장음표시 사용
41쪽
Hxe ipsa materia est , de qua nunc loquimur , quae constat non exi, mrogeneis, sed valde heterogeneis partibus summe divisis .
Se si post et hic nobis talis formari objectio. Si illa Elementa , quae ob ἰὸ trimox admisimus, s ni heterogenea , utique Elementa dici nequeunt, quorum natura eli, ut simplex & homogeneum , id est ex simplici -
tate particularum compositum .
Respondemus ρrimo , nos negare tale aliquod dari Elementum , Respons. seu corpus in universo homoeten eum , id est simplex , quod constet ex Elementuruuno genere particularum , 3 moe cile tantum figmentum veterum , simplex κοα uti in physica generali fusius ostenditur. datar. Seeund. , impossibile esse dicimus Philosopho, ut talia possit dare Elementa homogenea , quia sic faciendo, infinita Elementa deberent poni, cum quodvis Elementum ex infinith varietate particularum constet. Hoc ipsum homini . cui intellectus est finitus, qui sese . non ad omnia extendit, impossibile esse, quis non videt ρ λ e proinde satisfecissis putamus qui talia dederit Elementa, sub quibus omnia concipi possitiat, quae in v niverso occurrunt, saltem quae sub nostrum cadunt intellectum. Concipimus itaque . hanc materiam primi Elementi constare par- Natura maticulis tum me divisis,&subtilitate admodum diversis; hoe est, primae xer in primi sunt subtiles, secundae subtiliores , tertiae subtilissimae , & sic porro G menti in infinitum usque procedit illa diversitas subtilitatis. Haec dum transit sanguinent, eum conservat in motu perpetuo; in mqteri corde facit tuti pollea apparebit effervescentiam , id est, languis ut primi elemen- ebulliat. Neoteri ei vulgo distinctionem satiunt inter sermentationem & enservescentiam: sed hanc distinctionem tanquam nimis subtilem, parum putamus facere ad rem. Fermentationem concipiunt in rebus grosso modo divisis,& fit lenta ratione, qualis est in ventriculo.
'fervescentia, seu Ebullitio fit in rebus summe divisis, liquidis: &fit subito magis, qualis in corde contingit. Materia B, Hic restat, ut videamus, quid haec materia primi Elementi conserat λι Elamj,nad coctionem ventriculi, de qua impraesentiarum nune acturi sum ouos acta can-Diximus in antecedentibus. quod haec meteria fluat per Omnes cor- fὸν e poris poros; prodi vertitate pororum etiam existit di versa - eod fouem Sic porus rotundus aliam transmittit materiam,ac facit porus triangularis & quadratus. Haec itaque non tantum fluit per poros partium solidarum nostri corporis, sed per liquorum etiam nostri corporis poros; & hoc si gerum non esset, liquores pon essent liquores , cum eorum natura consistat in eo, quos eorum partes continuo inter se moveantur e & si semel contingat, ut illae partes in motu suo sistantur, statim coagu- Iantur , indurescunt, & cum tempore adamantinam duritiem induunt.
Sic in phy sica generali docetur, ex aqua liquida glaciem durissimam
generari, sola particularum antea motarum quiete. Hic autem motus soli debetur materiae primi elementi, quae conti nuo liquidorum partes fulminis instar quaquaversum trajiciendo, eas commovet, & in motu conservat. Quemadmodum igitur haec materia trajicit rimnes nostri corporis partes, sic etiam transit alimenta in ventriculo contenta, &coctio- '
42쪽
ni exposita, hi sce intime mi stetur, intricaturque non uno genere particularum , sed diversis ; nam magna di versitas pororum particularum alimenti diversi necessario requirit magnam diversitatem materiae primi elementi, quae se ad quot vis corporum poros accommodare scit : sie porus rotundus rotundas transmittit particulas , porus triangularis triangulares , quadratus quadratas, lie porro . Adeo. ut e videns sit valde , diversam materiam transire pultem in ventriculo contentam.
