장음표시 사용
31쪽
Cap. N. DE PRAEsAGIENDA VITA ET MORTE AEGROT. I 7 CAP. N. De naturae action ibus ebilibus cognoscendis , Es primo exanimalis facultatis 3mptomatibus. alidis seu robustis naturae actionibus, quae ipsam morbo
praeValentem ostendunt , rect e perspectis, ad debilium notitiam descendimus. cose ' tribus modis praelanguescunt, Naturaesellicet ubi omnino tolluntur, aut diminuuntur, aut denique actiones vitiantur. Unde in ipsis varius debilitatis gradus nobis inno- escit: etenim maXimam naturae debilitatem actiones sitblatae explicant, quippe cum ipsis facultas plane destituitur. Praesertimque filiae, resoluta aut emortua facultate, aut primo fa-tunt. cultatis instrumento laesio , tales prodeant, seu deficiant. De
his Hippoc. in Lb. 4. apbori . 49. ait: Si non videat vel non audiat, jam debili exfluente corpore: quicquid borum evenerit, mors proxima est. Et in Elidemiis: a) partes extremae fri tabant, atque ad calorem amplius nun redibant. Et ex naturali facultate in Hermocrate b) exstincta; perpetuo a cibo abhorrebat, omnino mente constabat, loqui non valebat, lingua inaruit, non sitiebat.
Minus malum Vero Portendunt, quod minorem quoque naturae debilitatem denotent, quae fiunt aut cum defectu , aut cum Vitio, non tamen eX facultatis defectu vel vitio, neque
primo ejus instrumento laesi quando & hae actiones inimi
nurae aut Vitiatae magnum Periculum praemonitrent 'sed laesis tantum instrumentis primo servientibus, cujusmodi sunt su ditates, caecitaveS, Par legiae, tremores, atque aliae actiones diminutae aut Vitiatae, quarum It affectus symptomata exsistunt, quae laesis instrumentis primo quippe cerebro serviemtibus concitantur. At hanc rem accuratius attingamus & illustremus per singulaS tres facultates discurrendo, ab animali
exordientes; quae cum triplicem habeat Potentiam, nimIrum Animalis ratiocinatricem, m6rricem , ac sensitivam.' Nunc de prima facultas agamus. Itaque ut nuper diXimus, aegrotos mente conitare Piraelai '
Q Lib. I. Epid. p. 966. in Philisci Historia b) Lib. 3. Epid. AEgiot. a. p. Iosa.
32쪽
optimum est, quippe quod facultatem ad Versus morbum ani-rrialem viribus maxime Valere denotet, ita iblata ratione aediscursu eandem mmime languidam , atque morbo imparem viribus comprehendimus. Ipsamque facultatem, aut primum instrumentum, nempe cerebrum, quod alias ejus sedem esse diximus, aut alia instrumenta, primo subservientia, aut denique omnia simul laesa, cognoscimus. De quibus in Prorrheticorum a
text. 8. Presanguentium desipientiae: pessimae , ut & Thrasynonticontigit, &c. Tremulae, b obscurae, blandaeque, contrecti biis desipientiae, et alde phreniticae , ut Didymacho GVenit. Nec non asanguinis, dixit Hippoc. in 7. Ap r. 9. profluvio desipientia, aut convulso, malum. Haec sane symptomata silunt, quae favcultatem resolutam consequuntur. Sicuti veras omnes phrenit,
des quoniam cerebrum primum facultatis instrumentum misxime laesum explicant Galenus plerumque lethales esse, p.rat: quo inprimo Prognost. text. 36. omne genus phrenitidis esse exitiosissim affirmavit: & in primo Prorrheno. dixit, eas, quae in tremorem fini tur , quod fiant facultate resoluta nervis supra modum arefactis , Gitiali mas essee. Idem fere denotare desipientias, quae cum studio fiunt, Hippocrat. H statuit, quia a flava bile, ce
rebrum laedente oriuntur: omnium maxime lethales esse a flavabile, nimio calore ad exustam accedente, concitataS, qua amemtes furiosi ferarumque modo effreneS , iracundi ferocesque limmines redduntur. Continuae itaque hae desipienti e cum febre continua quod & cerebrum pessii no humore laedi, de ea laesione quam brevi facultatem exstinctam iri praemonstrent naturam viribus morbo longe infirmiorem, significanta Quare cum ratiorum imaginatio admodum laesa, cerebri virtutem maxime debiblem ostendit. Memoria quoque eodem modo sublata aut imminuta, aut vitiata, idem fere in morbis acutiS denotat: quam memoriam in ea peste, quae Athenas devastaVit , multos peste infectos ita perdidi illa, ut neque consang lineos, neque amicoS cognoscerent, neque quod mirabiliu8 eid ipsorum nomina recordarentur. Theuci l. historicus narrans, istius quoque potentiae debilitatem
