장음표시 사용
11쪽
I 6. De contrarietate me- S. I. De velocitate, seruum, is quiesum. P. 316ARτ. II. De motu locali. . P. 361 .L An sit moms localis. araitate motus. p. tisi s. S. Diluuntur ofecta.
AE. 1. Suidst motus Ioca- , I. Praenotanda quadam.
juasiones is natura Motus localis. p. 363g. 4. Varia species motust Vocatis. p. 37 g. s. 'ectiones motus Iocalis. P, 377 . Luomodo res inci
12쪽
- R I B vs potissimum partibus. contine- , tur methodus sesentiae naturalis, subjecto , principiis , & affectionibus , nanc doctrinam tradit Aristoteles lib. I. ' de caelo : Scientia, inquit, de natura esseirca corpora , horumque magnitudines , ct assectiones , atque harum assectionum principia. Subjectum est corpus naturale , principia vel sent interna , nempe materia, de λrma : vel externa , nempe causa essiciens , & finalis , affectio alia patafiva , alia activa ; passiva est vel prima, vel a prima orta ; prima est quantitas: orta a prima est locus , 3c tempus : activa quoque est vel prima, vel secunda, prima est qualitas pnysica, & motrix: secunda est motus , qui a qualitatibus tricibus
13쪽
Aristoteles duobus primis libris Physic. assectiones hoc tertio libro , aliisque prosequitur , naturam , &species motus ab initio hujus libri ad text. 1 . edisserit: tum intermissa disputatione de motu , Scad quintum librum , tresque alios rejecta , agit de infinito , quia cum motus sit essentialiter continuus , & infinit E secari possit , natura illius non potest persecte intelligi sine u di aliqua notione
infiniti. Nos, Ut tota , quam de moria iituemus, tractatio perpetua serie connectatur , eam ad librum s. rejicimus, huicque insistimus uni hac tertia parte , ut naturam quantitatis primum , deinde infiniti indagemus : quare duplex erit disputatio. Prima de quantitate, secunda de infinito.
De natura continui , seu quantitatis.
V rLEx finitudo entis creati , altera essentiae, altera quantitatis ρ, quodlibet enim ens creatum terminis suae essentiae
concluditur , physicis quidem , si habeat essentiam phrsicam, puta materia, & sorma , metapsysicis autem , si metaphy sicam, nempe genere,
o differentia. Praeterea alia est finitudo , quam ce in , ac determinata extenso materiae facit, & a qua habet ens corporatum , ut longum , latum , & Proctiundum sit, adebque certis , ac definitis locorum spatiis Eircumscribatur , prima finitudo propria est spirituum creatorum , qui desinitos habent essentiae
14쪽
terminos; secunda corporum, quam a quantitate mutuantur, de qua hic nobis eo est accuratius
agendum , quo latius in reliquas Philosophiae partes funditur haec tractatio. Si enim Mathematicam spectes , in quanto tota est , si Physicam , non quantitatem modb con siderat, sed etiam singula , de quibus agit, cum quantitate habet immixta. , si Metaphysicam , nec a quanto ipsa abstinet, discretum enim invenit in numero substantiarum spiritalium, & virtualem in iisdem extensionem rimatur, ut multis Philosophis placet. De continuo paucis quidem egit Aristoteles tum in Physicis, tum in aliis operibus ; unicam enim
quaestionem tractavit 6. Physic. an corpora consent partibus infinitε dividuis, aut punctis ; sed plures in Philosophiam de natura continui quaestiones invexit malἡ feriata quorum8am Philosophorum curiositas, quibus non tam naturam illius explicant, quam addiscentium ingenia implicant, ut merito & labyrinthus Philosophiae, dc crux ingeniorum dici consueverit , &verb sit. Ne tamen a communi philosophandi in stituto discedere videamur , r. examinabimus naturam continui, seu
quantitatis tum secunddm se , tum in ordine ad substantiam, quaeremusque quid sit, & quomodo a substantia distinguatur. i. Ipsius compositionem discutiemus; an ex partibus infinitὰ dividuis, & iis quidem potentia distilinis, an ex punctis physicis , aut mathematicis constet , inquiremus. Deniqua ara puncta saltem continuantia, & terminantia aἀ- mittat , definiemus.
15쪽
QVA τ v o R in hoc articulo de quantitate examinam in ; I. certarum vocum vim , & notionem aperimus, 2. essen. tiam quantitatis, '. subjectum illius, . nativas illius aSectiones.
