장음표시 사용
391쪽
eret, sarcireturque Duci Carolo damnum , aliquia Turcarum provincia in ejus potestatem socinlibus armis redacta; re Transylvania praecipue tecensebatur. Quae tamen, tantum abfuit, ut taesari suaderent d cendum bellum; quin ut illud sedaret, momentum faciebant; verito, ut res fuit, vanam sacrae Hispaniensis pecuniae spem quippe pauca ab uno alter ve ejus gentis Episcopo aureorum millia obvenere γ,
ac vehementer adeo propositam Gallicae opis conditionem aversato, ut ei Pontifex maximus, quod rem
proposuisset, de captanda Regis gratia suspicionem
moverit. Dum ita Caesar deliberat, duo illum ad resi, puendam pacem impulere:data scilicet per eos dies In. nocentio a Ludovico fides, nihil se fraternae cum Philippo Octoviro Palatino contentionis causa adversus Germaniam commoturum; & promissa ad musitum supplementum apparandamque rem militarem pecunia, quantacumque curanda foret, a Francisco
Cardinali Bonvisio, qui apud ipsum Romani Legati imunere fungebatur, Colonitioque Antistite. Hane 'vero illi pecuniam corrogaverant, divenditis ex triente, ut diximus, plurimorum sacerdotiorum sundis , unde simul ad duodecies scutatorum centena millia Pontificis maximi auctoritate in sacrum bellum re gata sunt. Quem ego Cardinalem Bonvisium , mentis magnitudine obitisque legationibus clarissimum, nomino honoris non modo causa, sed grati animi ; quippe qui ex eius literarum voluminibus aliisque monumentis multum ad haec conscribenda
392쪽
Dimittitur insecta pace Budensis
Solymanus Visi-riorum princeps Ibraimo suscia
Solyma x M bemete adhorta tur ut restituto came neco, msuibus nudato, pa cem caem Polonis constituas in
38o HIs TORIARUM prosecerim . Itaque Caesar Budae praetoris legatum nullo dato responso dimitti, supplendis legionibus milites conseribi, a sociis validiora subsidia exorari jussit. Nec minus Turcae, desperata honestis condutionibus pace, ad bellum terra marique gerendum sese expediebant. Ιbraimo successerat in supremi Vis sirit locum Solymanus, qui re prospere gesta adversus Polonos, bene apud suam gentem audiebat, augebantque ejus nomen susceptae aliis ducibus calamitates . Illum rex Mehemetes, fama atque omnium desiderio commendatum, in Aulam evocaverat, admoveratque ad Imperii clavum, Ibraimo in Rhodum insulam relegato. Uitae perpercerat, iniquum ratus, morte multare eventuum infelicitatem, qua una reus erat. Quamquam non ita multo post, placando Solymano, qui sibi, vivo aemulo, suspicab tur, necari jusserit; nunquam non vacua metu d minandi cupiditate. Is audito, Germanos in m deratae pacis consiliis abhorrere , Mehemetem regem praeteritis cladibus ferociorem ut iis, quibus longa selicitate blandita fuerit fortuna, non facilὸ eam variare posse intelligunt detestari Ibraimi facilitatem , qua vel aerumnosam pacem conquisierat ;se totum verterat ad belli curas. Primum eius st dium, debilitare hostium vires, suorum amplificare . In id Mehemeti proposuit, sibi Sarmatas reeonciliaret, Camaeneco deletis munitionibus in pristinam ipsorum potestatem restituto; Hungaros, reddito iis Tehelio, acrius in Caesarem exacueret. Noverat iulos
393쪽
ΤΟ. I. LIB. IV. 381 Ios variis inter se opinionibus collisos, belloque feL
sos, facile ab armis abduci posse ; hos acerrimo or batos duce propemodum concidisse . Mehemetes ferociter execratus qualecumque foedus instaurandum Camaeneci pretio; quam arcem munitissimam, suis domitam auspiciis, ad Sarmatas regredi, partumque sibi deleri decus, odio erat; de Tehelio annuit . Hic delinitus alterius Ibraimi copiarum praefecti morte, quem Solymanus, veluti illatae injuriae auctorem , re vera privatim sibi inimicum suffocari mandaverat ; milite pecuniaque accepta in superiorem Pannoniam progressus, veteres clientes ad arma revocare coepit, Germanos inflammata iterum seditione, quae prope elanguerat , Occupaturus. Ea enim plurimum consopita, ipsorum legiones, quae circa Tybiscum hyemabant, non unam susceperant infestam Barbaris expeditionem . Duo equitum millia duce Mercio pro legato Aradum arcem, Teme suariam inter Iuliamque prope Mariam flumen sitam, tentare auia . Magnam ibi commeatuum copiam Turcae in militum usum collegerant ; quingenti IaniZeri prasidio erant. Praemissa cum Haistero instructore exercitus valida Hungarorum manu, qui obequitantes moenibus praesidium provocarent, in insidiasque perducerent; Mercius occulto loco agmen texit. Forte pridie ejus diei Sophiae praetor quindecim equitum centuriis presidium auxerat; qui ad primum Hungarorum conspectum e portis esusi V luti ad certam predam,dum nostem circumire student,
Utque rebellum perduellibus resi.
