장음표시 사용
441쪽
Paragraphus Raeparatio frumentorum , tritici, hordei,
dic. it. nrorum, pom9rum , c ' forum , aliorumque fructuum arboreo rum, instituenda certa cujusdam fermentationis beneficio , de si stationis ope dant spiritum optimum 2 purissimumsimillimum confecto ex sedimento vini, magnufumptibus e ubi etiam e remanentia spiritu ardente abstracito ) fumentorum nimirum confici potest vel ceri ista vel acetum optimiι; frutituum vero potus optimus vino similis. Vnde δε- plex commodum, ita ut quis inde non modo habeat quq vivat, sed etiam quod reponat. Hoc artificium multis apparuit admodum peregrinum , cujus nemo antea lacerat mera tionem. Nonnulli cognitionem habentes artis vulgaris destillatoriae rem destillandam vesicae in ditam arbitrabantur, praeditam nimirum spiritu ardente, omnem in igne de se dare nihilo relicto in remanentia. Hoc illis condonandum illorum que ignorantiae adscribendum, rationes reddere nescientium laborum suorum , operantium s - lummodo ex usu & consuetudine visa & audita , non secum considerantium modum dari meliO-
442쪽
rem destillandi s ve propinquiorem spirituum;
cum quibus non certabo , 1ed saltem demonstrabo breviter, quo modo omnia frumentorum & fructuum genera destillata plures dent spiritus, quam via illa vulgari , vel saltem quomodo abstracto spiritu E materia residua aliquid conficiatur pretio materiae destillatae sequi valens, ita ut hac ratione sere gratis habeatur spiritus ardens : fit autem modo sequenti. Negari nequit omnia quotquot sunt vegetabilia, utpote frumentorum, fructuumque genera, necmon i sum gramen , praeparata & sermentata dare spiritum ardentem secundum plus minus & quantitate & qualitate, habita nimirum ratione maturitatis & immaturitatis, pinguedinis & ariditatis. Species enim pinguiores & dulciores, plures dant spiritus , quam res immaturae, acerbae & siccae; quo enim subj cta surit sicciora , minusque matura eo paucioreS dant spiritus, & quidem non prius quam faeta sermentatione, pinguedinem Sc dulcedinem eo redigente, quod possint in destillatione spiritum
ardentem , quem sine fermentatione dare nequeunt. Hinc igitur necessario sequitur, sermζntationem esse causam illam unicam spiritus ardentis , & per c sequens unicum illud medium quo copiosi impetrantur spiricus, si nimirum recte bene sermentantur species, unde qualificantur ita ut possint postea de se dare eo facilius spiritum ardentem ; quae quo melius sermentantur , eo plures dant spiritus. Sed cum vulgaris illa sermentatio non suificiat ad totalem spiritus arden
443쪽
Is AppEND. P A RT. V. 9tis elevationem , fit ut optima ejus pars relinquatur in vesica, quae ad nihil aliud quam ad porcos saginandos usurpari potuit hactenuS propter ignorantiam , quod male factum, materia enim rei1cta privari prius oportuit sua pinguedine, dc quidem vel destillatione plurium spirituum , vel coniectione cervisi se vel aceti, antequam prwiceren tur ante porcos reliquiae ; unde duplex commodum vergit ad manum operatori, . Caeterum non ignorandum,ad hanc operationem non esse eligendum alienum aliquod vulgare, in quo empy reuma fructus contrahere solent, ingratum nimirum Maaporem Sc odorem, sed certum aliquod aliud instrumentum ejusmodi conditionis, quod materiae destillandae quantumvis spissae, adustionem impediat vel non permittat, cujus beneficio spiritus impetratur suavissimus ; secretae vero sermentationis adminiculo copiosissimus. Atque sic intellexisti rationes quarum beneficio Sc plures Sc suaviores impetrantur spiritus d frumenti; Sc fructibus unde duplex lucrum) beneficio nimirum certi alicujus vasis sive instrumenti, & feretae alicujus
Confectio mini haud dissimilis Rhenen i , Gallico vel Hi fanico, durabilis multorum annorum I fatio, egenere stumentorum 2 fructuum. In hoc paragrapho res se habet aliter quam in Primo : in Primo enim demonstratur quomodo a s C stu
444쪽
h frumento & fructibus eliciantur spiritus & copiosiores & meliores quam via illa vulgari: secundo verti quomodo ex iis conficiatur potus vino naturali similis, diversi generis, coloris, Saporis & odoris , pro lubitu nimirum, & quidem vel Rhenensi & Gallico vino similis pro potu ordinario, vel Hispanico, dulcior scit. & pinguior illo; durabilis etiam multorum annorum spatio, nec non i)sdem usibus conveniens , quibuS naturale destinatum vinum; ita ut fere nulla prorsus utriusque percipiatur differentia. Quod sane est artificium praeitantissimum & utilissimum , quia
merito praesertur vinum clarum cervisse turbidae. At ais potum illum e frumento consectum quantumvis ssimilem vino, colore nimirum & sapore,
non tamen esse verum vinum, utpote CX uvis non
confectum, sed potius cervisiam limpidam , si1veclaram boni saporis. Scito autem me non esse primum , qui vini nomen adscripserit potibus vinum odore, sapore & colore referentibus. Succus enim ille expressus pyrorum & pomorum passim appellatur inustum vel vinum pyrorum & pomo-xum , & quidem non immerito; si enim duo aliqua individua conveniunt in omnibus & singulis
proprietatibus , quare non uno eodemque nuncupentur nomine λ Nonne ubivis locorum nuncupatur spiritus ille ardens qui e frumentis elici tur , Vinum frumentorum, quem si rite para
scirent at ignorant utique in omnibus similis futurus esset spiritui vini, id quod praeter me hactenus nemo, quantum scire licet, praestare potuit.
