legum ciuiliumqtie controuersiarum consiliarii apud Reges. imbernandorum statuum,cum preciarum sit in uno nedum in his omnibus excellere, neque quis quam det bonum consilium. nisi de rebus bene cognitis. Albanus curat per Cepinium Vitellium M Serbellonum vi ageretur cum Megensi praesecto Leucorum de his munitionibus atque cum revellet decernenda statuunt tantis de rebus, in quibus tanti sumptus dc labores essem faciendi conuincata esse corrima peritorum rerum bellicarum,de quibus praesente Albano tractari oporteret: aetiam Megensis addidisset illud esse consuetudinis illarum regionum. Continuo monetur Megem sis ut indicat comitia consiliariis,ut negotinna quam citi sisime transigeretur. ccepit igitur sollicitare Ducem Aristotensem dc Agamontium atque Homeum qui sic in paratas clandestinas insidias inducuntur. iubentur Brmula: p dictae munitionum astetri, quas habentes ivlsi sunt clam armatiae ratio insidiata edocti,cum quibus asseciae adestent tamen armati ignari negotii cum breu bus scio petiis. accedunt hi instructi ad palatium mature, ubi erat Albanus, atque ubi indicta habenda erant comitia. iulsus est Vincentius L adclius Cremonensis eum tribus armatis esse in priore t halamo ad ea quae hiberet ut promptus, cui imperatum est nequem ultra citraue penetrare pateretur, rei emissi suissentqui iuberentur excedere. Ubi accessit 1gamontius, qui primus fuste consiliariis, Albanus aliquantulum eum colloquiis deti net dum accedat Horraeus. Quos ubi ambos adesse cognouit, inde digreditur se cito inquietis esse te liturum materunt cum Agamonii' Uit Elius Sc Set Dellonus qui paulo post E thalamo exeuntes significant in priore thalamo existentibus abeundu esse illi qui non haberent sol mulam. reliquis ita discedere iussis relictus est in thalamo Locatillus eum tribus suis almatis ac totidem Vitellii. Seruus spurii filii Albani evocat Cepinium S: Alnon. tium. cui exeunti tres Itali tantum p rcllo fuerunt, at nemo e suis asseciis .plenus suspicionis in alia AP .Hη thalamum penetrat; cui Hil pani se offerunt arma regio nomine petentes, atque captiuum dicunt pediti' et e Hispani Regis .subdidit Aga moniliis istud accidisse multos iam annos, atque arma supra tho - tum iecit. deinde additistus est ad locum ad illam captiuitatem consulto pararum vetum est ad Hot' μ' nelim qui erat adhue clim Ser lono. petuntur arma Regis nomine qui torti: respexit Serbello in conscium proditionis eius,qua reveriti Hispani nequid atrocius confingeret propius ac dentes arma capiunt,& in alium locum captiuum adducunt eodem tempore in omnibus urbibus de castestis Besgarum ubicunque externa impolita fuerunt presidia multa hominum millia capiuntur. tantus autem ter tot iniectus est Belgis omnibus ut circiter triginta millia mortalium e Belgio diffugerint. eorum bonis iam addictis templa euersa inique resecta sunt inter Belgas . atque coenobia in-Arx erecta murata. at extruendarum munitionum consilium serio traffert ut Atu acutum, ubi arx eragi tutae At cuti. mus designantur intra ipsum ambitum, furni extruuntur,cellae lignariae frumentariae, tarbonariae,
intificantur. Legii mina omnis generis & caseus plurimus comportatu fiuntque omnes bes lici appa tatus. prael d ia Germanorum praesecto Serbellono in arce inHpta impon utar.ad huius arcis a dincationem petuntur in comitiis suadi ingenta nummum millia. Mediolani vem multa committebantur homicidia . cum nimis excreuisset quorundam sicariorum audacia dc intolentia. Idcirco Mediolani si plomulgatur edictum Regis nomine. ut qui sicarius esse probaretur vel per duos testes iure posiet cani pii, tradi in tormenta. gereturque per quaestiones fateri homicidia quae commisistet, atque proludibris amittio condemnaretur. si quis aleret sicarios, ut iisdem suppliciis addiceretur. si quis habeat inimicitias jussus est contentus ei se uno comite intra urbem sub poena condam nationis ad transtra.
