Opus de prisco et sacro instituto

1쪽

l ia

2쪽

R mercurii Dipere Beneuentani Rote sacri Palatii Rudit s opus de prio

co: et sacro inq

3쪽

T si compluria obseruasione Beatissime pater: comperes habetur quibus littera Δ bona artiti studiis: de religione polleas: duaαrerra optionc exorta veri diiudicatio dirimccae litis adhuc se stiplus ne tibi studia: de religio: an tu illis debeas. Quandoquidem H unica vitro: citroq; inte illos: & tui in illa perpesata sunt merita. Illa in qua animi bona monumenta: ac titulu gerunt: nomenui prorogant mu ede memoriam aduersum acui breuitatem extendunt: de tuae fama famae: Ae decora decus hubunde indies pro tactu pariunt.Tu vero contra nitorem: dignitate: loria illis maiestatis iudem: βc pontificiu nactis tibi sinistu rependis. Quae onmia vetustis data notitias: nouitati auctoritas: Ac obsoletis splendor luce cla/- issi arguat . Quid enim disciplinae: oc humaniora studia plesidius: aut gloriositas tuo nomitte quod iactent sibi Viast vendicarunt Quippe cu artes tantu tolli: ac magnifieri quantu eOF prolatares postunt: quopc autoritater re celebritate pensantur. Religio autem diuinaα rcru scicntia: quodam orthodoxae fidei pignus: Christianorumet omnia terror: cum tanta apud te coletur veneratione: cui dubium quin tibi de se benemerenti coelestis regiae sedem constituat: ut hoe soluta sceliciter ergastulo opima anima diuino aspectu eximia propaer merita fruatur . Quantii nos quo p illi debere non inficiamur: praecipue m pristilla mortalitas: quae se opiam ingeniose circusctibebat: salsam ob religione

deperibat: maiorem enim coeli: una turbam: a hominii venerabatur: quaedam etiam animalia de altu deope numerum ob c nase 'rpia quidem dictu reponebat: quibus deli &xerimonias pro uniuscuius p numine iustis ----Lit iec in decim nux dultam fieri: iurgia: de Odra exagitari censebat puerile penitu deliramentur de cuius acro instituto cum in hoc opere tui Mercurii tractaretur tuo tanto homini dicatum: eoq; insignitu placuit edere indignum prope video munus: tamen nulli vitio esse reor: qui uoquo modo potest debs sibi hi terris colit ac propitiat: simili apud priscos tu do et pauper cui thura non erant lacte: de mola salsa litabat. uela igitur non contracta fron, , te: sed ut benignissimus: miti visa indulgentissimus et ac humanios tri

humani ui ' celebratis: suscipias . Vale laetis di lauta.

4쪽

LIBER PRIMVS. RE NDI PATRIS DOMINI MERCR

RII VIPERAE BENEVENTANI DUODECIM IVDICVMUR OTΛ AUDITORIS DE PADSSACRO IN s

tiviqi, portent geti l senis penatibus,& iis simulachris inam sim auspiciis, ac bene speratis rebus, enumero istarent, illi' nter sacra abutν. rentur Sed mitissindulginst benignus & clemens Rex omni pietate,ac humanitate insigni strem omniu orbisq; omtat moderator,architectus, dc summus ille parens deus ι fulgentissi/mu sydussuim splendorem resplendidissimu ,in odoristi alimoni ec mortalium leuamen, suauissimul auxilium, ac praesidium nobis Ultro operuit,ita& cot onauit. Nam prisca illa gentilitas,Saturnii

lade Cremmi Iunonem,uario supplicationis au iacircinionis genere. posthabitis rationibus omnibus,summo studio coluit,quibus preciosa puluinaria, templa, linos,delubra,stat scp.ingentes constituit elaboratissimas. Quos sane diuos simulatos inqua nihil sensus habuisse: luce Phoebea est limpidius clariusi,& si humanis sensibus mini me perspici queant, quandoquidem uniueriam perspicaci stim atq; excogitationem humanam admodum excellere uideantur scies auteintegerrimelquae nobis tropheum ipsum,meritumalac accumulatissmam operam enauemus oporret Etsi primaeuo illo aevo reges ipsi:

qui orbi imirerauerant ob inale fastigium a suis ut de coli taria sere . Inde illis instituta templa, inde defunctos uultus Πr in Ira detinendos expressa simulachra hosti, implando. die istis sphinosi peragendolhonore'; mortalibus hi reben oco hebi andoe proinde posteris Acraeaesit

