장음표시 사용
381쪽
voces, ita leges promissaque perfractum iri, Objicien- 103. tium, Regem haud quaquam IatEre passae sunt, quantum unusquisque ab eo proposito abhorreret. Ne . sibi licere, falsa opinio in vulgus manaret, clam equitem Hale ' ρ- rκ .sium, qui publico simul quopiam honestabatur munere , colebatque simul Romana Sacra , ea lege ad tribunos capitales deferri jubet, quae nonnisi jurejurando assertis Anglicanis placitis adire magistratus vetat, ut cum se ille supremo Regis imperio solutum ea lege diceret, an solvi licuisset, judicio dirimeretur omnium sententiis obtinuit causama, acerbis contentionibus agitatam 3 assertaque Regis facultas remittendi cui vellet legum poenas. Quod judicium non ita multo post confirmatum a Duo decemVirum , obscurii interprete juris, Collegio utpote more Majorum perpetuisque exemplis com- mendatum, Regi, ut hac sua potestate liberalius ute- Esse potestataretur, ademit curam . Aliquos proinde secum reli- ooce ut tur .gione conjunctos in senatum adlegit , magistratu militiaeque muneribus decoravit, eo tamen delectu , ut non pietatis,sed reipublicae habita fuisse ratio videretur . Id primo sermones dedit; mox privatis querimoniis , publicis demum concionibus, quae pro re
sacra ad populum habebantur, exagitatum . Rex, uise rumor bene licentia, ut fit, impunita excresceret, in turbasque tandem e deret, adjecit animum ad eam com- cientibus.
primendam, jussis praecipue rerum Anglicanae sectae . Ite ., , sacrarum moderatoribus ab turbulentis concionibus mure 1 F. temperare. Iis quippe ordinis auctoritas faciebat s- Tom. I. A a a dem
382쪽
1 68 1. dem, pietatis color audaciam , iram ex adversa res, gione damni metus. Lex erat severe interdicens, iisdem concionibus contumeliosas seditiosasque voti ces interserere . Ex ea Judices dedit, qui de tumultu in Pontifices, minoresque Ministros inquirerent ;turbandi autem clamitandique immoderatos detinerent inflictis poenis. Et inflixere quidem ; sed praeter caeteros omnium oculos in se convenit Londini An- pro plures tistes , suo munere prohibitus obeundo, quod cuidam h : -' itaὸ Londinensi Parocho atrociter concionanti plus aequo Antistes. indulsisset, dedissetque animos concitanti insanis sermonibus plebem. Haec fuere turbarum semina, quae non ita multo post in ingentes aerumnas eruperunt. Fama est, media consilia Regem perdidisse, quae plerumque neque amicos fovent, neque inimicos Oin primunt . Creditum: si tacitus , priusquam quid-plam novaret, se corroborasset; sibi adeo cives te ritu uerit. perantia conciliaturum, ut nemo eius non obsequi voluntati ausus fuisset ; vel si victoris in morem suae religionis alumnis legiones, senatum, magistratus
implesset, fraenos reluctantibus, ne se commoVerent, impositurum . Dum vero mitius agit, nec metu nec gratia sibi consuluisse . Adeo rerum maximaru eventus a consiliorum diversitate , quae idcirco dia Vr christinηF ligenter versare opartet, in alterutrum pendet. uet ast deer tuis Rusmodi solertia usus Galliarum Mae Ludovicus , in nimum ιη - rem dissicillimam , Patri quamquam vehementer
optanti inexuperabilem, sibi jam diu propositam, per id prope temporis obtinuit . Anno post
383쪽
quintumdecimum seculum Octavo ac nonagesimo r68s.eeleberrimo illo Nannetensi Diplomate Calvini se- -κδε illude clatoribus a magno Henrico hujus nominis quarto sconcessum fuerant, impune apud Gallos in ea haeres uisia istae-- esse. Hanc iis dederat veniam, simul metu ne in des- ηπα perationem acti & poterant Virium robore ad ar- di . .ma confugerent, dissidiaque tot jam annos florentis simum regnum depopulata, recrudescerent; simul spe , eos facto resipiscendi spatio , aliquando in C tholicorum castra redituros; malo quoque pudore js navatae sibi , in ipsorum tunc sae a seripto , summa fide maximisque calamitatibus operae nullam retulis e gratiam videretur . Itaque edixit, fas iis esse, Deum suo ritu venerari; extruere ibi templa, ubi frequentes habitarent; suae superstitionis libros in . vulgus edere ; erudiendae juventuti literarum ludos
