장음표시 사용
251쪽
non sormaliter, quia truntque careret terminis, quae est ratio sormalis constitutiva infinitici Nam contra est, quia illiad quod esset mimis alio in nulli i- tadine, vere haberet terminos illius multitudinis siquidem posset ultra illos procedere.
Vtrum quaelibet res naturato habeat suum maximum
CVm ex diois in duabus praecedentibus dispu-tntionibus relinquatur ex una parte continuum esse in infinitum diuisibile in partes minores minores , ex alia vero non posse ein astu insin- tum in magia tudine; oritur dissicultas , an reS naturales continuae siue quantitatiuae habeant certos terminos tum paruitatis tum magnitudmis quos transilire non pollini. Et hic et sensus tituli, iam minimum quod sic dicitur minor illa quantitas sub qua res esse potet sub minori non potest Me contia maximum quod sic appellatur maior illa quantitas sub filia res esse poteli,4 non potest sub mai ri. Hoc posito. Dico primo modlibet vivens habet suum maximum quod sic , seu certum terminum magnitudinis, quem excedere non potest Lillem naturaliter. Probatur invia viventia augentur vi caloris innati conuertentis alimentum in propriam substantiam viventisci ergo ad eum terminum magnitudinis de-ucair possunt iucm transgredi nequeant. Proba
252쪽
rer consequentia innia calor ille naturalis agendo in alimentum, reparatur ab eo ac debilitatur in eblandem deuenit ut plus consumat substantiae ipsius viventis .primigeni radicatis quod continuo depascit tanqliam suum proprium alimentum , eo proportionali pdo quo lumen lampadis consumit oleumo quilin conuertat nutrimenti in substantiam
viventis: ergo tunc vivens peruenit ad terminum
magilitudinis quem excedere non potest sua saltem
Dico secilia ioci Re naturales pur corporeae, seu non viventes non habent suum maximum quod sic, seu terminum magnitudinis quem excedere non possint. Probatur ex discrimine inter viventi non vi uentiari ideo eAim viventia non possunt augeri in infinitum , sed habent certuna terminum ma enitudinis, quia calor naturalis , virtute cuius quantitatem acquirunt, debilitatur 4 tandem ad eun terminunt deuenit ut ulterius nequeat progredi atqui rc purucorporeae non uti rentur per vii tutem aliquam activam, quae conuertendo alia in suam sub se antiam debilitetur ergo poterunt magis nam is crescere. Probatur minotri nam vel aia gemur ut sol in iuxta ositionem aliarum rerum homogeneari , cum quius hac ipso continuantur , sicut aqua assetur per appositionem alterius similis liquori veli: per vir tutem actistam conuersi ira in alteritis in propriana substantiam, ita tum abest ut virtus illa agendo conuertendo aliud deb: litetur, quin potius Aa scire 'cit, ut patet in igne cuius virtus tanto fit a niuior quanto magis augetia : ergo. Confirmatur : nam ut iani innuimus illud est discri en inter vivent at non vicientia, quod illa augentur per intir susceptionem alimenti conuertendo ipsum vi caloris naturalis, haec vero per solam
iuxta positionemri atqui , quantumuis aqua Mignis sint in magna quantitate, potest fieri huiusmodi iuxta positio alterius similis substantiae aquae enim,
253쪽
Quantacunque sit potest semper infundi alia 3 ig. Di similiter apponi combustibile. Dicere autem ignem is quam posse ad tantam deuenire magnitudinem , t non continuaretur in illo casu aqi: praee xistens cum alia sibi de nouo inius de supei addita, nec ignis cum stupa sibi iniecta, incensa, sed quod
seruarent suas entitates diuisasis separatas , si, lumque contiguas, est o innico imaginarium xpiatis dictum quaro enim quae iuxta posita amittunt modo sua indivisibilia extrema continuari incipiunt, tunc vero minime obiiciesri Oxiaelibet forma naturalis requirit certas dispositioizes aut determinata accidentia inter quae ei q:rantitas ergo exigit certam determinatam luantitatem quam excedere nequeat , atque ad CD petit Criunx termi isti: m magnitudinis.
