장음표시 사용
351쪽
eipites decide ant, ut inde nata sit opinio in ter homines,nimiam prosperitatem esse rutinae prsnunciam. Quocirca veteres,si quando inusitato aliquo successu uterentur, sellicia ludo eorum animos subibat, num forth in-
sexu corum res essent. Theramenes, cum
domus h qua prodierat, post eius egressum
corruisset . aliis ei de tanta felicitate gratu lantibus, ipse aiebat, μιις τις τινοι με κα p Aelianii, id est, o Iupiter,in quod me tem- libro pus reseruas. Nec multo post a triginta ty- rannis cicutam bibere coactus est Polycr tes Sami tyran nus, cum diuturna felicitaterius,aliquid mali sibi per illam protendi coahcere annul*m suu in mare abiecit,speranseo modo se imminenti incommodo posse deiungi. Sed eundem annulum coquus eius in pisce, quem in soro emerat inuetum, d mino suo restituit. Scilicet grauior casus Polycratem manebat, ut euentus postea declarauit Nam ab Oronte Darii praefecto,in eracessissimo Mycales montis vertice cruci aD fixus est. Hanc historiam apud Valerium libro f. inuenturus es. Cum . Philippo Macea doniae regi, uno atque eodem die multa ista nunciarentur, o fortuna inquitiexiguum aiiod malum , his tot bonis oppone, non dubitans, quin post tantam prosperitate e
352쪽
Hutarchus in apophlegmatibus. Omnitam vero clarisiime ex imperiorum ortu& o casu perspicitur, minime fortuita esse, quae fortuns tribui solent, sed excelsum iri regno
hominuria dona inari,& cuicunque voluerit dare illud. Nam ut de Assyriorum monarchia taceam, eo quod pauca de eius exortu scribantur, Cyrus quem prinitim monarcham celebrant historiae, breuissimo tempore sibi totum orientem subiecit, nequicquam conspirantibus contra eum potentisi
simis Babylonis & Lydiae regibus. At vicinci inquata celeritate idem imperium in sit
is primordi Is caput extulerat tanta per Macedonas depsium fuit. Nam hi uno spetuo Victoriae cursu, primum occupat, minori Asa,deinde Palfstina Syria,& Aegypto in potestatem redactis, ad postremum msa re gia persarum debellata, hallunt vestigiunt Persici imperij reliquere. Post hos Romahi, licet n6n tam breui tempore inaximunt illud ab omni hominum memoria imperia' um fundarint, multi tamen admirandi eὐ nim siccessus iridicant ipsos non fortunς likmeritate, sed occultioribus causis adiuton illud sibi peperisse.Primum consideratibrie
dignum est, quod cum multi esseni. qui Rόmanorum incremento inuidebant, nun
quam talpis ijs in venerit, ut illo iuncta
353쪽
sunctis viribus oppugnarent. Bello Mace donico quieuit Antiochus, qui si vires curia Philippo coniunxisset, in grauὶ discrimeri,
res Romana adducta fuisset. Antiocho coi secto Mithridates se contra Romanos extulit,Tigrane spectante & exitum rei praesto lante, quasi fatale esset Romanis, cum v fibrantum rege decertare. Adde hucetot miribiles victorias de hostibus partas, cu nec rh1- mero nec viribus cum ijs conserri possent. Lucullus cum exercitu Io milium homianum contra Tigranem, qui innumerabili multitudine pugna orum sermidabilis G
rat, currere ausus fuit. Quem cum tam an
guste metatum cic edito loco Tigranes comspexisset,si,inquit,legationem obituri ventinolithi Romani, iusto maior est eorum numerus:si vero actedecertari, nimis exiguus: addens tam paucos non siissecturos Gnibus.
