장음표시 사용
71쪽
ri posset, sed more veterum e principiis mese geometrieis,
adornatas. Primum est, quod proposuit Fermatius in tam meret epistol. Geometris demonsirandum, sequentis eis noris ira iusta semicirculi diametrum conlli tuatur rectangulum cuju latitudo sequetur chordae quadrantis, sive lateri
quadrati inscripti, atque e punctis ejus duobus infimis ad
quodvis peripheriae punctum ducantur duae rectar lias diametrum ita secare, ut si semper summa duorum segmentorum aequalis quadrato diametri. Hanc propostionem neomo adhuc demonstravit id quod jam Vir Celpb methodo mere geometrica ut diximus praestitit Alterum est Theo
Mna, in vulgus notum, quo area tria nguli determinatur e tribus lateribus. Demonstratio petita est e cireulo, in triau- gulum inseripto. Tertium est, quo area quadrilateri, circulo inseripti, exprimitur similiter per sola latera, cujus demotis strationem quoque geometricam, sed admodum intrieatain, proposuit quondam Naudaeus inmisiceae Beria Praeterea n . um quoque Theorema, nusquam adhii prolatum, aut demonstratum, rubjungit Nimirum, quemadmodum g sat, in omni parallelogrammo summam quadratorum ambarum diagonalium aequari summae quadratqrum quatust laterum, ita demonstrat, generatim in omni quadrilatero summam quadratoriam ambarum diagonalium semper esse minorem summa quadratorum quatuor laterum di completo cire bina latera parallelogrammo, quod adeo iri puncta eum
trapezio habebit communia, is ungendo duo puncta rei, qua diversa parallelogrammi ora perii, ipsum defectum Pag. r. aequari quadrato hujus lineae jungentis. 4ὶ Idem de propagario ne usuum per medium elasticum Arduam hie materiam sibi indagandam sumsit maximi taene momenti, vel deb, quod
soni, di verosimiliter luminis quoque, propagatio eo redeat. Ut vero in ea mamina cum peripleuitate versetur, a primis et principiis mechanicis eam eruendam, o a casibus simplici simia ineipiendum, duxit. Primo itaque unicam saltemia liculam, inter duo elatira detentam considera , ejusquem
tum eruit fore oscillatorium quem , qualis sit, descit. Dein duas ejusmodi assumit palliculas; at notum earum a priori
72쪽
fitori investit maxime diserepantem, nee amplius oscillatorio similem, hines multo dissicilius deterini nandum, valda nimirum diversum, prout earum ex situs si motus initialis sunt diversimode eomparati. Exinde ad plures particulas transit. ubi quidem formulae oriuntur maxime complexae, ipsamque hinc motus determinationem dit selliorem reddentes. oetamen satis exinde perspicitur, propagationem pulsuum per medium elameum non fieri ut plerisque placuit, per motum ostillatorium quam sententiam alia dimeultate laborare, lam ostendit Celeb Autor in Tract de tamine F Coloritas spus si publieato HEjusd Examen artificii, naves a Pan instprincipio motu interno propellendi, quod quondam ab acutioeno Viro De Bervium, es propositum. In operibus De Besen dii inter Posthum exstat Scridiasma, ubi proponitur artuficium, navem a principio motus, infra ipsam navem conel se propellendi dum nempe ad tabulam perfecte elastieam verticalem, in navi firmatam appelli ubet pendulum quoque elasticum, idque motum versus eam partem navi imprem . rum existimat. Cum vero id actu ipso nunquam sit tentatum. satis autem seretis paradoxum, in praxi utile, si propositum succedeciae; operae pretium iecit Celeb Autor, hune mehanisinni secundum principia mechanica examinando. Cum enim Bermullius ideam hane disserentiae inter vires vivas ct mortuas superstruxerit, dum, ex illis oriri posse motum per vim internam, qui ex his nunquam potest, redidit; ostenderit vero alibi Diterus, hanc dii serentiam re vera nullam esse overendum est sane, ne irritum si ipsum illud propositum. Augetur vero suspieio ex ea consideratione, pendulum ipsum sollicitare navem a parte priori contraria, dum vis, qua pendulum tam a pondere, quam a vi centrifuga, tenditur imprimitur puncio suspensionis. Hane quoque vitri mortuam, priori oppositam, non neglexit Inventor, sed ab illa detractam invenit relinquere excessum satis lagnum, ut a. vis moveri queat. natis excessus an reapse locum habeat, sequentem in modum investigat Noster Navem in loco suo uenitus supponit fixam ct quaerit summam sollicitationum
73쪽