Re pondeo quamlibet formam naturalem exigere certa accidentia acti determinata , seu nita limitata de ficto, cum quo stat ut terminum quemacit habent, excedere possint, nisi ex alio capite re-ydgnet, ut de calore ignis oui in certo gladu est pro-ptactas illius. Vnde concedo quantitatem cuiuslibet rei corporea sempe habere actu terminum magnitudinis, illo tamen carere in potentia, quatenus Cum di quemlibet in particulari excedere potest, ut constat ex dictis. Illa ergo locutio quae est frequens in D. Tuoma , quod nempe quaelibet Dima naturalis exietat certamin determinatam quantitatem , solum si 'niscat non posse habere actu infinitam, sed debere sin iramis limitatam habere. Dico Tam viventia quam non viventia habent suum minimu i quod sic, seu certae s terminos parui iis, natiiraliter loquendo. Probatur ,quia adeo exigua potest esse materia, ut in ea ne tueat naturaliter recipi conseruari sorma siue piire corporea sue viuenc ergo res naturalis siue inanimata siue vivens habet certum ei ininum paruitatis. Probatur antecedens : quia forma
quaelibet exigit recipi in tali materia in qua liosEt
254쪽
exercere suas operationes , clim numquodque sit propter suam operationemri atqui tam exigua potest esse materia , ut in illa nullam possit forma naturalis exercere Operationem , adeo enim minui potes per diuisionem materia cui inest forma ignis v. g. vi in ea non possit amplius actionem calefaciendi exercere et ergo non poterit in ca recipi conseruari connatiu alitervi in statu permanenti,quod
addo, denotem possie ibi esse formam per aliquam breuem ni brutam cin statu viali seu intendentia ad corruptionem. Dices ineinanebit ergo materia sine forma. Respondeo id negando mina licet forma ignis non possit esse in tam exigua materiaci poterit tamen alia quae ipsi succedetri respectu cuius
terminus paraitatis erit minor.
Obiicies metu minimum combustibile, applicetur igni hoc si arguo. Ignis ille prius comburet partem propinquiorem illius combus ibilis quam remotiorem ergo falsum est aliquam quanaitatem ita exiguam assignari posse, ut in minori nequeat esse brina ignis , quandoquidem assignato quolibet quantumuis exiguo combustibili potest in aliquid minus ipso, nempe in partem eius introduci. Respondeo negando antecedensiqui non pomtest comburi aliquid, seu in matellam aliquam in troauci forma ignis, nisi adsint dispositiones neces sariae inter quas est tanta quantitas , sulficiens ut in
ea possit forma illa exercere suas peratione atque adeo assignata tali exigua materia non poterit introduci fornia nisi simul ut totam, idque in instanti terminatiuo calefactionis susscientem calorem ut praeuiam dispositionem introducentis. Dices: C intinuum est diuisibile in insnitum sed aqua . i. est continua , similiter ignis, panis, dic.
ergo quodlibet illorum est diuisibile in infinitum in parte3, subindeque poterit edes is minori minori
Respondeo distinguendo maiorem continuum
mathematice spectatum , ςu sumptWm pro ii ia
255쪽
quantitate continua secundum se, ut abstrabit ab quod sit accidens connaturale compost physici, concedes physice consideratum, prout est proprietas aut accidens connaturale talis compositi m particu- Iaxi i nego ; quia tandem ad eam paruitatena deue nietur in qua remanere nequeat forma substantialis: vnde similiter distinguenda est consequentia inqua alia huiusmodi erunt in infinitum diuisibilia , si naathematicespro ipsa quantitate duntaxat sumantur,
concedo in physice pro ipso composito substante huiusmodi quantitat , aut quod idem est pro ipsa
quantitate ut est proprietas siue disposito naturalis talis compositi nego. Et ob hanc rationem in tam ex uas diuidi it ita loquar puluerisari posset qua titas specierum sicramentalium saltes, vi sub iIlis non remanerent corpus sanguis Christi Domini, qui tandiu duntaxat i illis conseruantur quandiu conseruaretur si ibi adesset substantia panis vini. Aduerte autem quod licet continuum physice sumptum pro ipso scilicet composito naturali ut extenso per quantiintem , non si diuisibile in infinitum in partes per se substantes , sub quibus separatis conseruaretur , benestamen in partes inexistentes seu in toto designabiles quia non tot possunt in eo mgnari , quin plures adhuc designabiles sint , i. diusficit ad rationem continui , ut patet in coelo quod non est diuili bile in partes per se subsistentes, separatas , alias esset corruptibile S tamen in eo rei peritur propria ratio continui, quia scilicet est diuisibile in partes nexissentes minores .minoies in infinitum per solam ipsarum signationem. Vnde datur quidem terminus patuitatis, ut ita dicam sit:bsistens , seu tam exigva quantitas separata ut sub mi uore lemanere non possit sorma rei naturalis , sicut probatum est non tamen inexistens , quia vere sorma naturalis est sub qualibet parte quantitatis minori & minori in Asinitum quandiu es in toto. De Loco in Illa is de coelo agetur.