Hie in libertatem Restitutus, delia nitur Serastberii
timem Prosperae altrine Germanorum per hyemem expeditiones a
394쪽
38a HIs ToRIARUM i 68 s. inhaerentque fugienti , incaute in plagas sese indu
runt . A tergo a latere infensis armis petiti, paullum dimicando tenuere pedem , quoad extincto S phiae praetore, qui strenue inter primos ordines praeoliabatur, victi metu fligam arripuerunt. Fit aliqua iactatu eapiuηt in itinere fugientium strages ; major in ipsa arce , cum ingenti pr -Germani, simul eum hoste ingressi, diripiunt incensis commeatibus, facta mille quingenum clade , quingenum praeda, suorum paucis desideratis. Merincius ad castra reversus , certiorque per exploratores factus, aliquot Scytharum turmas prope Segedunum Tadiea prope se- incuriose daversari in praedam intentas, illuc movit. Iedanum ΝΠ Prima luce scinisomnes, nec quidquam tale metu entes , adortus confestim fudit. Fusos excepit ala Turcarum equitum , quae stativa in proximo coli caVerat , quaeque strepitu admonita ad opem feremdam surrexerat. Cum hac durius certamen Germanis fuit ; de pari erant numero, duo utrinque sere millia. Pulsa tamen, nec sine caede, sub ipsa Sege duni moenia se abdidit, amissa boum pecorumque praeda , quam paullo ante eduxerant ex hostium agris. Interea Tehelius Uaradinum processerat cum quatuor Turcarum millibus, classicumque suis coI
rihelius ver- ligendis canebat. Convenere ad tria millia, & fama
aziz er x , plureS conscriptum iri. Ramquam proceres, partim simulata partim reconciliata gratia , fidem
suam eo accuratius Caesari testirentur, quo vehe mentius impellebantur . At semel rebellando effecerant , ne non timeri sine aliquo timore non pose
395쪽
sent. Itaque Le oldus, ne recrudesceret defecti nis vulnus, quod cicatricem prope obduxerat, contrahi copias, quae circa Tybiscum amnem hjemabant, earumque partem AEneae Capram ad Monh, qn I I 4ςς tium oppugnandum dari jussit, partem Antonio Carrasae ad Tehelium Turcasque detinendos, ne illuc suppetias irent. Hic, quia minori bellico apparatu ornandus erat, antevertit legiones prope Uaradinum ducere, quo Tehelius suos milites convenire jusserat. Eas ad D. Jobi Fanum sex passuui millia a Varadino distat) admovit, ratus, ita se hostes ad removendum ab eo periculum avocaturum . cana Forte, dum paucis incendiariis ollis verberatur arx, ἐ'bi Fav*m
una sulfurati pulveris caveam, quae in ima turre late- 'Vωμ οῦ. bat , fregit , immisitque in pulverem flammam , ipsa turri caeterisque munitionibus labefactat s. Quare deterriti quingenti milites, qui locum tuebantur , pacti vitam , libertatem , ac rem domesticam, se dedidere tanta apud suos infamia , ut sexdecim , qui ordines ductabant, capite poenas dederint. Haec dum aguntur, Monhatium dissicili impeditoque itinere 'neas processerat. Vocata in deditionem Ragotia cum ferociter respondisset, oppidum machinis lace- aeriurum omrari coeptum. Est in Bermensi tractu prope Carpa- ρονα- σ ios montes palustre solum, in eoque brevi, tumu ἡ 'lus , quem munitionibus cinctum Montatium occupat . Spem illic ultimam instaurandae rebellionis ,
ejusque spei pignus , Ragotiam valida fidissimorum
militum manus, omni bellico apparatu commeatibus.