Quae di versitas materiae primi elementῖ majorem & intestinum pariet motum , seu sermentationem ; id est, magna orietur pugna inter illas diversas materias primi elementi, & alimentorum Particulas. Hinc alimenta magis dividuntur , attenuantur, hoc est, uno verbo,
Concoctio- sequitur nunc suo appendice requisitum nonum, sed hoc ultimonis ventri uti loco ponitur , quoniam minimum ad coctionem essicere videtur est eausa nona est enim, causa, sine qua tamen coctio fieri potest. Est diaphragmatis mo- iapbruma. tus, qui continuo sursum & deorsum Pellit & agitat ventriculum kns motas. ita ut ventriculus ab eo pati videatur, cum ille motus essicit, ut ventriculus modo majus , modo minus debeat occupare spatin m , quod fit vel inspiratione , veI exspiratione s huc etiam saceret motus musculorum abdominis. , qui , quantum praestet in exspiratione, videbimus, cum naturam respirationis erimus explicaturi.
Sed haec, quae dicta sunt, nondum ostendunt, quid di aphragmatis
motus conserat ad coctionem ventriculi et ut hoc pateat, considerandum est , in hoc motu ventricu Ii alimenta quoque aliquam debere pati mutationem , hoc est , eorum partes accuratius misceri; ex qua accuratiori mixtione sequitur melior coctio, & particularum commotio, caeteris legitime concurrentibus iammon seau- Vidimus nunc primarias causas coctionis ; videndum nunc restat, sarum concur- quo pacto ex harum causarum concursu sequi possit tam potens ali-su , quiae inde mentorum ventriculi concoctio , qualis ignis ope perfici nequit; vis sequatur. demus enim , quod testacea , ocula cancro Am , metalla, maVaritiae , eorallia, pulveres ex marte, similia ve corpora durissima , in ventriculo nostro promtissimὰ subigantur & digerantur aurum as ex Nec attendimus ad illam objectionem , quam multi nobis hic ob Medicina fit trudunt de Auro omnium metallorum durissimo , quod exhibitum evellanaeum- non posset a ventriculo nostro digeri, quo probare nituntur, usum ira Medicina esse nullum . Duplex autem & facilis admodum est responso ad hanc eorunt objectionem. Primo ipsis negamus, aurum digeri non posse, cum in praecedentibus probaverimus, quod fermentum nostri ventriculi tam potens sit, ut merito comparari possit eum Aqua Regia , quod Aurum solvit illico r si igitur nostrum sermentum habeat similes particulas penetrantes, quidni aeque solveret Ec digerere posset Aurum , ac facit aqua Reflia λSecundo, quod Aurum ex Medicina proscribant, eum digeri secun-ddm ipsos non possit a sermento ventriculi; tali modo respondemus, quid non necemum sit, ut aurum digeratur squamvis hoc modo pro- . baverimus ad talia effecta producenda in corpore nostro, qΠalia s arat cor*m ipsi adscribunt ut, Cardiacum enim est hoc iplum agit ratione AEthe -
43쪽
ris amici sanguini nostro , quem in eundem introdueite requiritur
itaque solummodo, ut aurum alΚaliseriar, ut possit cum reliquo chylo ad sanguinem derivari, eique communicare suum aetherem valde . amicum nostro sanguini , atque ita ejus fermentationes suscitare valet , quod Cardiacorum essectum est . Non opus igitur est, ut aurum m chylum Convertatur, ut In nu-erimentum nostri corporis abeat . sed solummodo ut suum aetherem sanguini nostro communicet, ut Cardiacorum vicem supplere videatur; sed de his in sequentibus plura spemur. Sed redeamus nunc ad ea , a quo digress eramus, videamusque, quaenam causae sint primariae coctionis, & an haec coctio fieri possit ab his solitarie., Quantum ad Caurem, quem veteres pro vera 3c principali cauia
coctionis agnoverunt, ut constat ex praecedentibus , dicimus . eum non sussicere ad coctionem effciendam, nec ei tanquam causae primariae coctio tribuenda: quod ipsum praeter illa, quae ioco citato allegavimus, hoc unico argumento facile probare poterimus e Si hoe verum esset, tune necessa rio sequeretur, quo calidiores existerent ventrἰculi, eo potentios ei S coquerent. Sed contrarium obtinet in nostrI oeconomia animali, uti hoc ita praxi saepe apparet, ubi biliosi, id est, calidi ventriculi non potenter coqunt, quod deberet sequi, si veterum sententia esset vera ; sed
e contrario vix nominationem alimentorum ferunt, alimenta ingerista subito rei ieiunt per vomitum , imo coctio ventriculi totaliter est laesa , eum tamen hoc in casu summus adsit in corpore ardor. Sequiis tur igitur, calorem non posse esse unicam , solitariam & primariam coctionis causam . Tali in casu Medici advocati solent praescribere medicamina refrigerantia, aestum Corporis sedantia, qualia lunt θι-
ritus acidi refrigerantes, quales loco allegato annumeravimus. Η Noerates Aphorismorum sect. I. b. I s. Videtur huic errori an iam dedisse , cum dixerit, ventres Heme esse eandiores, quo etiam tempore coctiones exsunt potentiores : sed cum veram hujus dicti causam ignoraverint , non potuerunt hujus rei formare distinctiam conceptum , quam rem explicare libenter aggrederemur, nisi postea haec quaestio rursus nobis occurreret. Interim facile poterimus hoc insantiae istorum temporum condonare, minime vero Μedicis hodiernis,
qui altius possunt, si modo velint, sapere: sed horum pertinacia saepe
tanta est, ut malint aegros in maxima miseria relinquere, quam confiteri suos errores, suamque in multis ignorantiam.
