장음표시 사용
131쪽
duum quadraginta sit , esse conservae speciem , quae paulatina a tophacea materia incrustatur, atque sub sorma A. i. rophi vermiculati s b) coagmentatur. In aquis calidis Aponi graduum triginta & oflo cum A. a. eodem Thermometro, est, Conserva Aponi tana folio triquetro fere algae Varinae similis se & Conseret a ramina fg. 4. Aponitana in fibra singsima capillari ibiculis donata
d)- i. i. 'In thermalibus aquis Montis aegrotorum, ubi earum fg. 6. calor est graduum triginta quinque , oritur Confer- fg, 7. va capillacea simplex se , R Conserva capillacra ra-δ mosa ab herbacea membrana oriens f)', pr.eter has con servas alia planta a me nuper observata fuit in sundo sontis calidi Montis aegrotorum , ubi calor est graduum 49 7 cum thermometro Reaumuriano, ut etiam in quodam Aponi sonte; qtiae planta a me vocatur in-Vti' va valvulosa, ero cita sit plox, capitulo subrottin-do , cujus ecce brevem descriptionem : In fontis scindo viget haec membranosa planta a. modo viridis , modo subcrocei coloris , copiosis vesiculis h. h. tum intrinsecus
ehesius observavit hanc conseris vani in ipsis aquis calidis Moniati rotti , & eam posuit interbi stos, & sic a Nichelio voca. tur. Ei sus pol si is si bobscura,
132쪽
tum extrinsecus reserta, aere, & aqua plenis a). Intem .stitia autem fibrosa r. i. i. laberinlysorma elevantur , multasque curiosas cellulas efficiunt, quae tamen clauduntur tenui membrana viridi; ita ut haec planta vix tres lineas crassitie aequet . Eadem planta a late & autumno pullulat plurimos caules erectos g. quorum unus U. g. crescit ad tres quatuorve pollices, qui caulis modo levis est g., modo quamplurimis Vesiculis prominentibus resemtus d. , ejus color plerumque viridescens , & aliquando subflavus. In caulis apice subrotunda vesicula, seu capitulum b. b. visitur aqua repletum, & striis viridibus c. e. iape ornatum; & saepe capitulum parvum & convolutum
est l. i. i. Caulis modo simplici, modo duplici aut multiplici basi e. e. e. instar fornicis gaudet ; & saepe
duo, tresve caules, quamvis inter se distent, connectuntur mediis ramis f. initar clavicularum ejusdem substantiae ac cautis. Ex septem membranis gelati nolis, & fi-brosis caulis efficitur, quarum extima viri descens , rei, Q quae
a) Quae aliquo modo simi- Anglia eamdem plantam obterialis apparet Fueo thermati sub- vavit. stantia vesciιIari , superseis re- Cl. Spri, ipseM smilem planticulari a Cl. de Geonae: t obis tam circa scaturiginem therma- servato in aquis thermalibus de rum Carolinarum vidit, quam Dax , quae tamen planta non appellat Tremellam thermalem g pullulat ut in ost ra ' sed potius latinosam, reticulatam, subsan. eadem videtur ac illa a me de- ι a vesiculosa , quae non s lumscripta in meo Itinere dis R. nat. , ad scaturigines , verum etiam& reperta in Thermis ab omnibus pallibus, quas vapor Pilarum. De Serendat ObseW-- calidus tangit, accre cit ' tresistions de ph isties Oe. Relation que species, i cu varietates ipse de la Fontaine de Dax. pag. Springsfeld dereribit . FI soire 1 2. ivsque ad pag. I 5., Cl. Hill, de ι' ad. Rum des Selen. σreferente ipso De Secondat L hel. let. an. I 752. a Beritu. c., prope aquas Bathenses in I 7sq. pag. ICo. IC .
