장음표시 사용
61쪽
Nec doctas magno ruas Stentat hicttu, Johs vis
Queis ipsis major Febribus ardor inest I 0cκ
Innocuus placide corpus jubet urere flammas,
Et justo rapidos temperat igne focos. Quid ebrim itinguat, varius quid p08tulat usu3,
Solari aegrotos qua pote arte, d Ocet. Hactenus ipsa suum timuit Natura calorem, Dum aes incerto, quo calet, igne perit: Dum reparat tacitos male provida sanguinis ignes, Praelusit busto, si calor iste rogus. Iam secura suas foveant praecordia flammas, Quem Natura ellat, dat Medicina modum. Nec solum faciles compescit sanctuinis aestus, Dum dubia est inter spemsue metumque a lS; Sedfatale malum domuit, quodque Stra malisnum Credimus, iratam vel 9enuisse Styctem. Extorsit Lachesim cultros, Pestique venenum Abstulit, et tantos non sinit Sse metuS. Quis tandem arte nova domitam mitescere Pestem edat, et antiquas ponere osse minat Post tot mille neces, cumulataque funera buSis, Victa jacet, parvo vulnere, dira lueS. Aetheriae quanquam saryant contagia flammae, Ouicquid inest isti ignibus ignis erit. Delapsae coelo flammae licet acrius urant, Has gelida itingui non nisi morte putas Tu meliora paras, victri Medicinas tuusque, Pestis quae Superat cuncta, triumphus erit.
Vive, Liber, victis Febrilibus ignibus unus Te simul et mundum qui manet, ignis erit. J. LOCK, Α.M.
62쪽
tione, et humorum putrefactione.
libet ejus causae humano corpori adversentur, nihil esse aliud quam Naturae conamen, materiae morbiscae exterminationem in aegri salutem omni ope molientis. Cum enim hominum genus ita volente Supremo rerum omnium Arbitro ac Moderatore, DEO, variis impressionibus, forinsecus advenientibus, excipiendis aptum natum sit fieri non potest quin idem variis etiam malis fuerit obnoxium : quae quidem partim ab istis aeris particulis nascuntur, quae, Cum corporis humoribus male convenientes in idem se insinuaverint, nudo Sanguini permistae corpus omne morbifico assiant contagio; partim a variis fermentationum generibus, vel etiam putrefactionibus humorum, qui in corpore ultra justum tempus ideo sunt commorati, quia scilicet iisdem digerendis primum, dein excernendis, vel ob nimiam eorundem molem vel qualitatem incongruam, suppar idem non fuit. 2. Hisce rerum circumstantiis ita intimo essentiae humanae intertextis complicatisque ut nemo quisquam se ab illis in solidum queat liberare, Natura de ejusmodi methodo ac symptomatum concatenatione sibi prospexit, quibus materiam peccantem atque alienam, quae totius fabricae compagem aliter OlVeret, suis finibus possit excludere. Quamlibet autem frequen-
Observ. Medi c. J Sic edd. 6,'85 prior erat titulus Methodus Curandi Febres Propriis observationibus
Deest hoc cap. in edd. 66, 68. Quid per Naturae nomen intelligi velit Syd. videritis ii 2 68.d lenchum Rerum, quem in fine libri Syd. Osuerat, in margine distribui; in edd. 66, 68 omnino deeSt.
