장음표시 사용
71쪽
corpus quoq; versum transfusum,morbum A contracturam eodem modo infligit quo iam de priore diximus Tertia contractura oritur, quando . . ., i colica ait 'cti balneis utuntur. Ab his n. si membra incaluerunt, timc ipso-i is abis. rum calor absente humorem in locu natiuu retrali: t. Nam ea ipsius quo- - que humoris natura est,ut ad calentia loca pronius eliaratur. Ad illa ergorulapsus,secum una colicae quoq; materia sibi permista oc velut iam inhabitantem eo attrahit. A balneo a. si membra refrigesctit,hurnor eandem materia a se demittit,ac ab ipsa is separatur seceditq;: ac tande ea colicae Pprietas sequitur, qua artus omnes resoluuntur & contracti fiunt. Quin re haec contractura sepius incidit, dum in ipso balneo adhuc versis tur. Ea v. ob materiae multitudinem oritur. Qua,quamprimum corpus lito rarius ac tenuius praesentit, sicut a balnei calore membris tiruta bracchiis es pedibus. accidit: tunc conscrtim irruens, ac in comitatu suo acidit tem colicae secum ducens,resoluit occupata membra & contrahit. Est n.
colicae acrimonia nihil aliud, ii propter calorem & acore adurens sal:
in ligamenta & articulos raptum ibidem quoq; contracturam iacit api prietate sibi connata,sicut de colica traditur. Ac nonnunquam in carne Cini a. &musculis distentionem quoq; parit,sicut acetosorum natura est. Hoc ergo modo ex colica contractura gignitur, t nihil est aliud, q humoris vitae,ad coIicam abscedentis,& hinc iterum ad natiua membra, lut A. a tus reuertentis, mutua commeatio. Et comes ista humoris materia illa in membris manet tamdiu, donec absumatur. Per hanc ergo membrorum destructionem aridura inducitur ideo,quod nutrimenta retropelluntur, C.,i a re naturae operario non libera de integra est. A multitudinea. acetolitatis in cholera, tremor membris additur, licet aliis atq; aliis maior minorue. Artus porro nonnunquam contrahuntur,quia cholericae acetositatis natura est contrahere. Interdum iidem extenduntur, scilicet a robore spiri- tu qui in medio extensionis opere succumbit, membro interim amo C.,i a. boobrigescente. Aliquando membra concidunt,&deorsum labant, Ilata nimirum facultate & virtute humoris vitς,qui percolicam ademtusae, φ. est Quae vero membra obstupuerunt,ea ceu emortua sunt,& in tra seipia consumta,ita ut iam rigeant defrigeant,ncc quicquam sentiaint: 'l omnia amateriae immoderatione sunt.Tandem,sensum nonnunquam c d mrivari retinent. quod aspiritus supeistitis vi & robore euenit,qui morbi subinde insultantis impetum sustinere, & noxium a se expellere annititur. In qua autem Vomitio frequens est, ea a colica illa oritur, quaead ipsa membra quidem nondum omnino penetrauit, sed fellis nonnihil circa ventriculum effudit, sicut de colica plenius traditur. Cetera, quae de hoc contra- inarae ge nere noscenda uiuetur porro, ea incius cura pleni' anotata sunt. De
72쪽
De ratione contractura ab ira genita.
IRa vel iracundia est alteratio aut mutatio corporis praeter naturam,
qua totius corporis contractura, c teris omnibus peior , introducitur. Per iram etenim uniuersum corpus exardescit es inflammatur, α -- membra tam interna,quam externa tremunt ac palpitant. Haec solis tr cundis familiaria sunt, maxime autem foeminis. Generatur autem haec contractura hoc modo:
Excandescentia vel ira hominis principue a felle oritur, ut de selle
habetur. Itaq; concitata ira, fel ob aciditatem&acrimoniam suam corpori ardorem incutit, aut ardor in sanguine potissimum venarum omnium flammam conciliat. Sanguine ea commotione feruefacto, venae omnes sub cute sudare incipiunt. Is sudor sal exsistit,in quo sale sanguis vi
uit,&sustentatur in vigore suo, ut de sanguine latius videripotest. Id salsecretum postmodum se insinuat inligamenta, tendines,nervos,camC'que,&quicquid vicinum sua acrimonia corripercaut attingere potest. Sic idem sal in Melancholia quoque residet, per uniuersum corpus distributa. Quae ubi primum per iram concitatur, sudorem fundit, admodum acidum acremq;. Nec Melancholia ad exprimendum succum sa-uin ab ulla alia re concitatur,quam ab ebullitione valida irae. Adeo res vehemens ac acris ira est. Hac effervescentia postea ipsa etiam cholera, a ccnditur, utamaritudinem suam addat, iunctimque cum Melancholia& sale sanguinis intendines repat & penetret. Postea a credo quoq; phlc-gmatis materialiter resoluitur in aquam. Hac aqua addita, quatuor iam dictorum commixtio una in formam unam fit, in ligamentis acarticulissimiliter ut in aliis substantialem. Iam si ira, sudores ac succos huiusmodi aquatuor complexionibus expressit, & in unum confudit, eaq; deinde
deseruescit: tunc fel postliminio ad locum sibi destinatum redi t, calor Φdeflagrat, ac quatuor dicta: complexiones in iis locis, ad quos propulsae