5쪽

LIBER

med inuone emplacri conati suere huius orbis quem esimus retulcompaginem distinctis ac compactis ci cntorum esse stibus,tacilio autore, praescntem omnibus animam adfuisset quae secundu genus Mordines uitam praeberet dc motumttransgressibiloe fingeret metas i de 'bilitatem assignarettae usum, re hanc mortalium uitam , rerum m .hanc rerum citentiam,animal mundi,philosopha iurantes coelestia corpora, Solem/Lunamita stet ias, ipsum* firmamentum huiusce animae uirtute moucti &resi, ecaequora,&rellurem,aetheraq; huius semine efficiati . Qui si ipsum Mdominu opificem,motorem ,uiuificatorem, alumnumq; cregidcrint

omniusquae sub ipso suntlcouenientem haberent ad fide recessum et Sed cum tantae rei maiestas mortalibus abscondita esseti nequiuit humani fastus ingenii secretis interesse coelestibus id scandare ad super essentialis naturae celsitudinem. Etsi picti resperentii uerus tactrerum omniumq; gubernator,actor dc opisex deus ille summus inrcipere haud ualucre quae cssct uerae deitatis uel quae unitas , uel quae personarum proprietas Diuinus ille a ,stolus Paulus,diuinae sapientis uas splendidissimul in in aethereas coelestes,diuinas'; sedes educeretur unde mortalium mentibus coelestis amor inqua accenditur 'Solcm in illum consenim conspexit cuius splendorem quispia susipiscere quiuiti quam per eius incensis flammas amore quodam diuino accenditurasolus inqua huiusce flammς prorsus inflammatur,illuce scit radiis eius omnia illustrantibus 1 inconcutiam ucramqi ac assi duam adhibct praebcti fidcm ,& in eiusdcm spicndore calorem beni gnissime ardentissimci compacta omnianc cuncta Bucnte,spem omnem solidissimam collocat, siquidem nihil cst prorsus animo ueloci us nulla est cclcritas quae cum animi celcritate contendcre possit uis permanet incorruptus suil similis noeesse est ut penciret aethcratae diuidat illa regnata quibus,illa inqua diuina ec Christiana religiot ataligantibus oculis,caliginem tenebrosamq; uertiginem expulit ut cum, diuina illa religione conspicerentur . Siquidcm, ut Ciceronis est sententia nulla gens tam fera,nemo hominu tam immanis, ius mentem non imbuerit deorum opinio . Multi equitim de diis praua

sensere,id enim uitioso more cffici soleti ncs tamen esse uim,ec na turam diuinam arbitranturidivino apostolo autumante I nec uc ro id

nollam liii aut sensus efficit,r institutis opimo es obr

6쪽

. PRIMUS.

malamon Ie bm,ut Plato & Cicero disseruere . Omni inquam In re mortaliu onsensu naturae istitutio extimanda est quaeue celsior pulachriori in hominu gencrcinaturam eos qui se ortos ad tutandos iuuandosiconscruandost homines arbitrantur . Abicre ins ad aethereucoelos et regnum diuina': scdcs,qui diuinis paruere institutis i quinusti abissent nisi cu inrer mortales essent unde iter sibi muniuissent. Nempe nemo unu sine magna immortalitatis spe se ultro ad necemo mum ingentis animi sit mentem a sensibus auocaret & consuctudinem:cogitationcm adducerelaeternis huius diuini radiilquidam ita bicsi septit: horumq; mentes caliginosa nube circumsuis: sed in Q. praema illam lucem cogitationem oc assectum pro arbitrio resccten i lita inqua rcsiliunt ut ab eos exordio inde prosiliere tacu queant aliquando lucem illam perenne conicmplare 'optime diliyndo re fluere,procul dubio absq; medio effluxcrut . Hinc inqua ipso incensol uinine,luminum lumina conspicimus1 dc in luminibus singula uera clarissimc intuemur: proinde ac siquis in sole radios omnes inde ma natares in radiis aut colores singulos 1 qui inde creantur I inspiceret.