33쪽
Cap.IV. DE PRAESAGIENDA VITA ET MORTE . EGROT. I9Oblisio sub accessiones Ganguor , vocisque defectus, & Gal. in commento. Et oblivio manifesta est , monstrata frequenter
de exitialibus esse, & in libr. 1. Prorrheticorum. a) Ignoram tia cum rigore malum ,' malum quoque oblivio. Ex quibus actionibus ita laesis licebit facultatis impares cum morbo vires,& maxime praelanguidaS cognosci. Ceterum cum haec recitataiymptomata, nonnunquam sint signa judicatoria , quae ante salutarem crisin conspici solent, ideo accuratius ab iis, quae facultatem debilem denotant, erunt distinguenda. Idemque faetendum in aliis omnibus cujuslibet facultatis actionibus laessis,
naturam debilem significantibus. De quibus Galenus in primo de Crisibus ita hahet. Quae vero veluti horum signa indicativa sunt, deliria existunt atque vigiliae omni graves, bdolores, b lucr 'mae,.isscultates spirandi, j tenebrae oculis obortae, j quaecunque similia, etenim haec, s absque coctioni issetis apparuerint, sunt pessimarum dispoisitionum indicia. Haec in morborum principiis,
quo tempore natura Π0ndum humores concoxit, superavit, an rent. De his Hippoc. insecundo Prognosticorum, in hunc modum ,
scripsit. Ceuerum in principiis febrium me delirium acceserit , sue alio in membri Syderatio periturum hominem, sciendum est, flnon omnino aut ex optimis 'nis aliquod accedat, aut corporis vires adflnt. Signa vero crisin indicantia in statu morbi obse
vari Gal. in primo de Crisb. statuit, ac ipsa post signa coctiones perpetuo esse salutaria. At modo ad id, ex quo digressi
sumus, redeamus. Cognitaque natura virium ex ratiocinatribcis potentiae actionibus laesis debilitate, nunc sympromata quoque, quae motricem facultatem Praelanguidam ostendunt, a tingamus. Partes itaque corporis motu atque sensu destitutae Motriss facultatem animalem re lutam indicant. chio Hippoc. lib. a. facultati
Aphorism. a. dixit. Solvere morbum, quem apopha iam soconi, dub*lix'yfortem impinbile, debilem vero non facile. Quemadmodum optimum est corpora facile moveri, ita non recte moveri malum.
Insippoc. in lib. 3. Prognostic. b apb. 46. est. Qui dolore vexatur, facile consertatur, sique resurgendo levis oportet, s corpus omne grave est, ae item manus ac pedes, majori cum periculo est. Sunt itidem aliquarum tantum partium resolutiones quas paralyses C a Graeci ο Text. 6 . D pag. 39. lin. 33
34쪽
Graeci vocant praelanguentem naturam praemonstrantes, eaeque praesertim, quae laese cerebro excitantur. Cujusmodi in febribus continuis est aphonia, scilicet vocis resolutio, de qua auctor Pror heticorum a habet. Quae cum exsolutione sunt , Catoctae, j apbo mae pernis simi. Fiunt vero hae non raro etiam ob convulsiones linguae, vocis nimirum instrumentis multo humore imbutis, aut ab igneo calore admodum exsiccatis, quo pejus malum est. At quie,laeso cerebro,exsoluta facultate fiunt, lethales exsistunt, uti in Sileno observatum est, de quo Hippocrates b) ait. Septimo die o mutuit bin Philini uxore 6 dieseptimo decimo. Sed hae Demiciosae resolutiones apparent semper cum aliquo ex exitialibus signis, quando nonnullae, ut nuper dictum est, aliquando fiant, partium resolutarum laesis tantum instrumentis, ac aliquando criticae, qualis in muliere trimestri foetu gravida d) apparuit, ipsa enim die te tia obmutuit, quae quinto sudorefuit Iudicata. Quae vero laeso cere-,bro sunt, semper cum aliis pravis signis nobis innotescunt, qualis fuit, quae in Pythione illuxit, de quo Hippoc. e) ait. Altero dissub
meridiem extremae partes frigebant, praeter ceteras manus , caput, obmutuit, brevi pirant, redit calor. Hanc aphoniamGalen. c0JID. docuit citoris refrigerationem, & maximam virium imbecillitatem praenotare. Atque sic ex sublato motu, ac diminuto,Pa rium corporis facultatem animalem debilem, viribusque morbo infirmiorem cognoscemus. EX vitiatis quoque motricis potentiae actionibus, quarum symptomata sunt convulsiones, singultus,tremores, rigores, &- rores, idem perquirendum est, haec enim symptomata itidem naturam, & praesertim animalem, morbo infirmiorem denotant. De convulssionibus Hippoc. in lib.
