Nemesii Philosophi clarissimi de Natura hominis liber utilisssimus. Georgio Valla placentino interprete

11쪽

a NEHESIUS PHILOSOPHus duxit. Eodem modo Sc de uoce exquirens inuenias ex simplici & uniformi equorum ac boum proclasmatione uocem costare: pedetentim autem in uaria, ac plurimum differente, ut auium coruorum, ac lussciniaru uocem perueniri, quoad tadem in articula. ri & persecta hominis uoce terminata sit. Articulare porrὰ linguae uarietatem cum mentis sensu, at ra tione colunxit , ad animi motus exprimendos. at hoc pacto cunctis cuncta musica proportione coposuit,& colligauit,& media hominum genitura, quae sub intelligentia, Ruisum cadunt,in unum congresgauit. Quamobre non iniuria Moyses uniuersi creuationem exponedo perfectum ait hominem genitu:

non quὀd propter ipsum modὰ omnia producta

sint consequens enim erat, ut primdin quae ad eius usum erant,gignerentur,& deinde, qui illis usurus esseo sed quod intellectiva genita substantia,ac rurssim uisibili, amborum quosp nexu alique gignere

necesse fuerit,quo unum esset uniuersum, & sibi coapatiens,ac id sibi minimὸ alienu.Genitum ita F anis mal homo est, quod ambas naturas connecteret. Quata ita ν sapietia omnia creator produxerit unis

uersi,his breuiter ostedisse in prssentia satis sit. In fiunibus igitur rationalis, & irrationalis naturs homo constitutus, si ad corpus declinarit, & quae corpos

ris sunt plus amauerit, irrationalium uitam animas lium sequetur, & in eorum numero censebitur, ac terrenus iuxta Pauli uocabitur sententia: audiet et Terra

12쪽

xibus comparabitur, atque assimilabitur. Sin au tem se ad rationalem partem , Omnes corporiS conoculcans uoluptates diuinam, ac Deo dilectissimam uitam conficiet,& homo censebitur, erit. coelestis hus,ut dictum est,coparatus.Talis terrenuS,quales sunt terreni: 8c talis coelestis, quales stini coelestes. Rationalis sane naturae caput est,fugere quidem aisque auersari mala, prosequi ured ac deligere hone sta. Honestorum autem quaedam inter animas, &corpus media sunt. Quae ad animam, talem planὸ relationem habent, quale cum corpore e 'culum habet anima, cuiusinodi sitiat uirtutes. citerum, quae animae peculiaria sunt, ad ipsam solam reses runtur,corporis minimὸ indiga: ueluti est pietas,dceorum omnium quae sunt speculatio. Quicunque igitur humanam optant uitam, qualem uiuere hos minem par est, &non ut animal, solum ad uirtutes accedunt, atque pietatem. Quae autem ad uirtutes pertineant,quais ad pietatem, mox diiudicabitur, quum de anima dc corpore tractauerimus. Non dum enim cognito quidna in nobis substantiae ans ma sit,non est,ut de ipsius actione quicquam diceretentemus. Hebraei hominem 4 primordio neque

mortalem omnium consensit, neque immortalem procreatum esse asserunt: sed in utriusque naturae confinibus:ut si corporales motus consequeretur,

13쪽

14 NEΜESIUS PHILOSOPHUs noxius: sin aute animae bona in primis honorasset, dignus immortalitate donaretur. Quὰd si ipsiim

primordio mortalem Deus constituisset, no uti aberrantem morti addixisset, nemo siquidem mori talitati mortalem adiudicauerit. ὀd si rursus ima mortalem esse uoluisset,non ipsum uti nutrimensti indigentem fecis et:quandoquidem nihil immori, tale corporali nutrimento indiget. neque tam facit poenitetiam egis etr sicut quum ex immortali mors

talem illico fecit. quod in delinquentibus angelis

neutiquam ab eo factum constat. Verum, ut a prismordio natura procreati fuerant, manserunt imσmortales, aliud delictorum suorum iudicium subseunteS,Non utique mortem. Melius igitur uel hoc

pacto quod euenit intelligere, uel qudd mortalis quidem creatus es set: sed quὀd ex promotione, quam fuisset asssequutus,perfectus immortalis posset euadere:hoc est,quὀd potentia esset immortalis.

