장음표시 사용
371쪽
indiuidua specierum: genera vero singulorunas e. species consanes indiuiduis .Ex his colliges lia .s .ppontiones esse falsas, Omnς aia i fuit in arca Noe. Quivna praeditus est virtut ebonines reliquas vi tutes habet, si vel ba illa, Anmaal,&; Virtutes.intellinantur distribui pro singulis generum ivra as aut e fi Pro Penexibus singulorum.)Duplex Vesb tradi pol inter hesduo supposimo num genera=discrimen. Alterum est, BN Omne nomen quod potest accipi pro generibus sin me 'ε- gulorum, posse accipi ali as in singulis generum, non
autem e Contra.Na omne fome, quod significat plures species, ut vox Animal, homine, la'one , & cael
ras spes animalis ,significit et icti indiuid tia omnia, q
significat plura indiuidua, plures et ipes sgnificae ,
t planum est: in voce, Homo. Alterum discrime, q rex ipsis definitioni b.colligitur, est,sub nomen qd accipitur distributive pro sngulis generum, descende diim esse enumera do indiuidua Iub nomen aute qId illi ab uitur,l' generit, . singulorum desco dedum es-idis se emi mea lido species uafluam ij qui vocantur no με .minaleS, qtras nulla natura commune aghoscunt, tu in is te lbent dei cedere sub nome ,s' generib. sngulormes ac ηιππε 'ceptum, de cesti quodam enumera ta ungula in diuiti Ο .dua, sub singulis specieb.Fxempli caula,2ub hui' a positionis subiecttini, Omne alal fuit in Arca Noejsi dicunt esse desce dedum, Hoc aiat huius speciei sui:9 in arca Noe,& illud speciei fuit i arca Nori S sic si a Gmρα gula ex singulis reliquarum. Vetum hoc no est pro-D βε Rprie exponere distributione, ae generib singulorum .i pro speeieb. sed pro quibussa indiuiduis. Pra remi iquam qd nonniinqua, falsus erit descennis, ut si hoc
S ppo si io distributiva simpliciter,est in qua nul- ρλὸ
372쪽
376 Innitutionum Dialectiearum
minis,Momo, in trita illa spositione. Omnis homo. est ani.mal,& in hac, Statum est omnibus hominib* Η Φ. semel naori. Distributiva cum exceptiones quam no με nulli accommoda vocant,ea eo, in qua exceptio alipt ρυ . qua interligitur. Qualis est acceptio subiecti illius lpositionis, Omne alal fuit in arca Noe. Facile. n.intelligimus exceptionem aquatilium, quae quidem in aquis degebat,& aliorum quorundain terrestrium, quae aliter,qua ex atalib. sitae speciei, gigni poterar. . Eade suppositio cernitur m illis Poetae verbis.Et qa et tegit oia cstur quae etiam in diuinis literis est freque
Norpb. tissima, ut apud Ioannem cum ait, Omnia per ipsum Ioών. β- facta apud Paulu,cuius haec sunt verba, No- . Cor. uissime autem inimica destruetur mors.Omnia enim
3 M. subiecit sub pedib. eius .Et mox subijcit exceptione quae intelligenda est: cum autem,inquit, dicat, Omnia subiecta sunt et , siue dubio praeter eu qui subiecit ei Omnia .Ac de suppositione nominum haec latis
sunt: sequitur ut de ipsorum statu, ampliatione, distractione,& restrictione deinceps dicamus.