bor 66. ita habet./In acutis febribus renoulsiones , circa Glycera dolores fortes, malum ; , ubi f) sanguis multus fluxerit novissio aut singultus superveniens, malum. Et pollea: g) A vomitu singultus , b oculorum rubor, malum; θ' H ab isto Domitus, si
gustus, desipientia, vel nuulsis, malum. I remores eodem modo in acutis morbis, quod hanc facultatem debilem praemonstrent male apparent, omnium Vero maXim , si a vehementi phreni,
35쪽
Cap. IV. DE PRAEsAGIEND A UITA ET mRTE AEGRoΤ. a Itide appareant, lethales existunt, rei e auctore Prorriteticorum iu1. lib. M tex. 31. qui ait, Hrenitica in vebementer trementia finium tur. Et postea. b) Mente ob melanctoliam aberrantibus tremores -- pervenientes, Mallui. Gal. Dc0M M. tex. a. ait. Cum igitur talem ob assessionem tremor fiat, vehementer exsiccatos Uyen sit nervos, a gis ob id hominem lethaliter babere; de paulo post. Qui ergo ex atrabile, mente aberrotem supervenieute tremore, certo moriturum assi mat, non fallitur. Et de rigore itidem praelanguidam hanc facultatem indicante, DI I. lib. Prorrhet. Ο tex. a . Ignorantia cum rigore, malum ,' , a rigore vi refrigeratis non recasescens, malum Nps e oculorum perversonem in febre laboriosa rigor superoeniens, mortem fatetur. Et Hippocrates in lib. . Al ori . 6. Si rigor incidemit febre non intermittente aegro jam imbecilli, exitialis. Et in . lib. apb. I. Ex multa potatione rigor j de pientia, malum. Rigor
etiam in febre acuta, quarii aut nul la eVacuatio sequitur, aut non
bona, facultatem maxime debilem olfendit, veluti mulieri, quae in foro mendacium decumbebat, evenisse Hippoc. vidit, quam ait ante exitium rigorem habuisse, cum sudore frigido, qui est pessimus, ut Pol erius ostendemus. Idem notant horrores, de quibus Hippoc. in lib. 3. Epidem. vj. 3. tex. 3. scripssire ramrebant j jub mortem deserabant, ut Critoni b) arcidit. Vigiliae etiam debilem facultatem ea ratione significabunt. Assiduae enim vigiliae Vires maxime resolVunt, cerebrumque siccant. o Hippoc. 0 ait, hominem neque noctu, neque interdiu dormire pessimum essee: hinc etiam addidit: vigilias, quae modum excesserint, malas. Interdum vero vigilant aegroti non siccato cerebro , atque exstincta facultate reddita debili, sed antequam fiant cris es salutares, ut Gal. in lib. 3. cap. s. de Cri . meminit, quod & ad Sect. q. b. I. ita habet : Vigilant enim magna ex partetr graviter se habent, ac febricitant vehementius aegri, quora propius ad Judieati0nem accedunt. Sed, ut alias quoque diuctum est, hae vigiliae , signis comonis praegrestis , excibiantur, illae facultatem debilem significantes principio morbi,
quo tempore omnia cruda exsistunt. Assiduae vero & diu d rantes pessimae extistunt, quippe naturam partim eXsolutam,
36쪽
A partim exsolvi praemorast ante8. Dales in uxore a Dromeadai atque in illo qui calescens b) coenaVit, Hippoc. iu 3. Epid. 3. tex. et 8. Aph. 18. vidit. Hic quidem a die sexta usque ad undecimam, in qua obiit, assidue vigilavit. Pesimam itidem vigiliam in acutis morbis cum convulsione esse, Hippoc. in lib. 7. Aphors. 6. statuit. A mno etiam hujus facultatis debilitatem cognoscere possumus. Immoderatus enim semnus malus est, & exitialis longas vigilias