sunt, superstites manent. Nec enim eae quo Idefluunt,sed recta in occu- ipatis locis subsistunt. Nam in artus omnes eae expelluntur. Itaq; quando ira desiit, tunc illico accedens humor vitς, permiscetur illis: qua permixtione acrimonia& subtilitas materialis ingeneratur,quae postea manus pedesque ac extera membra omnia contrahit. Et in hoc quoque casu Colicet ligna omnia apparent: de quibus plura in doctrina de Fugae de Coi, G. Huius ergo contracturae cura admodum laboriosa & dissicilis est,maxime in foeminis. Ipsarum enim ira adeo feruida & rapida est,ut per eam reon. i,
73쪽
nibus ceteris, &acri cholera omnia inficiantur. Vnde in eminiscon tractura multo periculosior, quam in viris cooritur,quae frequenter etiaad mortem ducit. Cui hoc etiam accedit, quod inuidia, ex Melancholia orta, plerunque in his concurrat. Nam & haec ipsa bilis more accendit & inflammat. Nec enim modo mouetur alio,quam fel ab ira. Vnde liquet,ab inuidia non minus contracturam gigni posse, quam ab ira, si ut de complexionibus alibi docemus. Sic ergo contractura irae superueniens, est calor, ab externatrae concitatione accensius, quae ira effetu scens facit&irritat, ut quatuor complexiones suos de se spiritus de hum res effundant,ac substantiam inanem retineant. Ab istis ergo humoriabus ligamenta & articuli inficiuntur,quibus affectis corpus contrahitur. Na spiritus mobilis in hoc genere multo valentius ac exquisitius expellitur, quam in ulla alia contractura. Vnde sit, ut ipsius qtivo i cura eo dissicilior sit,ac raro is morb integre curetur: nisi fors ea conditio sit,ut qua
tuor complexiones non omnino exprimantur. Tunc enim aliquo modo adhuc resistere, ac intra sese iterum augescere pollunt. Hoc si ita constitutum non sit, restitutionis in integrum spes nulla superest, sicut in practica plenius demonstramus.
De Contractura ex crapula aut ebrietate producta.
C A p v T V. Contractis genera insuperquς iam certa sentia vino concitata,quet diuturna exsistunt,& quod membra profundius occupari ni, secui dum naturam curatu difficili ma. Generationis liaec fere ratio est. Sit vinum, quod potatur,subtilis ac acris spiritus proprietatem habeat: tune vini iste spiritus cu humore vitae unitur. Nam quia naturae nobilis ac eximiae est: ideo humor vitae illum attrahit, tam caussa nutrimenti, quam smilitudinis. His ex caussis iam permixtione facta, proximum est,ut spiritus vini Qualitatem suam exserat. Haec admodum ardens & arida est, ac vini Tartari naturae non parum in se conditum habet. Propter vini enim subtilitatem Tartarus in ipso soluitur adeo, ut aut nihil aut quam minimum eius conspiciatur. Dum ergo hac ratione vinum in humore vitae quasi habitat, progressu temporis humore illum exhaurit&exsc-cat. Quantoque plus eius bibitur,tanto magis inualescit,& humore vitae depascitur. Id continuatur, donec humoris vitae nihil amplius reli-ruum sit. Membrum ergo iam suo nutrimento & motu ita orbatum, qua-
74쪽
turae'. Hoc facto aridura sic luitur, aut pinguefactio quaedam,qua ob quatuor humorum crassiticin membrum intumescit,cum tamen nullus vitae humor adiit. Quanquam hic morbus non a vinis promiscue omnibus inducatur, hac deca illa,quod vinum non omne tam subtile mactartarosuin spiritum in se condat. Itaque ex vinis reliquis iam Podagra,iam calculus obnascitur: de quibus plura in tractatibus propriis.Talia autem tum ob vini naturas varias, tum ob diuersitatem hominum ita contingere , in Plutosophia nostra de varietate crescentium & animalium copi sius docebimus.
De ordine N di crimine in Fractica
Icut hactenus in contracturae caussis explicandis
ipsius genera s.constituimus. ita in hoc tractatu secundo ipsorum quoque curam subiiciemus. In hoc autem capitulo primo ordinem methodumque generalem praestituemus, secundum quam genera s. uniuersa simul,nec scorsim ac separatim curari debeant. Nam &finis singulorum unicus & similis exitus est: ac principii ortusq; respecta modicina non opus habemus. Nam si morbus ex membris exactus est, α humor spiritusque vitae eorum ad natura suam rediit, tunc reliquum per scipsa expellunt eadem. Pro curae ergo funda meto hoc ponimus, de
bere nimirum remedia, contracturam sanatura, esse aperta vapororu ,&calefactiva humorum,&humectantia arteriarum neruorumq;. Curan- m ha
dum quin etiam hoc est,ut remedia in eodem gradu,morbo respondeat. M. Si n. infirmiora sint, nihil comodabunt. Nec v. in Sola complexione ae- 'qualitas csse debet, verum et in Qualitate. Nec n. omnis caliditas aut humiditas huc facit, dum videlicet aperit, lefacit,humectat: sed insupera forma specifica inclinatio quaedam esse debet,qua contracturae singulariter remedia serviant, & praecipue velut quaedam ad caput diriguntur. Nam hac sola arte curatio perfici potest: q si consilio