Dissertatio historico-medica de saluberrimo Nuceriae in Umbria erumpenti latice. Accedunt complures practico-medicae observationes auctore Florido de Plumbis ..

41쪽

mur , materiet globuli ab illius massa exclusi , ae in liquorum superficiem perniciter abrepti , quorum haud minus, quam ebullitionis ope , aubida, atque copiosa succrescit , ac attollitur spuma, qua tota demum candescit succorum moles :porro post integrum circiter horae quadrantem , cujus dimidiam partem jam praetrivit insignior

lucta , liquores conquiescere, terra in fundis vasorum subsidente , cernuntur. Itaque aceti scypho in primis sedulo , explorato liquor, in cujus superficie , ut diximus , spumosa, ac tenuissima supernatabant bullulae, haud amplius. acetum sed vinum vapidum , ac subadidulum sapiebat , claro , flavoque colore in plumbeum , ac suboficu. rum immutato : subsidens autem , & exsoluta

Terra, & ipsa in superficie , spumosa , cinerea

apparens, terreoque sapore non plane exuta , non modicam aceti austeritatem imbiberat. Quoad caeteros tum citreorum , tum aureorum in a lorum succos longe acrior istorum, quam aceti dum Terra, lucta observata est, qua demum sedata, liquores austeriore ae ido denudati, in su. perficie vel ipsi spumosi aquae colorem & sub cidiusculum , ut caeteri , saporem reserebant ;Terram autem ad Vasis fundum delapsam citreorum acrimoniam plusquam sensibiliter hausisse compertum est . Percolatis iterum succis unica denuo affusa Terrae drachma, post levem pugnam ad octavam brevioris horae partem perductam omni penitu, ae iditate exuti , ac aqueum ferme resipientes saporem liquores ipsi inventi sunt. Nuceriana Terra cum prasatis liquoribus sie

42쪽

α Lahise Nuceriano. entata , eam conferre opus fuit eum caeteris ab

halinis medicaminibus, ut inde notum fieret cui-Τ nam praestantior adscribenda foret edulcorandi facultas ; Porro postquam athalica quaeque magis obvia, Concham nimirum Margaritiseram, Can-erorum oculos praeparatos Terras, vulgo dicta ' tum sigillatam , tum seli ianam , tum siculam . tum melitensem , necnon tam praeparatam , quam limatum cervi cornu V m demum corallia D sin- ' gulis quaeque vasibus eum laudatis liquoribus , de more , tentavimus, margaritifera dumtaxad Con- vha , non absimili , ae Terra nostra , modo ta ' metsi remissius in liquores nonnihil acidi tatis' subtrahendo egit , Τerra autem sigillata , sic ia , ne enon, coeallia, ac cervi cornu vix suas pro . diderunt actiones, sicula , sive Diaboli , ut πο- cant , Terra excepta , qtis tam Tero, quam lan- guide agere visa est . Ea propter ipsa evidentia duce constat , Nucerianam Terram in iis profli-' gandis morbis, qui a consimili aceti , malorum

vitreorum, ac aureorum aciditate promoventur ,

' eificaciotem esse , quam caetera crustacea semimi. ' neralia , ipIamque puriore athalino sale affatim ditatam , pro ndeque validissimum esse . absorbens, i & edulcorans concludamus necesse est.:' verum enimvero, ut magis magisque illius a nobis afferia efficacia, ac mira activitas confirmetur, eam sicuti & caetera crustacea semimineralia , cum. validioribus acidis eum spiritibus nimirum sulphu- ris, vitrioli, Nitri, salisque ammoniaci tentavimus hoe sere modo . Ternis spirituum quorum cumque drachmis, singulis in scyphis sepositis ,

