Elpidij Berrettarij Pisciensis phisici, et philosophi Tractatus de risu

11쪽

a philosophiae studi j non abhorrentem, quo

vel ratione ducitur ad meditandum, vel impetu animi trahitur ad scribendum, libentem volentemq; sequi Ego vero cum bona omnium venia summam hoc mihi licere, ut quae deris animo, ac mente concepi in medium afferre enitar: Cui quidem subiectet materiae dignitatem inesse magnam affirmare non dubitabo Cum risus proprius sit animalis huius prouidi , ac sagacis quem vocamus hominem et Quo cum diuina munera adeo sunt communicata , ut Pytagoras dixerit , Homine in esse coelestem intelligentiam terrenis vinculis alligatam Etenim quae quantaq; sit consecutus, quis unquam oratione complecti potet ita ille eum se me humanae mortalitatis penitcret, ingcni acie mente acri Qvigenti artes inquisiuit , ac repperit eas , quibus immortali essici posset Et non contentus ea. rum rerum,& artium cognitione, quibus supra sui in conditionem fragilem , atque caduca multa attributa haberet, ea etiam fac re conatus est, quae naturae ipsius legem, o dinemq; praeuertunt Nam ut alia omittam Praestigiarum his, inqua,& si natura non a

titur sensus circa sua obiecta decipi , nihilomi uus per humanas artes miris modis nostros

12쪽

Praefatis. ipsi oculos falli, ac deludi videmus ud de

veneficijs , incantamentis , fascinationibus, Philtris, caeteris eius generis multis artibus clicam Una fortasse videbatur in homine de liderariar volandi, sed nec ea intentata teli vita est, Nam D datus, ut fama est, fugiens Minora regna Praepetibus pennis ausus se credere celo insuetum per iter gelidas enauit ad Ricto LVera igitur causa est cii assirmemus risus argu mentum quod ad subiectum attinc tydignitate non carere . Quin etiam sit illius caulas,

atque affectus inspexeris icile intelliges lota cum esse dignassimum , qui vel a grauissimis Philosophis luculenta dii putatione pertracte

tur Tam vero cum rerum scribendarum Gris

do incredibilem utilitatem, & admirationem habea &dum stingulas suis locis fuerint constituta, Res autem ipsi adeo venuste expositae sit. Vt qui legunt, multum se pro fecisse arbi. trentur , nequeo satis mirari absurdam in eoptamq; quorundam rationem qui cum aliqua de re scribere instituant, tantum abest, via doctissimis traditam methodum seruent,

Vt etiam rectius, atque illulltius quiddam sese facturos es se existiment, si ab illorum praeceptis de clucrint, id omnia longe secus fece-

13쪽

praefatis

rint. Quanta vero in laude scriptores illi ponuntur ,' ii in eam curam incubuerunt , ut quas res in Senerint, eas ita disponant, ut concinne, ut quare aptissime sibi cohereant extrema cum primis Di quidem quod ut pulchram ita dissicile est methodum illam seruare conabor, quae sit non omni vitio caceat, certe non omnino vitiosa existinnetur: Quo circa saepe ad Dialectico sontes accedens non Vereor, quin instituti nostri ratio satis dispicua dilu- .cidaq; reddatur . Noster enim ordo erit, ut .ptinio loco Risus ipsius nomen , momoe- omeriam scrutemur mem de quo τλουσἰαer notio habeatur, definitionem statuemus; Mox species omnc enumerabimus Deinceps ad causas demonstrandas procedemus, Quae quis dem pars cunnici ipso risu multi occuIrant consid rand. phira in capita disti ibuenda erit. - Quibus abbatis, qua ratione fiat risus , S: qui, esse mi pariat ostendere quam diligenti ili me curabimus . Postremo autem probi mara quaedam perpendemus Rutulim enodatici nostri libelli finis erit. Qiice quidem distributionis ratiosi lectori probxta aeri satis, magnum fluctum laborum, vigil rartim l mearum cepisse Videbor. Dicendi vero genete eo

Vlemur quod nec puerile it in te philosophica

14쪽

Prafatis

pertractanda, nec ab omni elegantia, imi.

tate abhorrens. Nam eiusmodi cogitationes omnibus undiq; ornamentis, orationis ubertate vestire , ut minime necessarium, ita etiam

dissicile facta existimetur Sed quam inepta. quam insolens eoium opinio est, qui nisi barbare, admodum inquinate loquantur nu- Iam rem seriam dicendo scribendoq; se assequi. exprimere posse existimanta Quasi vero Plato, Aristoteles, Xenophon, Theophrastus, quatuor illa Grecia splendida lumina non ma-xtinarum rerum doctrinam aptissima eloquentiae arte illustrauerint. Sed nimirum isti expoliti sermonis contemptores astute faciant, Vt

quod ipsi prςstare non possunt in alis etiam

aut non expetendum, aut improbandum suis persuadeant Nos igitur operam dabiimus. Vt quam elegantiam, corationis florem hac diis sputatio postulat adhibeamus: Quod nisii omnia puriss- dixero legentium in fidem , a quitatem imploro , ut quemadmodum ego