445쪽
IN APPEND. PAR Τ. V. XLmit. Quare nemo hoc judicato secretum impose sibile, sed potius rem altius perpendito, vel veri tatem rei apud illos inquirito , qui ejus habent cognitionem, & re ipsa experietur scientias esse uti lissimas & praestantissimas ad vitae sustentationem
Si quis poliet e frumento & fructibus, in regioni bus frigidioribus vino carentibus, potum instar vini clarum , salubrem , sapidum & durabilem
conficere , nonne rem omnibus gratissimam facturus p Certe etsi pro potu homines electuri essent cervissiam turbidam, utpote potionem consuetatn , ille tamen hac gratior senibus & debilibus confortandis. Praetcrea etiam conficitur ex
ejusmodi vino acetum Oprimum & clarum , prae stantius illo, quod conficitur e cervissia. Et si infers, confectionem illam vinorum e pyris nimirum & pomis esse rem communissimam, eaque in nonnullis convenire qualitatibus cum naturalibus ex uvis eXpressis, in nonnullis Vert, non, quia ultra semestre vel annum unum non durabilia, sed corruptibilia ; acetumq; inde consectum non esse durabile, sed corruptibile, rubescere, mucorem &Ientorem contrahere; ac proin bonitate non conferenda cum CXpressas exuvis. CGresp., me hoc confiteri vinum e pomis & pyris confectum non esse comparabile illi quod exprimitur ex uvi S. Poma enim & pyra, alij que fructus arborum carent nonnullis qualitatibus, quibus praeditae uvae ;&. Vice versa nonnullis qualitatibus praedira, quibus carent uvae; quibus ablatis, illisque adjectis , vinum dgre possunt in omnibus comparabile eX uvis
446쪽
uvis expresso. Quale semper habeo mecum pro potu meo ordinario, a multis bibitum pro Rhenensi , melius illo Gallico sulphurato & sophisti
cato. Quare est hoc artificium utit silmum &p aestantissimum, non modo pro regionibus vino carentibus, sed etiam pro abundant1bus. Ubivis omni terrarum habetur frumentum, habenturque fructus arborei, in regionibus etiam frigidis sinus, e quibus vinum optimum elici potest usurpabile ioco vini carioris aliunde adportati ; vel majoribus sumptibus domi propagati: majoribus enim sumptibus propagantur uVae quam frumentum & fructus arborei, quorum nonnulli etiam prorsus habentur gratis , & ubivis loc0rum in agris alijsque locis incultis producuntur, uViS r quirentibus optimam culturam , solis calorem debitum, aliosque labores. Educatus sum in Franconia, regione vino ab undant issima, ubi vinitorum plerorunque potus communissimus aqua , vinum proprium Vendentium rerum necessariarum coemendarum gratia, quia vites maximam requirunt curam & diligentiam per totam aestatem , quae si calida dat vinum melius quam alias ac proin carius, quod mittitur in alias regiones vinosarentes; parum est quod sibi reservant vinitore recreationis gratia : frigore vero m ali corrum pente palmites ; vel in Junio flores uredine ; vel grandine uvas sere maturas sid quod saepe accidit m locis montosis) tunc parum ipsis relinquitur spei pro praesenti, coactis pro futuro colere Vineas vitae sustentationis gratia, qui saepe coguntur
447쪽
IN APPEND. PAR T. Vpauperiem fugientes vendere unam, ut alteram colere possint vineam, vel aliunde mutuo accipere pecuniam , quam cum foenore retribuere oportet tempore messis. Quid igitur consilii tempore annonae aliquot annorum P quare testor vinitores plerumque Pauperculos esse, aquae non Vini
potatores quod pro alijs plantarc solent ; alij vero , quibus non crumena vacua, valentibuS nimirum rempore annonae colere vineas , ditiores evadunt mutuantes cumprimis sive commodantes pauperioribus suas pecunias &c. Quod autem hoc vini artificium utilissimium non solum sit pro regionibus vino carentibus , sed etiam pro illis, quae vino abundant, ita probabo. Loca illa vinosa pleraque carent cervisia , quare divites vianum, pauperculi vero aquam bibere coguntur, vel potum illum , qui conficitur ex uvis expressis &aqua, quo sitim restinguunt in aestate vinearum cultores , quia vinum illis interdictum vendendum coemendarum rerum necessariarum gratia.