133쪽
quae sex pallentis sunt coloris, inter quas vesiculae aqua repletae peculiariter prope basim ac capitulum conspiciuntur ; ultima denique interna membrana subtilior est: Omnes vero membranae ab innumeris parvis glandulis coloris rusO- viridis ab unaquaque parte teguntur: Membranae istae cylindrum esticiunt in medio cavum, diametro trium linearum cavitas autem haec dividitur ab integris valvulis ex intimis membranis formatis , distantiam inter se habentibus quatuor linearum, quae valvulae sunt circiter decem, aut undecim , secundum V ae magnitudinem : Usus harum valvularum sortasse erit ad continendum aerem, Jc ad sustinendam aquam vesicae seu capituli, ut V a erecta maneat in aqua continuo a multis scatebris agitata . In hac planta nullius fructificationis indicium umquam observare potui. Planta hujusmodi ad Tremellae genus pertineret secundum Dillenium a , ad quod genus certe attinet Tremella illa inter calidas collis Aponensis cavitates oriens, iam a me alibi indicata b . Insuper alias membranosas plantas Aponi vidi, quae e sentium flando evulsae aquis parum calidis innatant, atque rubeficentem colorem adipiscuntur. In balneo S. Helenae, ubi aqua caloris gradibus 47 exilit, membra-nosa planta oritur viridis coloris , duobus membranis essormata, quarum extima aliquantum carnosia , inferior subtilior, ac glandulis, seveilque repleta. In Fonte S. Bartholomaei lapidibus adhaerens planta sere gelatinosa oritur, ubi gradus caloris sunt 39 ', Vesiculis multis aere plenis reserta , ejusque color pulcherrime viridis est. In alveo Aponensium fontium , ubi praedicta V a
134쪽
oritur , quoque sequens planta visitura, quae sessus hemis Tob. phaericus thermalis a me vocatur : Ejus color est viri- III. descens , substantia exterior villosa b. cum soraminibus c. R. 2α, intima mucilaginosa , aliquanto fibrosa, vesiculis multis reserta aere , & aqua plenis. In colle Aponi ubi aquae calidae extra rivulos descendunt, sequens Byssus coriaceus thermalis niger crescit a. a. , fg, 3 qui modo a pollice usque ad pedes duos circiter augetur , ejus cras lities vix ad tres, quatuorve lineas pervenit. Color nigrescens, subitantia tenax capillacea , cuius filamenta b. b. subtilissima vario nexu intexta sunt, ita ut subitantiam quasi coriaceam essiciant. Numquam vidi in hisice plantis fructificationis indicium. Reliquum est, ut omnes qualitates nostrarum aquarum breviter exponamus & primum illas aquae Aponi, &praesertim tepide inventae a Parente meo Hieronymo Vandellio in hoc Archigvmnasio Publico Primario Clibrurgiae Prosessore, & Serenissimi Mutinae &c. Ducis Comsiliario , & Archiatro : Aqua haec tepida , limpida est coelo sereno , pluvia imminente turbatur valde , multa que elicit scobes 8c fruitula diversa carbones reseren
imminente turbentur . Vide meam Dissertationem de Aponi Thermis cap. I. pag. s. σθqq. ,& ualisi di alcuue aeque m
die nati det indonese . Pad a1 76O. cap. 3. delis aeque TemmaIi delia Pisυe di Fossiana . pax οχ., ut etiam F. Leandrum Alberrum Deseritisne di tuita P Italia. Veneriis . I 577. ρ mss. ubi de Volaterrarum Lais cunis agit , quod a Cel. Tam
gtono I OEZetro confirmatur Re
laetioni d' aleunt viani farti per
135쪽
Ia facilius in aerem evehuntur, eo serenior & siccior sine nubibus tempestas, cujus rei rationem resert B rhaa
Calidae aquae Patavinae lintea nullo colore inficiunt
dunt . Eaedem aquae diu calorem a fontibus haultae servant ;nam Patavium delatae, calidae nimis perseverant, quem admodum etiam earum tuta . Per annos hae aquae in vitreis vasis bene clausis servatae, semper limpidae remanent, nullumque sedimentum,
pag. ψ2 . q. s. p victe quoque Philippum Bastianum Des Baguidi S. Casiano . Monte sone I 733. cap. I . Ue U.8. pag.78. qui ait, aquas S. Caseiani vapore valde elastico tempestatis mutationes indicare. a ) Elementa Chemiae . tom. I. pars altera de artis ibeoria. P g. 233.
bescentes communicant ; sed quod peculiare est, Thermae ab Aqua Pisarum lintea paucis diebus omnino flava essiciunt & quaedam aqua Alpium Muistinensium in Monte. Morino inpagra, Vulgo, Vitriola dicto, scaturit clara ae insipida, quae lintea nigredine inficit; eodem modo ac in Insula Paror Fons si e tingit , uti asserit Bartho.