mamentanearum quibus durante quovir penduli descensu de ad ensu retro pellitur. Dein simili modo determinat vitrii clua quo a pendulo propellitur, tempor inter quemvis deis stetitum S adscensum medio. fissumit vero hae in disquis . tione pendulum primo simplex motumque fieri, vel per qua drantem, vel per arcum minorem dein pendulum compositum imo alios casus mulio adhue difficilliores. jngulta hisee easibus patet, vires dictas esse semper inter se aequalet, adeoque motum navis exinde oriri poste nullum. Hocoue loeum habet, sive a rementia aquae abstrahatur, sive ea a computum ducatur. Attamen accidit hie casus singularis,in notatu dignissimus, nempe ope resistentiae certi eujusdam generis tali meabanismo oriri posse motum, qui absque illanam eonsequeretur Hoc nempe fieri, si navis has sua i cuinbat plano aspero super quo absque frictione sensibili moveri eoueat, quo itaque neri possit, ut vires retrorsum pellentes a frictione destruantur, vis percussionis autetia a fructione superari nequeat. Singulare hoc est paradoxum me lia picum, motum a frictione oriri posse, qui absque illa prorsus nullus esset. Ceterum, etsi ita in aura abierit propositum Ber mullianum nil tamen ideo detrahitur laudibus Vii semini. Cum enim inter Uhum saltem reperiatur liquet, ipsam ideam immaturum adhuc esse ingenii fructum, quem aliter fortasse, si vixisset, in medium protulisset Latet vero vitium in eo, quod in determinanda vi percussionis humani quippiam passiis steternoviaius: qilem errorem animadvertit quctuque Commentator Cramerus, at o testuli molestiam non Pag. q. correxit o Ge. Nolis Masu D retati geometrica de Pr blematibus aliquot eomcis, per Analysin concinne solvendis. yroblemata hie sistit duo per formulas analyticas coneinnesoluta datis ethpseos duabus diametris conjugatis, invenire axes et data una diametrorum conjugatione, invenire ait ram sub angulo quovis dato. Prioris conistructionem primus dedit Pappus cili math Li VIII, sed absque demonstrati ne. iam supplere conatus est Commentator, Fred Commam anuae, sed non feliciter. Novam dein constructionem dedit
74쪽
RAMelius in Oper. acad. Paris Oeeasione fornien m. Sed fatendum ess praeseetem illas perspicuitate ct concinnitate maximopere superare. Praemisit quoque tria Theoremata, iliue facientia, concinne demonstrata. Ejusdem Demon Pag. 3r.
rationes duorum Τέωrematum geometricorum. Primum
horum propositum est Autor absque demonstratione a Cel. υνε, estque hoc id ipsum, quod de disserentia summae quadratorum uterum ct diagonalium in quadrilatero in Dissert tione, supra memorata,ω- tradidit. Alterum est celebra. tissimum illud Theorema Cotesianum, cujus quidem demo strarionem generalem, e serierum natura petitam, dedit a. Bernoullius Oper. Tomo IV. Cum ver hane paulo subtilio. rem putet Autor, quam ut facile rapiatur haud inutile dii. xit, casus quosdam speciales, quando nempe peripheria divisibilis est in parte 4 6, 4, e principiis mere geometricis demonstrare, ut sic exemplis quibusdam Theorematis veritas
tione meteorologicas factas A. 74set Ia Tisiua Post
brevem descriptionem instrumentorum, exponit observati ne circa altitudinem arometri, ejusque variationem an
nuam gradus caloris di frigoris auroramque borealem; illasque, quae Tubingae habitae fuerunt, cum Petropolitanis rem parat. Appendiei loe aliquid ad historiam fistrono. mi spectans, affert. Ecloe nimirum Hsoris Imp. Otto matri Ue Moldaviae, Demetri Canumis' scriptae, fol. 3 sub Oimanno II sis verosmiliter probat, lumen dictumaea ianum jam A. 6ao die a 2 Febr. n. v. ibi observatum seque ejus epocham, quae A. i63 poni solet, per 3 annos retrahendam esse a G. V. Ricbmann do quantitaυ caloris, qua rea. post miscetam fluidorem certo Tradu aliarum oriri dare. Cogitatis his ansam dedit vafri Dissertatio de talore det frigore, ubi is exhibuit formillam pro gradu caloris fluidorum mixtorum Autor nempe alio ex fonte quoque eruit formulam, sed a Mastiana paulo diversam ct majores caloris gradus exhibentem. Invenit nempe gradum adoris hoc est,
75쪽
proprie excessum supra quendam gradunt ealoris onstantem, singularum massarum multiplieaodum esse in massas
singulas, viminam factorum dividendam per summam massarum Ratio autem differentiae In eo posita ess, quod vasti formula exprima calorem fluidorum ipsbrum, the mometri, vasis, in quo fluidum miscetur, distributum per summai ma1sarum fluidorum, thermometri, di vasis, quas circumstantias neglexit Autor Ceterum experimenta Haibet vari, eaque tam cum sua quam Mastiana, formula comparat, variaque inde consectaria, nec non eautelas in iis institu.