At quoniam 8c minime conferebat ante costimmautionem,suam naturam cognouisse, prohibuit,ne de

cognitionis ligno gustaret quicquam. Fuerat enim, quinimo & adhuc sunt, aliquae maximae in plantis uires, tum utpote in mundanae fabricae primordio, quae putilator,desecatae uehementissimam habue runt actionem. Cuiusdam igitur fructus gustatio erat huiusmodi,ut sitae cuique naturae cognitionem esset iniectura. Nolebat siquidem Deus ante conosiimmationem, suam homo naturam dignosceret:

quomi

14쪽

DE NAT V R A HOMINIS. quominus plurimarum se rerum indigentem coognoscens corporis necessaria procuraret , animae prouidentiam relinquens. Hac de causa uetuit dei

cognitionis fructu decerperet. Qui deo non obteε perans se ipse quidem cognouit: sed perfectionecidit,& cura corporis exuscitata est: quam conside irinudus statim exquisiuit. nam, ut Moyses inquit,.se nudum esse animaduertit: prius nan Obstupem,tem ipsum effecit, & in sui cognitionem conuertit.,

perfectione igitur prolamus, abiimmortalitate pariter excidit: quam postremo sui creatoris gratia resumpsit: & carnis esus ei concessus est. siquidem primδ quae solum terra producebat, iusserat sustiscere erant autem ea in Paradiso) persectione nimiorum desperata lapso deinceps, quae ad estim pertis

nebant, cuneta cocesia sunt. Sed quoniam ex cors pore homo costat,omne porrὰ corpus ex quaruor elemetis,his passionibus,quibus elementa subiicius tur, hominem obnoxium esse necesse est, sectioni, mutationi, & fluxui, quae corporis tantummodo

sunt: mutationi quidem per qualitate, fluxui uero

Per exinanitionem.exinanitur siquidem animal per certos 8c incertos meatus: de quibus mox dicetur. necesse est igitur exinanitos aequa proportione re sarciri, aut opportunarum rerum egestate dissolui

animal. Quod si aridis 8c humidis,& spiritu exin niatur, arido & humido nutrimento, & spiritu inodigens animal illis erit subleuandum.Est autem nos bis

15쪽

,ε NEMEs Ivs DNILOSOPHus his nutrimentum etiam potus ab elementis, ex quishus sumus compositi. ununquodque enim sibi peιculiari ac simili nutritur: contrario summittituri Item elementorum quaedam cotinue ac simul, quaesdam per media aliqua proferimus: sicut aquam alis quandoquidem per se, aliquando autem per mesdium uinum:&oleum,&quaecunque humidi frusctus nomen habentiamihil quippe aliud est uinum, quam aqua per uitem & palmites in acinos diffusa. Idem de igni licet nobis intelligere. aliquando quisdem continud ex ipso calescimus: aliquando autem Per media, quae comedimus, aut bibimus. nam ineunctis aut plus, aut minus portionis ignis inspars gitur. dem modo de acte, dum aut continue, res spiramus,aut ipsiim nobis circunfusum habemus, aut dum inter comedendum,& bibendum attrahismus: aut per omnia alia media, quibus producis mur. Terra uerd nequaquam continud uescimur, at per media quaedam. ἡ terra siquidem cibus glagnitur: cibo autem nos uescimur.Corydi tamen &columbae, enumero & perdices terram pro cibo habent: homo autem per media,ut sunt emina, ars horum fruges , 8c carnes,terra uetatur. At quos niam non ad uenustatem tantum, sed etiam ad conscinnentiam tangendi sensus, quo caetera animalia homo facile antecedit,iactus est, nobis non circunsfudit pellem crassam, ut bobus & aliis huiusmodi

