장음표시 사용
21쪽
sit recta de mundi origine sententia: non ab , re erit, nonnulla de ea Πολεγορύνων loc'as'. serre. Sciendum est igitur, veteres Philosophos, qui de rerum principiis libros edide.' re, quanquam, ut ex eorum quibusdana di- . i , ctis intelligitur, quae posteriores suis mon l mentis inseruerunt, de Deo noti omnino male sentirent: eius tamen opera in mundi
constitutione & rerum origine described , muta
vel nequaquam, vel raro usos fuisse. Anaxi agnosca goras ut in Phaedone Plato testatur,mentem rent, non ponit, quae res in unam miscellam consa af i'se'uerit. Attamen in progressu physiolo
neglecta ad materialem caulam s omina reuocare vult.Diodoria Siculus, hό-
mo , primis addictus cultui Deorum itinei
22쪽
. DE PROVIDENTIA DEIlosophos, qui prodigiosos euentus in cauta
naturales conserebant, cum mundi ortum
describit, nullam facit Dei opificis mentio' nem. Est & inter Ariaqteles disputatio.
num siectae princeps Deum agnoscat mundi causam efficietem, an vero idem sit ἀυτο νης Arist'teli, nec aliter a Deo dependeat. quam quod is coelorum globos in orbem Quae origo conuertat, sine quorum reuolutione inseria a risini. or hic mundus ignavo otio torpesceret. Aliii igitur cum non facile viderent, quorsum Deo opus esset ulla in re, si is causa mundi effectrix negetur, in Atheismum prolapsi sunt, & vel solam materialem causam ad rearum constitutionem admiserunt, ut Epicuius atomos, Empedocles quatuor elementa, i vesti ullam praeterea causam efficientem agnoscant, illa non sit aliud, quam insita quet dam sinstulis rebus vis ad materiae immuta pine quid xi nom, quae alio nomine natura dici lolet. lanserit. Vnus inter omnes Plato admodum aperis
mundi opiscium Deo tribuit ita tamen, ut dubitetur, num materiam inter opera Dei recenseat: an illam potius a st ipsa existere arbitratus sit. Certh Ambrosius, Basilius.
: Magister sententiarum, contendunt,Plato nem in eo errore haesisse,ut materiam credu derit non esse a Deo effectam. Omnes au 'rem hos errore inor ex eo mae manan
23쪽
. fuit. ex nihilo nihil fieri. Hinc enim nonul- QSibal li, ut maxime admitteret Deum esse mudi go eri oris effectorem,materiam tamen ei ex se ipsi na Euid tam subiecerunt,ne cogerentur fateri,ex ni '' 'i hilo mundum creatum esse. Sed hoc iacto. 'fundamento, mox sequebatur. totam ccei rum substantiam i nullo effectam esse.Cum eniim coelestia corpora ortus,& interitus eranertia sint , id est, ne ii generatione naturalilia esse prodierint, neque corruptione naturali destrui possint: ves ergo nullam habent Toriginem,uel aliam ouam naturaleminiqui non recipit philosopnia hoc genus originis, qua praeter naturam res sunt ex nihil itaq; elum Oar x confiteri dcbet. Quoniam vero absurdum est, si substa 'tia quarundam partium mundi a Deo effetia non sit, ullam aduentitiam persectionem ipsis a Deo attrisburam esse, eo quod haud credibile sit, rem
quae a seipsi quod potius est habet, id quod
minoris praestantiae est,non habere.cum n garunt Philosephi,substantiam ullius rςi eo te causae expertem, simul etiam illam curae diuinae substantiam perficienti. & eius dese- ssarcienti, subtraxerunt. En quibus gra-Hbus ab eo,quod prima fronte exiguum via debatur,negare videlicet, mudum ex nihilo
sinum esse,ad ignora tonem Dei perueni; A1 tu
24쪽
tur. Nos igitur in contrarium hoc a umentum retorquentes, primum quidem firmis demonstrationibus ostendemus, aduentitiam mundi persectionem tantum non exerta voce clamare, se numinis rerum om itum praepotentis opus esse: actum porro& sub stantiam corporum mundanorumesse diui nitus effectam colligemus: non per natura lem generationem enim quarundam ii . . mundi partium' natura prorsus ingenerabi- i.