396쪽
3 84 HI svo RIARUM.1686. busque instructa custodiebat. Dura proinde oppu-ορς ationis gnatio fuit, nec nisi missilibus res gesta. Aliquid
dii ira murorum ariete decussum, tecta pyrolmis quassat plurimum ruinae fecerunt. Nihil tamen praesidiarii movebant, addebatque in tanto telorum turbine antis diseri' mos Ragotia, imperterrita vel dum et olla incendiaria propius effracta mortem objecit. Caprarae, excitatis opportuno loco adversus extemam vim munitionibus , vineas ad moenia promovere, qua vada Gnebant, studium erat. Et ingenti quidem labore ad fossam perduxerat; quae tamen neque exiccari, cum perpetuae scaterent aquae; nec terra ac fascibus , quae solum non suppeditat, aequari poterat. Iam plura quoque exercitum deficiebant, tardae ac maliagne subministrata; & Tehelium ad opem abducendam propediem in viam se daturum rumor erat . Quocirca si non vincere, quod primum in bello est ;
deii altates su- non VincI saltem,neque aerumnis mci,quod eli boni perare ηβ pHIςt, Imperatoris alterum, apud se statuens , pedem rei
lit. Id ubi Tehelio cognatum, collectum agmen In Caesarianas legiones vertit, quae Hungaricam in vani ditione oram, eo invito, hyemem tracinsederant. Aliquot ex improvise adortus mantes adoritur. Hungarorum stationes, in fugam coniecit. Sedad- si 'I s ' ventante in auxilium Croatorum legione, M ad signa Germanis se conserentibus, iter continuavit v stando depraedandoque, quoad Segedunum progres
Segedunum seis sus, ea munitione agmen ac se contexit; VerituS ne
W-ἴ,. 'i' ab hostibus, qui ad insequendum surrexerant, ci
397쪽
eu vento sibi in acie dimicandum seret. Ibi tamen 1 68, non tutum receptum habuit. Mercius, Haisteriusque Minochio digressi cum valida equitum ala & novem missis Gem campestribus machinis, in eos irruerunt, nullo muralium telorum, quae continuo micabant, metu . 'Τurcae vix inito praelio in arcem se recepere. Pe
duelles, quibus eo pervadendi, praeoccupato ab iis a.dηta'av. aditu, non fuit copia, partim equis Tybisco superato, quos inter Tehelius 3 partim per agros dissipati, fuga se subripuerunt, mille suorum flumine aut se
ro absumptis. Haec tanti non erant, ut Caesari rein viviscentis perduellionis curam eximerent; & augebat Abassius solicitudinem, clam illam fovendo, im inclus Huu t- genio in Thraces inclinato, Caesari occultus hostis Id hunc non latebat; speraverat autem dissimulata' injuria, Abassum periculo suo admonitum ab hoc tandem proposito abductum iri. Idcirco ejus legatos vir , t acceperat audiebatque, & suos ad ipsum miserat, ' τί, qui mitissimis conditionibus in clientelam deduc, mr, inicit rent, obstringerentque fidem. At causatus finiti stastissis. . mum Turcis Imperium suum, eludebat spem, quae saepe oblata, saepius decepta, desiderium falleret inflammaretque . Itaque longa ludificatione irritatus Caesar moram abrumpi jussit, misso in Transylvaniam Comite Friderico ScaMembergio pro legato euoHrea is NM. cum septem Germanorum millibus, aliquot Hunga 0iV riam Scamrorum cohortibus , qui Regulum vi aut metu ad suas partes adigeret. Spes erat, discordes inter se imittit.