Nam deus ipse summus qui intelligitur a nobis i alio modo intelligi potcst ut Ciccroni ex Platonis sententia placuit nisi mens soluta quo

dam dc libora scilragationclab omni concreat: one mortali, Hinc M nophon,in Socrate,cum pene inquit, In manu poculum illud tene, ret .m disic ruitIut non ad mortem rendi uerum in coelum ascendere uidereturlduplices la uias ccnssebat de cursus anilinas corpore excedentium . Nam qui se humanis flagitiis & se totis libidinibus dedissent uel in Minuiolandasseaudes inexpiabiles concep:ssent liis demum quodam intcresic seclusum a consilio dcorum . Qui autem se integros castosq; seruauissimis quibus suissct minima cu corporibus contagio, sesel semper ab his reuocassent essenti in corporibus humanis uita imitati deosy/his ad illos,a quibus Alsent prosecti reditu facile patere. Sie diuini illi apostoli martyresqVita e uita abicret ut ea moticndi natos se esse gauderent. Nempe duas moderator summus opifexq; deus rationales: spirituale': animas condidit coelestim, terrestremq; idcouanq; a libcti arbitrii potestate insignivit I ae nobilitauit, ut sponte

ultrom summi des diuinael eius maiestati perenniter in dilectione insisteret.Sed anglicus ille spiritus ab amore sumi pennisi boni excodes in se Um co lapsusistat parricidia pactusIauno in assa poenalc

7쪽

LIBER

impietatis suae aeternitatem experta: proinde Inuidia contra mortale ipsum inardescens: ne coelestes illas beatitudincs nanciscereturi possi dercti ipsum ad facinora perpetranda concitauit: cumq: suae calamitatis consertem peragens: quasi poenarii secium cum alciuit: uci ut Alchumo uiro disertissimo placuit: ut iniuriam summo opifici inge reretur: si mortalis ipse ad ipsius imaginem canditus: amis o suae di/gnitatis nomine: in Tartarcu Baratrum suae su cretur impictatis: quod pius inqua ille moderator: re conditor haud passust miseratus hoministreserinare cum exoptans: ad pristinam dignitalcm nobilitatemqu misi unicum filium suum mortalcm subseιpere: ut idcm qui

deus crattex dco essct homo ex homine etiam immortalis aliquando: P pronosecret ac calicret: ut morti obnoxius cslci l morit potuis ci .

Absumpsit inqua dei filius ex hominum imbecillitate: unde sua ii mortalitate firmantq; immobili ortalis incndc sermoncm ipsius hominis olim uictorem magis perfugaret . Iustitia magis ' sua illa ma/icstare oslcnderet utrunq;: N perennem aequitatis suae lucticiam :&Probitatis aeternae sua pictaiciani ac mansuctudincm: iustitiam in an scio sui ipsius hostis: atq; hominis mortali ucro ab codem prodito miserationem: qucm fratuito magnae pictatis suae muncre redimere maluit i atqr uoluit . Si alligem si ex prisci et philosophi : Dr Plaronicus Marsi ius disscruit: cos diuinae relligionis non omnino cxpores I in quiens: Siquis opificum ingens as ctum mirum prae oculis habeat: quod N ratione ualde mirabili: N arte admodum mani sesta constrisectum:ati compactum sit ac moueatur: ac praetcrea spectantium usui ad uotum sit prorsus accomodatum: ncq; tamen ille animo aducriat: aliquando opificium huius cmodi summa quadam potcntia: ratione peractum fuisscjatq; moucri: non c rationis oculis captum Sc puta inmus: aut si sorte quavis animo aduertat intcrdum: nuna tamen rimcatlumcreturRolat: tanti tam pulchri tam comodi opcris architoctum . An non iacccsse cst illum: cum apud spectatores alios: tum pencs a lutcctos: ipsum hac dccausa extremo quodam odio dignum cxistimari . Sola inquiens ex omnibus hominum artibus: facultati/bus' pia semp philosephia omni studio prouidet: ne uel in caecitatera misera corruamus: uci ta graue oditi subcamus.Nultu enim inqua

aliud ueri philosophatis osticiu est: q singulas tu paritu univrcsas ro nos ta causas cxcogitariasimp atq; docere deinde in his reru rati ta