Futile igitur est dicere, calorem esse unicam & solitariam cc tionis
Primariam coctionis causam merito possiimus ponere in tribus Primo in diversitate particularum alimentorum . secundὸ in influxu sermenti in ventriculum per arterias gastricas , & sali vae ex ore ad ventriculum descendentis. Tertio in materia primi elementi diversa. Haec tria multum & plurimum faciunt ad coctionem.
Inter has praepollere merito dici posset fal & acidum nostri ser- menti , quae in is invicem agendo, ebullitionem, seu sermentationem
se primari rubussitio inister anali oe
44쪽
Inldonent existit; sed sal, qui ex combustione factus est, & ide Ire δε illud, quiui appropinquet ad eorum naturam, Anali vocatura Barbaris: Hali enim denotat salis vocula, H est tantum quaedam praepositio. AIau natu- Sic ex herbis Cineres cremantur , ex quibus paratur liκivium , e κra . quo postmodum poli varias operationes , evaporationes scilicet &1olutiones novas, paratur sal, Athali dicti m . Sie in Germania superiori ex lianis combustis cineres sunt', quos Havellatos vocant, his inest potentii limum fal, dc nonnihil eorrosi1-vum , hinc ex iis parantur ruptoria communia .
. His talibus si acidi spiritus affundantur, illico exsurgit ebullitioma ana: hanc ebullitionem videmus in commixtione olei vitrioti cum Iintiore tartar', vel lixivium sumitur commune , id est, cineres cla-
vellati, potasch vocant Belgae , huic affunde acidum vulgare , illico exsurget ebullitio magna: quid si loco acidi vulgaris sumeremus θι ritum acidi subtilem y ebullitio esset major & potentior ; sed suma-
. . mus potius hic loci acetum vvlgare , tanquam magis faciens ad n
strum sermentum, quam illi stiritus acidi subtiles, qui non nisi pro
medicamento a nobis assumi lolente verum acidum vulgare quotidie assumimus inter condimenta.
In ventriculo Haec si fiant quoque in ventriculo , ut revera est , necessiario illic fit etiam talis dicuntur fieri di vulsiones particularum , ita ut possimus concludere, effervesceηtia coctionem nihil aliud esse , quam particularum alimentorum inter se ut inter atha connexarum divulsionem , separationem dc divisionem .h et aridum. In commixtione salis Hhali cum acido porro notamus , quod tandem non amplisis inter se ebulliant, quod inde accidit quatenus sallaturatus est acido et uti hoc apparet in sale tartari Sennertι , qui fit ex sale tartari calcinato vulgari, cui affunde acidum vini destillatum di de phlegmatum , ex qua mixtione oritur ebullitio non levis, post ebullitionem perfiltrum philosophicuin acidum vini deducitur , separaturque a faecibus , pollea e vaporatione leni sal exsiccatur,& rursus poli evaporat ionem eidem sali novum acidum vini destillatum affunditur , & proceditur modo praedicto , quod repetitur circiter octies , tunc sal tartari non amplius ebullit ex affusione aceti vini destillati, quoniam sal jam impraegnatus est sufficienti copia acidi; hoc ipsum sal tartari tali modo praeparatum fuit secretum Fenverti in obstructionibus & ardoribus totius corporis tollendis. Hac in operatione videmus etiam,quod sal tartari post iteratas illas ebullitiones valde attenuetur , dividatur : hinc in fine praepara intionis, cum non amplius ebullit, tam pinguis redditur illud sal, ut digitis comprimentibus instar glutinis adhaereat. ovi.;j EbuL Chymici Videntes, hanc ebullitionem fermentationemque oriri ex Iιιιι an fiat commixtione satis alΚali cum acido , ita argumentabantur, quod ubi- ab is alι cum cl)mque talis esset ebullitio, seu sermentatio, illic necessatio deberet