Pag. 68. endis adhibendas derivat. 3xEjusd Formula, pro gradu
excessus caloris, supra gradum caloris mixti ex nive T sale ammoniaco post miscetim duarum masarum aquearum, diver-s tradu alidarum, confirmatio per experimensa. Fornari iam hane dedit A. 74 , ibidemque ad eam confirmandam usus est experimentis notii. Post nempe malis rigidioris a calore m. calidioris Lealore, sore gradum coloris
post miseelam, Iam experimenta exponit pro pila eundem in finem instituta, , nae inde resultant, cum 174 Rrmula Masiana comparat Ejusdem Inqui tio in le-g-, secundum quam caur susi, in vase comenti, certo tem. pori intervasio, in temperi aeris constante eadem decrescit, ne eresis e detinis ejus simulque thermometra, perfecta concordantia construendi ratio, hin deducta. Hume tum hie sibi pervestigandum sumsit Autor haud parvi in Physica momenti a nemine tamen adhuc aceuralius pertra estatum. Optimum putavit, rem primo per experiment i dagare. Eorum itaque multa cum cura instituit, repetiit, in terque se comparavit. Exinde detexit analogiam inter ea loeum habentem unde ad legem generalem deductus est. Omnia ista hie sese exponit. Iusticiat hic nobis, indieare eonfestaria palmaria, ex ista disquisitione fluentia. Iuni autem ista: Decrementa cincrementa, parvis temporibus
76쪽
perficierum integrarum .disserentiarum iniet temperiem aqua desaeris, inversa masiarum ab Disserentias temperarierum inter temperim' tua di aeris, in temperie aeris constanti, ita variari, ut temustribus secundum progressionem arithmeticam progrediqntihus decrementa pant in progressione geometrica, adeb, ut scala decrementorum sit Loga riuimica. Denique 3 e lege decrementi incrementi mistoris derivavit quoque thermometra perfecte concordamia
ct aeque velocia non obtineri, hi seperficies bulborum in thermometris sint, ut ipsi bulbprum volumina. Ejusdem Pug. 98. Tentamen Mem evaporationis a s ealida, in aereirigidiori ea anti temperiei de sendi Argumentum hoc itidem est Physici indagatione prorsus dienum, etsi a nemine ad-λuc sub examen vocatum. Rem iterum methodo in scientia natural optima, per experimenta nempe, aggressus est, multumque in iis operie di studii eolloeavit Uuis est ad ea in pr mis machina reculiari, in semmentari A. 7 7 descripta. Experimenta ipse agillatim exponit, Legem vero genera e
inde deduxit eam Posita aeris temperie constans, si Loga. Yς rithmi abstissae exhibeant tempora ordinata disserentia ii ter teinperiem quaeis aeris. sese sue fave excipientes: quantitates vaporationis esse sere in ratione spatiorum. ;seu quod eodem redit, ob subtangentem constantem, ut dissetentias differentiarum inter temperiem aquae Waeris. Satis elegans est haec lex, dignaque omnino,uti,terior Physicorum indagatione magis corroboretur. 6 mich. Lomono 2o6.
d. raseris is frigoris aus. In his meditationibus u.