63쪽
OBSERVATIONUM MEDICARUM I. 1. 27
tius longe quam fieri cernimus, illum, ad quem remediis D Monn. hisce ingratis collimat, sanitatis copiam attingeret, nisi ab o his ignaris recto quem tenet iursu detorqueretur; serun- tamen, cum sibi relicta, vel nimiopere satagendo vel etiam sibi deficiendo, hominem letho dat, ferreae illi atque insolubili mortalitatis legi obsequitur cui debemuS' OS OS-traque V recte enim Boethius atque e rerum SenSu,
Constat, aeterna positumque lege est, Constet ut genitum nihil. De Consol Philos. i. 3. J
3. Sed ut instantia una alterave jam dictorum veritatem asseramus ipsa pesti quid Obsecro, aliud Si quam sym Pestigptomatum complicatio, quibus utitur Natura ad inspiratas una cum aere particula μιασμωδεις, Per emunctoria, postematum Specie, Vel aliarum eruptionum Opera, XcutiendasqQuid arthritis, misi maturae providentia is depurandum et arthri-
senum sanguinem, atque XPurgaudum corpori ProIundum, ad modi
ut cum Hippocrate loquamur Potest et idem affirmari do atricis inplerisque aliis morbis persecte formatis. 4. Jam vero nunc hoc munere celerius fungitur Natura, nunc Ver tardius, pro Varia methodo qua causam morbi ficam deturbare mititur am cum febris opem deposcit, Ratio qua adjutrice particulas inquinata a Sanguine diVellat, di Vul Muci Sasque progressu adhuc ulteriori per 'udores, dinrrho eam, i , eruptiones, aut aliam Stiusmodi evacuationem, Xpellat Cumque in 'anguinis massa. Corpore tertenui cies fluido, aes omni peragatur, idque motu partium Violentior neceSSe omnino est, non Solum ut subito vel in salutem egri vel in mortem determinetur, sprout scilicet Natura vel materiam morbificam critice norit solvere, vel ab eadem Oppressa satiscat, sed etiam ut pejora vehementioraque Symplomata Se ubique comites adjungant Atque hujusmodi plane sunt morbi isti quos Acutos appellamus, qui velociter Scilicet atque cum impetu et periculo ad statum moVentUrs HamVi. Si Febre in minus accurate, haud tamen minus vere loquamur, isti etiam qxmitten- morbi pro Acutis sint habendi, qui licet reSpectu parOXJ S licet mimorum, si omnes Gimul Sumantur, nardiUS MOVeant, ae usio Rho spectu tamen paroxysmi cujuslibet particularis, cito atque ei Sendae. etiam critice ad finem perveniunt, quales sunt febres inter
Debemur sal. mus, morti n0s nostraque. Horat. De Arte Poet. 63.
64쪽
D MORB M IIbi vero continous morbi materia eius est indolis
OLNERE. Ut febrem in parte Sua pertrahere non valeat ad dictae Chronico MRterinoe Separationem universalem aut cum hujusmodi
IVm R δ' matoria parti alicui assigitur quae eidem explodendae prorsus est impar, iVe ob propriam conformationem, ut se res habet in materia morbifica paralyticorum nervis impacta, in materia item suppurata in cavitate thoraci empyicorum,)vel ob desectum caloris naturalis spirituum, ut cum pituita in pulmones decidit vel senio vel tussi diuturniore labefactatis, vel denique it, continuum materiae iOVae assiuXum, qua Sanguis Vitiatus, et ad ejusdem eliminationem unice dispositus, partem obruit gravatque in his inquam,)casibus, vel tarde admodum ad coctionem pervenit materia, vel non omnino adeoque morbi ab hujusmodi materia inconcoctili provenientes. Chronici et nuncupantur et sunt. duobus his itaque principiis sibi invicem contrariis, de quibus modo egimus, morbi alii Acuti, alii ver, Chronici
Aduli ab 6. Acutos quod spectat, quC impraesentiarum tractare alibi si mini Si nimUS, eorum alii a secreta atque inexplicabili pressi Epi aeris alteratione, hominum corpora inficientis, gignuntur,
pendent, nisi quatenus Occulta aeris influentia dictis corporibus eandem impresserit. Hi durante arcana illa aeris constitutione nec ultra, pergunt lacessere, neque alio ullo tempore invadunt: Esidemici hi dicti sunt. Adiit , 7. Acutorum alii ab hac vel illa particulari corporumh. botata particularium ἀνωριαλια Oriuntur, qui cum a causa magis ανωμαλία generali non producantur, ideo neque plures Simul corri-juglibo piunt Hi insuper cuti quibuslibet annis et quolibet anni ni item tempores indisserenter invadunt. exceptis clamen dis quae
dentos, In dICemu ub de genere hoc pecul1ariter agetur . Hos ego ., his CHtOS IntercurrenteS, Sive Sporadicos, appello, quia nullo non horadici, tempore contingunt quo Epidemici grassantur Ab Epide-
,uhi m1cIS primum Xordium mali Sumam generalem eorundem historiam ante omnia proponens.