ademe. sal algali cic acidum hoc est omnem ebullitionem fieri ab acido oc sale algali, seu liκivioso. Sed argumentum ipsorum non procedit hac in serm1 , DI dc acidum sermentantur, ergo omnis sermentatio,seu ebullitio , est ab acido dc a lxali lixivioso. Conclusio haec non valet, & deberet esse ta-- lis, ergo quaedam ebullitio seu sermentatio est ab a lxali de acido, &non omnis . Sic videmus, quod oculi cancrorum, corania, metalla, oee.ctun acido fermentantur, an ergo ocuti caucri, G. habent sal aikan
45쪽
IIxiv Iosum λ minime gentium . Concludimus ergo,non omnem ebulalitionem fieri a mixtione salis athati eum acido. . . Sed redeamus nunc in viam, & applicemus ea, quae dicta sunt, ad ea, quae in ventriculo fieri deprehendimus. t . Salina non minus in sanguine existunt nostro , qu&m acida; mul- salina is ae tum enim aceti quotidie assumimus inter condimenta, deinde multa, da existunt in quae assumuntur, convertuntur in acidum: sic cere visia acescit, prae nostra sanatiscipite si Soli exponatur , quod ipsum etiam Ventriculus suo calore a ne. agere valet , ac proindὰ videmus , quod acidum ad sanguinem accedat i haec non tantum vera sunt in cere visi a , sed in multis imo in unis,h,tiis numeris aliis ciborum generibus, quibus quotidie vescimur . Quis est, ..ia is , qui notabilem aciditatem non deprehendat in pane secalicio,& aliis y fquae nobis haec omnia ansam dant credendi, sanguinem debere conitare ex magna parte acidi, quod ad ventriculum delatum ibi constituit , , unam , & quidem praecipuam nostri sermenti, partem . 'Quae de acido suerunt dicta , etiam intelligi debent de sale ; nam quid est, quod a nobis quotidie assumitur , quod non suum habeat salem λ ita ut jure merito Chymici pollini exclamare, nihil esse in re- Cismiu θος
Tum natura, quod sal non contineat, & ex quo elici nequeat, ita ut probatur. copiosum lat quotidie cum chylo ad sanguinem deseratur , partemque ejus non minimam conitituat; qui sal ad ventriculum delatus , non minus ac de acido diximus , constituit alteram praecipuam partem noliri sermenti .
Ex quibus nunc sequitur , fermentum nostrum debere constare ex Fὸ,m istis laparticulis latinis algalicis & acidis , debita Prop rtione inter se ν ω btiliι ιο eis mixtis, ex qua mixtura non aliter , ac de sale lixivioso cum acido mi' .,sistis hixto in praecedentibus fuit dictum, oritur ebullitio&fermentatio. i' Haec cum mechanicd possint explicari , quid opus est allegare
vim ventriculi concoctricem & assimulatricem , qua alimenta coquerentur , dc in liquorem lacteum converterentur , quem chylum
Sed posset hic aliquis nobis hanc movere objectionem , quod illa, quae de algalico & lixivioso sale a nobis dicta suerunt, non possint
applicari ad ea, quae fiunt in corpore nostro: cum sal, qui in nostro sanguine sit, non sit crematus ex herbis vel lign s , ac proinde nota erit aptus ad sermentationem cum acido instituendam. Respondemus, illam Objectionem quidem multum posse contra illos, qui putant, omnes ebullitiones & fermentationes esse a sale alΚalico cum acido tantum ; sed contra nos nihil potest, qui negamus illam reciprocationem , quod ubicumque est fermentatio, illic debeat esse concursus salis alΚali cum acido: verum quidem esse diximus, concursum salis alΚali cum acido dare fermentationem , sed non reciproce omnem fermentationem esse a concursu salis alvili cum
Nam Chymia nos docet, quod acidum eum aliis salibus& rebus
metallicis , aliisque nobis nondum notis , sermentatur : & pland est argumentum negationum , ego non scio aliam fieri ebullitionem nisi inter alKali & acidum , ergo non datur alia. Sand ridicula est talis
argumentatio, non video , ergo non eli: nam multa sunt in rerum natura , quae nostros fugiunt sensus, & ad quae sensus nostri non perti gunt; an ergo diceremuβ illa non esse ' esset enim magna hominis si
46쪽
perbia & imaginatio xidicula , .aod existimet, sese posse ad cogn iis
nem omnium rerum venire mente sua finita.