aperire; quin & suffragia in Iudiciis data; permissim
causas orare; humiles nobilioresque artes excolere 3 partem denique esse reipublicae. Id acerbum tenacibus avitet religionis Gallis adeo visum, usicum paullo post successerit Henrici mors , ubique Diplomati Η-ο quarto. contradixerint. Quamobrem Calviniani et asserendo agitare tumultus, obortis iterum intestinis discor' unitis taediis sese immiscere . Nec inani successu. Quippe vatum, quando, post unum trigesimum annum ab Nannetensi de creto Nemausiense alterum ejus sequestre ab tertiodecimo Ludovico, si ad quieta consilia traducere eos vellet, dari oportuit. Occupantibus deinde regurria curam externis hostibus, extra praetalptos fines haud A a a a s
384쪽
Ab Lud. XIV. imminutum a Rursus integrum resiluitur , σ
Et tamen semperia animo fuit, i lud abolere. uibus incita
3 2 HIs TORIARUM semel prosiluere. Quos a magno Ludovico, ut repeterent, jussis anno post mille se centos sexagesimo sexto; triennio post sedandis jam jam fluctuantibus
animis promulgatam ea de re sanctionem abrogare satius habuit. Nunquam tamen ab ejus mente avuLia cogitatio piandae reliquarum sacrificio, dum occasio ita ferret, verae religionis. Quo cum ingenita . pietate duceretur, hanc tamen aeuebat monitum , a
Cardinali MazZarino & is ab Richelio altero Cardinali acceperat sibi adolescenti altius insculptum ,
dum illum de recte administrando Imperi disserentem supremis prope mortem sermonibus audierat: nunquam scilicet civiles tumultus Galliae defuturos , manente ibi Calvini secta, unde paratae vires turbare. cupientibus, ipsa invicem istorum patrocinio atque auctoritate se munitura. Itaque furente finitimorum bello, quum asperiora consilia parum tuta videbam tur, satis duxit, Potentiores proposita veritate ac prae miti ab ea deducere.. Mox ubi victor nihil sibi ab domesticis seditionibus timendum vidit, licentiam c-ventus de re sacra, ubi non licuerat agendi, Fanis solo aequatis, compescuit; iniquiores deinde conditi nes civilibus turbis praecavendis factas abrupit, fatus: metum haud diuturnum pactionum custodem esse. Quare interdictum, ne quis diversae religionis artium ediscendarum nomine apud alterutros diversaretur ;Calviniani suae doctrinae libros vulgare non possent nec suos impuberes, si doceri vellent vera dogmata , retinere. Foro etiam &Magistratu litibus judican-
385쪽
dis abducti sunt. Quum nihil in se virium ad repel- 168s.lendum vulnus , dc socios religione Principes majo- calviniam redis ribus implicatos curis animadverterent, quod eis c randum alterum erat, ad Regis clementiam confugere , objicere suorum merita, datam haud semel fidem pactasque leges implorare . Publico ipsorum nomine causam egit Henricus Ovignit Marchio, idem postmodum Gallovidiae Dynasta, dum in Anglia exularet. Sed incassum constanti Rege praeteriti su ista lim. recordatione temporis, praesentis opportunitalc, s turi providentia. Demum, dato prius Episcopis negotio , ut, diffusa circumquaque diligentius veri dogmatis luce, errantium mentes ad eam pellicerent, hoc anno a. d. XU. Kal. Nov. Nannetense diploma, Demum penit x Nemausiense, & quae alia inde profluxerant, penitus , aliaque abrogavit, jussitque, ubi Gallicum Imperium esset, hujusmodi abro. prophana deleri Templa, nec nisi RomaniS caerem - calviaianiis Dei majestatem coli ; Illinc Calvinianorum s nis interdictis crorum praesides, si obstinarent ea sequi, nulla mota μ 'ra solum vertere; si dimitterent, stipendio augeri, concessum. quod dimidium ipsorum viduas sequeretur; Iuris quoque laurea minori quam caeteros discendi spatio pecuniaque donari, si periti forensibus negotiis vacare vellent ; reliquos regno abire prohibitos , sed extorres foro, arte medica, magistratu, republica; privatim sibi excolendis artibus victuros nullo suae religionis cultu, nullo suorum dogmatum gymnasio; traditurosque, quos suscepturi serent, liberos Ca-