65쪽
NIHIL quicquam opinor, animum uniVersae qua patet Epidemi- Medicinae pomoeria perlustrantem, tanta admiratione per '' 'cellet, quam discolor illa et sui plane dissimilis morborum Epidemicorum facies non tam qua varias ejusdem anni tempeStates, quam qua discrepantes diversorum ab invicem annorum Constitutiones referunt, ab iisque dependent 2. Quae tam aperta praedictorum morborum diversitas tum propriis tum a pro- ac sibi peculiaribus symptomatis , tum etiam medendi ratione bukdam' quam hi ab illis disparem prorsus sibi vendicant, satis illu VmΡwm-
cescit Ex quibus aeon Stat Morbos hosce, ut externa medendi quadantenus Specie, et Symplomatis aliquot utrisque pariter et '''supervenientibus, convenire paulo incautioribus Videantur, re diu ro ab
tamen ipsa si bene adverteris animum, alienae admodum hcsse indolis, et distare ut aera lupinis'. Haud equidem satis scio an diligentius examen quali rite instituendo vix unius
hominis brevis aetas par esse videatur, nos edoceret Epi-demicorum alios continua quadam Serie, ceu facto circulo, alio Semper Xcipere an Ver Omnes indiscriminatim nullo-qU Servat ordine, pro occulta aeris diathus et inexplicabili temporum ratione, mortales incessere 3. Mo Saltem pro ebrium comperto habeo ex multiplici accuratissimarum observatio. ' pz . num fide, praedictas morborum Species, praeSertim febre eon micarum
tinuas, ita toto quod aiunt, coel differre, ut, qua methodo photogCurrente anno aegrotos liberaveris, eadem ipsa inno iam d/Vς β vertente Gorsitam e medio nolleS quodque bub1 Semel is methodo
genuinam medendi rationem, quam haec vel illa febris pocios sibi vendicat, auspicato inciderim, ad eundem Scopum collimans favente, ut sit, Optimo NUMINE, metam quasi Semper attingam, respectu ad temperamentum, aetatem, et reliqua ejusmodi usquequaque habito, donec, extincta illa specienOVOque liScente malo, anceps rursum haereo qua mihi via insistendum ut aegris Subveniam ac proinde, nisi ingenti adhibita cautela intentisque omnibus animi nervis, Vix ne
Deest hoc cap. in edd. 66, 68. rat quid distent aera lupinis. Horat. symptomatis Di. e. atibus, ut sere Epist. i. 7. 23 ubi V. Interpp. Erasini ubique his in libris A g. i. 3. 79. ut aera lupinis Nec tamen igno-
66쪽
DE Mon ne ViX quidem possum issicere ne unus aut ulter eorum 6kMsti, 'Ux Se Irmai meae curae commiserint, vita periclitetur; doneo, investigato jugiter tandemque perspecto morbi genio, ad eundem perdomandum recto pede et intrepidus denuo procedRm. 4. Quamvis autem diversas diversorum annorum habitudines, quoad manifesta aeris qualitateS, maxima qua potui diligentia notaverim, ut vel exinde causas tantae Epidemicorum vicissitudinis expiscarer, me tamen ne hilum quidem hactenus promoVeri sentio quippe qui animadverto annos quoad manifestam aeris temperiem sibi plane consentientes, dispari admodum morborum agmine infestari, et Vice Versa. Fobfo 5. Ita enim se res habet. Variae sunt empe annorum H,61 64 con titutiones, quae neque calori, neque frigori, non sicco culta alte humidove ortum suum debent, sed ab Occulta potius et in- 16 a Uig DXplicabili quadam alteratione in ipsis terrae visceribus pen-ςexi', dent, unde aer eiusmodi essiuviis contaminatur quae humana