Operam dabo ne graues sententiae tam inconditis verbis efferantur ut teretes eorum aures ottendant ita mihi remittant, in condonent,

ut quibusdam vocabulis utar, qu religiosis latinitatis obseruantibus non sunt usitata, sed a

philosophis, quod meliora, & magis propria

15쪽

Prafatio

non reperiantur, frequentem in usum reeepta fuerunt . Duriuscula quidem sunt, Quidditas, ens, Messentia sed facite aequisitis aduersus hominem , qui latini sermonis paupertate laborans, ea ipia usurpare cogetur. Quae nisi apud Terentium, Caesarem salustium in Ciceronem ipsum leguntur, tamen a quibusdam alijs non obscuri nominis authoribus Sergio. Qilario a Romanet locutionis maiestate nota resecta, non expulsa fuerunt. Nos ergo lite pretiati ad risus ipsius vim , ac naturam ostendendam c. aggrediemur.

17쪽

Homonymiae distinctione

0 2 r nos Aristoteles, ut aliqua de

bus curinomine tantum congruit, di 'Ilinguamur, ac separemus. Ita enim x φ' fieri, vice qua potissimum agatur omnes sene errore, O arietate intelligant. Nam cum nomina sint rebus I b. t. numero pauciora eam ob ca amne elenc tacesi plures res no , eodemq; nomine appellari: quod is disina. Hio praecedat, qui legunt, vi semper ancipites esse oportet cum ergo risui mine qui a Graecis, i dicitur plura inter se differentia ni censur, ut de quo potissimum agere constitue rimus, nemo ambigere possit, nominis ipsius distinctio, a dise militudo diligentiori trutina est examinanda Risus igiturna men illud inprimis significat quod magis proprie, O expresederim diceretur , cuius grueris multa ex auiboribus exempla a ferri possent, praesertim autem ex aristotele apud quem haec, saepe seruatur, c d c . . , ἡ πωρῆας ri. σικι 'apud Ciceronem Deiri nobis ouem semper ridere posse mi mus Verum en inurro illud hoc eo eis animariuertendum rionei I ri L c., adiuncta est risui risus derisoni,cuius rei exemplum erit illa. Horatiis in arte poetica . . λ Spectatum ad milli risum teneatis Amicidit item idis Terenti Quid dixit pepumae mentita ses Tun. Aoetiam rides 'Itane lepidum tibi vijum ea scelus nos irridere . 3 scae . .

18쪽

Risus praeterea Agmmat aliquando Peciem quandam aliaular

Transfertur etiam hoc idem nomenimus ad crepitum illum significandum, qui excitatur a flamma . Asina quosdam etiam legisse recordor Tonitrui mugitum erie vel etiam Vulcani Risum fuisse dictum Guanquam etiam scio alios quo a diss i se illum non risum sed eorum numinum cominitatistne ine to- nitrua . Sed reuerafrequentissime ac proprie risus illam signia scut proprietat , quae viri homini, nullis, praeterea aulina tibus eri attributa . Nam quemadmodum solae aues dio lant , equus hinnit in Magnes lapis ferrum attrahit, ita ωnus homo idet Sed ne risum tantum homini datum exi. mine duplici modo siesi Nam aut sine rulla corporis section/cietur, aut corpore affecto boceu aliqua conuulsione creaturi uod ipsum ex Hippocratis in Aristotelis authoritatesuo uaco demonsi abitur cirim de risus causis paulo pon d Feremus. Tandem risusspeciem edit ranunculus . . vium etiam susurrus dicitur risus 'Ex quo actum eri edagium sus Sardonicus

Graece veryσποανα ιυ - κω. Sed nos illo tantum agamus.