Fermenta Sed redeamus in viam, & probemus dari fermentationes, sine tatio ει ebuπι- men concursu sesis a lxali cum acido. rio datur fine Baribotinus in suis observationibus misiensibus , est observatia concursu D- Εοννιξιι, habet esservescentiam notabilem inter duos pulveres siens anati cum eos piand , nimirum inter Regulam antimoni , ct merearium subnis
Regulas antimonii est omnis saporis expers & insipidus, versim mercurius praexipitinius habet notabilem aciditatem ; sed cum videismus sermentationem inter hosce pulveres mixtos, an inde concludere licet, Regulum habere salam analteum combustum & lixiviosum quis est, qui nobis hoc probare nititur δ si enim sta illud adesset , ce
to sese mani festaret in sapore; at insipidus existit. Sed posset hic nobis obtrudere objecimnem hane argumento retoris sonis, quod non sequatur, ego non gustu percipio talem , ergo non est: sie aqua quamvis nobis insipida videatur, habet tamen suum salem, quamvis nos eum non deprehendamus gustu . Respondemus, neeessum esse, ut notabilis copia satis alKali inesset Regulo, antequam hune effectum praestare posset, quae copia neeessario gustu posset deprehendit videamus processum operationis. Pylveres illi miscentur inter se, postea phia Iae angusti colli induntur , & baeillo leniter hinc inde conquassantur, & sc tandem reciproca illa trusione sermentationem suscipiunt i insccissimi pulveres. Ex hoe exemplo patet, qu1m ridiculum sit, quod multi voluerint irrito conamine in omnibus metallis salem alKali invenire . Μetalia Φ- Concedimus , & extra omnem etiam dubitationis aleam positum mnia non ba--, quod metalla omnia habeant suum salem sed quaestio est, num,entsalem aI. ille sal araati omnis sit lixiviosus , qui ex herbis & lignis combustis
halicum. elicitur,sie secundo videmus, quod acidum & omnes spiritus acidi, ut fp spiritux acι- νitus nitri, satis , su*buris, vitrioli, erc. si in lapides conjiciantur, ae fermentan omnes ad spumositatem cum iis ebulliant & fermententur e sed quis tur cum lap/- est qui nobis dicat , hoc evenire ratione salis a lxali in lapidibus ibur. existentis Rursus eoneedimus, quod lapides quidem habent suum salem, sed non a lxal cum lixiviosum, ex herbis incineratis elicitum. Res haec manifesta reddetur , postquam duae quaestiones ventilatae fuerunt, quarum prima est , cur tanta pugna inter quosdam sales &aeida ' Λltera, quaenam ratio generalis dari possit, cur hie sal ebulliat cum acido, & non ille Quantum ad primam, Cartesus in quarta parte ρν neipiorum ostenis dii generationem salis & acidi , ubi scilicet agit degeneratione telia Iuris , ibi videmus quomodo cortices varii sensim sibi super nascuntur; quomodo exhalationeS metallicae assurgant, mediante igne sub
Cortices illi constant ex mutuis complexibus partieularum ram sarum , qui contextus contremistit nunquam a calore dc actione ian Issubterranei , nec non ab accensione rerum inflammabilium , quales
sunt sulphurea & oleosa pinguia, quae facile flammam concipiunt, atq; ita ille calor distribuitur per tota viscera telluris ; non aliter haee fiunt in
47쪽
In maeroeosmo , ac illa fieri in microcosmo deprehendimus . Dum igitur ille eontextus contremiscit, ascendunt exhalationes illae salis calore subterraneo excitatae; hae ut plurimum constant ex particulis oblongis , rigidis , teretibus , quae facile hunc corticum contextum transire queunt: sed quoniam illi conteXtus hoc tremore dc concuse seidis ruo patione poros nonnihil mutant, nunc aperiuntur, nunc rursus Claudun' cto formatur tur,&sic dirersimode successi, ve mutantur, hinc fit, ut illa particulae in oblongae teretes rigidae variis illis concussionibus & ict ibus laterum
pororum contextus, quos transeund in adicendendo, complanentur& fiant instar exigui gladiisti ab utroque Ialere , aut instar cultelli
ab uno latere tamdm scindentis, Acadam constituant . Concipiamus nunc corpus aliquod longum , cylindricum scilicet teri & complanari , ex .gr si sumas particulam salinam serri oblongam malleorum ictibus super incudem complanatam, quid fit δ quae ante planitionem fuerunt rotundae , fiunt complanatione oblongae :haee res non potest aliter se habere , & ab omn, dubitatione libera is existi r-Eκ hac mutatione necessiario sequitur pugna inter ea, quae hos m. PM a interros diversos transire debent ἔ hos autem poros trajicit materia primi acida et ais , element , quae proinde prodi versitate pororum, di versa existere debet,
nam ad quosvis corporum poros eam se accommodare vidimus in praecedentibus : transit igitur materia primi elem. aliter figurata per ρο- ros salix, ex. gr. rotundos existentes, re aliter figurata per poros acidi jam per complanationem ex rntundo oblongos factos.