426쪽
Illud edictum cum factum esset in conlulto senatu, Mediolanensis senatus grauiter conquestus est,
innocentes homines nullo lcelere prolato. nedum non probato, nulla concessa facultate detensi innis in tormenta tradi, aut ad remigium condemnari, cum in bene institutis ciuitatibus leges conueniat, at non arbo tria hominum M opiniones dominari rationem veram de rectam eme unam. delitia prope et Ne infinita, ubi quas a recto semel declinauerit. nam pro legum lanctionibus M aut oditate supplicia debent decerni cuique t es non obseruanti. Enimuero Mariis corruptoribus optimo nun morum homicidis, turbam ibus ciuitatum quietem, dilapidatoribus facultatum plurimorum civium, si quempiam patiarunt,occiderimi, occidenti pem tulerutivideri leuissimum supplicium conde natio, ne ad remigium, cum nihil tantopere deterreat Iceleratos a flagitiis, quam metus mortis. qui contra ad transtra cathenati tamen i pe temper nutriuntur aliquando io te ut evadant e vincu. Iruat si nihil ab iis in inissam iit, maxima fit iniuria. si xiri innocenti inimi nullo flagitio neque excogitato quidem,nedum non commio, ita praeter aequitatem suppliciis addicantur. his tam probabilibus,tamque aquis lenatus lamentationibus effectum est ut res moderationem accepetit, atque ad aequitatem sit relata. Sed quoniam post Albani aduentum in Belgas visae fiant res nouae religi nis plurimum detrimenti acceptur coepta est Gallia noti nihil demio turbari,vel quod utrique s periore pacem plurimum firmamenti habituram putarenti vel quod dictae sint regie literae luisse interceptae, per quas significabatur regem eam lectam non poli e terre, atque catholici ubiq ue aspirare apparebant ad illorum cedem hominum, qui solo Resis metu coercebantur, cuius Voluntatem non plane habebant competiam. Nondum enim conlueueram in Gallia vulnera, quae in animis prima pum residebant quamuis res apparerent esse compositae, quae coeperunt denito turbari itide autoribus . nam non modo coeptam est in omne genus hominum ac rerum lacrarum saeta ire. cum res sacrae vel curatae succentaeque sint vel in vitam equorum conueri idque non tollim in Turonibus .led re Lugduni de Aureliae Augustae, de apud Pictauos. suerunt enim e retia, totoque ςquata plura tacentis coedobiis breui tempore. Ic multa succensa. insolentia. imprudentia. impietas qua vi ilum in sanctissimam eucharistiam. vix ullis vectis est explicabilis. no modo aurea preci olaq; lupellectilia sacrorum direpta, sed vel totae urbes terro igniq: deuastataebc euersae. Multa millia nummum seditiose a populis extorta. Urbes,eastellaque moenibus nudata.aut impositis diuturnis presidiis verata.ciue& eiecti, aut in conspectu uxorum filiorumque miserabiliter iugulati. agri hostiliter deuastati coloni per ludibrium necati. ad quinqi millia sacerdotum vel etia multo plures variis modis milerabiliter trucidata. Repnu florentinimum. Se propter eximiam potentiam omnibus exteris nationubus maxime sermidabile per propria arma suorum seditiosiorum cinium prope funditus euersum ut paucis concludam. at non tamen simplex malum Galliam per id tempus inuaseiat, cum fames etiam non parum. Ac annone penuria regnum illud plurimum vexaret .de pestis multis in locis crassaretur cum Lugduni extincta sim triginta hominum millia Scamplius, multaeque urbes dc pagi colonis plom exinauiti. Per has Gallici regni calamitam visum est esse opportunum tempus principibus quibuidam nouae religionis ut ii oua consilia agitarent, regemque incautum, ac nihil tale suspicantem inuaderent. Lutetiamque repente occuparent Patabant cnim illa urbe, quae temper luis conatibus restitisset subiugata se facile ac nullo proph negotio uniuerto regno potitur cis . Iussae sunt igitur copiae clam ad diem oc locum lacinoris conuenire, cum multos haberent etiam in urbe clam coniuratos, quibus praeclarum esse persuaserunt ut participes essem tam immanis facti. Si quem timidnm aut repugnantem tantis rebus reperirent. illi persuadebant ut arreptis rebus preciosioribus ex vita diffugeret, nisi mallet cum uniuersa iam ilia intra biduum trucidari. Deinde ad statutum diem ubi copiarum pars non contemnenda itineribus nocturnis conuenisset, repente apparuerunt insidiae . Parum abfuit quin coniurati ante rem patefactam Omnia occuparent. Sed cum