P bi esto nominum. Cap. XXX U I eniant π T Aec quatuor accidentia nominum seu potius
nomini. I 1 suppositionum) conueniunt nominit,' in enuabus ha, ctatione categorica respectu eius temporis, quod PQeci ρ- verbum prin cipale adsignificatur.Nam cum nome,ne . categoriave accipitur adequale S ijs rebus, q existunt 1n'tepore adsignificato per verbu principale, Amplia tunc habet statum 1u1 suppositionis. Cu plurib. tuctio. ampliatur. Cum autem pro i is tantum, quae sunt in Diara- alio quoda tempore diuerso a tempore verbi, tunc ritia. distrahitur.Cum vero eius status, ampliatio, aut di-EεμL stractio additione alicuius vocis ad pauciora Ico tragio. hitu r, tunc denique restringitur .Exempli causa,in il Maria Io sophismate, quod ab Aristotele proponitur , Quictio . surgebat,stat, sedens surgebat ergo sedens stat, prar.esenta dicatum maioris Ppositionis is habet statu sus sup-3. positionis, quonia accipit pro solis stantib.in tepo- . i
373쪽
xe praesenti,quod adsignificat per verbu principale, ruod est ipsummet praedicatum. Eodeque modo prae
icatum minoris,.& ambo termini conclusionis habet statum suae suppolitionis,cla eraedicatum minori s accipit adaequa te pro iis, qui surgebant iuxta differentiam sui temporis: praedicatum conclusionis P ijs, qui stant in suo tempore.i. praeseti: & stibicctum . conclusionis pro ijs oibus, ac solis, si nunc sedet iux . ta differentia teporis verbi Stat: id, qJ in causa est, ut coclusio vera esse no possit. At vero subiectum nun oris propositionis plane ampliat, seu,qJ idem est, ample accipitur,cu sumatur P iis, q nuc sedent, aut ante sedebat,ut ait Aristoteles, exquq fit,ut enuciatio vera esse valeat. Deniq; subiectum maioris distraetum est respectu temporis verbi principalis, quia te pus verbi principalis est psens, ipsum aute verbum,
quod sub ij cit, accipit ip rebus praeteritis dutaxat . pro iis tantu,qui ante surgebant. Quod si hoc m5 dicas:Qui heri surgebat stat hodie,sedes nudiusterti-
surgebat heri,&c. restringes statu verbi Stat, in ma- iure,& verbi Surgebat in minore, atq; ampliatione participij Sedens,in eadem minore, & distractione verbi Surgebat in minore, ut satis apertum est. Eo de Ueνbummo restringes statum terminorum conclusionis si di priueiacas, Sedens in cathedra, stat in via . Nomine verbi M.
principalis, intellige hoc loco verbum, qε includie copulam principalem propositionis, aut copula ipsam,cum ipsa explicite ponitur. Excpli causa, in illa sumptione, Qui surgebat stat: Uerbu Stat est principale, quia includit copulam principale, ut patebit,si
hoc modo resoluas enuciationem, Qui erat surges.
est stans.Nam illud est, potior est copula, qua illud
.Erat, cum nectat praedicatum enunciationis cu subieqo. Atque haec etia ipsa copula Est,lin proxima enun R Ciatione, in qua explieite ponit, est verbii principa- do ac Ie:Per hic uu est igitur, quid sit status nominii, cate aiοnνg9rema' um,quid ampliatio, distractio & restrictio. fiat in
districtionem vel quo malueria vexbo tertiam ris,
374쪽
illam affectionem appellaec a Dialacticis tractari nosol Cre'. Verum cum ea a caeteris tribus plane disti guatur, Khn mihi visa est praetermittenda. ΩMθιuplexsissatus amyliario drstra cito, ct restrictio. Cap. XXX UIL Tatus nominum triplex est, praesentis nimirum tε nρminu id poris, pricteriti,&futuri, iuxta tres differentias triplex. temporum, quae principali errunciationis verbo adfignificari possunt i Primus cernitur in iciminis huius