taminant Corpora hu1 RU 1ll morbo aud1cunt determinantque stantevsahhiu Scilicet praelatae ConStitutioni praedominio, quae, exacto demum aliquot annorum curriculo facessit atque alteri lo- Station Cum cedit. Unaquaeque harum constitutionum generalium buti up propria ne peculiari Sibi febris specie funestatur, quae extra quae ge- illam nusquam comparet cujusmodi febres idcirco lation-
quuntur, ut ita dicam, crases, in quibus licet secundum manifestas ih si1άm RexIS Uantates, 4USmodi febres quae generaliorem anni compa ConStitutionem Sequuntur, magis minusve Epidemice graSSentur, Vel Serius o usVe ingruant. rae caeteris tamen Intercis ejusmodi febres quae omnibus in universum anni com-quao in petunt, qua ideo Intercurrentes voco, ab hoc illove manifestonibu8 R aeris temperamento ortum ducunt verbi gratia, pleuritis, petunt Rugina, reliquae ejusdem farinae, quae a subito calore intensius ac diuturnum frigus statim excipiente plerumque Sensibiles invadunt. Potest itaque fieri ut sensibiles oris qualitatesiliato ad ad illa quidem febres producendas faciant quae in qualibetha pr0 constitutione se exerunt non ero ad istas alias quae certae
67쪽
nostra ad hujus illiusve morbi Epidemici generationem magis D Mon
minusve disponere quod et de quocunque errore cire Se bstitiei res On-uaturales dictum volo.
7. Animadvertendum autem est Epidemicorum alios in undo Epi- hoc aut illo anno regulariter eodem Semper modo Se u his habere, iisdem plane phaenomenis et conformi symptoma regulareS, tum agmine in plerisque sere omnibus AUOS indoriuntur, Stipatos; atque eadem prorsus Via sibi fugam et exitum parantes Ex his itaque, tanquam in Suo genere perfectiSSimis, Vera et certa morborum Epidemicorum historia ediscenda est atque tradenda. 8. Sunt vero alii aliorum annorum morbi, qui, licet si alii anο- demicorum insigniantur nomine, norme tamen Sunt i perquam nomali, utpote qui nulli Se typo patiuntur Stringi, et revera mali sunt moris, tum quoad incertam Symplomatum varietatem certissimamque dissimilitudinem, tum quoad methodum qua se ipsi expediunt et amoliuntur. Haec tanta illorum disparitas exinde oritur, quod scilicet quaelibet constitutio morbos parit, a morbis ejusdem generiS qui alio tempore grassabantur, multum abludentes; quod
non tantum in febribus locum habet, sed in plerisque aliis EpidemiciS. 9. Neque hic suitur Orestes s restat enim et aliud paulo subtilioris θεωριας, lumuriantis si fas est dicere, Naturae lusus quod nempe idem morbus in ipsissima anni constitutione Varin Saepe et dissimili se facie ostentat, quod ad tempora attinet principii, Status, et declinationis; quod quidem
tanti potest esse momenti, ut pro ejus arbitrio curativae indicationes ponendae Sumendaeve fuerint. 10. iorro observandum est Epidemico quOSeunque in Epidomici duo omnino ordines dispesci, vernos dico, di autumnales; '' Vnt
et quamvis fieri potest ut alia qualibet anni tempestate Sub vo autum-ΠaScantur, ad illam tamen sunt relegandi, ver autumnusve ' β' fuerit, quam proxime contingunt Accidit enim nonnunquam aeris temperiem cum Epidemicorum aliquo in tantum ConSpirare, ut e fautore, ante tempus sibi debitum miserose Re non- naturales sunt sex, aer, bent. Blancardi Lex Med.)cibus et potuS, motus et quies, somnus x Scriptus et in tergo, necdum fini- et vigiliae, animi pathemata, excreta et tus Orestes. Iuven. Sat. i. 6. ubi V. retenta sic appellantur, quia, si modum Interpp.
