장음표시 사용
21쪽
Nuctatus Trimu . II De regimine aeris. cap. IX. V Erum antequam ad aeris rectificatione accedamus, Camtum est, praecceteris domicilium commodum , liberum, beneq; siluatum habere, iccirco,ut quisq; domu amplam, nitidam, & ornatam, ac ab omni colluvie emundatam quotidi E si fieri potest,per famulos, elongatamq; a macellis, & coriorum, artificibus, ab omnibus lacunosis. Insuper padulosis, necnon aquis stantibus, ac demum ab omnibus putridis, ac sordidis locis; redolcntem optimis odoribus sibi procuret confirmamus, ac si hortum, aut pomarium,vel viretu aliquem locum ,& apricum,eius domui assisciatum habuerit: erit maximum praeli diu pro tuenda aeris pernicie; eo magisq; huiuscemodi loca,& d micilia,a viris prςstantissimis laudantur,si constitu ta, ac siluata fuerint in sublimioribus locis, ac ad Septemtrionem vergentibus;nec est audiendus Auen Eoar,& Aueroes, qui planitiem, ac inferiora loca magis probant, quam alta, di sublimiora, multo pluresque in motibus, quam in vallibus mortuos esse asseruerat; toto . n. coelo hij aberrant,& eorum auctoritas ab omnibus feri jcitur; nam coeteris paribus, licet aer sublimiorum locorum sit admodum subtilis, ac liber, quascumq; impraessionesq; assumere aptus, &consequenter ab omni putrida aeris qualitate affici possit,ut ipsi attestantur, negari etiam non potest,quin co- modius, ac facilius a couenientibus, terrae alitibus,&ab iis,qus exterius adhibentur, aere ipso humili, & subterraneo, retificari possit: Quare loca alta, cum liberius perspirent,ac facilius a s
luberimis pentis euententur, comodius etiam per ignem renouantur, quemadmodum consueuit Hi pocri tempore pestis in Athenis, non aliter etiam retificantur, & alterantur ab odoratis perfusionibus, suffumigijs,ac id genus alijs. Mansionis aspectus ille summopere perpetuo fuit laudatus,
qui ad septemtrionis partes vergit i unde venti Boreales dieir, emergunt,aerem ipsum ab omni putredine, mundum, ac liberum, praestantes; tametsi Hippoc. aliter sentire videatur, in lib.
22쪽
I 2 me pestilent. ac maligni ebrisi
is Ciuitates,quae quidem ad orientem Solem sitae sunt,eas par estis salubriores esse ijs, quae Septentrionem conuersae sunt:&ijs, is quae ad calidos ventos sitae sunt, etiamsi stadium solum intersiti
am quidem sentetiam,veram,& ad omnibus acceptam crediderim. hceterum, cum ex subsequentibus, antecedentia, auctor ipse, nobis perspicue aperiat ἰ nihil ex his, quod repugnet priori sententiae colligitur cum ibi de salubribus morbis, ac de ijs, quae in regionibus illis accidunt, aperte loquatur, quae hic ,, apponere per subsequentia placuit. Et hominum formae, boni coloris sunt,& magis floridae,si no quis alius morbus prohibeat& clara voce praediti sunt homines, & ad iram, ac intelligentia ,, praestantiores, Septemtrionalibus; siquidem,& alia,quae in ipsari nascuntur,meliora existunt,& Ciuitas, quae hoc modo sita est, is veri maxime similis est. iuxta caliditatis, ac frigiditatis moderationem,& morbi pauciores fiunt,& debiliores