16쪽

DE NATURA H ΟΜ IN I xν pris,ut ovibus,ut leporibus:ne I squammas,ut serispentibus, & piscibus: neque corticem, ut testudini

que plumas,ur ambus: necesse ita. fuit nobis indumentum inuenire, quod harum rerum loco nobis esset: quod caeteris natura largita est animalibus . hac de causa & nutrimentum, & indumentum nos bis quaerendum fuit. Domicilio autem ea ratione qua & nutrimento,& ueste indigemus, nec id ob se, rarum effugia, sed ob qualitatu humano in corpore distemperantias,& corporis compositionis solutio nem. unde & in medicorum,& in obseruationis tustela sumus constituti . Qualitatis enim mutatione facta per oppositam illi qualitatem ad temperamestum, & priorem corporis statum reducendi sumus.

non autem,ut quidam putant, medicorum est caloure succensum corpus refrigerare: sed ad temperanstiam perducere. qudd si refrigerarint, in contrariuilli morbum corporis perducetur aflectio. Sunt ita que homini nutrimentum, & potus necessaria prospter euacuationes, & debilitationes. indumentumuerΘ, qudd nullam a natura ualidam circuniectio. nem sit assecutus. domus autem, propter circunfusi aeris distemperantias, ac propter feras. obseruatio, ob qualitatum corporis mutationes, ac sensum, qui corpori insitus est. nam nisi nobis sensus adsit, nequidem doleamus necesse est, & non dolentes nulla

obseruatione indigebimus. ita 8c mali inscitia afu

c flictab

17쪽

18 NEHESIUS PHILOSOPHUS flictabimur langori nequaquam medentes. Quamo rem & artibus,& scient's,8c quae de his manant,

opportunis indigemus subsidiis: ac qudd nobis in

uicem inter nos indigeamus, in unum conuenimuS,8c ad uitam nostram opportuna in contractibus nobis inuicem suggerimus. quem sane conuentum, ac cohabitationem, ciuitatem maiores nostri nomina irunt:quo proximis,& minime longinquis inuicem inter nos fruamur auxit 3 s. natura siquidem risibile ac ciuile animal homo procreatus est unus enim si ibi omnia nemo potest suppetere. Non dubium imtur quin propter contractus at disciplinas consti tutae fuerint ciuitates. Ideo etiam has homo praeclupuas assecutus est dignitates. solus siquidem hic poenitedo ueniam meruit, & solus, quum mortale cors

pus habuerit, immortalis euasit, & corporale pro pter animam, 8c animale propter corpus stibiuit ius dictum : solus. homo inter rationalia praecipuus poenitetiae uenia dignus est existimatus. New enim daemones, ne F angeli poenitendo uenia digni pustati sunt: 8c ob hoc iustissimus, & maxime miseriscors deus iudicatur, praedicatur, angelis nullam necessitudinem ad peccatum alliciente habentibus: quippe qui natura suapte a corporalibus perturbastionibus,& usibus,& uoluptatibus fuere liberi, iure nulla, etiam si ipses commisserum poeniteat, uenia concessa sit. Atqui homo non rationalis modo, sed

dc animal est. Vsus autem &aflectus, qui animalis

sunt,

18쪽

DE NATURA HOMINIS. sunt, rationem plerun ad se rapiunt: quos quum fugerit intactos, se ad uirtutes conuerterit,iustam ueniae misericordiam consequitur. Ac quemadmotidum eius essentiae proprium est risibile,quandoquis

dem Zc soli hoc,omni inest,& semper: ita, in quishus gratiam uoluit deus mereretur, ipsius propriuest aduersus omnem rationale creatione poenitentia Praeterito' peccato' causas exuere. id* seli homilani,& omni,& semper dono datum est, quoad munudanam uitam uixerit: post mortem uerd neutiqua.

