장음표시 사용
51쪽
Cap.VII. DE PRAEsAGIENDA VITA ET MORTE A GRor. 3 symptomatibus ad majorem morbi Vim denotandam perpetuo erunt praeferenda. Quandoquidem phrenitidem, quae cerebri estiniflammatio, duobus tantum numero symptomatibus simul combectis, febre nimirum assidua continuaque, ac perpetuo delibrio conspectam, nuper dicta Pleuritide, quinque symptomatibus nobis pr9rscripta & indicata, morbum noni minorem esse, neque debiliorem, nerninem Medicorum latet. Sed in eodem morbo, quo mimerosiora illa prodierint, simul eo majus malum denotabunt. Veluti si una cum pleuritidis signis dolor capitis, vigilia, delirium, aut aliud 'inploma illuxerit, graviorem utique morbum ostendet. Idem in phreniticis , si1 veternosus innus appareat. De quibus Hippocrates in libro 3. Epid. a asci. Nec phreniticorum valde infanivit quis suam, quod usu venit aliis, sed alia quadam cataphora segni gravati permant. In eodem itaque morbo plura conspecta symptomqta, morbum reddunt graviorem & potentiorem. Demum asymptomatibus in Ex sym- morbis postea apparentibus, quae morem morborum, aues ore Galeno, ostendunt, ipsorum cum robur tum imbecillitas cognosci poterit. Galarius in primo de Crisibus cap. a. ait: Exsuper- venienim Dynplomatibu sfli multa, si diuturna V valida atque maligna etiam exstiterint, morbum maguam natura p0tenti0rem,
θ' si pauca brevi temporis spatio , parva simplicia fuerint,
debilem ac turtem nobis praemonstrari. Itaque in parvis morbis non Bonis. perniciossis optima signa illucent, de prava in non salutaribus. in putridis s1quidem continuis febribus ad salutem tendentibbus, primo in excrementis signa collionis apparebunt, omniuumque maxime in urinis. Hae itaque mutabuntur in bonum colorem & substanti ath, habebuntque bonam hypostasin. Et sic cetera alia excrementa concocta prodibunt. De quibus posterius a nobis accuratius scribetur. A conspeltis signis octionis febres ac symptomata , aut resolventur, aut saltem dimiunuentur, aegrique facilius morbum ferent. Somno enim, eXempli gratia, de1titutis, somnus redit, veternosis vigilia, dolores, sitis, inquietudinesque abeunt, & amentes ad mentem redeunt, & male antea respirantes melius respirare incipiunt. LX ΘPpositoque, morbis naturae praevalentibus, signa mala post- Malis
52쪽
ea illucent. Nam praeterquam quod excrementa cruda appa reant, etiam prava obserVantur, uti in Phreniticis in hyalbae lucidae malignitatem denotant. Ex quo Hippoc. in Dario Aph. a. ait: --πae olba, sic perspiciis, mala
praesertim s in delirantibus appareaat. Et in febribus arden
tibus nigrae cum nigro sedimento, quod morem pessimum significent, ideo morbum natura robustiorem significant. Eodem modo ab aliis excrementis pravis conjicitur in morbis malus mos, qui malignoS, ac magnOS morbOS denotat. At qualia sint & dicantur excremensa Prwa, Posterius a nobis dicetur. At non solum prava eXcrementa in morbis postea Sympi' apparentia, morbum natura potentiorem ostendunt, sed omnia itidem mala & prava symptomata. Cujusmodi sunt, evillum empli causa, deliria, comulsioneS, tremores, ciborum ab morἡm horrentia, non sitire in morbo calidissimo, si praesertim amindican- tea non parum sitierint, lingua squalida & nigra, malus de-