quos in castris habebat Sed paulo possi cum paucos illos leonina audacia in se infestos
tὸndere vidit, adeo ipse cum toto exercitu suo perculsus est ut vultum Lucullianorum intueri vix sustinuerit. Atque hanc tam memorabilem victoriam Antiochus Philos
phus in libro de dijs immortalibus, haud dubium, quin ut Dei pfouidentiam ex illa stabiliret, auctors Plutarcho retulit. Scio nonnullos dicturos Roprinorum virtuti &
354쪽
hostium ignauiae tales victorias imputanda esse,verum hos rogare velim,quae Roman ranae virtus &-ignauia Rem pub. seruaui cum toto robore militu inter
fecto Hannibal nullo negotio ipsum caput imperij occupare potuisset ' Quis, quando
exercitum urbi admouens, etsi nocte cum tribus satellitibus, quid in urbe gereretur speculatus, animaduertisset nullum exercutum ad urbis defensionem praesto esse, on niaque tumultu & pauore plena, non aliter
tame quam si non Hannibal, sed alius quispiam nullius pretii dux suisset,nul lo memorabili edito facinore discessit' Sed frustra ego,quoties occulto quodam fato Roma sera' uata sit ostendere conor, cum proprio libello hoc argumentum Plutarchus tractarit
Illud ex posterioribus thistoriae Romanae scriptoribus admonuisse satius erit, quanta felicitate hoc imperium primo creuit, tanta infelicitate post expleta fatalem periodum denuo pessam iuisiς.Vt enim antea non nisi vicissim ab hostibus suis Romani oppugna- batur, sic ecptra ve' ead exitu imperio, Vno xempore Gothi, Franci, Sueui Hunni, Va dati, Quadi, Burgundiones, Thuringi rinprovincias Romanas tanto impetu effundebantM',ut tot simul locis defendendis nul
355쪽
febr ducum & praesectorum ' lorum tutelς commissa erat Respub. dcf ectiones. Etsi De AEtio qua imperii columina supererant, hos immatura mors velut inuides refloreiciei ima perio de medio austrebat. Porro quicquid de Romano imperio huc usque diximus, id in aliorum regnorum initi)s&fine aecidisse jex historiis liquet Quam breui tempore
Sarraceni non modo to um Orientem, sed& Africam uniuersim, una cum Hispania usque ad Pyrenaeos alpes suae δ:tionis secerunt Quam obscura de ignobilis Tartaro rum origo ' Et tamen iidem illi repente ex pastori biis milites facti, rege Indoru Precbytero Ioanne cui ante seruiebant, in acie occiso eius subditos tributa sibi pendere coege runt. Hinc in varia agmina diuiti, ex via timo oriente usque ad Poloniam&Hungariam ferro&caedibus grassati sant. Ac tam late sui nominis terrore Omnia compleue
runt ut homines duentum eorum non ausi Maidis iis praestolari desertis oppidis ad sylvas & mo michou. tes, quo se ab eorum violentia tuerentur, confugerent. Omitto nunc, quam mirabili felicitate Hellespontum transgressi Turcae Turcae.
Constantinopolitanum imperium & vicinarcgna, usq; ad Germaniam & Poloniam,d uietis tot bellicosissimis gentibus, occupa- Non commemoro, quod Aeneas Sy N Y uius
356쪽
uius scribit, viginti annorum spatio plus
quam centum urbes christianas Turcarum
imperio subiectas esse. Taceo Selymum A- murathis filium paucis mensibus Mamm luchorum potentissimam tyrannidem dis soluisse. Verum quid ductu regum castellae& Lusitanis in utraq; India notira pene m moria actum si considerari velim. Nondubito enim, quin is, qui libera mente heroica Lusitanorum Pacieci & Albuquertit in ori- ei te, Francisci vero Cortesii Castellani in
occidente perpenderit, lubenter agniturus sit, vi maiore quam humana Indiarum rucentia imperia sundata esse. Quis enim credat humanis viribus fieri potuisse, ut Alb quertius exercitu mille & quingentorum
Lusitanorum & Indorum trecentorum intra sex horas Goam Vrbem maximam, arismis & tormentis sortiumque militum pra iid ijs,ac hominum multitudine refertam expugnaret ' Maxime cum Goenses tanta pertinacia resisterent, ut in vestigio mori maluerint, quam vitam ab hoste dono acci opere. Quis existimet Paci ecum humanos dio cum septuaginta Lusitanis & mille In dis,exercitum quinquaginta & septem milium hominum sustinere, imo & in fuga in conijcere potuisse l. Quis arte humana facium esse Arbitretur, ut tela innumera,
357쪽
iue tanta vi nonnunquam contorta, ut icti ta& moles obiectas facillime dissiparent. neniinem Lusitanorum isserint Aeque eti- - .am incredibile est, Cortesium sine secreta occultioris cauta cooperatione cum paucisci sinis Hispanis e Temistitan urbe, quae in magno lacu instar Venetiarum sua est, viis ornnibus ab infinita Indorum multitudinuinsesns per vim erumpere quiuisse Patet er- λ go ex imperatorum mirandis succes ibus ex quorundam repentina elatione&conse quente mox depressione, denique eX regnorum & imperiorum minime vulgaribu,' initiis&occasibus, non esse fortunam bo- , ... norum & malorum hominibus dispensatri- - cem,eo quod fortuita omnia incerta vicissi tudine alternent, nec diu in unam partem , stabiliter propendeant, homines VCro & rei publicae humanae subinde multorum anno- 'rum felicitate stupenda fruantur, subind
vero aduersis casibus asiiduo vexentur. In si per quaedam communis animi conceptio, est,nonnullos homines fortunatos, non nul los vero infortunatos existere, non solum si Iu aeteritos eorum successus, sed etiam si suaturos respiciamus. Itaque Cicero cum in o---
ratione pro lege Manilia, quq in summo bel im si lib.