civium animos ad rei eventum viam aperturos. Erat
398쪽
potentiores. Ex quorum Secta η Iulus creandus
.ababitur in ianitissimm arcem se confert. Germani popul
caesarimi quibas auxiliis, in quo
386 HisTORIARUM Nam Transylvania in quatuor populorum sectas dia
viditur . Catholicorum, qui prope sunt aborigenes,& Siculi nuncupantur; Lutheranorum, qua in haeresi qui Sasones dicuntur degunt; & Calvinianorum Arianorumque . Caeteris auctoritate excellebant Calviniani; quippe Ualvoda ex ipsorum secta , Oth manorum decrem, creandus erat. Hi Arianos clientes habebant, odiosum cunctis genus hominum , atque indigens patrocinio; reliquos invidos aemulosque, Se si occasio daretur, apertos hostes. Qua freti spe Germani in eam oram agmen inducunt . Sed Abassius in extremae provinciae oppidum arte Mnatura tutum processerat, vim a se depulsurus. Illi prope Claudiopolim positis castris, cum neque VO cati ad se populares quicquam moverent, inutili expeditione praedando solum minitandoque tempus trivere; facto nunc etiam documento : in communi periculo concidere civium.inter se odia, ic sponte sua discordes animos reconciliari. At rerum summa in Hungarico bello versabatur. Ei ex Germanici Imperii dignitate gerendo suas Caesar legiones supple- erat, contraxeratque undique auxilia, partim lege conquisita . Praestantiora Octoviri Brandeburgensis, Boioariusque detulere , octo utrinque armatorum millia . Prope Parchamum lustrato exercitu, triginta duo peditum, viginti equitum millia reperta sunt. Honorarii milites augebant robur, quos undique , nobilissimos adolescentes, adduxerat Religionis st dium de belli amor. Fertur, cum ingenti famulorum Dissiligod by Corali
399쪽
rum comitatu ad sex hominum millia fuisse. Praeter has copias Croatia Schultio cum quinque millibus; cum totidem Antonio Carrasar Tybiscus amnis; Scussembergio cum octo millibus Dansylvania custodienda traditur . Plures Hungarorum velitares turmae expediendis itineribus circumcursare jussae. Quibus ita dispositis de rei agendae ratione consilium inter duces in castris habitum. Nam Leopoldus Bo-joario , Lotharingioque , quid e re foret, de Consilii sententia statuendum permiserat; gnarus in diversa eos tendere , leviores autem contentiones esse remoto judicio Principis, quod quisque, ut melius vidisse videatur, ad suam flectere opinionem vehementer studet; caeterum exorabili aemulatione, ubi parvum aemulandi praemium est .. Pares, in suam quicque exercitus partem, imperio erant. Hae enim conditione Octovir suas legiones auxilio adduxerat,
cupidus suis tantam auspiciis aliquod patrandi faci
nus, quod nomen faceret; mussabatque interdum, non sibi alieno semper decori subserviendum, nec aequum censeri, alios, per longam aetatem egregie actam jam gloriae saturos, sibi prae adolescentia adhuc exaturando, occasionem amplificandi nominis invidere. Subjiciebat facem Adolescenti ridensum Princeps, ut non semel antea; ratus , id quod reserat: divisis copiis Lotharingio nervos ad splendidiora facinora incisum iri; se vero ex humiliori eius fama, auctaque Octoviri gloria, apud quem primas agebat partes, luculentius per hominum ora prodiis
Mititare consilium de regeren da in castris babetur a Boioarius ae 2Φ. tharingius, par tito imperio, co
Lad. Radensium Princeps Lotha. ringio aemul 1.
400쪽
88 HIs T ORIAR. tymturum . Itaque Octovis Albam regalem suci milite subigendam sibi poscere . Lotharingio B
dam , quam sciret illum volutare animo, superandam relinquere , dignum facinus majori exercitu, m jori duce. Id esse anni tempus, quod factu ad utramque ex ordine perdomandam spatium praeberet; nee dubiam ipsarum expugnationem fore, sibi si invicem subsidio ab externis hostibus ac munimento sint. Prius tamen Albam invadendam videri , nisi forte quis oblivisci velit, quantum inde nuper negotii ac
cesserit Budam obsidentibus . Natura quoque comparatum esse , ut primum in quae minus ardua irrumpamus ; sic enim prospero successu ad majora pericula virtutem acui; Se hostium debilitari vires, debilitata infelici aliquo eventu vincendi opinione. Octoviro ita sentienti haerebant ducum plurimi, e perti , quanta res esset fortissimum illud regni e
put armis conterere. Proinde opportunum, ebant,
quicquid rei dissicultatem adderet , prius expedire. At secus Lotharingio sententia erat. Is praemisso: Imperatoris in eo versari laudem, non si solus, sed si bene rem gerat ; de militare decus non eius auspicio , sed virtute consilioque celebrari ; haec autem eo referre , ut inclytus Adolescens haudquaquam dubitet, gloriae desiderium , quo maxime fertur, non expleturum , sibi si rerum gerendarum socium astiscat ; sic dicere exorsus est. Duae simul fortissimarum urbium oppugnationes non sunt profecto nostrarum virium. Iuda enim de regalis Alba, loco,