similesii; suntis morbis, qui in ciuitatibus ad ventos calidos conuersis oriuntur, hactenus Hippocr. : Ex quibus pater,st Quitates ad Orientem conuersae salubriores, ac minus aptae sunt, ad procreandumorbos. & ubi illos fieri contingat, imbecilles, ac per paucos admodum esse, pro quorum verb orum sensu, ac genuina inteLligentia, breuiter dicimus,st negare minime possumus, salubritatem Ciuitatum, de locorum, quorum situs ad Orientem Solsi constituti sunt. ac etiam v morbi non sint salubriores , & breuiores, ob aeris illius salubritatem, & benignitatem, verum si ponamus aerem esse aliqua lue inficiendum, aut iam infectum, utiq; ille magis tunc temporis eligendus erit, qui aspectum ad Septem trioncm habuerit; quam qui ad Orientem Solem; commodius .n. ac facilius a ventis Septemtrionalibus corrigitur,ac ad propriam naturam reducitur quam ad ipsis Orientalibus i uxta scia tentiam Almanseris. cap. de Pestilentia, & eius cam tela . Aer ibi inquit, qui per fenestras vel aliter intromittitur, Septemtrionalis. vel Orientalis, eligatur: Ex quibus patet S ptemtrionalem primum locum obtinere; secundu vero Orie
talem : Idem quoq; Avicenna voluit secunda primi doctrinas ecunda ubi expresse dicit 2 venti, qui ad prohibendum aeris
23쪽
putrefati onem,meliores Septemtrionales sunt, post orietalis post eos vero Occidentales; his omnibus autem deteriores sui meridionales,&idem mei loco citato, inquit. Si Septemtrio natium ventorum,aliqui flauerint, sint apertae, & expositae tutioisis, fenestrae in die, ut possint euentari: sanatur enim hoc modo aer putridus,& pestilentialis: sed cur ego aerem putrida
sanare curo e cur loca alta,& euentata Septem trioni, aut Orientali parti exposita peto: inferiora, ac subterranea fugior ubi contagij inditia apparere incipiunt, cum his omnibus fidum consilium amici rescribentis ad alterum amicum praeferrendust, hoc est,fuge,cito,iongh, tarde,reuertere. Medius fidius non est hucusq; inuenta cautela praestantior, neq; huic par, hoc .n. unico praesidio,quisq; ab aere pestilenti,ac eius malitia preseruari poterit; Quemadmodum colligitur ex his quae tradita sutab Almansore lib. de cautela aegritudinum, ab uno loco, ad
alium transeuntium. Coeterum,cum non omnibus, ut fertur
Adagio Datum sit ire Corintum,& quampluribus calibus cuilibet Romam proficisci datum sit , hanc enarratam cautelam diuitibus, ac potentibus, relinquemus, qui nullo itineris sumptusu Edispendio, cruciantur: coeteris vero tenuioris fortunae,& pauperibus,qui ob eorum inopiam,aut impotentia, vel quacumq; causa haec adimplere non possunt, erunt in subsidium haec relegata .
De rectificatione aeris. Op. X.
CVpposita aeris putredine, ac eius mala qualitate, suppositisq; alijs de Regione domicilio, ac eius situ, deuenio ad
Primo itaq; erit rectificandus aer, igne conuenienti, succensis praesertim lignis bene olentibus, in quorum numerum A ctores existimant obtinere primum locum, Laurum, Iuniperu, Mirtum,Rosmarinum, Abietem, Cupressum, ac id genus alia.