tholicis Parochis Baptisinate initiandos, imbuendos' que
386쪽
1683. que rerum divinarum scientia ae bonis moribus . Ipserram conste Cuncti ad rei famam constemati, ut in subitis malis , obtorpuere primlim. Mox dolore ipso revocan te animos, cum nullum remedium prospicerent, a toniti se respiciebant. Demum vix mentis compotes , nunc diris execrationibus se devovebant, simul conjuges liberosque obtestati, ne sibi traditos ab incunabulis ritus unquam desererent; nunc gemitu ac lacrymis se se incusabant, quod otii spe degenerassent a Majoribus suis, quibus una religionis tutela , arma & seditio fuerant. At ubi parumper desedit ira, 'PlWυ deditque consilio locum, pars Divino amati numine
re alii simulate. Haereti nuntium remiterunt I pars remittere simula- Alsi resistat. runt , aliqui obstinarunt animis, retinere. Interea
cum ab iratis haud levis turbarum adesset metus , dc magni ubique fierent animorum motus, iis prae se istae,iij v RVςΠris in provincias discesserant sagittarii equites , tes per proἔim qui per urbes ic domos divisi, cuncta extra tumultus Gai dimiμμβρ' aleam posuerunt. Hos, adversus obfirmatiores ad re
Eius siem Scri. Unenda placita menti altius infixa, non unum crudem'res sicerbe a b litatis exemplum edidisse, ad eaque eiuranda ipsorum moriant. plures ada OS a Magistratibus, Imperando minitandoque, eius gentis scriptores literis tonsignarunt. Quin & adhibita nocendi genera, ad augendam fidem, Nee μιμ .su ob fmgillatim memoriae hominum prodiderunt . Inuali quod crimen. aliquos Levitum fuisse, fama fuit, & famam suo m
re mentitam nemo tunc arguit. Nam plurimorum vexata militum contubernio patrimonia in omnium oculis constitere. Uerum ut negare non ausim, non . adeo
387쪽
adeo a militari licentia cautum fuisse, 'ut huic sininili se subripuerint , aeque assirmare posmim, apud rerum prudentes percrebuisse, publicae se veritati non dissidentium religionem, sed protervitatem multis expressam modis, occasionem pratuisse; & privatas injurias non Regis voluntati adscriptas, sed obortis,
ut in tanta rerum perturbatione, altercando contemtionibus , insitoque Mortalibus ingenio, ubi ad ulciscendum valeas, irritandi quos oderis. Ita in Gallia ad decies octo capitum centena millia priscae veraeque religioni restituta, amotaque lues, tandiu illic sacram civilemque rem atrociter depopulata. ubdsi ejus alicubi occulta manserunt semina; prosecto si stirpem emittere prohibeantur; nemo dubitare posist, sua sponte celeriter peritura. Huc adeo studiis omnibus intendebat animum Rex, ut quoad haec tot ira de ambiguaeque mentis hominum tempestas resedisset, se alio distrahi nollet. Quare cum sub hoc tempus sine liberis decessisset Carolus O vir Palatinus , obvenissetque jure institutoque Majorum oviralis dignitas cum nobili ad Rhenum provincia ejus consanguineo Philippo Wilhelmo Neoburgensi ; inde vero huic plura in controversiam venissent cum germano Regis Philippo Aurelianensi, cui unica Palatini soror enupta erat ἱ maluit ille quieta consilia ; Pontificemque maximum rei dirimendar arbitrum postulavit. Lis erat non de privato Caroli patrimonio , fiduciariisque extra Germaniam oppidis , quae ad Elisabetham Cariottam sororem pertine I 58 .