Idem quo angelis quidam fuisse uolunt, non post

lapsum, ut poenitentiae ueniam consequi potuerint: mors siquidem ipserum lapsus fuit. ante lapsum uerd per humanae uitae similitudinem & ipsos uenia dignos esse potuisse: quam non agentes indignam uenia, 8c iuste illatam ultionem,promeritum* subsiuere iudicium. Ex his igitur non dubium est, quin Poenitentiam nullam subluerint . Proinde praeci spuum munus,& peculiare homini deputatur,cuius proprium est, Sc singulare, ac solius praeter caetera animalia, qudd corpus post occasum resurget,&immortalitatem sibi uendicabit. Hoc autem ideo est, qudd animam habet immortalem,ut corpus imbecillum, & uariis affectibus obnoxium. Eiusdem quoque propriae sint artium, & scientiarum disci plinae, Zc cum his artibus operationes. Quocirca Schominem definiunt animal rationale,mortale, intelligentiae & scientiae capax. animal quidem,qudd ho

c a mo

19쪽

, NEMESIUS PHILOSOPHUS mo essentia sit animata sensitis: haec enim animalis est definitio. rationale autem, ut ab irrationalibus distinguatur. 8c mortale, ut ab immortalibus ratio, ne utentibus separetur. intelligentiae 8c scientiae caι pax,qudd a disciplina artes, atque scientiae in nobis procreentur. uim enim habent intelligentiae , 8c arstium capacem homines: actionem uero ad eas ex dissicipi inis assiequendas. Aiunt nimirum quidam, posistremo loco positum redudare in definitione: quod

absque ipso absoluta sit definitio. Alii porro quum

nymphas,& alia quaedam genera inducat, longaeua quidem, sed minime immortalia,qud ab illis homo distinguatur,intelligentiae,& scientiae capax adiectarunt. illorum siquidem nihil discit, sed suapte natu ira nouit quae nouit. Hebraeoru nempe opinio est, Oomne huiusmodi propter hominem esse productum: quado ipsi omnia tribuutur,ut iumenta, ac ad agri: colatione boues: foenum autem propter illa. Nam eoru quae genita sunt, alia quide propter se, alia uesrd propter aliud. Opter se quide rationalia omnia: propter alia uerd, irrationalia,& inanimata. Sed haec propter alia sint ne,an non,cosideremus. Numquid propter angelos et atqui nemo qui sapiat prospter angelos ipsa genita esse dixerit. quandoquide

Propter alia procreata ad commendatione illorum sunt, ad diuturnitatem, ad requiem. aut enim Pros pagandi generis gratia, aut nutrimenti, aut prote ctionis, aut culturae, aut uitae agendae, aut requiei: quorum

20쪽

DE NATURA HOMINIS. quorum nihil angelo opus est: nullam siquidem generis habet propagationem :ne. corporalis in digens est nutrimenti,neque protectionis, ne φ husiusmodi aliorum. Qudd si non angelus, certum quoque est,qudd ne alia quidem, quae angelum exiscedat,natura. quo enim excellentior fuerit, ed misnus rei alicuius es indigens. Exquirenda ita φ nastura est rationis quidem capax, sed rerum indigens propositarum. At quae nam demum erit huiusmos di, si eam hominem esse negauerimus et An non his concluditur, propter hominem tam irrationalia, quam inanimata esse procreatae Quum igitur proapter ipsum,ut est demonstratum,genita sint,ob hoc etiam dominus ipsorum constitutus est. Dominanstis autem est ad mediocrem usiam uti subiectis, &non ad uoluptarium usum intemperanter in obsProbrium conuertere, neque oneros , 8c moleste uti inferioribus atque subiectis. Peccant igitur quiscunque irrationalibus non bellὸ utuntur, nec quod dominantis ossicium est,faciunt: neque iusti, ueluti eis praescribitur. iustus enim pecorum suorum anis

mas deflet. Hic sortassis dicat aliquis, non propter aliud unumquod , sed propter se genitum. Sepasaeantes itaque primum animata ab inanimatis scrustemur,an possint inanimata propter se uideri geniota. Quod si ipsa propter se, quona pacto, aut unde

alentur animantes e nam e terra nutrimentum anis

mantibus a natura prieri videmus tum fructibus,