ex quibus potissimum dissipantur humiditates,& vapores aeris ac in naturam ignia approximati conuertuntur,& ubi ligna re-d olentia
24쪽
Mentia haberi non possint,sumantur montuosa, sicca,&bona fumum non procreantia,cuius modi sint ligna fagorin&quemcuum , quibus Hippocri in sedanda peste circumcirca Athenas
lignis quippe ipsiis succensis per plurimas noctes usi is mitisq; a
seda ta tame Deum illum coluerunt,ut legitur de morbis. hui, in Philolaphorum. Erit moderandus ignis pro magnitudine caloris, aut frigoriris acris hoc est iuxta aeris formam,ac constitutione di prout ridebitur, horum optimo speculatoris neque approximatio ad ignem ab aliquibus laudaturinisi cogamur ab esterno aere frigido, cum per ignis approximationem aperiantur potissimum
nostri corporis meatus, acuanturq; humor es, & facilior transitus corrupti aeris per couenientes porositates essiciatur, st si ab aere frigi do externo consortandi caloris innati gratia acced re ad ignem cogamur, vimineum instrumentum, aut ligneum ob oculos ponere, aut igni terga dare, conueniens erit, hoc . n. pacto calor innatus minus imbecilitatur,dc a vertigine,aut scoismia securiores effcimur; Vnum vero tradendum est mem riar,ut loca stulata, choreae,luxus laboriosi,& hominum congregati coetus,quantum fieri poterit vitentur. iPoterit insuper emendari aer suae domus, aut Talami si op portunum videbitur,rebus odoratis,proportione aeris qualitatibus ; necnon anni temporibus, respondentibus ; nam aestiuis temporibus aliqua magis laudantur, quae hibernali tempore non aeque beneconueniunt,& e conuerso. AE si tuo itaq; tempore propriam naturam seruante,haec conueniunt: Acrium rosaceum, Aqua ex purpureis rosis, floribus mirti, citrorum, & malorum aureorum, Aqua namphae appellata quibus addere consuevimus Sandalorum , pulueres, ligni alora, ciperi,necnon,& pulueres trociscorum de camphora; ex quibus omnibus fieri possunt superpauimento bene mundato. cnon circumcirca Paricto camerae inrorationcs. His porro
calcfactis in vase idoneo algi nico et lapideo, adito Cario i*rum puluere prassiantissim suffumigium componitur, quod
nimirum alia an e Ilere credi uia,&ω s e nobilibus,acilis strioribus
25쪽
striorisus vitis,qui ambram, mostsi,& aIIa aromata valde odo- ata abhorrere consueuerunt, sumimigia, ex aqua rosacea, ac to accerrimo,& Gariophilorum puluere paravi: Ex quibus maximum solamen percipere, validioribus, di hilarioribus spirit,hus nempe exuscuatis; liij omnes fatebantur, nam ut optime Avicenna dicebat de viribus cordis, Nulla res magis inimica caloris innati est,st malus stior,& iccirco sicut fetens odor sp, ritus alterat,& corrupit, ita bonus vivificat, & restaurat, & M sue de consolatione medicinarum,odor bonus animam di lata,
dinspiritus,&virtutes reparat,virtutum mineras confortans.
Neq; quis ambigere dcbet si calida frigidis . aestuanti lacte
commisceantur, adeo .n. modica sunt, ut facith a frigidorum virtute exuperentur,& remigentur, atq; ex horum commistis, ne maior penetratio ad fontem innati caloris datur. Elegantissimi etiam pastili,&Trocisci habentur, qui in hunc modum parantur. Dcium unt autem ligni Aloes,Ciperi, Sandalorum rub.&ciuinorum Ia. 3. iij. florum lambruscae, florum nenupharis, rosarum rub. seliorsi melissae. Corticum citri. Ia. r. h.Tro de camphora 3. j. Carabae. 3. s. Exiccatis omnibus,acaeuiter puluerigatis componantur Trocisci, seu Pastilli in bona forma, cum aquam cea,&modico glutinae gummi Arabici, dicum volueris cameram, vel alium locum suffumigare, ponatur
unus ex praedictis pastillis super prunis , & ibi paulatim ardere
