Dissertatio historico-medica de saluberrimo Nuceriae in Umbria erumpenti latice. Accedunt complures practico-medicae observationes auctore Florido de Plumbis ..

31쪽

ra Dissertatio Hi ris modis concinnatum, Tractata edidit; Ii porro, emeria Oue si qui sunt, Authores varie argumentum istud

pertractantes , etsi in unum omnes colliment ,

uod nimirum Nuceriano Latici validam afferantacultatem tum in morbis oppugnandis nimia acidorum copia productis , tum in obtundendo virus acumine, sive per halitum, sive per ictum Viperae, Busonis, & similium iniecti, vix tamen quotquovsunt verbum faciunt de primaeva hujus Aquae inve tione. Ea propter, Paucis quae a memoratis A thoribus libare licuit , veluti praelucenti face uti coacti sumus, ut inolitam incolarum, vel Rustic rum grandioris aetatis, in quibus simplex ut plurimum hospitatur veritas , tr8ditionem explor

remus, di quidquid ipsi ea de re a suis Majoribus aeceperint, & ipsi acciperemus, sicque scriptorum authoritatem cum incolarum traditione veritatis capessendae studio, consuluimus.

Re iraque , ex sententia consecta , brutis Animantibus Aquae nostrae virtutem primo in notuisse , ac plurimum profuisse invenimus ;Quoties enim vel Canes, vel alia prope Nucerianum Fontem incolentia Animalia , veneficorum Reptilium morsu sese vulnerata sentiebant , in proxime fluentem Rivulum mira celeritate accumrentes , non modo illius Aquae potationi largius indulgebant, verum & projecto in aquas corpore , confixum membrum eatenus effundebant ,

quoad activitate virus subacta , e fonte absque ullo penitus detrimento emergerent . Sedulo id ruries, rem dumtaxat demirati observarunt Ruisiet , donec eorum unus viperino dente moribsere

32쪽

ID LMire meeriam i i 3 sere Iauesatum, ac jam enormiter tum actum brachium Nucerino fonte immersit, mediocri etiam addita Aquae potatione. Μirum i Aliquanto post lividus sensim evanescit tumor, suusque denique brachio redditur, & status , & color. Porro evulgata , prout facile sibi quisque suas vir , Aquae virtute, hujusce curationis fama be vi finitimorum etiam Populorum aures Implevit, tuncque adhuc mirandi Laticis magis aucta gloria , cum plerisque aliis eodem infortunio cor reptis expetitam per aquas opem ad integram usque valetudinem nancisci licuit: Tum vero Aaqua illa vulis Sancta, Virao, Angelica vocitari coepit, qua hodiernis Stravigriani degentibus rusticis nullum niagis obvium , ac tutius contra veneficos morsus remedium occurrit. Illud denique haud minori, ut cred; mus, est admiratione dignum , quod nimirum iumenta , quibus , ad transvehendas hic illuc Nucerianas Aquas villici nostri uti solent , etsi nullatenus adaequata, ac proinde impatienti siti aestivis die. bus urgeantur , quos tamen obvios habent , ac trajieiunt , sontem aditura , rivulos , ac Euvio. Ium, nec iummis quidem labiis attingunt, quae postea ubi ad salubrem sontem accesserint , ipsum exhaurire velle videntur, quod quidem sicut certissimum est , ac nostralibus ferme omnibus eXploratum, ita non modo plus aequo cavillosos nonnisi aegre Brutis huius. Aquae inventionem deferentes revincit, verum, & genexatiores saltem illius perfectionis, naturae testimonio, omni praeclu sa exceptione suadet, de quibus ramen fusius agetur. - f. III.

. . V . . a

33쪽

34 . Disserim o Hissoris Medis f. III. Det genericis Aquae Nucerianae doti x, quae eam perfectiomam constituunt .