in acutis morbis secutus. Loquor Vero de somno profundo, quem coma Graeci vocant, &Gal. in innum delationem sive inclina tionem appellat; qua aegri quin dormiant, se continere nequeunt, atque etiam profunde sic dormiunt, ut ViX eXpergiscantur, 1tatin que in somnum deseruntur. Hos Qmnos veternosos Galenus in 6. Epid. com. 6. in tex. 8. Vocat, qui perpetuo praelanguidam facultatem denotant, omniumque maxime, ut diXimus, qui calidio ribus, siccioribusque morbis succedunt, quoniam frigiditas, ex
qua fiunt, est lethalis. Quod Gal. in lib. 3. 'idem. hisce verbis evpressit, dicens: Nam insanabilia ea esse demonstratum es frigora, eum calidis , socis morbis contingunt. Addimus seninum esse
actionem naturae, qua humores in Visteribus concoquuntur,& digeruntur. Qiod inde omnis calor ab extra intus feratur, ut Gal. in 6. uidem. m. s. tex. 37. tradidit. Cum ver0 aegri dormiant, morbuIque nihil exinde minuatur, maximo eos teneri morbo, quem facultas vincere nequeat, nobis est argumento. De
quo Hippoc. in a. Aphor . dixit: Ubi somnus debrium sedat,
bonum e , NY. libus in morbis semnus laborem facit, mortale. Si vero non juvet mortale. Somnus itidem nimius simul cum vigilia idem denotabit, quippe secutratem morbo viribus imparem , atque debilem. Ue his Hippoc. in 3. Di . com. f) 3.
rex. 16. diciis. C0matosi rursusque mysemnes erant. Et paulo post, definebantur aut comate perpetu0, non somnosento, aut vigiles eraΠt
eum laboribus. At ad ea symptomata, quaestitiones sentientis facultatis debiles, quippe, aut sublata', aut imminutas, aut ViriataS,s, ut iiii, quibHS haec sentiens Potentia debilis significatur, ostendunt, debilium descendimus. De quibus, ut a visu incipiamus, Hippoc. signa. in lib. 4. Aphoris. 9. habet: Si non videat, vel non audiat,
37쪽
Cap. IV. DE PRAESAGIENDA VITA ET MORTE AEGROΤ. 2 3dint, Jam debili existente corpore , quicquid horum evenerit , mors
proxima est. Symplomata Vero Omnia, quae Visoriam potemtiam praelanguidam morboque imparem Viribus , denotant;
Hippocrates addidit in primo libro Pro πω. M sic scribens: Si
enim lutem es iant, aut Π0ktates illacryment, aut pervertantur, aut alter altero fuerit minor, aut candidum rabidum habeant, authoidas, aut nigras venulas aut s0rdesi appareant circa 0 ΗΑΙ,
aut sublimes, tumidive oculi, vel cavi admodum fuerint, j obscuri, quippe sine splendore, vel totius color evariet vultus. Haec omnia mala Ge atque exitiosa censendum est. Et postea: Considerari autem convenit hunc in modum fuste fiones etiam ocul rum persomnum, si quid enim candidae partis subapparet commissis palpebris, nec alsi fluor aut medicamentum in causa es, aut nec ita dormire consuevit, vi tofum indicium, lethaleque admodum es. Idem si irditas ni fuerit critica, in morbis acutis ostendet. De qua in Garis pr. fagus M tex. a. legitur: in febre acuta aures obsurde fere furiosum ele, & in I. Prorrhesicorum tex. 3 a. Surditas maculisa turbulentis , malum. Idem ex aliis sensibus, aut sublatis, aut imminutis, aut denique Vitiatis in morbis acutis crudoque existente morbo, erit conjiciendum. Dotiescunque etiam aegroti morbos non sentiunt, aut delirium, aut emortuam semtiendi facultatem praenotant. Hippoc. in a. A oris. 6. ait :Quicunque dolentes parte aliqua corporis omnino dolorem n0u se trunt, iis mens aegrotat. Addimus, ni id exstincta sentiente facultate fiat. Idem partes extremas corporis frigidas sentiri, cum internar urantur nobis praesa ent. Dod Hippoc. in lib. q. Aphorism. 48. ita expressit: in febribus non intermittentibus, si partes exteriores frigidae, interiores urantur, , sitim habeant, i Gale. Pessimum et extrema refrigerata, non ampliuS recaldiscere. Quod de Sileno moribundo Hippoc. meminit, dicens : tremitates undequaque frigebant, nec Iam ad calorem illi e amplius redibant. Ex iis itaque omnibus actionibus, a sito naturali statu valde muratis, quippe vel ablatis, vel diminutis, Vel maxime vitiatis, facultatem animalem debilem, morboque Viribbus imparem conjicimus, maximeque, si Vel hae omneS, Vel Plures eo modo laesar, sua munera non recte obire comPr
