장음표시 사용
361쪽
rem quando fortunam pro Dca colebat, ac bonorum & malorum promam condam ar
Nitrabatur, nihil aliud prosecto volebat, quam Dei nutu seri,ut homines vel fortunati sint, vel infortunati. Animaduertoetita Demostheam Demosthenom in oratione pro Ctesiphonte,cuatis bino idcirco es e calamii axes .ipit De Graeciae imputadas, quod bellum,cuius ipse um dc so suasor&instigator fuerat,infelicem exitum thulam, habuisset, nunc quidem dicere boni ciuis essς optimis consiliis rempub.iuuare, euen- tum vero in sortunae potestate relinquere, alias vero idem repetere pro fortuna DEI
iusque rei talis exitu qualem DEUS vult Et paulo post. ου κυριος ἔν ,ἀHἀ - , ἔκεινη απαίων, id est, non erat respub. sor. Qtunae domina,sed illa omnium. Vnde intel- ligitur,cunctos mortales tacito quodam na- turae instinctu impelli, ad credendum so tuitos euentus a Deo temperari, usque ad e ut & Plinius diuinae prouidentiae irrisor, olymotus rerum illarum praestantia re uti- litate, quae casu ab hominibus inuenire vita, dentur; casum & DEVM pro iisdem ac- eperit. Atque hoc aliud argumentum est, quo & ipse clarissime conuinci existimq, ' hominis menti aliquando salutares impetus a Deo
362쪽
RO EO immitti cuius explicationςmme-.lius erit in sequens caput reiicere.. Idem ex rerum ad vitMm- milium. i uentione demonstram
ad vitae ornamentum ac tui iam pertinent, sine Deo monstratore ab hominibus inueniri potuisse, pauca qu*dam ex multis admirisbilium inuentorum exempla hoc loco proponam. Primum in agriculturet disciplina, quis credat sterilitatis agrorun i medicationes, & quicquid in ho orum &arborum cura rusticana obseruat industria, solius ingenii humani eiusque agrestis&M- , culti inuenta es e Ipsa illa,quae usu quotidi- ano cunctis notissima sunt caseus,cereuisia, . &sal sectilium,iali modo conficiuntur, qui nisi Deo suggerente nemini in mentem V ceivisa. Dii ζpotuiste videatur. Quis enim per se cogitasset, hordeum, unde ceruisia coquend primu aquis macerari debere, ac deinde
. postquam siccatum fuerit, molae tradi. Quisi pervidisset lupulum tam esse accommoda A. I tum cervisae ςondimen um' Ac talium e emplorum tam plena est hominum Vita, ut
363쪽
solertis humanae plusquam inuentu occurarat. Apud coriarios videre est, querno cor- Corium. tice minutatim confracto , & commolito conditum corium tale fieri, 't neque sicci tate duroscat, neque humore laxetur. Apud Ollae fictis
sigulos ollae fctiles primum argillosa aqua lς .madefactae, deinde plubo in puluere cominuto cospergutur, unde sit,ut quado in sor- nace coquutur,liquefacto illo puluere crusta quadam leni & nitida in tegantur, quae non solum decus & venustatem illis concilietiverum & liquoru', quibus imbyutur, minus bibulas praestet. Apud lignarios
bros inuenitur genus quoddam Dituminis, ex ea materia consectum , quam coriarii 1 pellibus abradunt tantae in conglutinando potentiae, ut quae trabalibus clauis 'sbi mutatuo affiguntur, non firmius cohaereant, quam quae illo glutine coniunguntur. Apud nautas spectabilis est acus for rea, ex altria tu ad magnetem hanc vim adepta, Vt quando super alterius serramenti acumine libratur, una sivi extremitate illa nimirum, quae . . magnetem attigit septentrionem respiciat, altera meridiem. Cuius rei inuentio tam praeclara est, Vt nunquam satis pro dignitate .