ETsi nullum aliud, quam mox relatum, pro

praesenti argumento testimonium suppeteret, prolatio inconcussae starent Latici Nuceriano geoneraliores saltem perfectiones , & dotes animalium instinctu, hoc est ipsius naturae vocibus aia. sertae . Uerum praetermittendae nullatenus hic nobis sunt nonnullae obviam venientes physicae rationes . Primo quidem generatim aquarum perfecti . nem maxime ab ipsa leaturigine, quae ad orientes aestivi solis radios vergat, rureo optimo colligunt Medici Maximὶ veris , inquit apposthi ippocrates a lauda re eas aquas, oportet , qua-vum suxiones ad solis exortus , praesertim ad Uia vos erumpant . Ea autem praerogativa gaudere

Nucerianum sontem perspicuum omnina est, Msuperius observare licuit .. Secundo r Prae omnibus agnis, i scite ait E mulletus b fau berrima vi ea , quae effluit ex fontibus. ex sua orrgine inter Iapides, re saxa , quoin niam in talibus Aria est purissima , σ nullis pamticulis, beterogeneis , re inimicis referta , sordibus. ηe terrestribus inquinata .. Haeccine porro adamus. im Nuceriano, fonti congruere quis ibit inficias Quin adhuc aquae ninrae puritatem, & limpiditatem apprime confirmat facilis ejus turbatio

34쪽

m Latis Nueeriano. eum scilicet corpus aliquod heterogeneum cum ipsa intermiscetur, tunc enim a nativa eXcidere

perspicuitate observatur: Salubris es ea, pergit eo loci Elmullerus mox citatus quae clara es ,

o pura, quia intermixta perspicurtatem non pama turbanr, quo enim curior , eo est purior , , purior , eo salubrior Tertio ; Aquam nostram ex particulis moIli bus, ac tenuioribus constare certum est , idque non unico evincitur effectu, tum. scilicet , quod humanae cutis superficies ab hujus laticis effusio ne mirum in modum mollis, ac veluti. unctu

sa reddatur; tum ex eo, quod aqua ipsa ad quase cumque recipiendas sive calorix , sivet frigoris impressiones, facilis omnino fit, & accommoda , i ut vel calorem , vel frigus incredibili facilitate, exuat; & inde est , ut etiam adnotavit Hip- pocrates, quod hujuscemodi aquae levissimaeia i te debeat , & reipia siς nostra se habet , noni quidem levitate ponderis , prout imperitum Vul gus existimat, sed ex eo, quod excedenti etiam copia epota , in hypocondriis ob suam subtilixa... tem minus moretur, ac pomS, meatus , praeser . . tim urinarios, caeterosque quantumvise iteS.co

poris anfractus facile subeat, ac proinde per universam fluidorum quorumcumque massam. leVis i ter, tametsi mira celeritate, diffundatur

Itaque cum laudabilis scaturiga, compactas . xei cribri durities, ae exiliores ipsius Aquae m - , leculae ea praecipv sint attributa , quae persectam cujuslibet Aquae indolem retegunt, concludendum'

est , perfectissimam omnino esse Nucerianam . Aquam

35쪽

λ Dissertario insoris Messiea uam praefatis dotibus a Naturae Authore ,

quam largissime auctam : Peculiaris autem Aqua Nucerianae incorruptibilis dos est diutina ejus , ae sem perpetua incorruptibilitas, non modo ob incredibilem suarum partium exilitatem, verum M ob plurimas in ea hospitantes beZoarticas particulas, ut suo loco videbimus, quarum ope aqua nostra ad infinitas propemodum annorum feries incorruptibilis perseverat, proindeque tametsi in longinquas Regiones transvena, sua tamen nublatenus exuituri facultate, prout etiarni ipse teritur Andreolus Veronensis Phy ficus : Nucerianae Aquae , inquit, ex Agro Romano adductae, exponaxatae inutilis non fiunt, metallicae enim nonsunt, sed terram Samiam potissmum continent. Obieris vatus dumtaxat post plures Annos tenuis suae minerae portio sum in vasorum landis ad instar sae- eis subsita, tum ad Lagenarum parietes ad mo dum sublimationis adam , ex quo certe haud minus, quam ex quadam evaporati Tartari speciς, quo assiilua ignis actione concava lebetum, balneis inservientium superficies obducitur , Aquam nostram minera illa affatim saginatam aperte liquet. Illud quidem cautum esse Emptoribus volumus , quod nimirum Lagenae vitreae . seu chrystallinae

in cera rubra oblignatae esse debeant eo , quo

utuntur, sigillo ad fraudis quascumque amolien. das Aquae Inspectores , juxta Leges a Nuceri. nae Civitatis Rectoribus sancitas ; quin haud modica illius. quantitas ad solemnes senogalliae Nundinas transvehi solita, publieae adhuc lyngrapha testimonio munitur ι