Rex esset Meldis, is est decimo lapidea Parisiis locus , consilium aulicorum Regem conteruauit. qui hortati saeram ne Albano armat transeunti in Belgium regnum prorsus inerme committeret quare tecum habebat adhuc Rex accitorum Helvetiorum sex millia. hae cohortes diuino conmlio ad protegendum Regem sorte ad eam partem Galliae erant destinatae,quare nihil ab iis susceptorum consiliorum proficitur. Rex cognitis insidiis .instructis ad pugnam praesentibus copiis per modiam noctem nihil tale opinantibus coniuratis Lutetiam properat. coniurati diuisis adhuc vitibus non ausi sunt cum Helvetiis pugnam committere,quare praeda e manibus elabitur. Regi fiunt o, uia Parisiis ad quintum lapidem decem millia armatorum sic auctis regiis viribus iam parui fieri cepit consilium impiorum. At coniuratorum exercitus ubi in unum iam conuenisset, fanum Diui Dyonysii inuadunt, sperantes se veteres regum thesauros capturos, sed spes fallax mentem decepit. quod illi Lutetiam iam ante luerunt transtati. At Parisiorum decuriones dispositis in moenibus machinis aeneis in invasuros, excitisque ad custodiam urbis ciuibus cuiusuis generis diligenter prinspectabant quo tenderet summa belli.coniurati machinas molendinorum in via Dionysiaca, quae commoda erant ad usum amplissimae urbis, s uccendunt. atque tanta fuit vis luminis de flammarum nocturnarum ut urbs ardere videretur quae res non Ieuem trepidationem iniecit civibus. quod esset auditum coniuratos qui essent in urbe qui ctim exteris conspirarunt,decreuisse urbem ipsam ac proprias domos succendere. nam Sc inuenti sunt in pluribus locis saccul i pleni pulueris tormentarii in illum usum parati in domibus priuatorum. qui deprehensi vel trucidati sunt vel capti. Propolitum est regium edictum ut omncs viri u sque sexus cruce insimirentur sub poena capitis ad elicien-
dam quorundam pertinaciam. Iussi sunt omnes ad euitandum nocturnum incendium Vasa aqua: plena ante domos habere. arma gestare lan pades pro domibus accendere.ut discurret ilium ci cu
ius videri posset. omnes iussi sunt insomnes pernoctare. licuit vel Ribam effutientem ad gratiam
427쪽
Molendina astata Patis , vicina
coniuratorum impune interficere quod multis contigit.Nec multo post ad armat clamaturis ta urbe. cathenae terreae transuetae in vijs extendantur omnia armatis repletur. funestrae domorum lapidibus muniuntur,quod holus iam in urbe essu dicerentiat terga vertentes trucidantur.conitio ti decernunt urbem ad deditionem tame compellere, quod videbaturion esse dissicile ob multitu dinem habitantium.obses, itaque sunt ubiqi e viae.interclius commeatus. pons Carremimus, ad cuius vicum Mitrona cum Sequana iungitur. ab hostibus interclusus . Ibi molendina ab hostibi occupata . quibus rebus magna id inusitata exorta est ut urbe caritas annonae. Nee multo post conuenientibus undique commeatibus expeditae turmae equitum grauioris de leuioris armaturae dc pedi,tatus veteranorum militum prodiit ex urbe, qui regius exercitus constabat primum ex decem millibus peditum dc quatuor equitum, cum quatuordecun bellicis tormentis . coniurati illa recognita
prodeunt e fano Dionysi cum tribus milibus peditum id quatuor equitum sine ullis tormentis muralibus. Duces fuerunt Ludovicus Condaeus de lignit fratres. nam Honotii nullo palla videbantur pugna detrectaturi cum suos ad praelium incitarent, qui proponebantagi in hoc bellinde communi omnium libertate, de religione.de eliciendis tyrannis c Gallia, qui Regem ad multae grauia in subditos impulissent. Procedebant macie instructi
beneticio. insupertia erunt ad fanum Dionysiu reuersi tota nocte maximo in metu veritati lunt. at ubi postridie uluxit, praemissis impedimetis, relictisq: aegrotantibus, riti ne ab exercitu Regio obli
regii cum inter Hcluetios tormenta traherenturaeum Domiti etiam ei sent inistructi. ubi propinquatum est totis castris regia tormemta displosa sunt in hostes. ubi catholici in genua pro victoria Deum precantes procidissent, nequa V notti procederent acies aliquantulum constiterunt. at duplosis denuo tormentis procedunta Cognitis multis laniatis vi tormentorum, cum neque lic mouerentur, collem occupant hosti viri, num, iclopellariosq; multos ui proximis vineis locant. initum est leue praeli uviane atrox, atque cum troites propinqualsent, magna damnam eo colle coeperunt in quo B tisacius constiterat .gere bai ut ea pugna primo ab urbe lapide prope. moti sunt mille equites Honotti, qui in peditatum Pat sinistri cornu cui praeerat Brisacius cum viginta cohortis risientem magnam impressionem fecerunt s- bus peditum oc multis equitibus. caeso duce peditatus reliqui in fugam