lomaeus a Clivolo De Balneo. rum naturalibus viribus . in Colis led . Iuniae de Bataeis cap. 36. pog. 263. F.
tatu Litto viae S. Joannis se rum rodunt. Delle acque mine. fali deI Regno d' Ungaria relatione deI Mare bese Marco Delia Fratra Montalbano . Veneris . I 687. Pag. Is., Joseph GDuυut L e. dicit Balneum Crucis a gentum corrodere . Thermales aquae S. Caseiani Senarum emolisliunt, arque derodunt stannum . d) Iacobus Roha ultus Ps/fica. para g. cap. IO. P. PIX. 4i8. ait, sontes salsos Burgundiae idem facere .
136쪽
neque in superficie pelliculam terream a et siciunt, quare conservant adhuc virtutes medicas , quamvis remissiores ob spiritus aethereo - elastici diminutionem . Narrat Ludovicus Passinus Medicus Patavinus b si Illustrissimusis Dux Alphon sus Etlensis, semper in palatiis suis vas ais lignea plena aquarum Aponensium habebat, de quibus
is quocumque tempore bibebat. ,, Thermae Patavinae, praecipue illae Aponi , Montis aegrotorum, & S. Hel eme tanta aquarum copia abundant , ut unaquaeque plures Molendini rotas vertere continenter possent. Color omnium nostrarum aquarum limpidus Sc crystallinus est; unde dum balnea sint aquis repleta, cor pora etsi exilia in balnei strato magis clare visuntur , quum extra aquam , atque monetae argenteae , hominesque in eisdem aquis candidiores apparent c): sed sit nostrae aquae diu in balneis, aut lacunis sint, in earum superficie ex subtilis lima terra oritur pellicula, quae crassior ac gravior effecta aut lateribus adhaerescit , aut landum petit : In aliquibus autem locis tape aquarum superficies tegitur ab unctuosa & instar iridis colorata pellicula. Odor omnium Thermarum Patavinarum est sulphureus, ac aliquid volatilis & penetrantis indicat; ast aqua
Cl. Audiorum Comment. Lipsien. sum I. e. nempe si defcctu ca- is loris tophum sormari . se aquae hae in vitreis vasis frigefactae , per duos annos squas se limpidas adservo in topho consertis simae esse deberent.
neis . Liber de Tberniis Patavianis. cap. 32. pag. I98. C. se Andreas Baccius I. e. lib. 6. cap. I p. pag. 33 o. u. 2O. dicit, Aponi aquas cinereas es se; & recens auctor, qui Pa.
vit, idem jadicat , quod salis
137쪽
Aponensis reliquas antecellit halitu sulphureo: omnes tamen frigefacta: ipsum halitum sulphureum amittunt , a nonnisi agitatae in phiala illum aliquantum adipiscuntur ;& si hae aquae in phiala per mentem relinquantur ubi antea vinum suerit, aquae odorem instar hepatis sulphuris acquirunt.
Sapor earum est falso - sulphureus, ita ut lacteus videatur; & aqua Virginis suo sapore accedit ad illum aquae Thermalis Pisarum, & Porre flae. Nihil uncti habent nisi relides fuerint); imo balneantium cuti quamdam austeritatem inducunt. Gravitatem harum aquarum vario modo examinavi , easque cum gravitate aquae pluviae , sontis destillati comparavi. Et priusquam experimenta instituerim , singulas aquas ad aequalem caloris gradum redegi. Solidum,
quod in aqua pluviali grana 937 , in stilatilia 93o amittit, perdit in aqua calida Aponi sueo, & in aqua Aponi tepida ssa, in illa Virginis puer, Montis ortoni 9 8 S. Petri 9 8, in aqua Montis aegrotorum 949 , S. Ba tholomaei 9 8 , S. Helenae s 3I. Hydrometrum in aqua stilatitia, & pluviali ad octo, in omnibus aquis The malibus Patavinis, quasi aequaliter ad septem lineas descen
Ce n' est pas parce que les differens degro de la ebaleur de ι' air auis mentent oti diminuent son voluisme, m par consequent ba pesan leur apparente , cela lui semota
138쪽
Analysis Chemica Themmarum Pata Uinarum.