tor id agit, ut, calorem non a materia peculiari, sed saltem emotu partium inteistino, oriri, evincat. Initio, omneli calorem cum motu conjunctum esse, iuro rationem lassicientem caloris in motu alicujus materiae onsistere, ostendit. Munc autem intesinum esse, o qu dem materiareorporis, non interlabentis, sed cohaerentis; cum nempe eo pora, quo densiora sunt, eo majorem gradum caloria recupiant, eoque aurius retineant. Cum autem motus intest,
77쪽
rius solum esse ultimum, cui ortiun debeat ealor eum, a progressi e calorem nullum oriri, multis casibus ad oeulum pateat posito vero motu tremul in t haesio corporum tollatur. Positam se theoriam ad phaenomen revocaturus, paumaria ea loris cohaesionis, diae expbuir e:ique ad confirmanis dam theoriam adhibere conatur. Extensionem corporum ea lidorum non immediate a calore, sed ab aere elanteo, poris eorum incluso, oriri, erissimat. Frigus nil aliud esse, quam calorem minorem adeoque motum gyratorium len,
tiorem. Exposita se sua sententia, hypothesin de propriaratoris & ignis materia sub examen revocat, ' refellere e natur argumenta praecipua, de extensione corporum ine Ieseentium, de increme ut corporum calcinatorum, de ton
densatione radiorum solarium per instrumenta causti ea phaeis nomenis denique in congelatione corporum, eam non aula, probare, ostendens. Verum disceptationem hanc, inter Physeos tam dudum agitatam Lectorum diiudicationi merito mea . no linquimus Ejusdem Tentamen Theoria de si aeris elas ira Hypothesin hie exponit Autor pro explicando elatere
aeris. Nullo nimirum fluido aethere, e ad eam explitanadam opus esse, sed musam ejus in sola partium aeris inbtilitates agilitate quaerendam, existimat. Ἀd hoe probandum primo ideam clarat elateris aeris fundamenti loe ponit. Iam, eum particulae aeris duplici modo quatenus eIasticae eon. cipi possint, vel ut vi eompositionis organi que structurae ali jus, singulae gaudeant vi elastici, qua se eontinuo expandere nitantur vel ut perte sint ab omni compositione de Bructura tali altea in tum saltem, eum aggregatae sint, vim
elasticam exereeant,adstruere conatur sententiam posteriorem.
doeetque, aeris patieulas per se esse solidissimas, inflexiles,ve bo,atomos has vero porro sphaericas,sed di ut sitimo in si et, que ex eo ealor, oriri possit, asperas. Exinde jam deducit vim elastitam aeris particulas nempe has calore agitari continuo, inde motum iis conciliari gyratorium, eorpora autem sphaeri ea, ct asperis superficiebus sibimet oecurrentia resilire a se inviem, equo te expandero aerem statim cessante impelli
78쪽
mento. Varia etiam phaenomena alia inde explicare annititur. Statili liue inseremus Supplementum ad Sehediinna
praesens, ultimo hujus Classii loeo comparens. Facta nimirum est utori objectio, ex hypothesi ejus explicari non posse proprietatem illam aeris elastici palmatiam, quod later sit densitati proportionalis. Cum ergo lex illa cum ipsus hypothesi non conspiret praetereaque ab effato Dan Bernou lii in Hydreonamica, quo is materiam elasticam, e pulvere pyrio generatam, aut non esse aerem aut aeris lassicitates crescere in ratione majore, quam densitates, asserit, in suspicionem deductus si Autor, fortia legem ipsam non omni exceptione esse majorem in hanc ipsam ulterius inquirere, non ab re judicavit rivariis itaque experimentis collegit, tu compressionibus majoribus eam locum non habere, sed augeri tune elasticitates magis quam pro ratione densitatuita. Idem
quoque sua e theorba explicat. 8 Ejusdem Dissertatis de Pag.
actione menstruorum, Dorum in genere. Principio vulgarem actionem hanc explieandi rationem e sola pororiuneorporis bivendi, ct 'tieularum solventium, magnitudine figura petitam, rejicit ejusque causam non in spatiis, materia orporis vacuis sed in ipsa materia, ejusque in duobus
eorporibus homogeneitate, quaerendam elle, existimat. I primis attentionem Autoris ad te traxere phaenomena haec duo sibi penitus eontraria Spiritus acidos olvendo metalla invalescere contra aquam solvendo sales reddi frigidiorem.
Unde eo deductus est, ut suspicaretur, metalla in spiritibus acidis alia ratione solvi, quam sales in aqua. Ad prius quod ab tinet, statuit, id fieri vi aeris elastici, in poris metallorum latitantis, sed, dum intrant particulae menstrui, cum iisque itidem novus aer, renascentis, sicque in majus spatium se expandere exire conantis quod cum per particulas acidi poros obsidentis di obstruentis, fieri nequeat, hinc obstantes iis partes
metalli ab ipsis abrumpi, ter menstruum dissipari variis id experimentis probare phaenomena varia in solutionibus metallorum inde explicare, quinis ealculo piam vim seu uendi, seu cohaesionem metalli superandi, determinare, co-
79쪽
natur. Alteriun solutio salium in aquam ipsi derivatur non ab aere, sed a sola frictione particularum aquae, in motu gyratorio celeii constitutarum. Hinc ergo solutionem dividit in mediatam, quae ut prior sit mediante renato elatere aeris; in immediatam, quae fit initar posterioris propriis menstrui particulis. Reliquorum solutionis generum explicatio.