vertitur sed equites a lactes in regium equitatum grauiorem tanta vi impetum iaci ut vi prope disruperintiat Cohestilius, cui . reuerti cum multis nobilibus equitibus opem ferens .acccidit, praeerat phalangi iubet illos in aciem reuerti cum rec Strozacum centum lectissimis scopetrarijs, quos e dextro cornii, cal praeerat, eduxit . at equitesqHonotti cum denuo irruissent. phalangem Conestabili in latus inuadunt,ubi erant sortes equi tres repelluntur itaque de in sua castra usque fugantur. cum igitur pugnaretur ubiq;. Nolligantur Domnotii, quibus nullum datum est tempus instaurandi praelii. ceciderunt ad mille Sc sep tmgenti notta C catholicis ad quinquaginta. accepit tria vulnera lethalia Conestabitus. vulneratus fuit de sesar Branciccius.& Galeazaius Frego lus. cecidit de Anna Memoratius viratus certaminibus illustris, qui in primi pilis conlislsus est multis vulneribus .leruati sunt multi Dono tu noctis superuenietis, derentur.suga te teruarunt. Dicti sunt in eo loco Ludovicu Bot bonum Condaeum regem corona uiue,monetamq, aurea impressisse,in quaerat inscriptio; Ludovicus XIII. Dei gratia Francorum Rex, primus Chri itianus. dc qin raro simplexini tu niu ibi et accidere..idducti lunt paulopost captiui quMuor parui filii Codςi,quo tete tepore Pontenas tribunus Ugonottus,qui tria millia peditu ocquingetos equites in castra Condeana adducebat in Sequanis a Monluchii copiis suit profligatus. Vbi Galloru Rex Carolusita 1 suis subditis oppugnari cepi iis et, nuntiusq; tatς temeritatis peruenisset ad Albanii. parata liuat,quς mitterentur auxilla. Rex ex altera patie ne succrescetibus viribus hinstiu opprimeretur. mittit Gulielmu Saxonem ad multum equitatu dc peditatum colligendii, cuius
vicacius delectus est Brocardus Bardius m prefectura trita millium peditu. Data est pret iura mille dc qum motu equitii ius singulis ducibus Philippo Lamgrauio Inctioni, Ringrauio, Adamo. isto, Philippo Inutrie si mille Philiberto marcbioni Al isi octingentoru. Enimuero cum Sequanorude Biducentiu Sc Neu striorum regiones, ac tota fer E Normania, Vermanduoruq; loca libera prope essent ab Ugonottis molest ijs. qm postea Condaeus iii Moledumcopiae iubi id iocouenirent ter in colloquiu trultra de rebus coponendis cu Regina matre verusset, nihilq; eiset conclusuin,Vmali eollectis non negligedis copiis Rotho magu metropolim Aulercotu obsidione arctis lime premere pit.Naubi primum ptu est suspicari res lpectare ad bellia, pertractviu est de sed adis animis principu nouae religionis quod cu obtineri per honestis coditiones non potuisset Conestata ius dc Ghisius cu non aspernandis viribus. Aureliam urbem, in qua se receperat Condaeus oblidere decernut. Condaeus cognito consilio hostium tae includeretur in urbe, ubi non posset postmodo accipere ita mode auxi lia rursus exit in apertum. urbs certe postea capta est. At qm multa armatorum millia iam conuenerant in utraq; castra resq; erat in magno periculo ne propter vicinitate cruento de atroci praelio ab iis exercitib.is pugnatetur. Regina denuo procurat omni indultria ne veni retur ad arma. Monluchius ex altera parte nullum tempus rei bene agendae praetermittit O tria millia Sequanorum 6c siexcentos equites haberet in castris. obuia queq; V notioria ferro ac Fni populatur Tolosam Coloniam vi armorum capit. Ugonottos inuentos ubiq; trucidat omnia linitima Adibus Mirepidatione replet. i es eum Regina conuenire nullo pacto poterat, quoniam Ludovicus Borbo nius Condaeus collegit breui multum equitatum ac peditatum fictionis nouae religionis. quae cinpiae constabant Emultis tribunis dc tumultuariis hominibus, Belgis scilicet,Germanis oc Britannis. Erant Belgarum in seriorum regionum ad viginti millia,qui protitebantur nomine quidem se religionem euangelicam tueri. ac velle multis malis ministris Galliam expurgare, aulamq; tyrannicis
magistratibus, de populos liberare luperuacaneis tributis impositis per auatium adhortationes'
428쪽
ex ξrorum sed re ipsa imperium in caeteros homines ab his principibus expetebatur. Hoc sine re lisionis caula contigisse prius creditu in est. led tame postea deprehens uni regi Iandi cupiditate arma tasuisse mora in Gallia, cum Ludovicus tertius decimus Rex.Condeus vocate iuracturatus esset . qui - 2, 2.
proficiliis fuit se nunquam ab armis discessurum . nisi sibi tutela pupilli Regis uti propinquiori amni . 'tate pro vi legum concederetur, Glusiiq; Duces rationem redderent multorum mallium nummu .