Quando nunc conjungimus haec duri, diversos poros habentia , &di ut riam materiam primi elem transmittentia iascilicet acida de fales, illi eo oritur ebiallitio, seu sermentario: sed antequam progrediamur, videbimus primo, quod aliqui tales existanc, ex quorum genere acidum non fit sic ex sale Ammoniacomia elicitur Diritus acidus, eum ac d itas provenit non e Ammoniaeo j sed ex addita menti D: ergo non ex omni sale vi ignis, id est crebris ictibus fit acidum, id est , lamellae vi ignis istae ab utraque scindentes, quae acidorum constituunt
Hinc inserimus, quot in Ies alas non sint apti ad sermentationem ineundam cum Diritu aeιdo p sed tales requiruntur , ex quibus vi imis fiunt lamello istae , id est, in quibus pori contrario modo disponuntur, a C illi existunt particularum rigidarum dc teretium, quae
Sic ex quibusdam salibus per ignes fiunt spiritus acidi, ex quibus- f qdam id non fit, quia non habent poros, qui inde patiuntur tantam passo ex sole
mutationem Ac alterationem , id est, ut accipiant poros longe alio uui vi faut modo dispositos ; sie sal nit νι, υιπι ι . m. accipiunt alios p ros actione ignis : ergo aeidum sermentatur cum illis salibus , qui poros hanbent diversos. &transmittunt diversam materiam primi elementi ab ea. quae transi acidi poros. , Hoc igitur est auati, quod habet poros contrarIos ab Midi poris , ct in eo tota res consistit Sed videamus nunc secundam quaestionem , videlicet, undenam acidum cur illa oriatur ebullitis dc fermentario ex harum rerum commixtione . cum sale o Hinc quaestioni facile erit nunc , his praemissis , fatisfaciendum . kalico eba Materia primi elem. V quam cum veteribus philosophis imposterum Dat.
48쪽
Etherem voeabimus, trajiciens poros ipsius acidi, sicit impetum in ' particulas salinas , tanquam poros contrario modo dispositos habentes, hinc ipsi transiitum denegando , necessario eas quaquaversum propellit; & e contra materia primi elem. trajiciens poros ipsius salis, quae alio modo est figurata, non Valens trajicere poros ipsius ae idi , impetum facit in particulas acidas , easque eodem modo exagitat,& hine inde propellit, atque ita pugna oritur inter hos duos diverissos aetheres ratione suae figurae . Si nunc concipiamus, unam quamque particulam salis dc acidi habere infinitos poros diversos inter 1e , quid mirum , diversam hanc materiam Primi elem. posse essitere hane ebullitionem sermentationemque , hoc est, harum particularum Variam agitationem pHaee actio & conflictus inter hos duos aetheres fit in omnem d
mensionem, hoc est,particulae quaquaversum ab invicem removentur& in se invicem impingunt, atque ita sermentantur .
Sic in rarefactione idem accidit, ubi particulae disperguntur hinet inde , & pori relicti replentur ab aethere ambiente ; sic etiam hic
spatia vacua cum esse non possint , replentur copia materiae primi elementi,quae particulas tam acidorum, qu m sal inprum valde commovendo calorem introducat.