43쪽

: Dissistatis Ufloris Medica Nucerianae Terrae sesquidrachmam injecimus , vvestigio tam violentum spiritus inter, & Terram

dissidium exsuscitatum est, effervescentia tanta , ut permixta cum liquoribus Terra in ingentem spumam vaserum pene oras exeuntem attolleremtur . In ammoniaci tamen spiritu aliter se res habuit , remissior quippe fuit motus, pugna minus acris ; nulla insuper observata fuit separatio, sed eum; Terra , tum ' liquor ad invicem adhaerescentes , spumosam , crassam, ac glutinosam in massam eoaluere . Caeteris eodem modo semiam ineralibus tentatis, margaritisera Concha dumtaxat Nueerianae Terrae , prope similes protulit

effectus. v μ

Sumptis subinde praedictis sigillatim spiritibus,

necnon aceti, ae malorum citreorum, aureorumque succis , hisque singulis tanta Aquae fontis quantitate, adjecta , quanta in summo acida pra gustabatur, Nuceriana postmodum Terra de m re immissa , insignior illico exorta est lucta ad semi quadrantis horae spatium protracta , & liquores omni penitus colore, ae iacidorum austeritate earuerunt , subii dens autem , I rra gratissimam dumtaxat aciditatem , sicuti & supernatans pristia

num tuebantur colorem.

Haud absimii modo semimineralibus excussis, di exploratis , Cytheriaca solummodo Concha perinfectissima in spiritu vitrioli, i tametsi in reliquis spiritibus remissus egerit ex aequo cum Terra

nostra stadium obtinuit , Cancrorum vero oculi in vitrioli spiritu minorem Nucerina Terra , RQ margaritifera testa efficaciam prodiderunt in ea teris

44쪽

De Loire Nuceriano. Σ3ς teris autem liquoribus sere parem, dum semimbi neralia caetera prope nihil effecerunt. ν . Hisce tentatis experimentis non dissimulami dum in unica supererat evacuanda, sane non cono temnenda quaestio , quae in eo praecise sta erat .an scilicet, isthaec Terra ad medicae artis normam propinata inserret, necne in Uetriculum subsidentiam, saltem quoad magis terreas, crassioresque moleculas . Verum haec difficultas penitus elim, natur practica hacce, & evidenti demonstratio

Nonnullis ad plures horas jejunio afflictis anima.: libus, Agnis nimirum, Cuniculis, Catulisque t

Hentibus, praefata omnia crustacea singula sing s lis fuere propinata , ac subinde sectis quorum-λ cumque Animalculorum ventriculis Terra Nuc ii riana, ac ipsi assinis Cytheriaca testa dumtaxat,d non modo nullam in Uentriculi tunicis, ac finibus, subsidentiam fecisse, quin ulterius in duodenum , at & jejunum intestina tranfusae inventae sunt. Ex quo id, liquet , Nucerianum crustaceum per lactea Uati scula in universam liquidorum massam effluere, di atque ab ea in solidas adhue partes transferri , i, prout Periti quique experiri poterunt . Cum igitur caeteris quibusque semimineralibus,s, & crustaceis, uti demonstravimus , ingenita sua

di activitate praeemineat Nucerina Terra, quae nul- iii iam in Ventriculi tunicis subsidentiam linquat , ta atque sola semper essicax cum quolibet acido , ii vel austeriore , tentata inveniatur . Ex eaeteriS amic tem crustaceis, pleraque protius inutilia expertae, sal, nonnulla etsi validiora, atque Nucerinae Te

45쪽

Yae assinia , cum diversis tamen acidorum specie bus congredientia , inaequales vires exemerint , concludendum venit cum laudatissimo Fabrio , Nucerianam Terram uti universale edulcorans , ac praestantissimum ablardens semimineralibus cun-εlis, atque crustaceis , ut plurimum adhuc fuco- ει, antecellens , in medicinae usu praeserendam , quippe quae potissima praepolleat facultate in moris bis evertendis a quolibet acido utcunque indu ctis , puta ab acido oleosis, acido- salinis , acido- aqueis , & demum ab acido-amaris , proindeque ab acido pancreatico , amaroque succo epatico in

intestinis simul mixtis , ne plura ι Nullum , quod, sciamus, innotescit acidum, quamvis riagidum , & silvestre , euaus acies , & asperitates

non mulceat, fetundat , absorbeat . Ingentem sapposith ajebat toties laudatus Fabrius hunc inimiteum, iacidum, Terra Nureriana maiori vi , quam caetearat Terrae, o Crussaeea subegit ι quid certius inquisitur de elatissma eius saeuitate pro evertendis morbis a smilibus e ausis promotis ρ summis, enimes absorbens, ae dulciscans , praeter hanc ejus evidentissmam facultatem , uitae qMoque sunt eidem eoneedenda payticulares aspinatae virtutes , e mine, sta sua assumptae , quibus quaeumque crusacea ecarent , Ρr quas tum in massa Ianguinea , tum in ,σ eirea solidas partes morbiseas causas infringe. νο , debellare, ac evenere valet .

f. m.