quos e regiis prouentibus in proprios vitis detorsissen t atq; ut voti com pos facilius fieri poli et dicit susceptum ab hoc suisse superius consilium M Regis ipsius,&Allobrogum Ducistrucidandi una cui quibusdam coniunctis, ut postea cognitu fuit istud au t acrius procurabatur quia Ponti sex per literas sollicitabat rege 'tia quietem stabilitatemq; sui regni populos compellet et ad catholicam fide am plexandam. cum et Rex Condae o alioquin proprio consilio citat in f enlux, δ' oppida.&agros variarii vitam, 't diximia terro& igni caeperat populari. Nam eius vires cum valde s supra quam timebatur, breui excreuissent captisviana,M Maeone urbibus non contemnendis plurimisque oppidis in deditionem compulsis in finibus Normaniae, aut paulo obstinatioribus vi devastatis, mox Luterie Parisiorum infesta signa ostentat. Erant in Condat an is castris multi procerra, ita in primis no paruςi aut qritatis icti et Gallica nationes Ande totius. Se Gaspat Amiras frater, oc Memorantius reguli. Minus Sciatilione is apostata, qui castra sequebantur Condrina. Rex quamuis repente turbatus est his rebus nouis tamen magna diligentia res defensioni necessarias parat. Et quoniam inter illustres artes semper apud omnes sere nationes. maximoqi in honore habita est disciplinae militaris cogni- tio ac rerum bellicarum. tum apud Gallos in primis semper ruit habita honorifica, quam oesa aerita profitemur: nemoq; est prope e nobilioribus, qui non sit tractandis armis accommodatus ad qd impellit etiam ratio haereditatis.quae maxima debetur istis primogenitis. Rex itaq; iubet ad signa couocari ordinarros milites.imperatum est regiis cataphractis ut praesto adessent .mia uocariis est Ludo Militia apudui cus Gongaga ex Italia Dux Augustono metanus. populus Parisiensis ad defensionem Regis de pu Gallo ho triae dc catholicae religionis, Ne proprie salum fuit inuitatus . capta sunt arma a facerdoribus, Sc ab norisca. omni neque utia illorum, qui Lutetiat a disciplinarii in studio confluxerant , quoniam de omnium salute uno tempore agebatur conuocati sunt Helvetii, omnes catholici inuitati ad defensionem regiam, donec Ponti sex Dux Allobrogum. Albanus Dux, Sc Itali principes se accingerent ad anxilia exltalia sit bini nistranda. Dum equitatus. Se peditatus igitur variis in locis instruit ut ad Regis lilbsidia. res Gallica non legniter neque stigide agitur. Rex ubi primum hostium conatum ad Lutetiam re t ad illet. quoniam non armis solum, scis etiam conli lio, dc prudentia Opus est in castris, omneq; sta
dium adhibendum est instingendis aut saltem debilitandis commodis hostili, a quibus vel promissis dc priuilegiis uel precio auocandae sunt copiae, proposita fuit venia de obliuio preteri totum deli. .ctorum omnibusVgononicae factionis hominibus. si tantuni positis armis illam a Rege postulatset. quod nisi fieret intra triduum. proponebatur resia indignatio de poeta perduellionis. Missus est et regius n'ntius qui haec eadem regis nomine principibus Ugonotticae factionis significaret. a quibus reportauit responsum elatum id indignationis plenum, tele arma sumpsisse ad defcnsionem regni dc Gallicae libertatis. quod ab exteris ministris iura leges patrias plurimum in sestaretur. Deinde; oim dies dicti illis fuisset per praeconem neq; ad statutu tempus apparinistent,Condaei 6c Amiratis, dc Andelinii Sc omnium coniuratorum bona fisco sunt addicta. domusq; euers de solo aequatae ta condemnatoria lesiae regiae maiestatis. illa condemnatione non modo non i unt territi illi psimcipes, sed potius et magis irritati. magisq; infesti facti regioni, in qua oi genere caedisi, rapinarum .in cendiorum, populationum crassantur. nec multo post Λ uillam urbem populolam dc amplam vi
armor u expugnant. Defensores ot prorsus abiecta memoria humanitatis in iterabiliter trucidat. Ar.cem eode impetu singulari alacritate inuadunt .vbi diu pugnarii fuisset virtute. Grtitudine. pertinaricia delensorum non paucis e suis anullis a frustra sulcepta oppugnatione recedere coratur. interea Mπε cap auxilia quae variis e regionibus accita merui a rege nonnulla iter ceperunt, quare aucti si in teius ca; stra dum ita populationibus certatur, quindecim vexillis Gallici equitatus, cu alius etiam politatus d equitatus paulatim propinquaret equites. n. ad quatuor ilia exercueram qui paulatim accedebant in castra. sed enim quia no vno in loco tantu Gallie pugnabatur, cu bellu acerrimu pluribus in locis uno pe exarsisset, non solii vexabat ut Lutetia, versi et Metae urbs nobilis Mediomat icti sitae Met2, post diuturna verberatione per vim armotu venit in potestate Ugonottoru cu insigni clade catholicor v. veru tricum magna vi postea fuissent pice aggre ii, nulla vi belli potiri potuerunt, quia praesidia singulari virtute illam tuebantur. Rex audita illorum presidioria sortitudine qui vel adue sus tantam vim hostium arcem tamen strenue tuebantur, putauit non lotum praesidia esse adiuuans da nouis auxiliis, sed et non magno negotio urbem alcis beneficio pol se recure rati. Mittit itaq; du- Lota cingie cum lexaginta cohortibus peditum cum ducibus Brisacio. dcvincentio Strog Ea ad Urias recuperandas cum quibus peditibus milia stant etiam viginti vexilla leuioru, de sex cataphractorum equitum. Pontifex auditis his tantis, tamque repentinis bellovam Gallicorum motibus de religione. cum Mediomatrices, Sennones. Aulerci, Lutetiae fines uno tempore uerarentur, putauit laturi in magno periculo positae e se succurrendum, magnifico igitur liberalique animo viginxi quinque millia nummum in singulos mentes Regi assignat in bellicos sumptus, imperatque heres omnino componeretur. quod ei set potius regiae dignitatis radices bello tum vel cum aliquos detrimento funditus euellere, quam pati ut aduersus iactos de auitos ritus relisionis, regiamque di
vinitatem toties tam atrox tamque funestum bellum intra ipsum regnum a lubditis renotiaretur.