Hoc experimur, cum vitrum incalescat, in quo spiritus vitrioli fer, mentatur clam oleo tartari per deliquium, non aliter ac fit in lebete, vel olla igni imposita: haec incalescit, quatenus occasione ignis congregatur magna aetheris copia , & facit flammam , quae lambendo otas ollae ingreditur ratione aetheris , particulas terret ires subtilissimas secum vehentis, cavitatem ollae, & contenta, ut Aqua & earnes, similiaque valde commovet & agitat, quoniam particulae illae tam subito sese extricare nequeuntis partes carnis commovent &
propellunt, & succedente alia materi 1 primi elem. motus ille conti- Coctio in Ic- nuatur , & sic coctio peragitur , & olla cum aliis valde incalespunt: bete. igitur videmus,quod alΚali natura tam sim consillat in disconvenientia pororum satis cum iis, qui sunt in acido. Fermentatio, Ex dictis facile sequetur , quomodo possit dari sermentatio sine aci- e concursus do & sale a lxali, quod diximus fieri in metallis cum acido. falis auati θ Facile enim intelligimus, posse dari res habentes poros diversos abscidi. acido, ouamvis particulae non sunt teretes & rigidae , ut salis est. natura r niti it sane obstat, si modo pori sint diversi , diversam materiam transmittentes : concludimus illitur, metalla, similiaque posse cum acido sermentari, quam vis non habeant salem alKali Tum lixiviosum, - si modo poros habeant diversos ab acidi poris. Fermentat ιγ Restat nunc adhuc unicus casus sermentationis , qui etiam obtinetn ε μιι α ge' in ventriculo, scilicet, quando particula unius rei ingrediatur alterius μ' porum , quem non potest transire , sed in eo haeret. Concipiamus ex. gr. Porum rotundum ingredi particulam pyramidalem, seu triangularem quid siet λ particula haec cuspide sua quidem ingredietur porum rotundum, at basi haerebit, ac proinde tria latera pyramidis non possunt exacte replere porum rotundum . sed tria . spatio la relinquuntur vacua , quae non possunt repleri nisi a materia primi elem. quae sua subtilitate impedit, ne ulli bi detur in rerum natura vacuum : ergo materia primi elementi debet continuo illa exigua
spatia , fulminis instar , trajicere, di Vim facit in Poros, quorum
49쪽
4Istum pli latera, ct partes propellit quaquaversum , & hie ea sus seris
mentationis est potentissimus. vidimus nunc plurima & praecipua requisita ad coctionem I porro videndum re fiat, quid ex concursu principiorum hactenus commemoratorum sequatur , & quo pacto concoctio ex iis procedat . Rationem vidimus alKali cum acido; nec non secundam rationem examinavimus in praecedenti, quando videlicet quaedam particula pyramidalis ingrediebatur porum rotundum , qtaem si intraret & transire non posset, necessario deberet relinquere spatia quaedam vacua tam exigua, ut non possint repleri nisi a materia primi elementi, quae
proinde fulminis instar trajiciens haecce spatiola, poros disrumpit cuneorum instar.
Sic incoctione ventriculi rem sese ita habere concipiendum est, quaere vera tantum consistit, peneratim loquendo, in particularum coctioni & fermentationi expositarum ab invicem divulsione , divisione ,
Deinde concipiendum est , non solum esse poros inter particulas cohaerentes , sed singulas particulas habere etiam suos poros diversos, qui sitam transmittunt materiam mundi subtilusimam : ex quo satis liquet, copiam & diverIitatem pororum particularum coctioni expositarum , necessario praesupponere debere copiam & diversitatem materiae primi elem. , quae suo celerrimo motu hosce porcis fulminis instar trajiciens , eos diffringit & disrumpit; hinc particulae dividuntur & attenuantur , quod in coctione requiritur . Adeo ut nihil
fiat sine aethere subtilissimo , qui proinde pro principali causa coctionis merito haberi posset; & hunc tamen veteres non agnoscebant, ac proinde coctionem explicare volebant per facultatem aliquam iventriculi concoctricem . Sed quid opus est talibus facultatibus dc chimaeris, quae revera nihil nisi mera entia rationis sunt, ubi ex mechani