cubitus, inquietudines δι simila symptomata. De quibbus postea accurate agemus. Ex iis igitur tribus explicatis quippe morborum issea, magnitudine, atque more morb0s praevalidos & debiles cognoscemuS. CAP. VIII. De morbis debilibus ex morborum idea, magnitudine, attremore cognoscendis. Nunc speciatim quoque debiles morbos, atque a natura, ut superentur, kciles, ab ipsorum idea, magnitudine ac M6ρbi more intelligamus, ab idea principium facientes. Ideam Ver0 debile , in morbis signa indicantia sunt, ut dictum est, quiae simul λψm' cum morbo apparent, symptomata, & morem significantibi bilum Postea. Itaque si Pauca sint, levia, neque valde corporibi dei nos S molesta, mirem sane & debilem morbum explicant, Seuntur Z quem natura haud difficulter stuperabit. Quos Hippoc. merito morbos simplicissimos, seu, ut Galeno placuit, placidissimos R. mitissimos vocat, quoties securitatis indicia exstiterint, parvuque symptomata, pauca, leviaque fuerint. Etenim 3 Pr πε
53쪽
Cap. VIII. DE PRAESAGIENDA VITA ET ΜoRTE AEGROT. 39 Pro . M tex. 3. dixit. Simplici ae enim febres ac signis'mati sererissimis quarto die aut citius desinunt. Quae signa secili fissima esse post expressit, b) dicens. Qui mim Uvaliturus est' facilius spirat, me dolore agit, i noctu dormit, re alia signa securibsima habet. Inpleuriticis levem ac debilem morbum conjicimus , ubi lateris dolor sit levis, non dissiculter spiret, nissis sit parva, neque multum molesta, facileque aegroti sputum, quod neque malignum sit, tussi eXcernunt, pulsi is item neque valde duri neque inaequales sint. Sic in anginosis parvam dc debilem cor prehendimus esse inflammationem, ubi itidem dolor in gutture aut faucibus sit debilis, erilis , facile respirant, & deglutiunt. Quae sane signa morbum debilem, quem natura non dissiculter alteret, denotantia Hippoc. m. Prognost. H de sit puratis locutus, ita exprestit. Bona vero haec sunt facile morbum
ferre, bene spirare, dolore vindicatum esse, sputum facile extuls
re, corpus aequaliter calidum videri ac mosse, sti non detineri,
urinas, de ectiones, somnos, sudores, fingula intestigere bona, uti praescriptum est, succedere. Quare pauca parvaque D tomata
cum in principio morborum , tum postea con specta debilem morbum, Ciribusque natura imparem, significant. Addemus Vero haec par- Ex may va, dc levia seu placida ex ratione videri oportere, cum sepius nitR iu ς. parva placidaque sensibus apparent, licet magna de parva quod a morbis , causisquet fortissimis prodeant) sint dicenda. Complura enim in multis morbis exitialibus sympromata pamva ac levia apparent, ut ex ipsis quandoque Medici non leviuter eruditi decepti ipserum maligna natura, putent aegrotos nedum gravi morbo reneri ac conflictari, sed quin imo ipsbs, aegrotare dubitent. se tamen symptomata a fortissima, δρexitiali causa foveri dignoscuntur. coorum non pauca apud Hippocratem eXempla leguntur. De eXitialibus hac nimirum ratione phreniticis in Arimo Prorrheticorum M tex. 3 3 .haec habuit; Tremulae, obseurae, blandae Es contrectabiles despientiae valde r viticae. Etsi enim haec symptomata parva ac levia sensibus a, judicentur, tamen a maximis fortistimisque causis oriuntur; quippe, ut Galeno placuit, humore biliosbin cerebri substantist imbibito, ac ipso cerebro ad hecticam affectionem deducto.
Simile p. 43. lin. s . Q p. 44. lin. as. c) p. 4I. lin. 47. db text. 34.