quadru propositioni s; Sed cris disserit. Secundus in terminis plex am huius, qui sedebat, differebat. Tertius in hums, Quipliatio . sedebit, differet. Ampliatio videtur quadruplex.Vnald praesentia & prsterita, quo pacto accipiebatut hiettum illius propositionis, Sedes surgebat. Altera ad praeretia Z futura, qualis cernitur in subiecto huius, Vivens morietur. Est. n. sensiis, Cui vivit aut vitiet,morietur.Tertia ad praeterita, praesentia & futuita, talem experieris in subicctis harum enunciationum, Natiis molietur Moriturus, natu S est sensus. n. prioris est; ut natus est aut nascit nunc, aut nascctadhuc, mori et Na rone cuiuslibet horti, pol cnticiatio esse ycra.Sesus aut posterioris, hic e :Qui moritu r' adhuc est, aut morit nunc,aut mortu*ia est, nat
4 . est .Quarta ad praeterita,nntia, futura,&ad ea, q nil repugnat esse,& si nunq. fuerinr, nec sint, nec futura sint,quae quide possbilia vocat: quopacto accipiunt termini hui' propositionis, is ho cis aiat. Habet. n. hunc sesum, Ois ho qui est, aut fuit,aut futurus est , aut alias esse pol, est aiat qd fuit, aut est, aut erit,aut certe esse pol. Addunt a iij quinta ad plerita, pi tia , Amplia futura,&' possibilia imaginabilia, hoc est, qtis solum rio quin in me te esse possim rc quo pacto dicunt accipi hoc norat. qua Ine Bellua in hac ipsorum propositione. Ηo imagi iii, alis ad- rius est bellua.Sed hoc mini non ur necessarium. NaMunt. dictio Bollua ii' sposita enunciatione no accipitur pro bellua sciscia, sed 3 vera bellua, qu4 elista agrmamus de homine,ut non dicamus hominem esse ve
375쪽
1uam, seu esse facte verant belluam. itaq; nomina re- rurn, quae ab operatione intellectus haud pendet, no videntur ampliari ad res fictilia , quas reucta no si gnificant , sed sumuntur ut possibiles. De nomin b. aut rersi fictarum, caeteraruq; crab operatione intellectus pedent paulo post dicemus. Hoc unu in Oibus ampliationibus obseruadu est, Nomen, quod ample accipitur,seper accipi di fiuctim respectit haru dilai u Asse; suisse;fore,&pois: esse, siue arripi alio se e vrendat an oes, siue ad ines, fue ad duas, id quod ex supra positis exemplis licet intestigere. Ratio veris huius rei est quia cu dico, ex epli caula, Ois homo est alal cuius cnuciationis subiectia amplissime accipitur)nom hoc tantum significo copulatim; quod Dis no,qui fuit,& ei & erit & esse potest, sit animal sic enim,cui modo no esset . aut no millet, aut i 5 et set adhue futurus, no est et aiat sed c d ois, qui est aut fuit,aut futuru . est, aut certe alias esse potest, s talal;qui sensus, oes Oino' homines significat es animalia. Id quod facile perspicies in reliquis. Sed ouaqua. Omne nomen, quod ampliat, accipiatur dii Unctim respecturillaru differentiaru ,ee, fuisse, frre posse esse, siue omnisi, siue quaru ia,ut dicto e; respectu tame ipsaru,rcru multo cita aster accipi posciti verbi caussa, in his propositionibBs. C c ridensi plorati it : Quoddam animal plorauiti Vtrunq. 1 ubiecta accipitur disiuncti in rc spectu duaru primaru diffor oti arti irri,ipsi tris nimiru falsi oueat respectii reru , illud prius accipitur dili ributive, hoc aute pomi iactdisiunctive. Vnde fit ut prior propolitio hoc modo sit exponenda, Hoc qil est,aut fuit DCcns ploraυit ,& hoc aliud, quod est, aut fuit ridens plorauit,& ilia lud aliud similiter, & sic cet cra cor uiatiue; post e-rior aute hoc modo, Hoc anima I qci o aut fuit,plorauit, vel illud aliud animal qε est aut Dit, plorauit,& ita caetera di si unctives Id css in ceteris facile intelliges si tenes ea, quo de suppos tionib' dicta sur)Distractiones sunt sc x . Prima, cum vox accipitur
376쪽
pro praesentibus duntaxat, & verbum principale est temporis praeteriti, ut si dicas. Qui docet didicit. Secunda, cum e contrario vox accipitur pro solis prae teritis, & verbum principale est temtoris praesentis . A ut si dicas , Edoctus docet.Τertia, cum vox accipi- tur pro solis presentibus, verbum autem principale est temporis futuri, ut si dicas: Qui uiuit morietur, Quarta, cum contra vox accipitur pro solis futuris, Verbum aut principale est praesentis teporis, ut si dicas. Moriturus nascitur. Quinta, cum vox accipitur