Faveant

36쪽

- De ratiost mereiano. ἔτε caveant adhuc quibus ea mdem Aquam quan ς doque transfundere opus est , ne lagenas , ausi Vasa adhibeant, quae unquam vel vinosii, vel sub-Τ tiliores , vel quoquomodo olentes liquores tetii gerint, alioqui sere h vestigio corrumpitur , t erum amans odorem.

. CAPUT II. .

De minera Aqua Nucerians .

A sty hcorianae historia breviter praelibata,

ac proinde generalioribus adhuc illius perfectionibus expositis, de ejus minera, &consequenter de peculiaribus ipsius dotibus,quq eam

saluberrimam constituunt, differendum ratio non' minus , quam ordo postulat. Igitur ipsius mine- me tum naturam , tum qualitates duobus sequeml tibus paragraphis breviter expendemus η quibusi etiam tertium de quopiam tartaro ex Nucerianai minera resultante, appingendum duximus.' De indore, ac natura Minerae abunde in Nuceriano Larice bospitaritis .

P RRxςr ς , quas possidet caeterarum aquarum communes dotes, peculiaribus quoque , R sibi propriis persectionibus emine e NucerianuS Latex , cui nonnisi ob mineram in suo sinu deli. tescentem quamplurimum facultatam in morbis B

37쪽

oppugnandis obvenus lumenthm. Tanti itaque intererit altiori .indagine MineraN naturam eXPιμ- rare , quanti Aquae Mim di ifacultat obiequx Nonnulli arbitrati sunt, illius aquae mineram esse Terram lemniam cum portione - siparagdi :Ita chm pluribus censet Octavianus Mariani suis pralaudatus . . I i EAlii cum praeclarissimo Georgio BaguV1 pari ter citato aliter sentium: In provincin Umbriae, inquit, ditionis EccIesiasticae celebris est Aqua Nu certae εω - ω - - - M H Urbe Nuceri - nobili flumnio e cureat φηa s. mvnorum mἔ-mum in morbi securandis, o humorrbus acr*bus ad dulcedinem reducendis Fundus Aquae: albo bolo,sve candida Terra conflat, ex qua peculiara urintificio elicitur vorum arAent M , sed magno cum mpensa , .u fide dignε Sacerdotes . oe oculat Testes mihi narra runt. Eam igitur aquo per a genti Mineras excurrere probabilet si binc eximia

Verum uterque , di quotquot cumi pus lentiunt' absque dubio falluntur,tametsi Baglivius propius ad Veritatem accedat . Ex repetitis quippe diltula.etionibus sp rgiricis , ac analyxicis MKpςrimentis incredibili patientia seliciter tentatis, contra Ilios asserere cogimur, nec inibi Terrae lemniae, nec smaragdi, nec parviculae *licujuS metallicye, ne que proinde argenteae port*0ςm Ullam , vel mi. nimam contineri. Quamquam nec . facile inlicias iverim eandidam illam Terram fortasse inuige. stam , rudem , informem quampi δm Rrgenti

- - matri

38쪽

Da Zatice Nuceriam.