, iis) sed per creationem, quod fides catholica
Persectio- Sunt autem hae persectiones aduentitiae ncs aduen partim accidentia quaedam, partim ipsa na- ritia: qui uniuscuiusque res caeteras mundi partes ordo & ne
ies eia a xus,per quem fit, ut quae per se considerata Deo. minimuis elegantiae habitura essent ea simul lucta uniuersem longe pulcherrimum& abistutissimum constituant.In primo ge nere colloco omnes illas mutationes, quas sue in coelesti corpore, siue in his inseriori bus euenire cernimus, nec possunt in kllam aspectabilem causam referri, ut est coelest um corporum aequabilissima periodus, Ze- caetera, quae cum de prouidentia sermo erit plurima asseremus, ad ostendendum, non sufficere causas naturales &'obis notas ad
reddendam omnium quae inmundo contin
25쪽
gunt rationem Haec enim omnia ad prasens argumentum velut alibi demonstracia nunc mihi concedi postulo,non recusans ut si illic lectoris expectatioui non satisfecero, etiam quicquid n do inde confecturus sum,muuturi robur habeat.Ne l. llic mihi quisquam obiiciat, non debere me prouidentiae argu menta ad ostendendam mundi effectionem acc5modare,cum ideo me profitear de mundi origine tractare, ut ex ea Dei prouidentiam confirmem, ne videar probatione reci proca uti.Hoc,inquam, nolim hic mihi ob- iijci. Nam cum sint ouaedam prouidίtiae do- 'cumenta, quae mundi effectioni non innit tur, non mirum videri debet, haec dogmata . άμοιςαιως sibi mutuo lucem afferre. Pol Qquod probato non esse motum coeli ab interno principio, sequatur neque subasiliam eius a seipsa existere, sed a Deo auctore prosectam, tali argumento docetur. Primum sumo quod omnes Philosophi confitentur, bas Deum coelum motu indigere, ut persectionem su- si motusam naturalem assequatur. Cum enim patris locum obtineat in rerum sublunarium go nitura, nec possit semper eandςin terrae par statiae cain . tem sitis radi js specta, vitalem solum eideni iam esse. impertiri perpetuo igitur motu ipsim con torqueri necesse est, ut naturae suae compe : tentia munia queat obire.Motu vero desti A a tutum '
26쪽
utum sit fuerit, non solum sne suo naturali frustrabitur, verum etiam in eius contrari' rum deviabit, perniciem videlicet mudi inserioris. Atqui s existentiam a seipso habet, motum vero aliunde, esse coeli prorsus ne cessarium est, bene vero esse ab alieno pedet arbitrio. Quantum igitur in ipso est, perpo tuae imperfectionis sibi necesiitatem impo' Mit: sicut is quantum in ipso est perdidisse dicitur insantem,qui in silua illum exponit, binescit an quisquam ceturus sit iter, qui manum ei periclitanti porrigat etiamsi sori praeter expectationein eius contingat ahquem praeterire,qui pueri serie commoueatur, Sed esse quicquam sibi ipsi, quantum in se est, necessariae imperfectionis causam, ra xioni consentaneum non est Facessat igitur Alexander Aphrodisiensis,qui cum Aristo telo quidem coelum a Deo moueri fatetur. causam vero essicientem habere negat. R starent adhuc plura epicheremata,quibus idem confirmari potest, verit' inserius opportuniori loco adseremus. Illud super oribus adijcio,quod multas impias de coelesti numine coagitationes gignit haec prouia dentiae sine mundi effectione consessio. Hie illa naturalis necesiitas, quam Philosephia Deo assingit,h ac prouidentia coelo termina'
Molut in equo Troiiuio inclusa.delitescuti
27쪽
LIRER I. rrx hoc standamento quoque diuinaeomni ' potentiae negatio prodijt. Nam ut coeli mo- tum periculo arbitrij diuini eximant, diruti non posse Deum a mouendo coelo sibi temperare. Postquam vero semel arbitrii libertatem ipsi ademerui,immutabilem eius voluntatem rerum mutabilium procurationi, , intendere non posse,haud male concludunt. Quomodo vero sua omnipotentia Deo con
subit,si nilaliud,quam velut figulus rotam, coelum in orbem voluere poteli. Et ut uno verbo id quod res est dicam,ipsissimus ath ismus est haec Alexadri opinio. Quare quis quis vel minimum de Deo sani sapit, caueatne in eum errorem se adduci patiatur,ut ex- istimet motum quidem coelestis corporis lDeo esse, substantiam vero causae omnino expertem. Sed quomodo illud effugium idiss eripiemus, quo se in tuto collocare volunt,oicentes Deum ad coelum habere quen. dam naturalem ordinem Non alio modo, quὶm ostendendo fieri non posse,ut duae di
uersae naturae ordinem ad se mutuo natur
tem habeant,nisi sint ambae a communi opi- disce & auctoreprose ,ac proinde, si Dissis di mundus eo modo comparati sint,vtvnus eum altero naturali nexu cohaereat, cons
qui ut Deo sit alius superior, qui ac ipsum dest mundum effectrit: quo nihil absurdius co-
28쪽
A DE PROVIDENTIA DEI i sitari potest. Sed haec demonstratio melius
in illum locum reiicietur, ubi exmaturali ordjne partium naudi inter se concludemus, ab uno comuni effectore ipsas originem d i cere. Hactenus de iis rationi us quae prouia dentia Dei mundum gubernantis nituntur, Adijctedae nunc illae, quae nullius suturae bationis expectatione ius pensum lectorem .