256쪽
IN SEPTIM Vulib um hysicorum. DISPU T ATIO UNICA,
De conditionibus ad motum requisitis.
D AE ex minantur Iai conditiones ad mouendum requisitae. Prima est distinctio mo-ibilis a mouente. Secunda est indistantia prisorum. De prima sit.
t ruini omne quod mouetur, moueatur ab alio.
SEnsus tituli estistium ita necesse sit mobile seu passiim distingui , ab agentei mouente , ut non possit idem plan mouere seipsum , sed necessario debeat ab alio realite distincto pendere in suo inc-
257쪽
tu, Ratio dubitandi est. Piimo quia uiuentia mouent seipsa, in quo dis ferunt a non viventibus, quae mouentur ab lio , viuere enim est moueri a se pondeas illud discrimen in hoc consistere uod res pure corpore ad inanimata mouetur a principio activo omnino extriseco, ita ut ipla sit principium untaxat passivum
seu receptiuum motu , vivens autem mouetur a
principio activo motus sibi intrinseco , nempe ab anima vi principio quo radicali potentiis ut principiis proximis elieitivis motus vel actionis, Saeorde iuxta Aristotelem, vel a cerebro iuxta Gale, num , tranImittente spiritus vitales aut animales ad facultates motivas vel letistiuas, quibus eliciant suas operationes atque adeo etiam in viventibus mobile aut passum, quod est ipsum totum vivens , distinguetur saltem realiter inadaequate. seu dist nctione includentis cinclusi, amouente quod est tantum pars , aut facultas aliqua interna. Contra est quia
1altem pars illa aut facultas mouebitur a seipsa, non ab aliquo alio , quidem causa in seipsa motum actionem , puta cor motum dilatationis, restitutionis quo tintinuo mouetur similiter se
cultates sensitivae, intellectivae , sitas operationes quae dicuntur immanentes quia recipiuntur & manent in illis , subindeque deni est in is mouens Mino-bue. Secundo quia 'aelibet essentia hane rationem effcientis , subindeque mouentis, resi ectu suariimproprietatum quas in se recipit, atque adeo idem est ibi mouens Motum. Et idem dicendium est de motu glauium leuium , causatur enim emctive ab ipsis, S in eisdem recipitur. Item: qua calida stipsam amoto igne reduci ad pristinam rigiditatem subindeque ei mouens mota respect u eiusdem frigefactionis. Nihilominus. Dico verissimum esse illud axioma Aristoteliciam, quod scit cet omne quod mouetur , mouetur ab alio realiter disincto. Ex xio, iuncto alio principio,
258쪽
quod nempe in molientibus per se subord;natis non possit dari processus in infinitum , demonstrat Philosophus libro sequenti dari num primum motCrem immobilem , qui est Deus Optimus Maximus. Vnde qui negant illud axioma , vel in dubium reuoc nt.