46쪽

3. III.

De quapiam Tartari specie ex Nucerina

Terra resultanxis .

X Nucerina Terra quaedam ducitur Tartari species , de quo adhuc pr/citatus Aloysius a Fabra Tram tum edidit praelaudato Anno I OO. illumque variis experimentis diligenti anatome exploravit , quae a nobis ad trutinam revocata , leuncta Fabrii animadversionibus consona deprehendimus et Rem autem omnem paulo altius rein petere iuvat . Apud Nucerinum fontem aestivis diebus plures , & quidem praegrandes instructae sunt aeneae Lebetes in quibus dieque , noctuque aqua nostra assiduo servens igne per artes actos subinde Canales ad balnearia labra veluti sua sponte dirigitur. porro Terrae moleculae ipsa in Aqua ubertim hospitantes , assidua ebullitionis , ac evap6rationi ope concussae scinduntur , & attenuantUr , attenuatae autem & scissae , ac proinde subtiliores , ac volatiliores effectae a crassioribus , ac famosiis, uu, adhuc suppetunt particulis irretiuntur ,& implicantur , ex quo accidit, quod ex utril-que diversimode configuratis , sed insimul coneretis moleculis, communis quaedam exurgat Massa , quae Tartari speciem induens , lebeium fundo , ac lateribus adhaerescere cernatur , ita ut tota isthaec materies, uti diximus , sic concreta, subalbida, duriuscula, asperior 3 aliquantulum subacidit in ,

47쪽

as Dissertatis Historie Mediea draues quodammodo exasperans , & fere erystalli

Eata appareat. Hujusce autem Tartari vires, Mfacultates ex mox dicendis experimentis aperiem

Primo quidem observabile est, quod in communem Aquam una cum spiritibus Vitrioli , aut Nitri, horumque similium holce injecto Tartaro non pulverato nullus penitus effectus observatus sit , at ubi in Aquam spiritu Tartari acidula.

iam, Nucerinus Tartarus immissus est, soIuistionem demum cum aliquo crepitu obtinuit. Secundo. In eundem Tartarum exacte pula

ratum praedictis spiritibus affusis, maxima exaestu tio, copiosaque spuma amaram veluti amygdalum redolens exsuscitari , & efferri visa est . Sedaea subinde lucta , liquor aciditatem omni exutus , maxima ex parte in spumosam , crassamque materiem divisus abiit, spumola , innatans, ac vasis parietibus adhaerens , amariusculum , absque ulla aciditate, saporem referebat. Crata autem , imo vasi haerens in duas adhuc partes divisa inspiciebatur, superior ad instar fluidi, ac lactei erystalli lactis candorem retegebat, subamarum reddens saporem et Infima vero , quae in imo vase subsidebat exigua veluti arena candida , rigidior tamen , ac durior , quam antea observata est , c tametsi non tam rigida in vitriolato liquore apparuerit, ac subacidiusculum reserebat

saporem.

Ulterius in Tartarum probe attritum calida Projecta Aqua cum praefatis liquoribus permi , illico ingens spuma maxima cum effervescemtia

48쪽

D. tofise ' uectiano . . in tia excitata est, amarae adhuc amygdalae odorem in emans: Ebullitione autem quam citissime sedata,' per universam liquoris massam sursum , deorsum PercurrenteS observatae sunt albissimae quaepiamst ad instar vessicularum bullulae, liquor autem sub-ῆ acido. amarum sanere inventus est.