8쪽

PRIMVS

dc causis assignandis: ad sum a deniq; omniu ratione:causamq; ascen dere rectorea cancros ad superna pro uiribus secu ducere:ac du quanta sapientia regas orbis omnis ostcndit: simul eg quata humani generis comoditate ducat caeteris prouidentiae rationibus satis liquide manifestat . Sed diuus Ceciliust inanes philosophantius re quasi deliras

opinioncs deridct: na ut conspiciamus inquiens: An stre dc apud singulos ucritas: Melicerta dc Leucothoe praecip/tans in maria: dc sui postmodii maris numina. Castor ec Pollux alterni moriunt lut uiuat. Aestillapius ut in deu surgat fulminatur . Herculcs ut homine exuat meis ignibus concrematur . Apollo Admeti pecus pauit . Laonii donti Neptunus muros instituit: nec operis mercedcm inscelix strisector accFit . Antrum Iouis in Creta conspicitur: de sepulchrum eius ostenditur: dc ab eo Saturnu esse sugatum in Latium: quod de Iatobra eius nomen ac pit . Hic litteras inprimerethic signare num finItalia primus instituit: unde Saturni aerariu uocitatur. Nam dc rusticitatis hic cultor fuit: inde serens falcem depingitur: hunc fugatu hospitio Ianus excFit: dc cuius nomine Ianiculum nuncupatur :&mcnsis Ianuarius institutus est: ipse bifions exprimitur: st, in medici constitutus: annii incipientem pariter dil recedente spectare uideas

Nam Plato philosopho* facile princeps etia selestos si electos coluit euenerationcq habuit: ipserui nomina mortales edocuit . Hesiodus innumeros deos esse diuiniit . Sociares ureo demonas coluisse perhibet: quos modo geniostmodo coelestestaut heroum animas:atq; alios subinde fingentes mortalium mentibus diuersos errorcs infuderint: homines ipses a des ucri cultu auerterint: eosyut deos, summa relligione colerent:ac nuncuparent . Hinc peractu es flut maior deos nu/meruslq hotuinii esse cc crit. Nam Mauri cilio autoretreges suos ictant: nec ullo uclameto hoc nome obtexut: inde per Πntes dil puincias singulas uaria relligio mutabat: du no deus unus ab omni colebatur: sed de .ppria cuiq; morum suos cultura seruabatur . Hoc

ita esse Alexadcr magnus insigni uolumine ad matre sua scribae met' suae potestatis proditu sta a piis hominita a sacerdote secretii: cu malos regu memoria seruata sit: inde colendi: sacrificiadii ritus inoleverit si aliq5 dii nati sunt cur no hodie nascus nisi sorte Iuppiter insonuit ut part9 i Iunone desecit Hos de pocis demonas norutata Socratis instruiti se ad demonis arbitriu regi Dicabacmagis inde e ad pes

9쪽

LIBER

esosacpIudicra uox tamen precipuus & Socrates forma ueti des ne gal eonspici posse/ dc angelos ueros eius sedi dicit assistere: in quo de

Plato aliquando pari ratione assentiticum de his uaria amplexus fuerit. Nam unu deum asseverans scaeteros dcmonas uel angclos cd euit asseruitq; . Hine uariae philosophos sentcntiae effluxere innumeras opiniones de diis quis esse abiectus omnibus publicis: atq; priua tis actionibus inuestigando ueritatis gratia disciplinae contulcrunt. Deniq; N ipsi prisci extimauere aurea illa secula confictato quin dam Saturno scelicia quid rursus Saturnum apud mortalo ueterest quidue Iouem ut in silius Platonicus alii academici animam linsam in tres distinxere uires intelligendi uideliret S irascendi at concupiscendi . Primam partiuntur in duas: scilicet in menrem dc con templation tuet actioni precipue debitam mentem quidem coni