54쪽
Simile exemplum de Hermocrate moribundo ru 3. Epith 1.diae. 8. legitur hisce verbis: Quarto decimo die a febre liber: Mus nostr dormivit, omnino meΠte c0nstabat, urina eadem: Et pati lo post , de eodem: Iterum vigesimo die est,redicatus a febre libi, mn sudasit, perpetuo a cibo abhorrebat, omHM0 meute consabiit. Sic quoque magna symptomata eXistimanda duXimus, quae a fortissimis causis foventur, sicuti, ut jam dictum est , parva
a parvis proficiscentia. SaepiuS enim magna Vehementiave ali qua ipsorum aestimantur seu judicantur, quae tamen non sunt a Medicis timenda, quod a praerobustissimis naturae viribus concitentur, praesertim natura corporis praVos humores dea ponere ac eXcernere Volente. De qua Hippocrates in 6. Epid. b)cim. a. t . a 3. QuoecuHque tertianam naturam habent, bis nox ante accessionem molesta est, a quibus sane accessionibuS natura semper aliquam vacuationem moliri syὸlita. Hinc austor Prduerheticorum H in a. lib. tex. 17. diXit, pernicios lae Dis levantia mortem indiea re, dchbuppocrast. iu secundo Aph. 27. His, qua non ex ratione levant, n0n oportet fidere, neque multum formidare mala, quae praeter rationem eveniunt. Plurima enim stabilia non sunt, neque multum durare, permanere cons everunt. Quod Galenum saepe assecutum , ipsius verba in sexto Epid. IM. I. in text. 16. scripta, declarant, quae haec existunt: Interdum
namque in vehementissima febre adjuncta vigilia, fastidio, sti, im patientia, nonnunquam delirio omnibuS aegrotantis domesticis perterritis ac flentibus, quempiam licet rigorem , sudorem morbs De solutionem scienter praedicentem AE culapium e Fe videri. Parva
igitur ex ratione, leViaque sympromata, tum simul cum morbo conspecta, tum supervenientia, seu postea in morbo appa rentia, morbos debiles, quoS natura facile superabit, praemon' strabunt. Omnino vero salutares, si multa aut aliqua optima signa illuxerint. Nullus enim aegrotus ad sanitatem pei enit, in quo non prius aliquod ex optimis signit illuxerit. Haec enim eX Galeno in tertio de Cristbim, bonum morem in morbis, uti mal/rnatum denotare, nuper diXimus, eX quo Medici morbos boni SEX m0re. mali moris appellant. Hos vero comprehendunt, uti di tum est,
ex superveniuntibus accidentibus sest symptomatibus, scilicet,
55쪽
Cap. IX. DE PRAESAGIENDA VITA ET MORTE A s OT rquae post principium apparent, Vel bonis malis, ut meminit Galen. in temtis de Crisbus cap. q. dicens: Si vero benignus aut malignus sit morbus, ex subsequentibus ipsum accidentibus nos ei tur se in ea , quae morem Ostendunt, & quae crisin Sympto futuram, δι quae etiam crisiS causae eXsistunt, dividuntur. matum Ideo morem significantia, ab aliis erunt distinguenda, aliud :80rbum quidem quam haec praesagientia. Etenim vigilia, deliria, lacrymae involuntariae, comulsioneS, atque alia similia, si cum c litonis signis in morbo, crisi judicando, appareant, crista denun- stinctio. tiant. De his in primo Epid. M tam. a. t .s . Hippocrates. In Sympto. ardentibus ceterisque febribus quos colli dolor , temporum gravi--Gi- ω, caligo oculorum, vel hypochonisii ctiam contentio, neque cum
dolore corripit, bis e naribus sanguis erumpit. Et paulo b post, rex. 88. etiam clarius. Quibus in febribus acutis, atque adeo ardentibus spontaneae effluunt lacrymae, bis squidem reliqua non me exitialia e naribus sanguinis eruptis est exspectanda. Qui incommo de babent, his non sanguinis emuptionem, verrum portendunt moritem. Hactenus debiles parvi atque benigni morbi, qui sint ex ipsorum idea, .mapnitudine, atque more, didicimus. Nunc eosdem cognoscere ab ipsorum causis discamus. M C A P. IX. De morbis debilibus ab ipsorum causs Poscendis. Ex causis quoque debilium morborum cognitionem inda- Morbo