' Itidem v Tartarus nullatenus vel leviter eonisii lusus in acetum acerrimum injiciatur , nullah prorsus erit sermentatio , ac dissolutio , quin rugidior, asperior , ac violaceo tinctus colore ap. parebit , si autem sedulo atteratur , maximam ebullitionem, ac tenuissimam spumam ciebit, ac ipse rigidior, & asperior evadet, aceto tamen na- tivum suum colorem , & aciditatem dimitten. i te . Alia etiam experimenta cum aceto feliciteri tentata suerunt, quod semper sua aciditate exutum ν observatum est. . Verum nec hie omitti potest insignis illa , ae: furibunda prorsus exaestuatio a mali citrei succis, Nuterino Tartaro ingestis excitata . Spumosus; quippe liquor brevi lupra vas eminere visus est.. Effervescentia autem remissa succus aqueum colo-- rem induendi, omnino edulcoratus remansit. Hic pariter tenui is mae, lacteique coloris , exilientes bullulae , totam quasi liquoris massam occupam, res apparuere. . .

Denique huicce Tartaro nec deest peculiaris illa, qua gaudet Nucerina Terra, facultas in ven triculi tunicis nullatenus insidendi; eisdem quippe, quibus Terra, tentatus experimentis, nulla ipsius in sectis Cuniculorum , & Catulorum la- - :

49쪽

a: Dispertatio Hi rica Medissctentium ventriculis reperta est subsidentia , a cque adeo ipsR experientia duce , pro certo, ratoque habemus, Nucerianum Tartarum e primis viis per g taxiam in universam fi idorum massam trant meate, prout etiam bene multis, ut italet, congestis rationum momentis demonstrat laudatissmus. Author ; Cum quo igndem ex demonstra. tis deducimus, eumdem Tartarum , exi medicae arria norm propinatum non acida modo quaeque primarum viarum infringςrς, ac absorbere, verum

quod 'idem mirabile 3 in lacteum liquorem

abire,ac in sanguineam massam affluere, proindequei pla Nuceria na Terra fortasse in acidis evertendis. validiorem esse, ut qui praecipue volatiliores ab halinae minerae moleculas coerceat, atque coni.

μ morbis , quibus certissime occurrum tum. Terra, tum Aqua Nuceriaua.

btura , & qualitatibus vel Terrae L vet

Aquae Nucerianae, satis, ni fallimux , era ploratiS. , quibusnam. praecipue morbis utraque occurrant, nunc nobis expendendum i

perest duobus distin iis paragraphis , tertio pro capitis, veluti coronide adjecto , in quo. inqui remus , num solito j icii fundamento nitantur quorumdam scrupuli, o quam nostram nullatenuavcncrea lue affectis conὀsuem, gutumantium .

50쪽

l . . et . . .

I Uam caetera inter crustace semimineralia leta, acidis debell*ndis praestet Nucerina Ter , et ' plerisque propositis experimentis , jam io.

4: . superioribus observare licuit ; At quia alior etiama evertendi morbos novo in dies in hac terr facul 1 sateS experientia retegit, prout apparet exedit it a nobia Necepxa , quae cum Terra ipsa ad ext et ras plagga transmittitur, non abs re nos iacturo .i putamus, si morbos indicabimus, ad quos curandoβ.

Notandum igitur , eam tam efficaci, quμα prompto fuisse adjumento. plerisque Provincit. pestilentiali febri correptis, Itidem mirae esse titili- rari experti. sumus putrida , M maligna flabri lia' borantibus, in quibus passim ipsam laticis ine eici tu propinavimus, sive additis terantibus., deco ctione scilicet Corn0 Cervi , in aquis scurrone d siae, Cardui sancti, Oxalidis, .vulgo acetosae , iacs smilium, sive in bolos redarum cqm hyaciatinais com positione, aut Fracastorii disicordioi, jRMa, ςxigqnki4M quibus in casibus up, plurimqm per a s udores , vel urinas , separatione promovexi O . servavimus et Fqbri autem intermit enti affectist die critico propinandam ςurantes, sudor ςqq, ς cutos animadvertimus, oKeam, absque dubio qyppollet vim Minarticam, ita ut Bezoar Pau runc/m vocitare . nobi arridς t i