ii duce requireretur enumeraret, prSter sci- re felicit entiam rei militaris, virtutem dcautiorita. tem, Υ a . tem '
358쪽
tem,etiam felicitatem in eo considerandam esse statuit. Vertim si nulla certa sit humanet ἐυτυχιας causa, sed inter prospera & aduersa semper incertus fluctuat, nunquam ex praeterita sortuna sic quisquam sortunatus dici posset,ut etiam de futura eius felicitate spes
conciperetur. Quibus eum in modum constitutis, inquirendum nunc porro quid sit,
quod homines fortunatos vel insortunatosessciat, an occulta numinis prouidentia an praece' quaedam naturalis causa. Ac non esset, i se iii ' Vllam naturalem causam ut ostend Deum eu tur, intelligamus oportet, ad absolutant selirare res hu citatem tria requiri, primum est electio eius mana . quod in rem fiaturum est, alterum dexteritas quaedam & prom ptitudo eius, quod eli- gendo probatum est, in opus conserendii tertium, non solum nullis infortuniis ex transuerso incurrentibus a scopo suo reta dari , sed potius casu oblatis adiumentis ad eius consecutionem prouehi. Ac primum quidem horum non ausim insciari, anatura cuiquam insitum esse posse. Nihir enim prohibere videtur, quominus naturalem . quis facultatem adeptus sit, sine diuturna ψeliberatione id, quod in re qualibet optumum sectu sit, pervidendi. Sed neque secundum tale est,ut causam supranaturalem d sidorare videatur. Potest enim corp' homu
359쪽
LIBER im. nis innata quadam dexteritate praeditum ecse,ad mentis cogitata exequenda. Videas no Homines nullos ad musicam,alios ad rem militarem, ad quaia alios ad fabrilem artem,alios ad alia exercenda veluti natos. De poetis vulgatissimum 'est, eos non tam studio sepi, quam a natura progigni Et D. Augustinus cum libro quar- to de doctrina christiana diceret, eloquenti- . am aut cito disci aut nunquam, haud obscu- indicauit, plus in ea arte disceda naturam posse, tu m studium. Sive igitur ab astris, quod Astrologi c ntendunt, siue a corporis temperatione, siue aliunde haec duo suam trahant originem, id certe negandum non est,utrunque stabiliter inlis rentem habitum posse existere. Verum propter haec nemo
fortunatus dici debet ; siquisem sortuna ijs
in rebus locum habet, quae praeter opinionem & insperato eueniunt. Ac sunt, quibus neque acumen optima consilia celerrimὲ excogitandi deest, neque manuum promptitudo ad ea, quae animo conceperunt pera genda.& tamen inopinato aliquo ins Ortu-
pio cursu quem tenebant, excutiuntur. A- ,
iij vicisiim neque recta consilia capere va- ' i 'lentes, neque capta in rem conserre, dum, i
uod ad ipsorum 'pru lentiam attinet, in noubium properant interitum, aliquo in pectato casu interueniente, plerunque inc
360쪽
lumes evadunt. Hoc modo fortunati
inani, quos cum Terentii Varronis consulis nconsulta temeritas, quantum in ipso erat pessundoderat, Hannibalis,uietoria vii nescientis, εβουλία erexit. Atque hoc tertium it lud erat, quod requiri dicebam, ut quispuam fortunatus habeatur. id vero nemo sor
brius existimabit eiusmodi esse, ut inter na- 'turales dotes rcferri, aut ab ullo naturali a- ' gente originem sumere possit. Naturalia e-hiui ad unum quidpiam tenduntiat vero ut Varrone male pugnante Hannibal nesciat uti victoria, duo sunt eueta diuersa, nullam connexionem, aut unitatem liuerte haben tia quare uni causae naturaliter agenti,utru-
que acceptum referri non debet. Verum si non unum alterius existit, ab in- teli gente natura inter se coniuncta sunt.' Id quod Hannibal ipse alioquin homo,cum . in militia magis, quEm Philosophia detris i tus,non ignorauit. Cum enim postea urbi is φXercitum admoueret, & Romani cum ipso pugnam inire non defugerent, V bis aconterendis manibus pluuia ingruente prohi biti essent, fassus est diuinum numen, ROMANIS propitium esse. Quocirca a 'ucto ab urbe exercitu questus est Roma sapiendae aliquando sibi inu odo facultatem.