laudari possit . Huius enim'raesidio nouus orbis ab Hispanis detectus. Huius beneficio Wm comodὸ nunc coelo nubilo & densissi
364쪽
cinis noctis tenebris nauigatur quam olim in fulgentissima siderum luce. Itaque nunc frequentiora dc securiora sunt extremis sinarum incolis cum Europaeis comercia, quam V terum aetate Hispanorum cum Britannis, qui tractu maris non ita longo ab inuicem disiunguntur. Apud argentarios fabros cernere est aurum,alijs metallis admirabili arte circunduci. Est autem talis. Aurum liquefaecum argento vivo permistum i Ilinunt rei quam inaurare volunt: hinc tantisper illam foculo adhibent,donec argento vivo per isenem evaporante solum aurum relinquatur. Apud Pharmacopolas videas omnia mor- horum remedia, quae ex sinu sito terra Pro
sundit id ordinem digesta, &i venum e posita esse. Et quod majori dignum admirati
one, animaduertere licet oportuno tempore hoc est cum ipsis morbis,ea, quibus curarentur, medicamenta apparuisse. Cum ante
annos aliquot infamis illa Gallica lues yew- ,ribus medicis ignota primum conspicere tur,non multo post in India inventum antidotum, quod praesentissima vi huius morbi
depellendi praeditum est, Iignum scilicet
Guai cum,omnibus in pharmacopolijs no- stro tempore venale. Nunc quoniam exem, plorum sat multum recitauimus, etiam at
365쪽
hoc genus talia sint, ut solo homine citra occultam Dei opem inueniri potuerint. Et si quidem sua solius opera tam Variam re rum utilissimarum suppellectilem in lucem protuli se dicatur, quaero num de industria quaerendo eam inuenerit,an aliud agenti casu oblata sit. Hic quicquid responderis,semper tibi aqua haerebit. Nam si casu & aliud
agentibus tot morborum remedia, totque aliasiumanae vitae adiumenta in notuerunt,
multo deterior esset hominum, quam bestiarum hac in parte conditio. Quicquid enim bestijs ad vitae subsidium & tutelam neces sarium, id certa naturae prouidentia adipi ccuntur. Norunt iam inde a primo ortu suorum morborum remedia, norunt quae tanquam perniciosa declinare oporteat. Atqui, si tu vera dicis, homo nisi nopinato casu di, scat, quibus remediis labantem valetudi- .nem confirmare, alijsque difficultatibus o currere debeat, in maxima rerum necessariarum egestate versabitur, nec ulli usui ei ut, quae ipsa tam diuiti ubertate natura prosundit. Quae sane ut a quopiam Epicuri discrupulo admitti aequo animo seramus,eo quod sitis principi js consentanea dicat,quis tamen
eos,qui Vnum mundi conditorem Deum,&: certam causarum seriem confitentur, t lia
vicere pon indignetur Si vero ais, homines
366쪽
dum ad quaeredum necessitas extimularet singula explorantes tandem ad id perueninse,quod ipsis remedio suturum erat,non iniiciabor equidem astu humani ingenii multa,cum duris in rebus egestas urgeret, excogitari potuisse, sed nonnulla hominum in uenia eiusmodi sunt ut manifeste appareat, ill inquirendo minime deprehensa esse.In dustriae humans eorum'inuentio tribuatur quorum utilitas qualicunque ratiocinati ne terspici potuit, ut calida medicamenta contra morbos frigidos valere : at incrediabile est,qus reptibus contra serpentum ictus remedia, sine diuino instinctu in menteni venisse,quod caro bestiae, quae morbum g nuit, eundem depellere possit. Ac si forte quispiam Philo phus,& arcanorum natu
rae haud ignarus, pro ingenii sui praestantia
tam secretas rerum vires odoratus esse con
cedatu . quid de mulierculis de imbecillis iudicu hominibus dicemus, qui eruditos noraro inueniendi felicitate excellul. Cum aliquando L0uanti tabulatum frumentarium collegii Vigliani in quo degens huc librum composui, vermiculis abundaret, qui stu mentum foedE depopulabantur, muliercula quaedam aquam nobis medicatam obtulit qua si 'bulatum aspergeretur, aiebat fore yx 'miculorum turpa inde s
367쪽
digeret. Nec sesellit suam vatem euentus. Nam postquam illo remedio usi essemus, deinceps ab illa vermiculorum infestatione tuti fuimus. Notatum quoque est a nonnullis, nouam illam stellam, quae superioribus annis apparuit,pri' ab indocto vulgo, qu mab Astronomis animaduersam suille. Nullum igitur hic locu habet ea suspicio, quod
homines acuti talia naturae secreta ratiocinando inuestigarint, sed fatendum, a DEO
afflictis mortalium rebus consulente,illa ostensa esse Non quod oraculo aliquo coelesti talium adminiculorum inuentores admonitos esse arbitrandum sit, verum seri potuit, ut occulto DEI afflatu excitati sint ad eius rei facultatem explorandam, quae contra id malum, cuius quaerebatur remedium profutura erat.Vel alio modo pro immensa
tua sapientia D E V S efficere potuit, ut sine
manifesta reuelatione huiusmodi inuentis hominum vita locupletaretur. Sed utcunque ea res se habeat, prorsus agnoscendum est, sine DEI 'ope tam admirabiles quarundam rerum Vsus non innotuisse, quando quidem & Plinius quem constat initio naturalis historiae DEVM e mundo relegasse, cum ad hanc de rerum inuentiolie materiam ventum es et nimio veritatis fulgore cε- cos ipsus oculo. seriente, priorem sententi- .