DLvRas hic voces in examen vocandae, ruta quae vis illis subsit , & notio , clarius pateat, cujusmodi sunt quantitas, extensio , mensura, divisibilitas , impenetrabilitas , &c. II. Quantitas generatim duplex; altera virtutis , α impropria : altera molis, & propria. Prima est gradus per clionis vel essentialis , vel accidentalis, a quo res dicitur magna , vel parva : sic Dens dici-yur esse maximus , seu infinitae magnitudinis ob infinitas persectiones , quas includit. Secunda est .accidens physicum ., per quod res dicitur habere partes eXtra partes , extendi loco , longa , lata , M profunda fieri. Universim sumpta extensionem sonat, Vnde interroganti, quanta res sit, examinata. ipsius extensione, respondere solemus esse pedalem, bipedalem, &Q. 1 i i. Extensio est positio unius partis extra alte- M; hinc mine quantum debet constare partibus, quae non sint omnes simul, sed situ, loco , & sp tio, aut tempore dissitae , & quoniam partes poniunt non esse simul vel loco , vel tempore , hinc II. Prinya pratitio quan xitatis fit in permane)1 -
16쪽
rem, & successivam , illa est extensio rei permanentis in ordine ad locum , & dicitur magnitudo illaec extensio rei successivae in ordine ad tempus pinnis quippe quantitas habet partes extra se inv cena , sed interdum simul existunt, uti sunt partes magnitudinis, interdum non simul existunt, seluna post aliam , uti sunt partes temporis, quae nun' quam sunt imul permanenter. V. Permanens , & successiva subdividuntur in
continuam ,&discretam. Continua est, cujus partes communi termino copulantur, seu cujus extrema sunt idem divisibiliter : sic baculus est aliquod
continuum , quia ejus extrema sunt idem lignum divisibiliter. Discreta, cujus partes nullo communirermino copulantur : sic decem unitates in numero denario nullo communi vinculo colligantur 1 discrerae duplex species , numerus, & oratio, de quibus fuso par v. 3. Logicae, disp. 3. art. S. I. 3. V I. antitas permanens triplex, in ea , quae est extensio in longum : superficies , ar est extensio in longum , re latum: corpus, quod est extensio in longum, latum , & profundum, ubi corpus sumitur pro entitate accidentaria, a qua corpus natu- .rale dicitur trine dimensum. De triplici hac specie quantitatis egimus pari. 3. Logicae, disp. 3. a. i. g.2. Vii. Extensio, ut sic , sonat partium extraeitatem; hinc extensum dicitur, quod habet partes extra partes , inextensum, quod habet partes intrap rtes; sed quia partes sumuntur vel in ordine ad totum , vel ad se, vel ad locum , hinc VID. Extensio aequivoca est , significat enim I. proprietatem substantiae in eo positam , quod ii 'beat partes extra partes in ordine ad se , idest, qua -xum una distinguitur ab altera , ideoque vocoxu
17쪽
entitativa, & substantiae materialis propria. 2. Sa- initur in ordine ad totum, & posita est in exigentia quadam aptitudinci, ut partes , quae sunt in toto, certum quemdam ordinem inter se teneant, caput immediatὸ collo nectatur, collum humeris ; quam ad substantiam pertinere postmoddm ostendemus. 3. Sumitur in ordine ad locum , pro exigentia quadam occupandi locum , expellendo aliud corpus ;estque vel remota, quae substantiae convenit, Vel proxima, quae est propria quantitatis. . Rursus in ordine locum, dupliciter sumitur, I .pro exigentia proxima occupandi' locum per extrusionem cujuslibet alterius corporis , vel alterius partis ab eadem parte loci, diciturque extensio interna quantitatis: a. pro actuali occupatione loci cum expulsione actuali cujusibet corporis, aut alterius partis , diciturque extensio externa.