nem quae alterutro, vel utroque, dictorum modorum fieri
Pag. 67 conjecitatur, in aliud tempus ejicit. 9 Idem de motu aeris, in fodinis observato. Motus aeris in fodinis metallicis satis
validus non nemini, eas invisenti, observatus est. Hune vero ea ratione fieri, jam observavit Agricola de re metallica: Uere re aestate aerem influere in puteum altiorem, , cuniculum de fossam latentem permeare, re per inferiorem puteum L fluere, nec non per altiorem cunieulum infundi, de interjecto puteo, defluere in cuniculum humiliorem ac ex eo emanare contra vero autumnois hieme in humiliorem cuniculum, vel puteum intrare,' per altiorem exire. Hujus itaque phaenomen rationem e principiis aerometricis hie deis ducere studet Autor Fundamentum demonstrationis in eo
stum est: erem in fodinis aestivo tempore esse externo frigidiorem, adeoque re specifice graviorem praeponderare
ergo aerem in puteo altiore aeri in puteo humiliore illum itaque descendere, hunc expellere simul autem aerem en ternum propria gravitate descendere in puteum altiorem, ibique acquirere eundem gradum aloris cum aere in fodina. hoc est speeis de graviorem fieri externo, atque hinc denique praeponderare inde oriri motum aeris continuum in puteum Aiorem, Me puteo humiliore. Simili prorsus modo comparatum est cum cuniculo superiori, inferiori. Contrasium vero obtinet tempore hiberno, ob aerem in fodina calidiorem, hoc est, specifice leviorem, externo. io Rielmannis insigni paradoxo b sco, aere scilicet, in II voluminis partem, qua σί cente, reducto; π de computatione vis, quam aqua gelascens, s sese tu volumen majus expandens, in Iphaera cava ferrea, bomba dicta, ad eam disrumpeudam inmpendit Attulit Cel. Halesus in Stat eget spem experi
80쪽
MENSIS FEBRUARII Λ. MDCCLIII. 6
mentim , quo aerem in i837mam voluminis sui partem redii mimi hin eque duplam aquae, lapidis fere, densitatem na--ctum esse demonstrare conatus est. Quod cum insigne sanem paradoxum; paulo curatius in ejus veritatem inquirere haud ab re duxit Autor. Experimentum ipsum, eum satis in Physi. eorum manibus versetur liber Halsi, hic non exponemus;
monebimus saltem, ut orem negare consequentias, quibus experimentum comitatus est Halesius existimantem potius, aeri particulas fieri posse adeo parvas, ut tandem per poros vitri, vel Mercurii, transeant. Praeterea errorem calculi retegit, a Clarussi de Bugson, qui in Versione Gallica operis Haleis an ipsum emendare voluit commissum, quo ipso comprehensio aeris prodit multo minor Denique, quomodo experimentum ipsum majori ciim rigore repetendum sit, indicat. iiDΕjusdem Tentamen, explicandi phaenomenon paradoxum, Pag. 84
filicet thermometro Mercuriali ex aqua extracto, inretirium
in aere aqua calidiori, descendere e sendere temperiem --nus ealidam, ae aeris ambientis es. me quo in praesenti agitur, phaenomenon id est Si in aere temperiei certi gradus, ex aqua, temperiem gradus paulo minoris habente, exinmitur thermometrum tantum abest, ut Mercurius adstendat, ut
potius descendat, modo plus, modo minus. Plurima hujusmodi experimenta cum variis eircumstantiis hie sese exponit Autor Notatu autem est dignum, humiditatem bulbi the mometrici semper cum hoc descensu esse connexam. Cum igitur, varias materias, quae junctas notabile frigus producere posse satis constet putat utor, similes materias tunc temporis in aere volitasse, quae juncta cutieulae isti aqueae, qua thermometrum obductum est, frigus produxerint, adeoque Mercurium descendere eoegerint. Ferum, ceu nudam eonjecturam id proponere te, ingenue fatetur layc. 29r. G. Maizenstein melanica caelestis Specimen primum, eontianens noFam rubor Angiores commiam tractandi, methodum.
eo mechanismi, tubos praelongos fulcris, aliisque modis, uersandi talem hi proponit Autor, quo contra tubus ipse