gaturi, ab externis principium faciamus. Itaque varii in ium de- Primis aeris status, variae cum annorum constitutiones tum tempora, atque etiam morborum grassantium ideae, seu naturae sunt praenoscendae. Aer quidem nihil aut parum, quod ζum ad ejus qualitatem & substantiam attinet, mutatuS, nequa- causis. quam magnos saevosque morbos excitat. E contrario mutatus solet maximos in corporibus morbos concitare; Quippe illo Ab AVxς. maxime a naturali δ consueto temperamento recedente, mΟ bos gravissimos fieri observamus. Μinus vero morbosus est,
minusque graves morbos, ad frigidum quam ad calidum mu-F tatus Q Sest. a. p. 9 8. Id. H. Q p, 9 6. M. L
56쪽
Ab An- tatus sive alteratus, hominibus inVehit. Nam, tit scribit Hi, nox'm in tertio lib. b. Quotidianae cossitationes Aquilonia corpora densant, r0busta, b bene m0bilia, coloratioris, ου
Σόζ melius istidientia faciunt. Et calidae Austrinae corpora di Folvunt, bu
meflanti auditum obtundunt, re Certioues faciunt. Oculis at is, re, puribsts dissollem motum promt. LX Passiuis etiam steris qua
litatibus vocaris, siccitatem aeris prae humiditate, salubriores induebos facere, colligimus ex Hippoc. a cap. 17. ita dicente: Ex anni
consti utionibus quod in toti dixerit insccitates imbribus suntsi
Ab anni tu tores, j minus m0rtiferae. Atque eX anni quoque temporibus tempori- ver morbos saluberrimo8, minime exitiosbs parere, Hippoc. η tradidit. Quandoque obser antur salutareS grassationes, quales Ghasma Hippocrat. meminitBI I. Epid. c) com. a. sex. 9. ita dicens: Antetiones sa- ver ex priore coelo, quod huic subc0πtrarium fuerat, Aquilonium θιluraxς - paucos ardentes febres corripuerunt, eo que admodum stabiles, pauci quesanguis erupit, nec ex his peribaiat. Tubercula vero multis seram dum alterutram aurem, plurimis secundum utramque exstiterunt, febri carebant, errant recti. Nonnullis parum accendebantur, sed emstincta omndus sunt citra incommodum, neminique suppurarunt cli, quam, uti lent, quae aliis ex occas ibus extuberant. Erat eorum hae natura laxa, erant, magna, di Ossa, citra phlegmonem, atque citra δε-lorem obscure omnibus evanescebant. Venetiis, ac in aliis locismultis Italiae, anno 13 8O. complures febres quem morbum Arietis vulgus appellaba0 grassatae sunt. Quibus tamen paucissimi interierunt, & in Lyguria, quo tempore Genuae apud Andream Auream Principem amplissimum, medicinam faciebam, febres 'nochae,
ardentes, tertianae cum Paucorum morte epidemicae fuere grassatae. 2Estate quoque propriam servante naturam maxima ex parte, tertianae, quae sunt salutares, vagantur. Febres enim quocunque modo intermiserint, omnino vacare periculo
tradidit Hippoc. δἰ in Aphoris. Ex proba etiam victus rari γVictus ne, pauci, minimeque exitiales fiunt morbi. tii enim opibratio niam servant vivendi rationem , qute praecipue quesitate Pro inbibes idom que quantitate absolvitur, raro aegrotant, Smorbis minime exitialibus capiuntur. Idem contingit illis, qVi
57쪽
Cap. IX. DE PRAESAGIENDA VITA ET MORTE AEoor asemno, vigilia, exercitiis consseeto utuntur, quique hilarem vitam s1ne molestiis ducunt, solitasque naturae excretiones nimirum quod ad alvi seces, urinaS, OUta, menses, haemo . rhoidas, attinet, habent, non minus cor ra humida, succuque plena, si veneri rei erate operam dent Pueri etiam, quod ad aetates spectat, minus quam alii alia- talearum aetatum homineS, morbiS graVioribus laborant, quod ipsorum corpora prae multo calore innato & prae cut1s raritate plurimum evacuentur, & resolvantur Ex internis vero cau- Μ0ibi
sis eodem modo debiles morbos perstrutabimur, incipientes a naturarum, & habituum corporum dispositionibus, de quibus Hippocrat. ita meminit in a. lib. Aph. 34. In morbis minus pe- δε eog ricktatur , su0rum naturae , aut aetati, aut Labitui , aut tempuri magis congruit morbus , quam quibus secundum nihil sorum cous ait. Proinde calida corpora periclitantur minus a morbis c lis', quamvis tamen facilius corripiantur contra frigida. Quo aestate febres minus sunt timendae, quam hyeme. Eodem Amodo senum , quam juVenum erunt periculosiores. In quo