: fu iententia vita est ipsietiam Regi non parum utilis iste. dc honorifica. Enimuero principes coam atorum ubi ad Lutetiam consedissent,dum variis in locis pugnaretur, illud ceperiant consitu. vi
429쪽
Rex ad propriam defensionem conuersus, no posset ad defensionem caeterorum locorum aspirare, quae ipsi occupare conabantur, idcirco ut arctuis urbem obsiderent, utrasq, ripas Araris fluminis occupauerant.est enim Arar fluvius Celtarum,qui ortus in Sequanorum montibus per fines Heduorum.& Sequanorum, siue ut nunc vocant Autun, Sc Murgo os praeterlabens incredibili lenitatenuit in Rhodanum non procul a Vianna, ita ut in quam partem stuat non facile possit iudicari,cuambo postea in mate Mediterraneum decurrant communi alueo. Et quoniam maxime omnium rerum bellicarum refert non sollim vi commeatus intercipiatur. sed etiam ut vires cranoscantur
hostium ubi Condaeus sensit vires regias potentiores esse quam ut speraret se Parisiis posse potiri, iuulsis signis ad locum Monomar vocatum se receperat. at Arx Uiannae, ubi per virtutem praesidi rum isti iter Condrinis viribus restitisset, a quibus assidue vexabatu r. cum nullum prope tempus neque per diem neque per noctem quieti concederetur, per magnum,& cruentum prς lium utrin-rue auxilia admisit, illa te effectum est ut omnis prope spes arcis potiundς Condonis excideri uouicus Gontaga, qui a Rege accitus fuerat in Galliam ex Italia collectis Italorum principum auxiliis magnis itineribus contendit in Galliam , qui cum haberet sub vexillis circiter decem millia peditum de mille equites multa castella occupata ab Ugonottis ex itinere recuperat, Condaeanas pattes secuti proceres audita Gongagae prosectione clam iubent in unum locum conuenire multa mil. lia armatorum ad statutum diem,cum per insidias omnes GOZagranas copias circumuenire, de profligare conarentur. illo consilio per exploratores ad Carolum Biragu, dc per Caroli nuntium ad Gozagam delato fictum est ut nullo negotio Gonraga per alias vias in tutum se receperit. Quaedam ad acerrimum, maximeq; cruentum intestinum bellum in Gallia spectare apparent, visum est qui busdam proceribus consilium iste humanitatis plenum, de omnibus Gallis salubre, si res antequaviter ius procederetur. aliqua tolerabili ratione possent componi. inllicitati sunt igitur Honottoruprincipum animi per communes amicos ut euersioni atq; incendiis communis patrie. lotq; miserorum populorum excidio, pacem tanquam rem Deo gratissimam anteponeret,complecterenturq;, qu1 nemo vir bonus tot populotu calamitatibus vel per propria incomoda non anteferret Condaram proceres hac ipsa deca inducunt comitia. ad quς ubi frequentes conuenissent,re diutius disputata decernitur per quas da conditiones,quae Regi parii essent honorificae aut spem pacis esse exclude , cum ita non ipsi autores belli, sed Rex ire videretur; aut si per illas conditiones pax certe inuenite tur,quae fuissent propositae fore ut satis amplu praemium suscepti belli assequerentur. 1 Petitu est igitur Rex ut prius arma deponat. 1 Ut Helvetios dimittat. 3 Ut exteri oes aliquem honoris gradum assecuti exeant e regno, atq; in primis regina.&Itali, & Ghisii. 4 Ut omnia tributa, omniaq; vectigalia citra octennium imposita obliterentur. 3 Vt ora vivant pro arbitrio quamcunq; talio nem religionis complexi se erint seruantes. 6 Ut oes donationes ab octennio factae a Rege redeant ad fiscum quibus aes alienum Regium dissoluatur. 7 Vidonee illa perficiantur,dentur obsides istater.& duae sorores gis. 8 Vt quatuor urbes principibus Honotus concedantur, Lugdunum Cesoniacum nauale, Aures, Metae. Rex auditis tam 'dis pacis conditionibus, quas non initio belloruintegro Regi offerri conueniret, sed profligato,& iam prope eueris, tanta inflammatus est indignatione, tamq; regiam iram in animo concepit, ut statim in apertum esset exiturus, nisi proceru consiliariorum sapienter dissuadentium adhortationes illii retardassent. Nam profecto indignia Regi videbatur ut subditi conarentur auderentq; leges illas suo Regi tunc imponere quas captiuo de victo nodebuissent sine aliquo pudore recitare. consiliariis tamen non apparebat quidqua peritam in rebus bellicis esse faciendia,oc in illis praesertim, in quibus