Qui si scirent E pyris & pomis , quae ibi habentur in abundantia passim in sylvis, & vilissimo pretio
comparantur, Husmodi conficere potum , utique possent se illo per integrum recreare anni m , &vendere proprium nativum rerum necessariarum emendarum gratias quo ignorato artificio contentos esse oportet aqua fontana &c. Forte quaeres , utrum desit ejul modi locis frumentum, e quo cer- istam conficere possint ρ Certe habetur ibi ficu mentum abundanter , sed non curant cervisiam incolae, quorum pauperes etiam malunt bibere a- aquam
448쪽
x4 ANNO ΤΑΤΙΟ NEsquam limpidam & claram, quam cervisiam in star urinae equorum turbidam , & quidem recte memores sine dubio proverbii Germanici: Comede codia , bibito limpida sive clara , ct loquere vera , ut vivere possis. Suffciant igitur nunc dicta& demonstrata de possibilitate artificii vini e frumentorum fructuumque genere ubivis terrarum.
PARAG. III. Confectio spiritus ardentis e rebus vilioribus non ignotis, Rhenen si ct Gallico similis,exiguo pretio comparabilis.
Hic paragraphus longa non indiget demonstratione, quia ex praedictis facile intelligere licet, suae hic in tertio dicuntur para grapho verisimi lia, de quibus omnino non dubitandum, ac protinui Vera acceptanda.
PARAG. IV. Confecit sacchari Indico similis occidentali es ta tari Rhenen i similis ) e melle non sumptuosa : ita Di
pretium I. lib. acchari non excedat 8. vel 1 O. si eras: Tartari vero lib. I. non excedas pretium a. 1i ζ-
Melius naturam δc proprietates recte consideranti, facile hu)us negotii apparebit possibilitas. Est enim magna intor saccharum & mel assinitas , uti apparet ex separatione principiorum utrius-qHu
449쪽
IN APPEND. PAR T. V. asque, de qua nunc agere non est nostri instituti, sed saltem demonstrare possibilitatem artis. Saccharum est succus quidam dulcis & suavis repertus
in canna, sive arundine, instar medullae, ubi in regionibus calidioribus calore solis maturatum abscinditur, mola confringitur & exprimitur,melli fusco colore suo haud dissimile : quod postea arte purificatur & clarificatur ; clarificatumque advehitur inde in Europam. Ita etiam mel est succus quidam dulcis vegetabilis , attractus ab apibus Efloribus arborum , aliorumque vegetabilium nascentium in pratis & campis, de congestus summa diligentia sustentationis gratia propriae; reserens plerumque saccharum rude & crudum, sive nondum praeparatum , paululum tamen saccharo crudior & impurior, teite experientia. Rem ita sese habente, quid in arte, quae nunc temporiS ad supremum fere pervenit gradum , purgaret mel ab impuritatibus, saccharoque redderet simile pNonne saepe in officinis pharmacopaeorum saccharum usurpatur loco mellis, & mel loco sacchari, in praeparatione nimirum syruporum & conser- Varum; quia nulla alia eorum differentia, quam quod saccharum naturaliter sit melle paululum purius, &gratiore sapore praeditum; cujus vero ingratitudo saporis facile tollitur, ita ut in omnibus saccharo reddatur mel ssimile, Quod sit ne dubio artificium tandem aliquando innotescet mundo
adjuvantibus hisce meis scriptis ) sacchari nimirum C melle consectio , ine opus sit amplius tantiScomparare sumptibus.
450쪽
I6 ANNOTATIONgs Quod ad tartarum e melle conficiendum, non
est dubitandum de ejus possibilitate, si cuti nec de
conscctione sacchari ex eodem; hoc tamen illo verisimilius videtur, quia utraque sunt dulcia, mel nimirum & 1accharum ; sed non item tartarus durus & acidus : quare possibilitatem demonstrabo paucis quibusdam similitudinibus sive exemplis, exordium faciens exemplo multi dulcis in principio ante sui sermentationem ; quod decoctione 1nspissatur & ad succi spissi redigitur consisten tiam,saccharo & melli similis sapore; qui reserva- tu in vasis terreis mundis, vel potius vitreis, dat ultro temporis progressu sal essentiale proprium adhaerescens margini magnitudiniS Ovorum , ad- instar sacchari candi rubri ; relictis secibus seorsim, cum residuo saccharo,quod propter nimia limositate crystallos producere nequivit ; nihil suavitate dulcedinis saccharo Indico cedens, in cannis nato, quae dulcedo fermentatione alterabilis convertiIur in tartarum acidum. Hoc exemplo datur nobis per naturam ansa possibilitatem artis melius considerare, dum saccharum conficitur e musto ablatione l1mositatis & aquositatis superfluae. Id ipium etiam apparet in passulis uvis calore solis exiisccatis ) in quibus saccaliarum granulatum reperitur , si relinquuntur per annum, simile nato in musto inspissato : Quare matres bonae familias in regionibus vino abuddantibus inspissare saepe solent mustum ad mellaginem , quam per annum reservant & usurpant in cibis , & potibus. Id ipsum etam fit cum cerasis pyrisque dulcibus