38쪽
hendantur. Ad quam rem accuratiuS dignoscendam, omnia earum actionum cum symptomata, tum instrumentorum ipsis famulantium morbi erunt attendendi. Veluti in videndi actibile ablata nuper ex Hippocrate complura exempla adduximus: qui cum nobis ex illa sublata actione pi elanguidissimam facultatem visoriam significare voluerit, non solum degrOS acuto morbo laborantes Jaon videre, aut diminute quidem, at simul etiam visus instruia enta varia cum symptomata, tum morbos pati docuit in I. Progns. M tex. 13. Num non solum aegroti, si lucem effugiant; aut nolentes illacriment in acutis morbis, malum est; ad longe pejus erit, oculorum altero alterum simul convelli, aut intumescere, aut inflammatum albumine rubrum vide i, aut cavos admodum, Vel sine splendore oculos esse,& alia hujusmodi multa in oculis obsereari. Quae & cerebrum,& et , quae serViunt, instrumenta maxime Lesa ostendunt, atque ex ii' facultatem quoque unam periisse. Quae omnia
pollea noS accuratiuS tractabimus, cum speciatim de praedissionea cujuslibet facultatis actionibus, dc a partibus corpori S agemus. At ex aliis aliarum cognoscendarum facultatum actionibbus institutum nolirum prosequamur. CAP. V.
De actionissus facultatis vitalis ex ipsius B tomatibus combomis. Ex multis symptomatibus, quae potentiam seu facultatem vitalem debilem, quippe aut sublatam, .aut imminutam, aut denique vitiatam ostendunt, duo pr.ecipua sunt, respiratio nibmirum, atque pulsuS a suo naturali statu mutatus, ad quae nonnulla alia accedunt, uri cordis palpitatio, syncope, & re' phspi frigeratio. A respiratione Vero eXorcitentes, dicamus, ipsa n, randi mirum respiratione intercepta animal mori, uti in anginosis, octi0Πς pleuriticis, peripneumonicis, orthopneicis, atque suppuratis oblei vatur. Qude itaque in morbi S acutis respiratio magna est,
atque rara, praesagit delirium. Cujusmodi in Sileno visat est, de
39쪽
Cap. V. DE PRAESAGIENDA VITA ET MORTE A GRoΤ. as de quo Hippoc. a -ult. a primo hic ad finem usque spiritum magnum habuit. , rarum, & de Maeliboeae etiam adolescentes Sequentibus diebusspiritus rarus, Er magnus per intervallum. Quae vero rara & parva obserVatur, exitialis est. De qua Galenusin 3. Epid. m. 3. is tex. 74. ita habet es se quendam pariterj rarum spiritum, qui, cum refrigeratur, Es emoritur ,mι et italis facultas, st. De frigido vero, qui fere exstincta facilitate editur alto: Si frigidum e naribus, b ore exspiretur, exitiale jam si m=
dum. Est ζtiam parvus de frequens spiritus non minus maius, cum&ipse nativum calorem, ut Galenus docet, exstinctum significero
Qualem in Pythione Hippoc. t brevissi mares vii. Pr uri
iticiem est, magnum spiritum seu respirationem in pary m, & rvram in frequentem mutari, quae in Dealcis uxore fuit observata, de qua Hippocr. m 3. Epid. 3. eo tex. 8s. Decimo quarto, spiritus r rus, magnusper intervallum, rursusque brevispisus. Omniumnaa i me exitialis est etiam re iratio, quae e solis naribus edi tyr, dc non. ex ore. In qua cum thorax debilius, quam in respirationem