Quo utimero ad veram illic rei sione redierint. re Moritur camotur ovis Palasi
Rex illarum ar bitrum Pontificem maximum petit. controverye capita in
388쪽
i 68 s. re nemo imbigebat , verum de fiduciariis itidem pluribus in ipsa Germania, queis licet in conjugii tab iis se abdicasset; an abdicando, susceptae proli ossicere
potuisset, illaque ne omnia ejus nominis essent, cujus ab Octoviro asserebantur , haud satis compe tum erat. Is, ejusque gener Leopoldus Imperatore o o on. conditionem eo lubentius accipiebant, qud Ludovi virvalatinus ar- cus per hos ipsos dies legiones ad Rhenum promove-binio P. ti ri jusserat, minitatus vim illaturum, si O vir deti- 8 nendis dubiis oppidis obfirmasset animum . Et obfirmaverat quidem, fretus Generi viribus, ac spe, Germanos omni studio, ne cis rhenum Gallicum Imperium dilataretur, daturos operam. Id Regi Principum obsequiis assueto, admovebat ignem ut exa desceret. Quievit tamen, pudore taesarem a Turciaco bello removendi, & metu domesticae seditionis, quae, se ad regni fines occupato, facile ex illis Calvinianorum fluctibus excitari poterat ἱ temperansque sibi, in ea de capiendo contentionis arbitro Romano Pontifice sententia mansit 3 ratus: sortis & magni animi esse, non indiscriminatim audaciora sequi comsta paestatὸν silia, sed in tempore, Sc ubi quidpiam fortunae dubia
u assumptui. isque rerum eventibus non dare nequeas. QMmquam μεμω-is p ciscatoris, non arbitri munus Pontifici dela Mandeburgensis tum est ὁ oviro Brandeburgens, quem Osarias TR sic ' Palatino scriptum supremae suae voluntatis curatorem
κrbitrum extra , consuluerat, admonenter provincialia negotia Gem
se nianici Imperii letibus haudquaquam externorum
389쪽
manam sententiam subituros, qui ab ea religione dis- 1 68 s . sidentes supremis iisdem tabulis in spem secundam
haereditatis vocati fuerant. Interea majori cura fluctuaverat Viennensis Aula , consilii anceps, an p A .. V., pati, cum Turcis instauranda seret, cujus tunc se maxi- eam Turcis in. ma occasio obtulerat. Nam post Tehelium carceri z... . mancipatum, uti victimam placando Caesari destinatam , Budae praetor cum hujsmodi mandatis Uiennam P aetor e. miserat: si Caesar Mortalium misertus, finiendum, bellum arbitraretur, sibi aliquem Byzantium legaret, qui de conditionibus conveniret. Enimvero ut ad pacem reconciliandam Caesaris Voluntas, Aulicorum sententiae inclinarent, O vir omnem commorat octos, Palatia lapidem , metuens sibi a Gallis, imPedito Genero nus illam starit. ad auxiliandum. Itaque & ipse palam, & clam per interiores amicos illum monuerat: satius duceret, in rina, auuαε- meliori sua fortuna aequis conditionibus discordias tis. componere, quam fortunae iterum se se Objicere . , amplioribus obtinendis. Hanc enim perpetuo obsequentem quis sibi spondere queat Et si mutaret ;an non ruere quoque posset ; inutili tunc dolore cuncta & sortὸ non sine usuris restituendi , clinia retinere plura licuisset Satis proinde haberet, non parvum hactenus retulisse victoriae praemium ; nec spem sequeretur, quae saepius decipit; & si crederet non decepturam, simul perpenderet , inhonestam pacem potenti inimico ira ac pudore ad vindictam extimulantibus ) belli incitamentum, non finem esse . Quae si pro sua magnanimitate parvi faceret , fideretque praebenti se modo felicitati ; illud Tom. I. Bbb pr
390쪽
Te ii or tramdendi Mon uia caesari sermonem
infreta Quibus conditi nibus oelie rationes
Decumas Elpanis Sacredatiis inindicere spondebat. kt militum quidpiam a Gallis . Ludovicus Rex opem βubmιttere caesari non recu. sabat. Dummodo esudiationibus acceptis.
profecto non contemnendum: Germaniam, barbarico persequendo bello, in discrimen adduci, cujus tamen vel unum oppidum pro gentis cognatione , pro Imperii dignitate, pro periculi magnitudine Hungaricis provinciis praeponendum esse. Haec Ces rem solicitabant, quum praesertim Tehelii uxor per conjugis legatos nondum Uienna digressos Monkatio se discessuram, daret fidem ; dummodo certior si-eret , repetituram cum ipse conjuge avitum decus ac patrimonium. Sic enim prorsus domitis pacatisqueta spinis Hungaris, nihil in praesens ad extinguendam perduellionem superfuturum, parum in posterum . ad praecavendam . Accedebat rei nummariae dirucultas , quae militum delectum , commeatuum, reique militaris apparatum impediebat. Nam provinciae, diu vexatae, alendo bello non sufficiebant ; MInnocentius Pontifex maximus, qui adhuc inge tem submiserat argenti vim, se contraxerat, causat aerarii angustias , violataque alicubi in Caesaris Imperio, & nondum restituta quaedam Ecclesiae j ra . Tantummodo faciebat spem, aliquid ab Hispanis sacerdotiis, decumarumnomine, pecuniae I militum a Gallis corrogaturum. Ludovicum enim regem ad opem ferendam illexerat suo M Malorum exemplo , qui non semel arma coeperant adverSus Barbaros ; & ipse ante duos & viginti annos cur decem legionibus Leopoldo Turcicum in Hungaria patranti bellum, fuerat opitulatus. Nec abnuebat Rex, si tamen sibi Lotharingiae retinendae potestas fieret 1 Disiti co by Corale