et x. Vis illa expellendi quodlibet corpus , sive aptitudinalis sic, sive actualis, dupliciter intelligitur, I. pro vi qmdam , quae in una parte existens , habet vim excludendi aliam partem ejusdem corporis : sic extensio ex istens in brachio, excludit ab eodem loco humerum, aut manum : 2. pro Vi per totum Vorpus diffusis ad excludendum aliud.corpus e suo loco : sic corpus humanum per vim extensi- am, vel potius per extensionem actualem excludit quodlibet aliud corpus a loco , in quo est. x. Extensio dividitur in formalem, & virtualem 1 prima est , quae respondet quantitati molis, & est propria rerum corporatarum , per quam diversis loci partibus secundam diversas sui partes , easque impenetrabiles corresi ondent. Secunda dicitur competere substantiis spiritualibus , quae lichi sint in toto loco, & totae in qualibet parte realiter, ta-
18쪽
en quatenus coexistunt totius spatii partibus pluribus , virtualem quandam habent extensionem , qua dicuntur in qualibet parre loci non esse totaliter, quamvis realiter totae sint. x I. Impenetrabilitas tertia vox est, de qua haec accipe. Differunt impenetrabilitas, de .impenetratio, penetrabilitas, & penetratio ; impenetrabit lasest ipsa quantitas , prout exigit non penetrari , seu excludere aliud corpus, aut c te unam partem ejusdem corporis ab alia. Brevius est impotentia re cipiendi in se aliud corpus, impenetratio est actua- Iis expulsio duarum quantitatum ab eodem loco ,& accidens modale quantitatis internae, quod potest ab ea abesse , ut patet in corpore Christi. xi I. Penetrabilitas est non repugnantia corporis quanta ad aliud admittendum secum in eodem loco ι seu capacitas obedientialis in corpore quanto ad recipiendum aliud corpus. a I LI. Penetratio est duarum quantitatum seu eorporum quantorum in eodem loco simul positio. xiv. Divisibilitas duplex , externa una , dc physica, quae in aetiim reducitur per actualem separationem partium unitarum in oscine ad locum : altera interna, & entitativa, qnae in actum reducitur
per dissislutionem partium unitarum substantiae in ordine ad se : prima est propria quantitatis, secunda substantiae materialis. x V. Mensura duplex, passiva , & activa; de pansva egit Aristoteles s. Metaph. de activa in Cate goriis. x Vr. Passiva est res apta , ut mensuretur ab alia: activa , res apta ad aliud mensurandum, seu id. qm cognoscimus, quantum aliquid est : sic I n-Ma est mensura passiva, vina activa. Ru i qu*
19쪽
Vtraque sumitur vel aptitudine, vel actu ; activa aptitudine illud est , quod potest assumi ad aliud
mensurandum : activa actu, quae mensurat aliquid actu. Passiva aptitudinalis, quae potest assumi, ut mensuretur , diciturque mensurabistas : passiva actualis, quae actu mensuratur. Porro mensurare actu, nihil aliud est, quam unius rei quantitaten, ad aliam applicare, ut per eam ejus quantitas cognoscatur : sic vina pannum men suramus ι hinc ex Aristotele mensura est id, quo cognoscimus quantum , idest, id quod aptum est, ut per ipsum alterius quantitas cognoscatur. xv II. Mensuratio vel fit per accommodationem unius ad aliud, cum res mensurata vel aequatur mensurae , vel si minor est , per repetitionem mensurae adaequatur : sic palmo ad metiendam vinam utimur , hic autem modus est proprius nia nafri, nec circa continua corpora exercetur , nisi prout illis numerus aliquis inesse apprehenditur ;utrumque modum Philosophus complexus est his verbis: cognoscitur autem quantum , ut quantum , aut uno, aut numero, idest, aut una mensura applicata , aut ejusdemaepesitione.
S. I I. Andentur partes entitativa in sub
stantia materiali, Or accidentibus independenter a quantitate. FV E R v N T in ea sententia plures E Thomistis,
ut dicerent, substantiam nullas planε habet: partes , nisi dependenter a quantitate , contra quos sitI. As sERTIO. Res corporatae, etiam sejunctae a quantitate, habent partes entitativas, adeo -
20쪽
que possunt dividi a Deo. Probatur facta hac hypothesi , sumatur lignum bipedale sua affectum
quantitate, tum in duas partes A, &B dividatur, servet itque Lutetiae pars A , & pars B Romam deportetur , deinde destruatur utriusque quantitas, servata utriusque substantia, sic argumentor : Pars materiae, quae erat sub pede A , distinguitur realiter a parte materiae, quae erat sub pede B quantitatis : ergo datur in substantiis corporatis pars , ω
pars entitativa independenter a quantitate. 2. Substantia corporea exigit extendi ad exigentiam quantitatis: ergo id habet.ratione partium entitativarum , quas in se continet. Probatur antecedens,.
in hoc differt substantia corporea a spiritua. , quda
corporeae repugnet esse totam in toto loco , & t
tam in qualibet parte. 3. Partes substantiae sunt sub jectum , &causa materialis partiunx. quanti talis vergo dantur partes in substantia priores partibus quantitatis : ergo sunt independentes a quantitate Dices I. substantiam materialem habere quidem
partes virtuales ex se , at sermales accipere a quantitate. Contra : partes illae vel sunt virtuales per se,
vel non ; si primum , ergo nunquam possunt fieri formales per quantitatem, qusa quod est virtualiter tale per se, nunquam potest fieri tale per aliud: sic Deus, qui est virtualiter discursivus, nunquam potest fieri formaliter discursivus. Ratio est, quia virtualiter illud tale est, quod in se perfectAri mo- .do continet quod ab aliis . formaliter continetur cum impersectione : ergo illud nunquam natura deprimet ad imperfectam possessionem formae cum jactura vobilioris. Dices r. partes esse priores quoad entitatem, non quoad rationem Parinari. Contra: dum quanti;