cis landa mentis haec tam clard & evidenter possint demonstrari λSi haec, quae nunc diximus de particula pyramidali ingrediente porum rotundum , quoque concipiamus fieri in ventriculi coctione, ne- celsar in concludere debemus, nanc coctionis speciem, quae tali fit modo . esse debere optimam , exactissimam , nec non eis cacissimam. Reliquae causae sunt tantum occasionales , quae dant occasionem , ut aether mundi constuat copiosior in Ventriculum , & inter poros alimenti masticati coctioni expositi. AEther ille continuat vitam nostram , quatenus sermentationes tam ventriculi, qu1m cordis conservat , humoresque nostri corporis movere facit; sine ejus praesentia omnia in corpore nostro quielcerent ,& statuam quandam referret corpus nostrum . Sed objiciunt quidam , si tantus est hujus aetheris effectus, cur non incurrat in sentiis nostros λRespondemus, hoc nostris crassis sensibus potius esse dandum . Sane an non hi effectus sunt satis sensiles & notabiles , qulis jam memoravimus si quis velit suo judicio uti, an non possit experiri iensibilem huius aetheris effectum , quando videlicet vitam nostram conservat. quod probavimus modo paullo ante λ& quis est, qui Chymiam saltem in limine salutaverit , qui non animadvertat evidentissimos & satis sensibiles effectus λ sed eo omnis culpa redit, quod nos crassi homines nimis adstricti sumus crassis nostris sensibus . Nec omnes eo tumus
provecti, ut principiis ex generali phy sica desumtis queamus hujus
50쪽
aetheris originem , naturam, dc denique effectus investigare, nihil as. sumendo praeter id, quod crassi & fallibiles eorum sensus ipsis ostenisdunt: hinc est, quod contingat, ut illi tam saepe decipiantur, cum ni mis fidant sensibus sitis crassioribus Generatim illi omnia illa sponte seri putan T, quae fiunt a causis,
quae non incurrunt statim in ipsorum sensus : sic coctionem , fermentationem, effervescentiam , similiaque plura existimant fieri sponte, cum horum effectuum causas ignorent. Sic plantas, herbas, arbores, fructus , &c. sponte crescere dicunt , cum non animadvertant, haec ce incrementa accipere, cum tamen illa omnia fieri debeant tanquam a causa primar a ab aethere solo , qui omnium mutationum , incre menti & decrementi omnis est causa dc omne, quod dicitur fieri sponte tam in macrocosmo, quam in microcosmo, facit aether solus , &praeter eum nullam aliam habet causam , ita ut illa omnia quae obscuro vocabulo, sponte, vel a natur, fieri dicuntur, ab aethere facta
Quemadmodum In Culina , ubi ignis coquit alimenta , ut earinnes , dic cespites , ligna , &c. ex quibus ignis construitur, sunt tant sim occasio, ut ille aether confluat in unum aliquod spatium, & ibi flammam constituar, quae ollam , seu lebetem lambens intrat poros ejus:& sic carnem coquit modo praedicto. Sic etiam hic in culin1
nostri corporis reliquae causae omnes jam recensitae sunt totidem occasiones , ut aether confluat in nnum aliquod spatium , id est, ventricu Ium , ibique contenta trajiciens, Uarie commoveat, dissipet, dividat , uno verbo coquat I, ita ut merito hic aether pro primaria coctionis causa sit habendus. Vidimus quoque in antecedentibus, particusarum a Ismenemrum varietatem unam esse e X praecipuis coctionis causis ; sed ex sequentibus pateb. t , hanc quoque dare occasonem , ut aether non solom copiosus, sed etiam valde diversus intra ventriculum & contentorum poros congregetur .
Caeterum ex phy sc1 genera It conssat, materiam hujus mundi esse
unam eandemque, di ex una omnia sunt facta , Cartes. princip. parte fecunda. Differunt autem omnia in hoc universo ratione magnitudinis , situs, motus, quietis,&c. se etiam cogitandum , Omnes particu Ias alimentorum , quamvis pro una eademque materia habeantur, tamen maxime diversas esse ratione magnitudinis, figurae , sitos, moto, , quietis, qualitatis.' Cogitemus nunc , quomodo particu Iae illae Inaequa Ies motae conveniant : an non circa se invicem rependo constituere debeant poros in
finitae discrepantiae, pro infinita figurarum diversitate λ ex gr. Si particulae tres inaequales sibi applicentur, di inter se misceantur, nonne spatium relinquent diversum, pro diversa earum figura λ Quod diximus de tribus particulis , hoc intelligendum de millenis particulis diversis; & uti hae tres non possunt ad se invicem ita accedere , quin relinquant aliquod spatium, ita etiam concipiendum,quod infinitae ecmillenae iaciant inter se. Igitur in translatione harum diversarum dc disconvenientium particularum diversi relinquuntur dc sunt pori digerita magnitudinis & figurae, ad quos replendos t vacuum enim in rerum natura ia