368쪽
am retractauit & prouidentiam Dei aperth.
ylinius E- consessus est. Verba eius inpr emio libri
uidetiam sunt Nec dubie superata posset vid ,
tetur etiam rerum naturae iplius munificentia,
si humani operis esset herbarum inuentio. Nunc Mero Deorum fuisse eam apparet,aut certe diuinam etiam sum homo inueniret, eanὸemque omnium parentem & genuisse' haec & ostendisse, nullo vitae maiori mirariculo, si verum fateri velimus. Et sequenti capite: Si quis illa sorte ab homine excogitari potuisse credat,ingrate Deorum mune . ra intelligit. Et initio tertij capitis: Hic ergo casus, hic est ille qui plurima in vita inuenit DEUS. Hoc habet nomen,per quem intelli- gitur eadem & parens rerum omnium de . magistra natura. Haec Plinius. Vbi tandem ad suam priorem de natura sine Deo cuncta gignente imaginationem relabitur; sed non sine nota pertinacite id, quod semel effuti-uerat,defendedi. Quis enim non videat pri-qra eius verba, simpliciter diuinam prouidentiam sonare, postea vero ipsum si cturi sui memorem id quod prius bene dixerat i. peruertisse' si enim per casum hoc intellu . sit quod vulgo solemus, quid duritis coha
et et, quam haec tria,casus,DE VS & natura; . , cum Dei nominerem summapraeditam sa-
sentia intelligamus, c asus autem sit res pie' hat,
369쪽
na temeritatis de insipienti cel Nonne aequε apposite dixeris lucem esse tenebras, Sc ni grum album Insuper quaenam haec quaesis natura est, quae homini ostendit, quod ipse ratiocinando excogitare non potuisset ἰ An hominisi Atqui tunc omnibus aeque promptum esset, eiusmodi occultas rerum faculta rates pernoscere. Adhaec nemo in se hanc naturalem cognitionem experitur, sed quisquis tale quippiam inuenit vel casu id fictia arbitratur,vel diuina prouidentia. An alte- lriuscuiusquam rei natura. Sed nulla res prPter Deum & spirituales naturas Deo subie- Etas tam potens est, ut humanae menti illabi, eique agis da dictare queat. Patet igitur huc hominem,dum tantae luci tenebras suae impietatis admiscere voluit, inextricabilibus se laqueis implicuisse. Deinde sunt etiam ex empla quaedam memoris prodita, in quibus non tecth,sed palam Deus quaedam morbo rum antidota demonstrasse refertur. Nam ut idem Plinius lib. as.cap. 2. at suo tempOre cuiusdam militantis in praetorio mater per quietem admonita fuit, ut radicem siluestris rosae, quam cynorrhodon vocanti
blanditam sibi primo aspectu in frutecto, mitteret filio bibendam. Is enim in Lacetania a rabido cane morsus erat. Casuque acci' dit,ut cum miles,vxi sit aquas pauere incipe-
370쪽
ret superuenit et epistola orantis, ut parere religioni.Paruit, & seruatus est,ac deinceps& caeteri, qui hoc remedio, si fuerunt. Sed quid ad haec Plinius'Scilicet ingenu Phoc inuentum non casiui, sed Deo, quem hic a casu idistinguit,tribuendum esse confitetur.Nam antequam hanc historiam narrare incipiat, In repertis, inquit, herbis alias casus, alias viverὸ dixerim DEVS inuenit. Qia in & Hippocrates libro de somnij, testatur, sibi nonnulla remedia in somnis ab imagine quadam apparente ostensa es e, & Gai enus naria ratie cum diu sollicitus fuisset, quopacto
quendam ex splene laboratem cu raret, semianiasse quod secaret venam, quae est inter diagitum auricularem & annularem. Quo remedio postea usus,aegrum sanitati restituit. Nec dubito, quin omnes magni artifices, omnes magnaru sedalitatu invitutores, quas
in Christiana religione ordines appellare stalemus, diuino a atti instincti heroica sua coepta perficere potuerint. Sed ncque fictae, mchii mala tam latὶ breuis imo temporis sp tio diffunderetur. nisi quibusdam mal rum daemonum furiis primi falsarum res, gionum satores Deo id permittente agitati, mirabili quadam verborum potentia ho