장음표시 사용
161쪽
iueo C A P U T I V. . Basis seu terra alcatina salis Thermarum similis omnino est illi salis communis a), quia si cum ea misceatur vitrioli oleum, sal admirabile Glauberi efficitur. Ex dictis igitur unusquilque videt sal Thermarum Patavinarum simile omnino esse sali communi , quod etiam in Thermis Pisanis, aqua Tettucii in Hetruria, & in Salsis Nirant, Montis-Gibli in Mutinensi ditione observavi b) . In Gallia frequentiores sunt Thermae hujusmodi sale communi imbutae.
Jacobus , & Joannes de Dondis se , Gratianus d)jam
lus Prodromus praevenens eouriis nuata incia med ea H. niensia.
Has uia. IT 33. Ut sileam Becherum , Sthalium, Obausu, Huerne , VA-ling, aliosque Chymicos. a) Henricus Polt l. e. de sale communi . p. g. g. statuit basim salis communis non esse sal alcatinum , sed terram alea. linam peculiarem, cujus compositionem seu mixtionem ait, qua natura ad generandum hoc sal utitur , vel usa est , non dum innotuit , quo id perse- εὶε imitari possem tis. De hae re vide ML du mismet B R. de ι' cad. Rν. des Selen. an. I 735. a Paris. I732. Sur la base du sei marin. pag. Os . usque ad pag. 2Is. b ) ualisi α' aIιune acque medicinali deI Modonese H Do.
ein Jacobus de Dondis iatractatu de causa Ddedinis ais quarum in Collectione Iuniae de Balneis. Venetiis. IS 33. cap. q. pag. IO9. F., qui eliciebat sal ex Thermis Patavinis, quo sale utebatur, se ipse scribit Ego enim cum tota famil iais mea plusquam tribus annis is usi non alio sale, & in qua . ,, libet operatione salis , sanio sumus dei gratia conservati.
162쪽
iam cognoverunt sal commune esse in nostris aquis; sed experientiis satis hoc non probaverunt. Ego tamen alibi aliter sensi; sed motio experimentis fultus errorem meum pateticere non vereor; nam ait Sapiens Cuiusvis est ei Nare ς nullius nisi insipientis in errore persezerare. In aquis calidis Patavinis sal admirabile Glauberi reperiri, nondum constat, quantumvis in aquis medicatis sale communi imbutis nonnumquam inveniatur attamen nullis experientiis, nec autopsia detegere potui hujusmodi sal in nostris aquis : Nam sal admirabile Glauberi praecipitat mercurium jam solutum spiritu nitri in flavum Turpet hum a); Heliotropii tincturam rubram producit; in igne non crepitat, imo citius flanditur; ejus sapor est potius amarus, quam salsus, quae in sale aquae subamarae Mutinae observavi b). Verum a multis Chymicis hujus admirabilis salis determinata figura non describitur; a Boerhaavio e , Henhel d) nihil certi eruitur : Bouldue filius ait saepe sal admirabile concrescere ita columnas quadratas ad extremitates incisas cum pluribus iaciebus initar elaborati adamantis: Muquer dicit
sentit in ead. Ol. Iuniae . Desulibus ealidis agri Pataviis ni con eratio . cap. 8. pQ.