sensit Hippoc. dixit, in morbis minus periclitari, quorum
naturae aut aetati, aut habitui, aut tempori magis congruit mo bus, quam quibus secundum nihil istorum congruit. EX v, Extem-riarum itidem, tum partium temperamento, tum dispositione ad morbos, morborum quoque debilium ratio nobis innot scit. Partes etenim corporis, nihil a sua natura intemperamemto mutatae , non facile magnis morbis tentari selent. Hae nainque partes recte valentes, plura gigni excrementa, & prava neri non permittunt , eaque genita constimunt, aut eXcernunt, aut ad partem aliquam ignobilem transinittunt, quo ne a magnis morbis corripiantur, defendunt. Eaedem partes nihil aut Parum, ad morbos, quibus tentantur, habentes aptitudinis, rorteis sunt, aegreque morbiS gravioribus tentantur. Etenim
quibus , exempli gratia ad phlysin , aptitudo non est, quanquam isse ii capitis dii tillationibus vexentur, tardissime tamen aemagna dissicultate phlysici evadunt, facillime vero ac cillissime, habentes aptitudinem seu dispositionem, uti Hippocr. in mul-ri4 , qui tabe lateriere, observavit. De his in primo Epid. com
58쪽
motibus exsuperantibus. A sanis guine.
1. tex. I 8. a diXit. Maxime morisbantur, quibus adpit furern sergebat. chiodin 3. U. b) Com. a. tex. 3. de Eurysnactis virgine, quae tabida obiit, ita eXpressit. Erat autem nati sum quosam tabidum. a ratione etiam in lib. 6. A Or. 33. dixit. Gi acidum eructant noli valde morbo laterali corripiuntur. Ab humoribus etiam exsuperantibus debiles ac salutares mor hi conjici possunt. Quorum omnium sanguis quod qualitate sit ceteris aliis humoribus benignior, atque naturae amicior morbos minus periculosos parit. Ex quo Hippoc. ia 6. AEL. 13. dixit: Delientia, quae cum risu finit, securiores. Et inpleuriticis sanguinis excreationem morbum monstrare securiorem observamus. Est tamen sanguis quovis modo eXcreatuS, malus,
non ex sua natura, sed quod plerumque in pulmonibus aut thorace malum irreparabile denotet. Qiod Hippoc. expressit
is Aphorismis H, cum dixerit: Sanguis qualiscunque sit per sis perius malum.j a sanguinis Q sputo puris sputum, a puris sputophiasis. Nos itaque loquimur hic de 1anguine, tanquan
causa materiali, ex qua morbi fiunt, ad differentiam aliorum humorum, &propterea dicimus, ab ipso, tanquam ab humore, qualitate benigniori, non fieri morbos magnos ac periculosos. Etsi ipsius plenitudine , & copia exitialissimi non raro fiant, . uti sent anginae suffocantes, pleuritides & alii. Pituita vero sanguine minus bona eXstitit, utraque tamen bile naturae est humor accommodatior, quod haec facile in sanguinem vertatur, majorem quippe cogionem adepta, proinde immoderatius nisi fuerit copia aucta, utraque bile morbos benigniores facit. Flava bilis, majores, ac omnium periculosissimos, crocea, porracea, aeruginosa atque nigra. Hic enim humor omnium est naturae inimicissimus, diticillimus, & tardissimus , ut a natura coquatur, &superetur. Simplices etiam humores quam misti benigniores morbos concitant, & graviores plures simul misti, quam simplices. Quo Hippoc. in a. P g. e) tex. q. di ilis vero idem homo omnes vomit colores, exitiale admodum est: At
que Gai. in lib. de humoribus , t f in 1. Epid. Com. 3. Ubi seque redundant biliosi & pituitiosi, fieri morbos acutissim0SS
59쪽
Cap. IX. DE PRAESAGIENDA VITA ET MORTE AEGROT. 4s
gravissimos, docuit. Humorum quoque quantitas moderata& pauca non pariet magnos morbos, quod natura facilius paucum , quam multum alteret, & superet. EX humorum item ΕΨ hu commotione per corpus idem dignosci solet, quandoquidem morum
humoribus ab intro foras motis, salutaris morbus animadver- commo.