permittatur. Hieme verB properante, di suam constitutionem, ac natura seruante calidis suffumigiis, & odoratis erit aer alterandus a In quorum usum parantur haec. Capiantur Laudant optimi, Belzuini, Styracis calamitae Ia. 3. s. ligni alocs, Galliae moscatae Melae. Ia. 3. ij. corticum citri, mitissae, rosarum rub. Ia. 3. iij. omnibus crasib modo pulueri 2 tis, fiant Trocisci ex arte,quibus congruo tempore, &visupra, utere. Ac ut praestantiores reddantur, poterit quisq; pro eius facultate,&oblectamento ad libitum Lae voluntaris addere Moschi orientalis,& Ambrae, quantitatem quam voluerit, ac prout cuiuslibet temperamentum expostulaueris,cum illorum
26쪽
matura,qui sunt frigidi temperamenti a calidis iuuentur,qui vero calidi sunt ab ipsis laedanturi parantur etiam communitet e hac descriptione nonulli pastilli,quos ciprinos ululetos vulgulvocare consueuit,qui,& ipsi non minori praestantia sentur. Recipiunt Laudant puri, Mirrhae,Thuris, Mauicis, Styracis calamitae, la. 3. j. cipcri rosarum rubearum, lampsuchIa. 3. iij. cinamomi, gariophilorum, sandali,spicae maccis Ia.3.u .ca bonum, corticis salicis sesquilibram, incorpore tur Omma limul mucilaginae gummi Arabici dis luti in aqua rosacea, nant mulae longae, & tenues, ac si redolentes magis reddere voluerudiistos pastillos erit addendum, Moschi, di Ambrae quantum tDbi placuerit, quorum loco erit ponenda camphora, liquiuum - tempus fuerit. Haec,& alia istius farinae possunt inseruire diuitibus, ac delitiosis hominibus,quae moderari possunt iuxta anni tempora aeris constitutiones: qualitatum excessum, ReSione, necnon secundum iuniuscuiusq; temperamentum, aeratcm,
sexum,ac si qui pro pauperibus institerit, potcrit ex his, vel ib. milibus aliqua componere,quae modico sumptu ipsis c0nduc re valeant,& haec de aeris regimine breuiter hic praeclusa sin h
c antum ad morbos procreandos cum habeant mali, levitiosi suci,qui ex praua aedulioruni qualitate Seneram
turi nemo adeo parum mentis compos, qui in hac temporum calamitate,hoc non nouerit,in qua tot pcstilentes febres,ac malignas excitatas vidimus, ut hoc unico morbi genere sere totiu. orbis inscctus esse videatur: nam cum pauperes, herbis, germinibus fruticum extremis,stirpium radicibus, bulbis, & glanctibus uti, pro coru esca, & ferculis coacti fuerint: Diuitcs quoq; auri congerendi gratia paulo minus prauo eduliorum genere ,& ipsi nutriti fuerint; hinc est ψ iamdiu huiusce generis febres, necnon quam plures alios detestandos morbos vagari persi .Ximus; Quae quidem omnia optime animaduertit Galenus inlib de bono,& malo suco,circa initia. Qui nam vero boni suci eligendi
27쪽
. . t tractatus Primia. 1 1 si T idiligendi cibi,ex quibus nostri co moris robur seruatur, de nul-
timet incolumes incimur, per subsequentia docere, molestum minime nobis erit; sed antequam de ijs agamus, erunt nobis praenotanda, praviantissimorum virorum monumentis
Praemissis consuetis exercitiis,congruo tempore peractis, exi' nitaq; de more Aluo,cum quis prandium, aut cenam assum- pturus est qui cquam minime degustare saluberrimum erit nisi propria,ac naturali appetentia prilis excitetur: nam cum bene
appetere certo tempore,&horas anu quisqi consueuerit, cer-
tum est 2 si ab hoc munere, ipse defecerit, innatum calorem a
prioribus alimentis,aut ab excrementis,esse occupatum,quo in casu, procurandum erit,ut bene prius concoquantur alimenta vel,exinaniantur excrementa; probe autem concoqui potersit assumpta, per ea, quae robur ipsi stomaco interius, tum exterius adhibentur. Laudantur autem inter alia, Dia trion, Piperon,
via spoliticon, Gallani, Aromaticum, Gabrielis, Diagariopli,
Haec autem assumuntur per horam ante cibum in formam solidam ad quantitatem, ij. pro singula vice, consueuerunt,r nulli grana piperis tria abscisa deglutiro, quemadmodum Aleuandro placuit: Alii vero haustum aquae vitae ebibunt; Hςc