rale des nouvelles eatnx m nerales
163쪽
CAPUT IU. 13a hujus salis crystalla elle corpora oblonga sex faciebus; &Wallerius sa) animadvertit, cum destillatio , aut sublimatio absoluta omnino non fuerit , sal admirabile crystallis cubicis & parallepipedis coagmentari : quidquid sit
cum sal Glauberianum purum tam fossile , qu im artesectum habeamus, nunquam ex crystallis cubicis constat; imo unumquodque ejus crystallorum est instar parvae columnae planae quatuor superficiebus , & longum lineam 1 2 , & crassum persaepe I lineae, ac in utraque extremitate quinque aut sex faciebus expolitum quasi ut elaboratus adamas: quam crystalli figuram non solum in sale aquae subamarae Mutinensis, verum etiam in puro sale admirabili Glauberi artesecto vidi . Quare extra dubium est , sal nostrarum Thermarum nullam analogiam habere cum sale Glauberi , quia illud Thermarum , ut vidimus, in crystalla cubica concrescit, praeter alias disserentias essentiales, jam superius allatas ; quibus adjungere possumus, sal nostrum si cum carbonibus landatur, ejus solutionem cum aceto non effervescere , & sulphur non praecipitare, contra vero sali admirabili Glauberi accidit . Quae cum ita snt, prosecto confiteri oportet, sal Thermarum Patavinarum sali communi omnino simile
esse, cujus cubi dum parvi sint cum Wallerio b illud
vocare possumus Sal fontanum minoribus ei bis. Quo perspecto, consentaneum est commemorare sal seleniticum a me in multis aquis observatum. Interea sciendum est, hoc sal in aquarum exhalatione aut igne, solis radiis , seu sub umbra oriri, quia in aquis solutum rea
164쪽
pse non existit; sed enormatur ab earum acido vitriolico cum quadam terra alcatina, sicut Cel. Baldassarius bi) utat, qui in epiltola mihi elapso mense tradita id va-idis rationibus affirmat. Figura seu crystallum nostri salis selenitici, quod pellucidum est, si nudo oculo conspiciatur, efformatum esse videtur ex lamella rectanguli figurae , cujus longitudo est unius lineae & I , latit do a , crassities lineae vix λ; sed microscopio diligenter salis crystalluin examinavi γ & hoc conflare vidi sex faciebus per longitudinem, atque ad extremitates quatuor faciebus , quarum majores omnium sunt illae , quae superficiem superiorem ac in seriorem crystalli constituum; idcirco eius figura decaedra esl, sicut verus Selenites b). Huius salis figura, quantum ego scio, a nullis rect) examinata fuit : Gest, ν minor O sal hoc tamquam speciem peculiaris gupsi credit, quae species , ait ipse, ei tetiam produstio necessaria a decompositione omnium mineralium, quae vitriolum continent; δc Cl. Ioannes Ha duinus d) id multis obseroationibus asserit: quod probat acidum vitriolicum ad concretionem hujusmodi salis selenitici inservire, sicut infra magis patebit. Sal selenit, licum super ignem solam suam pelluciditatem amittit; quare neque crepitat , neque fluit, neque aliquid exha
lat: de quo sale sic scribit Mae ser l' acide vitriolique
165쪽
combine avec certaines terres forme uue essere de fel neu
cessa ire qu elle fit bovillante ς car a minure qu elle se refroidit , la plus grande partie de la Selenitie diffodite pedestent sotiae, o fe precipite en forme de poudre aufoΘd de Ia liqucur . . Sal seleniticum certe est sal medium ; nam sal medium mutari potest , secundum operationes seorsum in suis componentibus, & unum ex ejus principiis supra aliud corpus transferri potest , & sic tuto eius principia
. Si sal hujusmodi ad ignem rubescat simul cum carbonum pulvere, aut alia materia phlogistica, tunc efiicitur sulphuris hepar, cujus odor illico apparet; quod idem accidit methodo Sthaliana, si illud sundatur cum tartari sale affundendo dein corpus aliquod phlogiston. Si cum sale tartari sal sileniticum fundatur, atque in de haec miscella, iam in aqua communi calida, soluta
per chartam trajiciatur, ut super eam terra remaneat; aqua autem sic trajecta blande evaporata, atque ad crystalligationem exposita sit tartarum vitriolatum producit figurae Maedrae, durum, amarum, & reliquis suis peculiaribus qualitatibus. Quibus ex omnibus intelligitur in sale selenitico vitriolicum acidum esse ; ejusque basis est terra alcatina, quia cum acidis effervescit. Quare liquido constat sal seleniticum esse verum sal; quamvis aliqui contra sentiant, quia eis indissolubile videatur; quibus res pondere possumus Sthalium, & Κunc et sales agnovi L se Diuitigod by Coral
166쪽
I 33 se dissicile solubiles in aqua, attamen illi hos veros sales crediderunt, quia eorum compositionem agnoscebant.