titur. 4iod Hippoc. iv 3. Progn. a -3 o. ita eXpressit. curissimum vero est, s aedema, aut rubor quam maxime foras ver-t Zur. Idem, si ad ignobiles partes e Visceribus transmittantur. Quod itidem de abscelidus in a. lib. b tex. 6 . ita docet. Abscestus autem , qui ad crura sunt in pulmonibus vehemento , ac periculo sis, omnes utiles sunt. Ab humoribus quoque ignobi- Ab hu-les partes VeXari idem comprehenditur, nam morbo licet al, moribus qua ipsarum partium pereat, non ob id animal perpetuo moritur, si quidem multi, quibus crura Vel manus fuere mutilata, euh.MP superstites vixerunt. Idem & de lingua, naso , Oculi S , aurib hus.
bus, genitalibus atque aliis partibus est dicendum. Ex quo febres intermittentes, quod fiant humoribus putrescentibus in parvis capillaribus Venis a magnis remotissimis, debiles fiunt, ac plerumque salutares, atque quo morbi plus intermittunt, eo benigniores exsistunt, cujusmodi est: quartana febris, quam ob id Hippoc. in 6. Epid. H securissimam omnium fecit. A, A morbo-dimus quoque iis, morbos ab aliis morbis concitatos saepius in magis salutares mutari, veluti sunt eXempli gratia, quae ex continuis febribus intermittentes evadunt, & a pestilentibus malignisque, quae benigniores fiunt, Morbum quoque simplicem ex multiplici ; Convulsioni, Paralysi, tremori febrem eontinuam aut intermittentem supervenire ; ab Apoplexia,
Paralysim seu Paraplegiam; ab Angina lethali, colli pectorisque tumorem apparentem, atque ita de aliis multis. Ab iis itaque omnibus morbi debiles, naturaque viribus infirmiores nobis innotescent. Nunc ad eos, qui natura viribus sunt Potentiores, descendimus.
60쪽
horum idea cog noscendi. Ex magnitudine.
CAP. X. De morbis natura potentioribDs ex iria, magnitudine, atque more cognoscendis.
Ex propriis cuilisque morbi symptomatibus, magnis vehemen
tibusve, morbos gravissimos ac summe periculosos compre hendimus. Cu)usmodi in pleuriticis diximus esse magnum lateris dolorem, febrem acutam, tussim molestam, siccam scilicet sine sputis, aut magna cum difficultate aegrotos ex spuere, quod etiam pravum sit respirationem admodum dissi cilem habere. His omnibus nobiS magna inflammatio & pernicis lis indicatur, veluti ex febre continua, acuta, & delirio per petuo, ac vehementi, Phrenitis gravissima. Ceterum, quo niam diximus, non tantum illa symptomata magna sive vehementia intelligi, quae talia sensibus apparent, sed, quae a seditissimis morbis, atque causi S Promanant. Qua ratione in comtinuis febribus, calor exterius mitis & obseurus, cum tamen aegroti interius urantur, magnum eist symptoma, febris quippe malignae ac perniciali S certum indicium. Has febres exterius mites seu obsturas intus turbantes Ghaeci typhodes appel. lant; quippe quae naturam multitudine humorum gravatam, ac fere sitffocatam, incendium foras transinittere, nequeuntem, significent. Hasque vulgus Μedicorum appellat, foris miteri intus conturbantes; suntque eae omnes admodum perniciosae. Delirium itidem vehemens, aut obscurum sine ratione, in his
febribus magnae malignitatis est: indicium. De illo Auctor Coa corum in lib. a Praesag. rex. i I. ait: Quae ferocis desipisam in brevi dejinunt, ferinam convulsionem praenuntiant & d hoc, quippe de obscuro delirio, Auctor Prorrheticorum. b) bis 'due, tremulae, obscurae demientiae valde Hreniticae. Virium enim, languorem significant. Quare accidentia simul cum morbo conspecta, aut quod vehementia sint, aut parva sine tamen ratione morbum maximis viribus adversiis naturam fulcitum Praemonstrant. De quibus in 1. Epiri 6 Hippoc. scribit: at cas