l matricem esse, sua tamen , ob nescio quas sortui- tas, ac officientes caulas, maturitate, ac peris ' ctione carentem. Illud ut diximus, tuta asserio mus, Μineram illam quavis. vel minimae meta lica particula expertem esse . Itaque cum Annibale Camilli jam superius la dato, qui revera scopum attigit, concludamus necesse est , genuinam , atque legitimam Aquini nostrae mineram nihil aliud esse , quam Terrami, famiam, a plerisque bolarem dictam, quae colo re est candida , . tactu mollis , leviS , suscosa. , friabilis, & glutinosa, adeo ut linguae vet. labii S. F adhaereat, eaque est, quae inn Cpati . sino connui bio Nucerianum Laticem ipsa affatim redundan- tem ita fricundat , atque salubribus quibusque s facultatibus ditat , ut sine ipsa perfecta quidems ad sitim exting endam, sed ad. morbos depelle dos. impos haberetur . , & esset . Procul hinc igi-ν tur quillares, & imperiti homines , qui amplioriss laticis. nostri famae comparanda: studio. per . a genteam fodinam labi .. ac cum ipsae sommisceria causantur, quod ςerist putidum est commentum: si Illud proptereae firmum , raetumque maneat , ο Aquam nostra nulla pacto , mineralem. esse,st aut nuncupari posse, sed dumtaxat semimineralemili ratione Terram illius . famiae , sive bolaris, quas ad redundantiam usque affluit. ..

39쪽

f. II. De qualitatibus, re attributis moerianae

Terraeo

Elebrem de hacce nostra Nuceriana Terra usque. ab Anno Iubilaei r=os. Tra Statum edidisse Λloysium a Fabra Ferrariensem Philolophum, in Aedademia suae Patriae Medicinae Prosel. sorem magis notum est, quam ut adnotare oporteat. Dissicile dictu est quantum diligentiae, laboris , & industriae in experimentis tentandis, in analysi perficienda, ac demum in singulis quibusque vel minimis ad severiorem trutinam revocandis impenderit vir, ut si quis alius eruditissumus hujuice Terrae qualitates exploraturus . Ea propter ab illius Tractatu vere aureo prosill umnostrum fecisse , eoque Authore in eXperimentis manu nostra iteratis , atque ad votum conclusis, tanquam Dure usos, lubentes fatemur: Dein idecet enim, cordatum, frugique Virum tanquam plagiarium , traduci & insimulari. Quamplurimis igitur experimentis edocti, anserere cogimur primo , Mineram, Terramve nostram ex puriori altatino sale constare, quo me- 1 bbtunduntur , & absorben- Samia differre . quin validioribus adhuc viribus insigniri. Secundo , Terram ipsam principem tenere locum inter crustacea , semimineralia , ac edulcorantia.

vera, & germana Galeni

40쪽

De Latiee Nuceriano . . a IEt verb duo potissimE , prout advertit praeci. tatus Fabrius, in absorbentibus requiruntur, utierfectissima dici queant, & revera lint; alterum cilicet , quod essicaciter agant in primis viis ;alterum, quod facilius in fluidorum massam ferantur , quibuscum subinde solidas partes perva-i dentia , vitiosum quodlibet agens a vitiatis ci a Cum euntibus succis invectum , ae bibulis solidis, inhaerens absorbeant , infringant , educant et sed, ad haec praestanda nonnisi allia lini sales sussiciunt, . ideoque eo perfectiora habentur a thalica reme. dia, quo in ipsis & purior, & uberior alkalini sa-i lis suppetit copia ἱ Nucerianam porro terram uberis l. rima , purissimaque hac esse penu dilatam , aci. proinde crustaceis omnibus nedum Galeni Samiae ἐν antecellere, complura mox aperienda experimen i ta invicte demonstrant, & luculenter probat plus ries laudatus Fabrius. ii Primum igitur experimentum cum aceto acerino rimo , & malorum tum citreorum , tum bina

speciei aureorum, usualium scilicet, &Lusitanos rum succis sic tentatum fuit . Internis quibusque singulorum liquorum unciis vitreis in scyphir s si junctim appositorum, binas Nucerianae terrae nul- , latenus in pulverem solutae drachmas assu simus :nulla ferε interjecta mora exili quopiam , crepi, tantique sibilo, perinde ac viva in aquam injec au calce, ingens tam in superficie, quam in univeri, si liquoris substantia exsuscitatur effervescentia , . quae ad extremam usque terrae solutionem perdurie rare conspicitur. Spectabiles quoque tum tempo

ris fiunt exigui complures subtilioris , ut arbitra-B 3 mur,