Demum fal seleniticum quamvis inditalubile videatur, nihilo secius blando , & assiduo calore, & multa aqua crystalla ipsa dissolvuntur, & cum in hanc solutionem saltartari per deliquium injiciatur, multa terra subsidet.
Sedimen reliquum salibus exutum immissi cum pauxillo sebi in crucibulum operculo clausum, lutatum, & sic mediocri igne per horam ustulatum fuit: Tum frigefacto lateque supra chartam expanso magnetem applicui, a quo aliquot ferri particulae attractae suere : Sed martis quantitatem in singulis nostris aquis conitituere, non ita facile exilii mo; attamen in aqua S. Petri, & S. Helenae copiosior, quam in reliquis visitur. Modo advertendum in dicta terrae calcinatione sumum elevari, sed ab ejus colore , ac odore , absque flamma tuto sulphureus dici non potest; probabile enim est, quod post tot iteratas lotiones, ac exhalationes, si aliquid subphurei in sedimentis erat, vi ignis exhalatum sit. Nec, etsi haec. indicia desint, sulphur abesse omnino dicere debemus, ut Cl. Alexander Thompsonus a) ait, neque semper sulphur, ejusque praeparationes super ignitum serrum accenduntur , flammamque emittunt quia saepe lac subphuris, δc sulphur ipsum in serro ignito super accensis
carbonibus non accenditur , imo in cinerem soluin modo vertitur. De sulphure alibi verba faciemus . Reliquum est, ut breviter de terra a sedimentis nostrarum the marum extracta loquamur. V a Terra
167쪽
Terra omniam Thermarum Patavinarum alcatina est , quia cum acidis ei iervescit, in aqua . facilias in vino dissolvitur seu dili unditur, friabilis ac levis est, nullum odorem & saporem habet , si persecte a late communi expoliata sit, igne non concrescit, neque durescit; ideoque omnibus suis notis similis videtur terrae ab aqua subamara Mutinensi a , ac a multis aliis aquis medicatis a me extraste, di a Cel. Benvenuto b) in Lucensibuς
Thermis repertae', que marga seu agaracum miuerale vocatur ab ipso , austoritate Stephani - Francisci Geof-
di Wallerio i ) ad agaricum minerale seu lac Lunae duntaxat reserri posse credam ; quamvis valde dii sentiant inter se Lithologi de hac terrae specie; Cel: Poti s ) ad argillae genus resert Lac Lunae, alii ad margam t); at Cel.
totius Italιeae nec non Helυeticae Literaturae pro anno I 739. tom. 2. para z. opusc. artis. 2. pag.
168쪽
Linnaeus ait, margam eide terram induratam, aqua non humectandam a); ego tamen ab hac quaestione libenter abllineo, ne prolixior fiam. Luculenter ex dictis patet aquas Thermales Patavinas continere spiritum uerbereo - elasticum, acidum vitriolicum, sal neutrum simile sali communi, ternam quamdam alcatinam, cum qua acidum vitriolicum conjungitur, atque exinde fit sal seleniticum , oleum minerale, terram naturae Marici mineralis , seu Lactis Llinae, unlicum particulis martis, de qua martis existentia in nostris
thermis Patavinis , sic Federicus Hossim annus scribit b)M Hi omne quicquid ab iis salubre expeξlari poteli, deri bent martiali , quo valent, ingredienti , cujus tei tes,, sunt & sapor paullulum adltringens & ochreum illud,
is quod mox circa scaturiginem copiose deponunt: ex ho- is rum numero sunt aquae Freyenoaldensea, Bebranae, es Scleusingenses, Lauchliadienses : quin & Hillenses no- is strae ad hanc classem sunt reserendae, ut celebres Ita- is liae aquae, quales sunt Tettuccianae , uitaui , Pisa- is nae, Caltherianae in agro Veronensi proiiuventes, quaeri Omnes ferreae sive martiales sunt, & quod praeitant in is medendo, partim blanda aditristione toni nimium reis laxati, partim etiam diluendo, eluendo, & evehendo se crassios falsos humores effieiant. &c. se quibus senibbus nos plures adjungere possumus circa Mutinae urbem se ,
med e nati deI Modonese . cap. I. pag. I 4. σ seqq. cap. 2. PM.