squidem calorem innatum ad augere censentur, ventriculoq; imbeciliori robur prastant; absq; Iecinoris te sone, superuac meosq; humorcs in ipso ventriculo detentos, conterrunt,& appetentiam mirum immodum excitant; exterius Vero f*liciter udhibentur oleues melinum,nardinum:, masticinum, ac de a bsinthi te leuiter tamen debent, hae inunctiones ex calefieri, cum ex sentia Galeni calfacere praecordia cataplasmatis, aut pcrfinsionibus non sit perpetuo tutum, nisi in his, in quibus nullum redundat superfluum, cereri que umnibus sit extrema pernicies quod si nullo medicamentorum genere,uti placuerit,erit prandium, & c a remorauda, donec a virtute caloris Optima concoctio celebrata fuerit, ac si Aluus sponte non satis respondere
28쪽
da. Non minus etia prodesse creditur,si in prima mensit edantur passulae,mana Damascena,necnon.& aridae ficus, Quorum usu, Aluum promoueri, ac lubricari, iam satis notum est. His in hunc modum praemissis,cibi erunt eligendi,non multi, non
varij,neq; praui suci; sed pauci,& eiusdem generis,si id fieri poterat,a quibus virtus,non opprimatu sed potius instauretur , de refocileturia multitudina .n. ac varietate ciborum , morbi potissimum excitantur,ut placuit Galeno lib.de differ.morb. sententiam,sequutus eu Princeps primi docti. a. cap. 7. Vitandum summopere est, ne quis avide nimis edat, ac si defatigatus ;tinere,labore,vel aliquo immoderato exercitio extiterit no discumbat prius ; animo acquiescat,aut vires resumat;albmentis postmodum boni chimi,&facilis concoctionis,& putredini obluctatibus parcius quam in alio tempore reficiatur; a stineat omnino a corruptibilibus,& virtutem agrauantibus,acs vitari poterunt,ea quae sub infecto aere nata sunt;necnon animalia educata in Regionibus contagiosis erit sano iudicio beneq; excogitatum, cautela, haec .n. perniciosa sere semper exi- .stimata fuere, unde obnoxij pestilentibus morbis potissimum cssicimur,quemadmodum attestatur Princeps fen. primi c. non. doctria. cauendum insuper ab inedia,& siti intensa, abs initur namq; innati caloris copia, & cogimur ad maiorem imspirationem, &consequenter ad maiorem aeris impuri attractioncm; Quare humores in corde,ac partibus vicinioribus redundantes inficiuntur,&febres malignas, ac pestilentes excitari contingit.
A limen ta,quae magis competunt,& a nobis deligenda erit' hic paucis describam; initium lumens a pane tamquam magis
necessario,ac communiori alimento.
De paneo. Cap. XII. PAnis itaq; clibanites, similagineus . nitida aqua, & pura
modico sal q; confcctus, erit eligendus, probe fermemtatus, di modcrate coctus, di ubi as laeta Aluus sit, aut non
29쪽
nod aspernerem, habet .n. furfurcum aliquam abstergentem, qua leniter Aluus promoueri solet; Haec siquidem erunt modoranda iuxta temporis constitutionem,&peculiarem alicuius naturam,aut temperamentum,& ubi ob inopiam,aut magnam penuriam triticum deficeret: panis ex ordeacea farina, si m do haberi poterit sit Vicarius, eo magis cum calida aeris constitu tio,& calidum, aut biliosum temperamentum hominis institerit. 2 si nocumentum forte, ex huius panis natura,ad frigidum tendente pertimescamus,huic feniculi semina sale admista proderun Non desunt alij,quam plurimi accerrimi ingeni j, qui panem eκ Zea, quam vulgus spelta vocat, summopere laudarunt,si modo a cortice munda sit farina,ac recth a pistoribus purgata;hic.n. panis ob eius leuitatem facilimh concoquitur; omnibusq: cerealibus praeferri ob eius bonitatem meretur;Orisquidem,ac palat gratissimum saporem praestat;& totius comporis alimentum est praestantissimum, ut fidem facit Dioscoriades lib. a. c.99. Inquiens Alicam,quae ex Zea conficitur, longh magis alimentum corporibus nostris praestare hordeo ipso .hoc idem confirmauit Plin. lib. I 8. c. 8.