CAPUT IT 'X sigura partium mundi sic ratioci
namur. omnes: mundi partes congruenti figura instructae stini:ccet rum orbes illi longe vastissimi nullus embnenlijs gibbosae sunt,' nullis recinibus cauatae, sed accuratissima aequabilitate circumductae.& veluti detornatae cernuntur: idque propterea, ne inter illos vel hiatus vllus ad mittatur corpore nullo resertus,vel ipsos sis mutuo penetrare ad vacuitatem prohibendam necesse sit. Terra sola inter omnia corpora smplicia non omni ex parte rotunda
est,cuius figurae aqua & aer,qua parte ipsam attingunt, se accommodant.Sed quod illa non undique in seipsam aequaliter vergat more coelestium senaerarum iusta ration
29쪽
non caret. Primum enim varietas illa terrae A terrae in quibusdam locis in planitiem extenta, alibi Husi x rursum altissimorum montium iugis aspe ratae, non solum spectantium pascit oculos, verum etiam multiplice usum praebct mortalibus. Nam ex montibus fontes. & ex his fluuii per prona ruentes, planities alioqui infrugiferas suturas irrigant, pisces suppedi 'etant,transuehendis ex mari quoquoversitan omne penus mercibus utiles sunt .lvlistoniac . quod in solis montibus saxa, metalla, imb& herbae quaedam in remediis non postromae dignitatis, proueniant: quod homines . corrupto in campestribus aere ad montium . iuga confugiente'haustu purioris aurae re- lsocilletur.Quid vero de illo dicemus, quod , si inte' tota illa sui parte qua extra aquas tellus emi uniu s p nox, ita gibbo quodam deformata est, ut s-gJ0sbia spectetur, non vero cum cohaerente si cum es emento aquae,prorsus sphaerica rotunditate recedat Nonne res ipsa clamat, hoc datum esse saluti animantium, quae non nisi in sicco vivere possunt' Atque hoc dico, illam litem in praesenti remittesaduersarijs, qua aliqui, etiam maiori miraculo, contendunt, non terram aquis eminere,sed aquam in medio Oceano instar montis aceruatam consistere. Suffecerit enim mihi nunc pli num sacer qiam opportune terrae elemen A s tu
30쪽
tum fgura sua a caeteris euariet,ad ostendem. . dum id quod nunc agitur. Aut enim c5silio sapientis alicuius architecti prouisum est, ut omnium mundi partium ea sit figura,quam . totius decor & persectio maximὸ requir bat,aut cum nullum corpus finitum sua se . , .ma carere possit. sorte sortuna euenit, ut ii llam unaquaeque sorti ta si,quae maxi me c5- gruebat. Casui prosecto rem tantam nemo . .
assignabit, nisi qui vix micam salis in toto corpore habet. Si vero alicuius numinis resilio tribuemus figurarum tam aptam de scriptionem, neq; dubitari potest,quin ipsae substantiae hunc in modum figuratae non a seipsis originem ducant . Nam ut de coelis primum loquamur, si eorum substantia ru- dis primum a seipsa fuisse intelligitur,quim ei Deus manum admoueret . quid acciritramentis & Dagminibus, quae in coelestium corporum dedolatione a tota mole avelli necesse fuit An alicubi extra mudum illa iacere fingemus Sed quid ii eptius' An quod vixi parti detractum alteri accessisse statu m8s' At solida & dura corpora non possunt. in unum coalescere, si id rejiciamus, quod
per naturam fieri potest, nisi aliquo glutino
intermedio. Sed neque tum verὶ in unum coeunt: non magis, quam duo tigna claui