169쪽
ac in ejus collibus prosilientes, qui simpliciter martiales sunt, δc maximam quantitatem ochrae deponunt. An sulphur in noliris aquis reapse solutum sit , modo inquirere debemus: Odor sulphureus earum, argenti mutatio coloris, atque veri sulphuris sublimatio, aliquo modo sulphuris solutionem in eis probarent; ast ut verum fatear, experimenta ad hoc demonstrandum tam in ipsis aquis , qu m in earum sedimentis instituta , ambigua
Nihilo tamen minus perscrutandum est, num in his aquis sulphur, num sulphuris principia contineantur. Quum in aquis his nostris habeamus acidum vitriolicum , & oleum minerale , quod in aquarum destillatione cognoscitur ab ore, ut etiam in lixivio seu in aqua matre, quae cumoleosa sit , ideoque phlogistica , cum acido spiritu immixta sulphur generari poteit , quod Turnesortius sa) de illa salis marini loquens, nostrae simili , asserit; & porro Sthalius b) passim in scriptis suis monstravit in terra salis marini phlogiston latitare ; insuper pellicula illa un-ctuosa colorata instar iridis , quae in nostris morantibus aquis concrescit, & supernatat, ut etiam materia illa glu-xinof - mucina pinguis se), clare indicant in nostris aquis phlogiston esse : quare cum unusquisque sciat sulphur ex acido vitriolico, & materia phlogistica fieri, quae aquis nostris non desunt; statim liquido apparet aquas calidas Patavinas sulphuris componentia possidere, quamvis disjuncta sint; &quum
170쪽
quum per tophos, dumis , aut alium convenientem locum aquae transeant, vaporibus principia ipsa sulphuris exhalant, quae condensantur , & appropriata terra reperta , in crystalla concrescunt , praecipue ubi terra selenitica , aut
Caeterum silentio haud praetermittam , quid Antiqui& Recentiores de contentis aquarum calidarum agri Patavini excogitabant. Plinius b) sic loquitur de Patavinis Thermis se Nec decolor aeris , argentive ut multiis existimavere ) medicaminum argumentum est, quando se nihil eorum in Patavinis sontibus , ne odoris quidem , disserentia aliqua deprehenditur. ri Miror i thermas Patavinas Plinii tempore sulphureo odore expertes suisse ;magis tamen miror in commentario ad Plinium H, Patrem Joannem Harduinum sic de Patavinis calidis son: tibus dicere. is Quorum aqua, cum vis ei medica insit, se nihil a vulgari, vel odore, vel colore differt. se Gregorius Agricola d) ait se in Apono sonte inter Patavinosis longe celeberrimo, alumen, sal, sulphur esse. ,, Ioannes
de Dondis e) gvpsum, & sal aquis hisce tribuit; M, chael Savanarota ait se Balnea Paduana composita
rus ubi sulphur concretum, e. tiam seleniticas lamellas reperit . Rel'. vlag. ro)n. 2. pag.
387. , Vide etiam Vallisnerium ι. e. de sulphuris minera Manis diani
XXXVI, quos interpretatione mnotis silustravit Ioannes Hardulisnus e Ge. Ies tomi tres in fol. Parisiis. 1723. rom. 2. Lb. 3r.f- 32. p g. 337. n. I .s e) i. c. not. 7. din De natura eorum quae effluunt ex terra. lib. I.