non parum fauent Atheis qui ex motu horum inse-xibrum non poterunt efficaciter deduci ad confiten, dum unum primum motorem. Probatur concluso ratione generali , quae Procedit de omni mouenteis moto quacunque laticiem mutatione siue corporeain physica , siue metaphysica spirituali in uia impossibile est idem esse simul in actu, in potentia respectu eiusdem , id est, prae- habere illud actu, praehabere illud sola aptitudine aut potentiari atqui mouens est in actu respectu illius ad quod mobile vel passum est solum in potentia ergo impc sibile est idem omnino esse a parte rei mouens mobile respectu eiusdem subindeque
omne quod mouetur , mouetur ab alio Probatur minor mouens seu agens qua tale est in actu respectu essὸctus, nihil enim agit nisi inquantum est in actu, ut habet commune proloquium , id est inquantiam actu praehabet id quod efIscit, mobile vero seu subiectum receptiuum inquantum tale est in potentia ad recipiendum in se flectum illum aut terminum ab agente produccindunt ergo Otiens quatales lin actu respectu illius ad quod mobile ei
solum in potentia. Respondebis hoc argumentum solum probar non posse idem es in actu formali , siani in potentia respectu eiusdem puta liabere calorem fornialem, di sinuli senael esse in potentia ad ipsum , iaci autem conuincero quod idem non possit se in actu dumtaxat iituali respectu alicuitis quod solum viserualiter c tinet imul in potentia ad illud idem formaliter recipiendum' atque adeo non ostendie quod idem non possit esse movens mobile respectu eiusdem , seu quod non possit moueri a seipsis. Qubd autem res ita habeat videtur omnino ei tum Tom. IL M
259쪽
nam vinum E G. piperi alia huiusmodi quae sunt virtualiter calida , dicuntur esse in actu virtuali resepe tu caloris quem possunt essicere in stomacho v. g. Min potentia ad eundem formaliter in seipsis recipiendum, similiter potentiae animae secundum se sunt in actu virtuali . respectu operationum inpotentia formali ad eas recipiendas Sed contra quia id quod est in actu virtuali persecto respectu alicuius , seu quod virtualiter auteminenter illud continet, persectiori modo praehabet illud , quam si esset in actu forma' ; nam habere larem formalem , E. . est habere ipsum cum limitatione habere autem virtualem vel eminentialem est co; itinere ipsum ratione alicuius formae persectioris , quae non est sormaliter calor , sed aliqua alia persectio calorem virtualiter aut eminenter contisnens , ut lux Solis quaelibinde persectio non est limitata ad unam rationem : ergo sicut non potest idem simul esse in potentiai in actu brmali respectu eiusdem, tam a fortiori nec in actu virtuali runde cum ea , quorum fit mentio in responsione,sint in potentia respectu illorum actuum formaliter, essicaciter conuincit ratio nostra quod non sint secundum se praecise spectata in actu virtuali persecto saltem Momnino completo in actu secundo, atque adeo quod debeant constitui talia , seu in rationem mouentium actu per aliquid superadditum, aliunde adueniens, atque ita non erit idem mouens in actu secundo constitutumis mobile. Vnde ex hoc principio insertur necessitas influxus praeui recepti in Ct:issa secunda ut per illum constituatur in ratione
molaentis actualisci atque adeo conuincitur dari pri- Ianum Oupias , cum nequeat dari processus in infinitum. Praeter huiusmodi autem influxum ad constituendas e fas aut potentias in ratione actu moventium generaliter necessarium, adhuc in exemplis adductis de vinoi pipere requiritur aliquid aliud
nempe ubd excitentur a calore naturali, ut actu moveant Qui causent calorqm quem virtualiter dis
260쪽
tuntur continere. Ex quibus omnibus constat mouenactu mobile distingui realiter, saltem adaequale quatenus mouens actu constituitur tale per aliquid supeiadditum. Sed haec omnia magis adhuc de lai buntur respondendo ad rationes dubitandi: Probatur vero secundo conclusi, impcossibile est unum riden pendere realiter a seipsoci atqui mobile seu passum realiter pendet amouente se agente :ergo non est idem mouens .mobile. Probatur minor quod recipit aliquid reale ab alio , realiter Pendet ab eo quantum ad illiud Ioquendo saltem in rebus creatis atquiSassum recipit motum aut esse- .ctum ab agenti ergo realiter pendet subindeque distinguitur ab illo , vel adaequate , sicut proiectum a proiiciente, Momnis causa secunda vel potentia a causa praemouenc vel saltem inadaequales distidi ctione inchidentis Mincius, sicut vivens a potentia
aut principio interno mouente, aut ipsemet facultas ut mota seu ut recipiens suam operationem tanquam
subiectum quo subiectum enim ouod est totum seipsa ut eliciente. Vnde.
Ad primam rationem dubitandi bene respondetur ibidem Ad replicam patet ex iam dictis huiusmodi
potent as aut principia non moueri a seipsis absque vlla distinctione mouentisi mobilis, mouent enim seu agunt ut constituta in actu secundo per aliquod superadditum , mouentur vero recipiunt secundum suas entitates praeterquam quod loquendo de corde, motus ille dilatationis oestrictionis , seu quod idem est, potentia continuo, necessario huiusmodi
motum eliciens inest ei a generante.
Ad secundum respondeo negando idem esse mouens mobile in illis exemplis essentia tum est quidem id quod recipit proprietates, sed agens luod
propria actione illas producit est solum generans. Similiter dico de motu grauium, leuium , ac de recuperatione frigiditatis in aqua causia enim horum omnium est ea quae produxit res illas quibus huius modi proprietates, motus Paut accidentia debentur;