conveniat, moveatur, neque commode dilatetur, etiam pinnae ny
rium contrahi, δι moveri videntur, quod Gal. hy lib. de sec. Asu. hisce verbis docuit. Bippe, s videatur laborans inter spirandam tο- tum movere thoracem, ut in parte qasdem aueriore a b aDm, hi utroque latere ad summum humerum, in posteriori parte ad scapinias usque motus ipsus ascendat, tres ex hujsmodi spiratione lectino Smmant. Una efflammea inpulmone atque corde caliditas, alter in aliquo stiritualium instrumentori angustia, saertia es facultat:
musculas oracis moventis imbecillitas. Iliaequales itidem xe pirationes, δύ interruptae, quae convulsionum modo fiunt, Perpetuo pessimae exsistunt. Respirandi hae itaque ectiones laeta, v istiis vcultatis impotentiae nobis sunt indicio. Eodem quoque modo ar- Arte-teriarum pulsationes, Vel prorsus sublatae, vel maxime imminutile, riRrRm Vel Vitiatae, seu ut unico verbo dicam, maxime a sub natu pulsi ixi' rati statu mutatae, idem praemonstrabimi. Itaque cum Vehς-' 'iii,
40쪽
mentes pulsationes omnium maxime robi istam secultatem si gnificent, ut Gal. in lib. a. de Pro . ex Pupibtas est auctor ita languidae imbecillam, quam rem Gal. ita expressit , di cens. Vehemens pulsus a facultatis semper robore sit, ac suo stvehementior tanto robur majus ese facultatis. Languidus ex Iseultatis imbecisiitote, ae quo fit languidior, eo facultatem quoqme imbecilliorem se demonstrat. Cererum omnes pulsus, ait Gal. in Synops, de Pulsibus cap. . qui a naturali Bmetria mustum recedant, non boni sunt. At certe languidissimus 3c tardissimus,& rarissimus, omnium est deterrimus, post hos autem minumus, & mollissimus, & durissimus, postea frequentissimus at
non celerrimus, neque maximus ; sed hi sunt modice perici flosi, solus aut in extremis optimus est omnium Vehementissi muso Infirmam vero denotant facultatem parvi, angusti, humiles, mixti, languidi, intermittentes , minus deficienteS , Ve miculantes, formicantes, atque omnes, qui ad eXtremum PerVenerunt, exceptis vehementissimis. Quare hi omnes pulius seu arteriarum pulsationes, debiles ac admodum a naturalistam mutatae, conspectar, facultatem vitalem morbo viribus imparem ostendunt, & quae nullo modo fiunt , eam eXstimctam praedicant. Atque his non minus, tardissime quae obeuntur & rarissime, nec nunquam in pulsando saepius, &multum intermittunt. De quibus Gal. in a. cap. q. de Pras .
eae Pulyssus ita scribit. Nam si hactenus procedat, ut unius pulsus,
vel alterius videatur tempus quiescere, instar veterni est, aut op 'plexiae cujuspiam , aut resolutionis adflanum voluntariarum, quaesis
enim Me in aliud principium sunt, quod sedem habet in cerebro, tale quiddam pulsuum est quies adversus principium, quod in comdestum est, se ut recte de illo est dictum, V lexiam ποπ pose seri, ut propulsetur, si ingens st: m levis sit, non me ma monegotio : ita etiam dicitur hic recte, quies pulsuum s sit diu asena , ut tollatur non fleri posse. Sin breuis sit non citra uentium. Porro diuturna est, quae excedit duorum pulsuum tempus, brevis, quae intro duorum pulsuum tempus manet. Quies vero temporum. Anius pulsus inter omnes intermissiones moderatissim est, multique ex ea flues pariter , pueri euaserunt, juvenum autem ne ex hac quidem uillis. De raris vero ac tardis pulsibus in bb. Syn s. de