Amsime ulla corporis affecti est. Qui tamen bifariam distin- 'gui poteri: Nam praeterquam quod plerumque ea animo, ado re ridemus: Eo tamen processit hominum calliditas , ut si 'Lyζ otiando Uu veniat lach mis ogemitu titiam pra lentem ceuςς 3 u lamus, ita contrarus rebus moti,in dolore afecti rideamus. PUM' cuius quidem rei de Caesare, o Annibale clariora sunt exem' Apol , ii, quam vi pluribus sim deesaranda Sed qui ego de Socra

bour dicam , ut apua eaop tem mortifero poculo exhaustae

iam iam

19쪽

hm Iam moriturus risit Huius quidem risum animo qκam opia me constituto, non mulationi tribuendum censeo. Sedsimula tus risus Ciceronis in ore esse solebat, cum a vim dubia de re causam dicturus,iudici spem minime dubiam sese animo conoeta ut pille octenderet eoque pactoselicissime spe suis causis ulter Cis uiuit, curisfortassegeneris en lepidus si risus , quem nonnulli fingere solent,ut venuniores appareant, qualem sese compone bat Egnatius apud Catullum Egnatius quod candidos habet dentes Renidet usque quaque. Sed absit haec ridendi ratioci descriptione norira, sum aeu, pertractandum assumamus, qui est hominis proprietas absque assectione, fictione, cuius quidem duplicem ordinem Uscere

ram,offacultatem, potentiam appellamus, licet qua risibiales dicimur Alteram ver actum, quo sicilicet ridemus, utroque modo bic Risum spectabimus: Nam cum potentia, O actus sub eandem rationem eadunt, neces en alterum ex alte ro declarari,atque intelligi. In primis autem ac praecipue iste stabimus actum ipsum, tamquam praecipuum scopum in quem potentia ipsa ordinata, connituPaque est Exploratum autem, compertumq; sic sum a Cacbinnatione que Grecis ηαγκασμ dicitur adeo differre, 'tiae alteram seorsum di utationem posset t. Disserunt enim tantummodo intensione , remisone, risus enim dicitur quando remissior, Cacbinnatio vero quando intensor,auod vidit M.Tuli dicens dere concessum est, vi&ιpe ratur Ocbinnatio Hactenus progressa eri oratio noctra,vtintelligatur, qua de re nobis agendum sit videlicet de ea ridendi proprietate, qua homini inest citra ullam corporis affectionem. acsctionem. Pergamus modo ad illius desnitionem inueIIi

gandam.

DE RISUS DEFINITIONE, AC

primum degenere Cap. II.

PRINCIPIO Uus,vtiam dictum es partito diriribu

Iur m eam delicetfaciatatem,qua risibiles dicimur, in actum quo ridentes apparemus Quod se utramque rationem B is desin

20쪽

definire vesimus, due interse diuerse desinitiones erunt adhibens Risus enim ille , qui, potentia es , refertur ad secundam qu alitatisJeciem, =t,ero in actu ad aliudgenus , H intra tu nius o apertius demonstrabimus. Verum quia Natara ita comparatum est,ut potentia ab optim ὀ maximo Deo in munigratiam sent constitutae, atque adeo t nisi vires illi, quas potentias,ocamus, deducantur in actum frusra nobis attribu ra viderentur, Nec enim sine actu cognosci intelligique nos Iunt IIaec autem ex Zo generisuiu, aua risoteles, inos vero vulgo relativa appellamus Peculiaris atin condiat fies,Pralierum ex altero cognoscatur. Nos inet quesatis per

spicue risus desinitionem posuisse videbimur se illam , est in

Hudes merimus, quamloquidem actus is es, qui cum si intelia ligendi ratio , potentia ipsius cognoysendae causam praebet rTraeterquamquod potentiam adeo nobis prae siribit actus, ve

cuiusmodiraturus mullum ipsa naturasinxerit, prae ierit Li. i. de caeam etiaν ob causara ab Arimiel dictima crediderim το- an una tentias ex obieritis, O actibus diningui, ac definimi Atque Ideo Melesius Philisophus cum risus definitionem traderer, potius actum spectauit , quam potestatem Cuius quidem verba. Lib. de id sir o chnuersa uerunt, ita sese babent. Sunt oui hoc a

Nat. 6 io risum definiant, otionem esie,qua in facie exiri .e. mu hominis Ictiloid sendit Si miscularis dilatamenti motum,quia ritus agitatione ab intimis visceribus impellitur Quamobronis in destione risus inueuienda, atque tradenda circa actum solum-odo Nersabimur,nemini mirum videri debet,verum enim

uero, quia in omni definitione consituenda nisigenus, Odisserentia apertissima demonstrentur ubit omnino perfectum, nihil absolutum,ideri potes, haec ipsa paulo diligentius ante omnia

consideremus Genus in quam, deande distierentia ipsas: Utvnus ipsum nullo negotio,nullaq'e dissicultate inueniri, O cons . tui postis,illud Iuppouendum est,quod re vera nemo inficiat id bet 'delices , R iocmes cur risios o=e stins p.rticularumae uarisndam motum . Quis enim vo viuuet in sidente mouerios, iuccam, .evus quin potius deηtis specim nullam apparere nisi illius modi motuspat Medici quidem cum crepitus no fra corporis ramnem perpenilami ilium in Das partes distri: erunt, alteram stiset naturalem, alteram autem prater uti