totius regni talus, dc conueruatio populoria continetur.Non patitur itaq; regium concilium ut Rex per iram n5du satisfirmis viribus exeat in ape tum antequam loca quaeda opportunis prς sidus mature suissent comunita, occurrereturq; imminentibus periculis,dc subsidia aduent alsent, quae ex Italia, Belgio caeterisq; locis expectabatur, ut his omnibus in unu coni unctis satis validae copie fierent ac tutae ad regia defensione. At enim ubi n aliatu et set in castra Condaeana Omnium illorum bona.qui Condaeum sequerentur. fiscosuisse addicta, ς ad statutum diem non affuissent, aedesque procerum funditus suisse euellas. vix dici potest quanta ira Condeus sit inflammatus, qui nullo interposito tempore iubet edictum in castris promulgari sub poena capitis, de omnium bonorum fisco addicendorum succendendarumque domotu ut homines tactionis Ugonotticae intra certum tempus ad signa conueniant, quo posiset impedite regia sub sidia variis elocis ne in unum conuenirent. Pontifex quotidie tactus certior de semper maioribus hellorum Gallicorum motibus, copias oc in stipendia pecuniam mittit ad Cardinalem Artomicem sem praesectum Auennii ad conseruationem locorum subditorum pontificiae ditioni,quoniam vindique exati diebatur quod coniurati in finibus Volcorum, secundum Rhenum, dein Allobrogibus multa loca serro, igni caedibus, rapinis, populationibus vastarentivbi sacerdotes acerbissime torque.
tantur ut sacra aurea vel argentea vasa templorum per tormenta extorquerentur. tanta vero excreuerat paulatim per multas tenues locorum victorias Honottorum insolentia, im Oudentia. temersetas , ne dicam feritatem, ut vel ex ipso auditu videret ut intolerabilis. Nemo est enim qui nimis elatos aequo animo ferre milit, cum omnis victoria imprudentes quasi ebrios, M desipientes suciat, de ad omnem animi moderationem caecos. Necelse fuit igitur Regiis copiis vel sine ipso Roge mature ad te scaenandam horum crudelitatem exire . ubi propinquatum est castris hostis commissum est minutum praelium . lane cruentum. 5c acre, in quo multi principes ceciderunt se triusque fictionis. sed enim prestas bellum apparebat aliquo pacto tolerabile, si presentibus tam tum viribus gereretur, sed cognoscebantur multae copiae utrinque ad Galliae excidium confluere. Rex idcirco vetitus ne insignia Germanorum auxilia principibus nouae religionis lubmitterentur. quoniam
430쪽
quoniam Andetonias tria millia equitum praeter alios duces colligere pro 'onottis dicebatur. Caetarem rogat per literas, legationemque hac ipsa de causa mittit, ne pateretur principe, Germ nos auxilia iubmittere Condeo, cum multi Germani iam sese ad ferendas Gallis luppetias accingerent, de in primis primogenitus Comitis Palatini, qui lex millia peditum habebat instructa . Cariat se libentissime istud ficturum esse rei pondet.& Regis ipsius gratia, Sc ob rei ipsius aequitatem,cum
diceret nou videri ullo pacto conueniens, ut iubditi arma aduersas suos principes sulciperent. ne que apparere aequum ut extera principes protegerent populos in tuos Reges in iugentes, cum ea ceni fortuna esse possit communis omnibus principibus . se dolere inquit inibitumis eius regni,
quod diu pacatum ae felix omnibus iure videri poterat . at Albanus Dux Regis monitu ne bellum illud post Gallum Regem prostigatum in maximum excidium Belgii redundaret . mittit subsidio Gallo Regi, Hernestu Brant uiccensem cum duobus millibus equitum, de septem Remi mentis Germanorum. Henricus stater prςterea ipsius Hernesti, id Christophorus mille ic quingentos equites ducunt accedunt M tres cohortes Hispanae, bc leptem equitum lclopellariorum Hispanorum. triaque vexilla galeatorum equitum Italorum. accedit in talita Regia regulus Arem burgensis e petitus Dei repetitas legationes cum mille Sc quingentis equitibus accesserunt,& mille equites Soquani . hae omnes copiae iussae sunt ad Ghisium Ducem conuenire, qui habebat iam alias non contemnendas copias. Regina ubi primum coepit res Gallica tot in locis esse turbulenta, audiuissetq; tot auxilia a coniuratis acciri miserat. Sc ipla Annibalem Rucelatum ad Pontificem Regis nomine ad imploranda auxilia aduersus hostes catholicae religionis .i Pontiis Paegre ferret illos tumultus .