OV mvis ego chemicam analysim instituerim supermultis aquis mineralibus, ac thermalibus diversarum regionum; attamen fateor illam disicillimamelse, atque erroribus iam obnoxiam , quia non semper aeque bene silium species, acida , olea mineralia &c. in aquis distinguere possumus ; quare omni dili sentia aquae medicatae sunt examinandae, neque in his fantasia sales peculiares creare debemus , quum nobis experimenta tuta desint. Ideoque in pradicenti analysi omni industria, &experimentis tentavi , quid aquae Thermales Patavinae continerent; quippe methodos diversas separandi sales ab aqua non omisi, tum aquam thermalem hyberno tempore congelando, quia sic ad glaciei centrum propulsi sales remanent; tum ipsos sales cum spiritu vini pmcipitando, aut thermales aquas solis radiis , aut sub umbra, aut igne exalando, aut eas destillando , a quibus operationibus semper eamdem salium qualitatem, & sepe quantitatem obtinui; quamvis haec experimenta Variis temporibus instituissem . Infusiones praeterea diversorum liquorum haud praetermissi, nec non reliquos prozessus supersedimentis & super tophis harum aquarum Thermalium. Et primum exordium sumam a vi elastica harum , quarum, considerando naturam elasticam, seu spiritum ae-
139쪽
123 CAPUT IV. thereo-elasticum a , qui in aquis mineralibus, ac thermalibus inest, ipsisque majores virtutes medicas. tribuit b): Quid autem sit hujusmodi spiritus aetbereo-esiasticus, & an
diiserat a natura elotica aquarum medicararum, sicut do- animadvertit Cel. Iacobus Beccarius Pros Chemiae in alma Bononiensi Universitate sc), & an spiritus hic idemst ac sulphureus, seu vitriolicus nostrarum aquarum, definire non audeo. Petrus Antonius Marieaυ d) spiritum hunc, tamquam aerem considerat, & Cl. Venet se) eum, aerem f/perabrendantem nominat, atque aquam hoc aere imbutam aeream appellat, δc demonstrat istiusmodi aerem
nullo pacto diversum ab atmospherico esse s D . Scimus in aqua aerem et allicum morari g , qui ab aqua eductus majoris voluminis est ipsa aqua b , & tamquam materia fulminans hic consideratur a Mariotto i) , quae
miae . Venetiis . I 749. tom. I. pars altera de artis theoria. ev.
140쪽
certe in aquis medicatis multo majori copia ac vi inest, qtam in aqua simplici ob vapores minerales. Aquae calidae Patavinae praeter hujusmodi sistrum aethereo-elasticum, etiam alium spiritum penetrantiorem sulphurei odoris a) possident, quem ad fontes odoratu unusquisque cognoscit : spiritus vero athereo elastistix sequentibus experimentis demonstratur. Ad sontes, medietatem vitrea: phialae oblongar in angustum collum desinentis aqua Aponi replevi , atque inde phialam, pollice ad os apposito, vehementer agitavi tunc spumescere, atque niti contra digitum coepit, digitoque ablato cum murmure spumans aqua sere ad pedes duos parisienses e phiala exiit atque prosilivit . Agitatio iterata fuit pari quasi successu; sed tertia vice exiit paulo minus , & quarta nihil; attamen in quiete eadem aqua relicta post exiguum tempus iterum quamdam vim elasticam adipiscitur; aut si acetum destillatum eidem a. quae misceatur, idem accidit. Insuper in machina Pneumatica Aponensis aqua bullulis turgescit ac spumescit plus qurim liquores nonnulli spirituosi ; atque quum recenter ex sonte hauriatur aqua, hujus spiritus indicium est in vase vitreo bullularum copiosior ascensio b); imo phialae vitreae hisce aquis repletae , si illico persecte obturentur , facile confringuntur , quod magis probat hujus naturae elasticae, seu spiritus aethereowlastici existentiam, qui in omnibus aquis calidis Patavinis sere aequalis est ; at
ain Qui certe dissere a Diaνisu illo elas eo. b) Bullulae aereae statim evanescunt , & aqua limpida remanet, si illam S. Petri Monistis .anionis excipias , quae aliquando colorem albescentem in agitatione adipiscitur : sed inquiete suam linarit uuinem rursus acquirit.