68쪽
DE OR invadat; et e contra est ubi tam parum illis inter se con-
Venit, ut corpus praedispositum non nisi aliquandiu post aggrediatur Cum itaque ver dico, vel autumnum, non de ipso statim aequinoctio, Sive verno SiVe autumnali, ad amussim loquor. Vere lium II. Epidemicorum qui verno tempore graSSantur, alii ma-aoquin6e tur admodum Se ingerunt, menS Scilicet Januario, et exindetium Vex' medetentim increbrescentes circa aequinoctium vernale ad
statum Sintum perVemunt, a quo SenSIm Imminuti circa solstitium
uti est. RestiVum VaneScunt, niSi quod pauci SSimae postea forsitans0lstitium hunc illumve petant in horum numero sunt morbilli, ut ovanog et febre tertianae Vernales, qUne, licet Serius aliquanto emer-ςVVxi gant, Februario nempe, tamen appetente aestivo solstitio alii aequi pariter Se Subducunt. At vero alii vere orti, et de die in ciuium,i,1 diem inValeSeentes, O niSi Sub aequinoctium autumnalo brumale statum indipiscuntur; quo praeterlapSo, paulatim cedentes,tium prasi tandem dVentante brumali frigore vertuntur in fugam: tol niux hujusmodi sunt pestis ipsa, et variolae, Stis annis quibus eorum utervis aliorum morborum praedomini fuerit potitus. Ch6lbra 12., Cholera morbus ex Epidemicorum autumnalium sa-
milia mense Augusto XOrSuS, intra anguSto unius mensis cancellos conclusus percurrit Sua tempora Sunt tamen alii pia cibro qui eadem tempeState prognati USque ad hyemem excurrunt, qVRI RHR', verbi gratia, dysenteria, febre quartanae, et tertianae autum- autumna nRlOS. Hi omneS, ut ut eorum aliquos quos Semel invaserint ita asib '' longiori vel Dreviori tempore affigant, plerumque tamen intra Epidemice duorum mensium spatium et nomen et Epidemicorum naturam tur. PTOYSHS mittunt. 13. Febres autem speciatim quod attinet, observandum est RXimam earum partem quae continuae Sunt, nulla hucusque nomina, in quantum a constitutionis generalis influentia pendent, Obtinui 8Se appellationes autem quibus dignoscuntur, ab insigni aliqua alteratione sanguini impressa vel evidentior symptomate mutuari hac ratione putridae dicuntur, malignae pelechiale' etc. Quandoquidem vero singula ferme constitutio, praeter has quas parturit febres, ad alium morbum aliquem magis pidemicum eodem tempore propagandum procliris S celebrioris nominis, cujusmodi Sunt pestis, Variolae, b Senteriae, etc. non Satis video Cur
paucissimae J Sic male Syd. melius simi edd recent. morbus per num
69쪽
OBSEBVATIONIDI MEDICARUM I. u. 33
istiusmodi febres non potius Sortirentur nomina a Constitu DE MOR
tione, quatenus horum morborum alterutri producendo favet eodem illo tempore quo comparebant, quam n qualibet anguinis alteratione, Vel Symplomate particulari, quae diversae specie febribus pari jure possunt competere l4. Intermittentes vero nomina sibi desumunt ab intervalloinroxysmis interjecto, atque hoc quidem charactere Satis discriminantur, si inriarum itiam ranni nempestatum quibus aeontingunt, veris scilicet et autumni, habentur rati : licet nonnunquam carum inliquae de intermittentium natura revera participent, nullo charactere admodum i Sibili easdem prodente ut cum Interia Npraomature Juli mense, Verbi grntia, intermittente nutum iiiiiiiiiiio uales ingrediuntur atque increbrescunt, non intim genuinum aliquandiu typum induunt, quod intermittentibu Verni quidem Sol Otine nitarum est, sed continuas febres ita per omnia imitantur, ut nisi Gn '
castigatissimo utras lue Xamine trutinaveris, ab invi Cem dis latent criminari non possint. t retuso paulatim constitutionis impetu et fraenata vi, jam in typum regularem migrant; atque exeunte autumno larva bjecta, intermittentes se esse quales ab initio reapse fuerunt, palam fatentur, Sive unrinnae lino suerint sive fertianae; quod si non diligentor
animadverterimus, cum magno aegrorum nostrorum malo modicantes lini lucinabimur, dum hujusmodi febres, quae Oxintermittentium numero Sunt, pro Continuis eris et genuinis habeantur.