Hatriccmi nomina Saturni indicant mentem actionibus obumbrata nominant Iouem drinde animii uel iracundiami duriorem esse Marat lues uoluptate molliorem esse Venerem arbitrantur.Pr crea subprimo duce auream uitam,perlucidam,perenncmq; existimant alto ram quippe argenteamlaurum insequitur ec actio contemplationem quasi pedisequam eam subsequii uenerarim dcccat. Rrream alteram

saeuissimam cruentamfarinorum lavi iam ac inclementiamtuitam de

e reliqua plumbeam . Siquidem libido ait uoluptas instar plum mollior est dc quasi pongere quodam ad inseriora decliuior . Sie Alchimistas illos toties fallit opinio dc fortuna fiustraturi quoties in

seriora tractalla in aurum constare moliuntur: tantum his qui concopiscentiam iracundiami actioncmi contemplationi pro uiribus sublagunti res ipse assidue quamuis inspcrata succedit ad uotum adeo ut pro metallis ipsis aurumlid est,pro uilissimis praeciosissima dc pro caducis perennia ac aeterna nanciscanturi ait reportent. Asserunt de

niqi in ibi musis ipsis id est, coelestibus numinibus ac ratibus diuini. homines conciti ad corum imitationcm poeticos modos innumerosi meditantur: idq; Plato, cum de spherarum coelestium uolubilitate edicereti singulas,inquit/ Syrenas singulis ordinibus insidere ostem densis crarum motu,ut Platonicus quispiam disseruit cantum nominibus exhibe Na Syrena deo canens recte exprimis: sic & prisci illi theologis nouem musastino spheras musicos cantus ec una maxima'uae ex omnibus colicie harmonia esse uoluere, Hac igie ratione

10쪽

PRIMVS

poesis a diuino suroreisuror a musis, Musis uero a Ioue proficisci es tinxere. Nam mundi totius ani mu sis numcro achademici ipsi nuncupant: Poetaei qui coelum ac terras campost liqvcntcs lucentemq; globum tune Titaniam astra,intus alititotosep infusa per artus:Mens

agitat molem dc magno se corpore miscet Ex quo effici cssngunt,au tumanti, ut a Iouc totius mundi spiritu ac mentetquoniam coelestes mouet sphcras,atq; regit,ut fabulantur. Earundcm qu p cantus mascis quas musas nuncupant ociantur. Hinc edixere a Ioue principiumula/Iouis omnia plena quoniam dc ubiq; ille animus'ucm Iouem nuncupantiuigre atq; implet omnia: dc lum,quasi cytharam quandamlut ille Pythagoricus Alexandcr Milesius, inquit,exagitans ccae testem ciscit harmonia. Et uates ille Orphcus,Iuppiter inquit, Rex ec princcps omnici abscondens lucem rursus cinis tire almo corde operans cogitat Sed Christiana illa diuina inqua religio quae pie,iuste,

Persacrat a succismaximam optimarui rerum indaῖatrix quae nec alium quempiam mortalium coelestiumq; spirituum dcum cc gnoscit ac uencratur . Sta deum ipsum opt.max ac immortalcm,omniu au torem,principium ac parentem orbis omnis opificem atq; architactu adorat, atq; colit: ipsum inqua dcum uerum opificem , qucm assin

stis iisdemonum ducimur, Quid inqua turpius magis ire pudendum

esse potest sil nugas terere e fronte ueritatis omisso fabularum riuu les sinari cum praesertim ita natura comparatum constativi nullus

suavior animo cibus sitia vcri cognitio Nam poetae ipsi,ucterest philosophitnugas scetauerclignoscendum inqua illisi qui no ueritatis agnitione habuerc. Sed qui inuestigandae ueritatis initia naeti: filissent: ut Pindarus inquit, Sese illis saepius osserentem facile deprehendere possendeo in obscuris uersati sunt tenebris ut pro ueritate magis atq;

magis fingcndi fabulas materiam praebucrint, Sic dc ipsi philosophi

cum sapientiae laudcm adepti sinit eo φ pleno gressu ueritatem scqui Didercturi nihil eos pro sto ut censeo tam deuios egi quae ueri suminmiqi dei ignoratio ex quo haud dubie tot fabulam deliramenta ema nam nutunc potissime cum mortaliu simplicitas utilis esset. Etenim hi uctcres qui scripsere de mudi fabrica exordiol rem t de caeli motu ac deolphilosephica quadam indagationetac ratione innumeram deorum multitusnem reddiderunt; demus ipsum immortalem quem