Qui vero ex condro, aut grano Indico, Mei et hodie appellato,non per inopiam,aut Tritici defectum,panem sibi parari student,ij mihi curiosi,&'consilio destituti potius videntur, quam
saluti consulentes: stultum .n. est,ut unico verbo rem perstri'
gami, hunc, vel illum panem triticeo pan E praeferre: obsolevit namq; vulgi Adagium: Ne super triticeum panem, alium panem quesieris: cum istud nil aliud sit, quam Lunam in Puteo piscari; lippisq; de tonsoribus iam satis notum sit. Et ideo haec de pane hactenus lassiciant, cum ad obsonia accedere tempe .
Copios E, & multifariam hac nostra aetate, parare obsonia omnes ferEstudent, quibus nostrum palatum delectari D a p. ssit,
30쪽
possit, ad eb .n. aucta est eduliorum copia,apud omnes nationes ut quae interpolatis vicibus epulae homines oblectare consueuerunt haec unica mensa fere non sufficiant, Nouit autem hoc Galenus sua tempesta trivi videre est lib. Aphor. com. et 8. ibi .m deplorat praeteritam sobrietatem,& frugalitatem, nam cum ex his quς ab Hippocr. tradita sunt in Aphor. illo, colligatur, E nucos podagra non laborat se ob eorum sobrietatem. Iure merito retorquetur illa aphoristica sententia ab eodem mei Gai no ob auctam eduliorum copiam; quin imo mulieres,& pueros, ob plenitudinem; articulorum morbis laborasse, liquido attestatur 19.& eto. sect. dicti libri. Vnde non mirum alicui videbitur sit hac nostra tempestate longὰ maior obsoniorum ratio au -cta est in qua homines diuitiores, ac delitiosiores reperiuntur; Temporis itaq; vetustate iam omnis usus puersus, unde Poeta. Omnia peruenit secli mutabilis ordo. Verum cum non expediat exquisite de ob senijs doctrinam tradere,neq; prolixum sermonem de his facere; sed potius ali, quam normam,ad quam omnia alia examineo tuti ad ea uti bonus Quoquus, qui & a Galeno desideratur, breuiter, &quam
Obsonia ita ii; , quae in casu nostro, competere magis videntur, boni chymi praecipue, & facilis concoctionis esse debent ;vitentur corruptibilia, & eligantur putredini resistentia; haec
autem moderate.& congruo tempore assumantur, ne intempestiue assumpta,& multitudine grauata natura, prauae concoctiones,&vitiosae generctur,& exindὰ obstructiones,& putredines; P coeteris autem commendantur, ex cicuribus animalibus,
carnes pulorum, praesertim iuuenum. Vituli lactentis, aedi castrati,iunioris,aliquando porci, ac praesertim saliti Iicet raro huius carnis usus conueniat,ex siluestribus, ac ferinis primum locum obtinent, leporum,& cuniculorum iuuenum,aprorum, capreolorumq; carnes: Ex volatilibus vero, perdicum, stam rum , fasianorum, turdorum, necnon omnium montanarum
auium ,& in dumis degentium, Quarum quidem alimentum praestanti stimum ab omnibus procul dubio creditur,cum prorsus excrementis careat. Quod