I 5. Porro, quod sedulo advertendum quum plures ali
quot horum morborum eundem ntigent antium, unus eorum aliquis reliquorum praedomini potitur, neteri in ejus quaslditionem redactis, et parcius id tempori saevientibus, ita ut illo augescente imminuantur hi, eodemque rursu imminuto, mox recrudeserint. Atque ita Vicissim mortales incessunt prout anni genius et sensit ilis aeris temperies huic aut illi magis suifragantur Qui ero morbus circa aequinoctium autumnale maximopere furit et cumulatiSSimam edit strngem, totius intini constitutioni nomen impertit Suum quisquis Epidemidioni in uerit morborum, qui a tempestate prae neteri in Vn hiis O luerit, principatum omnium qui Sto Iano invadunt, obtinu ni0' isse facile deprehendetur, cujus ingenio Epidemici quotquot h. f. ' SUnt συγχρονοι RCCommodant in quantum eorum fert ' natura lG. verbi gratia, cum Variolae eo tempore latissime
70쪽
que nempe morbus ad eandem fere normam adoritur, nXimaque inter maXime propria utriusque symptomata intercedit cognatio, excepta Variolarum eruptione, et reliquis quae ab illa pendentd ut ex ingenti illa tum ad spontaneos SudoreStum ad salivam Xcernendam propensione, in qua utrique convenit, abunde constat. lariter, cum dysenteriae dicto tempore praecipue fuerint grassatae febris quae eo anno in-sestat, earundem indolem non leviter aemulatur, nisi quod illae causam Orbificam per sedes eliminent, et pauca alia exinde nascantur Symplomata, quod tum a consimili utriusque morbi insultu, tum etiam quod utroque malo correpti
aphthis similibusque invicem symptomatibus admodum Sint obnoxii, satis evincitur. Et sane dysenteria de qua agitur, ipsissima illa febris est hoc tantum discrimine, quod intro-
vertatur, et in inteStina Se exonerans per eadem viam sibi
quo ab hye- faciat l7. Notandum autem is Epidemicorum illum hyogk6 h. si Deipem, qui Sub aequinocti autumnali, ceu rupto aggere
feriori or torrens, Omnia straverat, ingruente hyemis frigore intra Suum domici so me inlVeUm Conderer eum ex adverso Epidemici iusserioris
ustMyVR ordinis, qui sub eo merentur, tunc tempori praesertim ingraVescant et rerum potiantur, donec dictus anni princeps eorum vires denuo frangat et deleat nomen. 18.4 ostremo Observandum est quoties constitutio aliqua varias Epidemicorum species parit, singula ha Species genere ab illis differre quae cum idem plane nomen Ortiantur, alia tamen constitutione generentur. Quoteutique sint autem species illae peculiares quae in una eademque constitutione invadunt, in communi uti atque generali Causa Singularum productrice omnes conveniunt, hac scilicet aut
alia aeris diathesi peculiari et e consequenti, quantocunque ab invicem, quoad typum et formam specificam, intervallo distent, constitutio tamen omnibus communis subjectam singularum materiam ad ejusmodi conditionem atque statum effingit formatque, ut praecipua Symplomata, quae ad particularem evacuationis modum nihil attinenth, omnibus paria sint singulis etiam in hoc conspirantibus, ut eodem pariter omnes tempore et intendant saevitiam et remittunt Notan-