Gallicos de religione praesertim, petit a Romanis centum millia nummum ad belli subsidia, qui
prompto alacrique animo promiterunt. imponit et lain charitatiuum, sic enim tributum appellat. RU centum nummum millium subditis reliquis. te viros insignes pro accepta pecunia in usum belli tam necessarii purpureo galero insignivit. centum millia nummum exigit e lacerdotibus. lex millia peditu dc ducentos equites proprias ilipediis subsidio Regi decreuerat, qui accederent cum Golia a M. Romani ut exigerentur. quae promissa fuerunt poni itici. singulis valis vinariis vini Romani tributum imponunt aureum nummum. illud ubi cognouit set Pontifex in solos pauperes redundare, nam vinum Romanum soli pauperes sere bibunt, non passias est, ut parum laudabile, cum diceret principem oportere pauperum curam praeci pue suscipere, ut debilioras partis Vrbis. maximeque auxilio communis patris indigentis. Florentiae Dux item propriis sumptibus decem millia Reditum νloferis in in Regnum usque transmittit, ic centum millia numinum praeterea. Rex acceptis his auxiliis mittit lilia missi tribunos.qui centum Sc quinquaginta cohortes peditum colligerenti inter quas e ISent quadraginta Gallo Regi. Helvetiorum mittit. dc Danuillam. dc Stro am. dc alios proceres,qui equites cataphrauos ad ii3na conuocarent. missus est.& Caes. Lotharingiae ad colligenda quatuor fietrarolorum. caeterum Condeus ubi reliquias exercitus ad Lutetiam prope profligati collegi siset, multique assidue venal sent in castra, missis impedimentis, dc uxore. dc sexcentis vulneratis Genabum ip2 cum exercitu iam satis valido ad Monterennum se recepit, ibique castra munit. Belo deinde oppido potitus ad urbem Sanciam signa conuellisi ubi proptet ubertatem regionis decre ierat e sse in hybernis. Ita cu urbs firmis praelia: is, regiaque virtute defensoriam munita esse apparuisset, non est visum copias in eius urbis oppugnatione esse'amictandas . sed quoniam vites Ugonottorum apparerent retusae,ceptum est agimiciore quadam ratione ab Ugonotti, de pace. Rex quia censeret haec semina prorsus euelli Oportere ex illo regno. si immum Imperium rerum bellicatum desert Henrico Andienti statri. qui cu esset tenere, Sc nondum tanto negotio sustinendo apte eratis, tamen ob ingenium, dc promptitudinem, de magnitudinem animi non apparebat ab illo abborrere . exiit igit ut non multo post ad censendas copias, atq; inueta sunt quindecim millia peditum. Se septem equitum eum quatuordecim bellicis tot mentis. censς sant eodem tempore, x copiς Ugonotticae, quς merunt decem peditum, quatuor equitum milli cum quibus Condeus Clampagnam vocata versus iter coepit, quia per literas a Germanis principibus auxilia expetiuerat.ut diximus atq; eius consilium fuit Macone morari,quς urbs
ab Ugonouis tuerat occupatae ut ibi Germanos expectaret. renouat uni est colloqui a per amicos de pace,cum rex multorum precibus commotus vitam, bc iacultates Cond esset conce urus at non etiam dignitatem. citi liberum reditum in patriam permittebat, modo ne nouam religionem in suis amplecteretur. iacte sunt inducie per aliquot dies, quo tepore Glii sit sponte tecedunt, semper. n.expetebatiar ut illi excederet ex aula Regia. ne per sua presentia pacis occasio amitteretur. sed in itinere multi Ugonotti tactionis discedentibus Ghiliis fiui obuii, qui comisso atroci pretio multis utrinque sis ambo prope victores recelserutiat in pacis coditiones non itassent admisse. preteriit induciaria lepus. quo aucte sunt Reg:ae copiae mille equitibus. Acquatuor millibus lectissimotu Sequano m. interm ccciserant Aurelia quinta auxiliae quae Condaeo accedebant e Germania.quoru ite cum molestu estet Decto urbis, rogantur militarent ne Regi. an contra Rege .imid aut fiebat qm demore expectatorii hellorii vis com meatus fuerat undiq; coeortatus in urbe, ne veniret in potestatem ho- situ. Ac nequid victui necelsariu ab hoste in agro inueniretur. quo diutius ibi pol Set consistere. Reipia Ghisi, ire . tum est praesentes copias Regi ab oppressoribus liberando militare.Germanos profiteri .msi sibi fiat dunt sponte annonae copia pro precio tanquam amicis, se hostiliter transimi ros per maximam regi ni S ruinam, ex aulici
omniaque serro. oc igni populaturos . Erant enim triar gimenta peditum, dc sex millia equi- tum, sed quoniam aucta erant castra regia postmodo multis cohortibus peditum aduentu Arem burgensis . multisq*Bruxellensibus propriis lumptibus militantibus duce regulo Bellona Coru. O: daeus paulatim ad oppidu Menreu se recipit.excreuerant. n.castra regia inter has cotiones ad viginti, millia peditu, dc quatuordecim equitii. Atui. die sis cu nollet concedi ips Codςanis col rigeadatu