pro praeteritis, verbum. ut principale est futuri temporis,ut si dicas:Qui natus est morietur, Sexta, cum vicissim vox accipitur pro futuris, verbum aut principale est temporis praeteriti,ut si dicas. Qui mori . tur natus est. In subiectis harum o1um enunciati , num cernitur distractio, qὶ accipiuntur pro rebus, quae continentur in alio quodam tempore diuerso a. tempore verbi principalis, ut satis apertum est. In praedicatis aut cernitur status,qm accipiuntur ada quate pro ijs rebus, quae cotinentur in tempore verbi principalis, ut ex documetis intelliges. Restrictio Rφ' 3- genere quide triplex est stat' ampliationis,& distractiεnes ctionis. Specie vero tot sunt restrictiones quot stare tus,ampliationes, & distractiones. Itaq; sunt tred νre , θε cim species, Quarum olum exempla cernes in subierie tre ctis sequentium enunciationum.Sedens in Cathedra, daciam disserit:Qui sedebat in cathedra, disserebat: Qtii s debit in cathedra, disseret. Haec sunt exempla restrictionum status. Ampliationis autem haec sunt:Sedes in cathedra surgebat.Viuens hodie, morietur:Mori. turus cras, natus esti Homo qui est, est animal. Distractionis denique haec sunt: Qui docet, PhiIos phia,didicit: Qui vivit laute, morietur: Moriturus
Cap. . . Cras, nascitur: Qui natus est heri,morietum Qui mo Trio rutur senex, natus est. Quibus autem Vocibus adie-n Vis i diis soleat fiori ri strictio , inferius utcunq; doceb, a M. mus. Duo latricia sunt hoc loco animaduertenda,an . , . t quam ad documenta venia:m: s. Aherinu est,aliter
377쪽
explicandum esse statum , ampliatione , & reliquas duas actistiones, in nominib. absolutis, aliter in co- notatiuis.Prolatis naq;his duabus enunciationibus,
Homo disputat: Dialecticus disputat: sic explicabimus statum subiecti prioris IIomo qui est, disputatrposterioris aut hoc modo: Qui est Dialecticus disputat.Propositis ite his duabus: Ho disputauit, Dial .dia sputauit: sic erit explicanda ampliatio verbi Homor Homo qui est, aut fuit,disputauit,verbi aut Dialectit cus hoc mo: Qui est,aut fuit Dialecticus,disputauit. Atq;eode mo in csteris.Itaque nomen absolutu in explicatione facienda subiici ed si e ipsi verbo Est, aut
. Fuit,&C.nomen aut conotativum p dicandum est inter positum verbi Est,aut Fuit,&c de inomine rela Post liuo rei co notats.Alterum ε, haec quatuor acciden rio niatia,q hacten' nominib' rerum realium accomodaui madue mus vocabulis etia entili rationis & rerii fictarsi suo M. quoda mo couenire. FIoc .n. tatum interes qδ' esse,
fuisse, re, & posse esse, no sunt in his accipieda AE Qua νε- esse,suisse,& csteris in rerum natura, qi vocat a no qua parte rei sed 3 obijci intellectui,obiectu esse, obij ιuον exisciendum fore, ae posse obi jci .Entia siquide rationis plicatae N res eofictae seu cometitiae hoc latum esse habet ; assecti qε obiiciant meti, seu ut dici solet)qd sint obiectu nesne me in intellectu .Atq; , ut in una re vel altera id, qδ di num, roximus intelligas, i n his Spositionib' Genus p dicat tieniant Chrimaera cogitatione cocipit: subiecta hent st tu nominia sus suppositionis P suis significatis, q nuc in t pe p- bus en isseti obi jciunt meti. In his vero Gen' pdicabat.Chi liu ri mera cogitatione c6cipiebat: subiecta accipitit a m rionis,ple,3 suis nimiru significatis, q nuc obi jciut meti is inuvel ante Ohijciebatur. Quaqua in hoc genere nomi fictaru . num non proprie cernuntur huiusmodi assectiones,
Documenta quadam adflatum nominum cognosce i Nota
378쪽
det accipetur ad aequale pro ijs qui nun si sedent: SC-dit prini jetqui sederunt: Sedebit Rro ijs 2 sedebunt. Quod si dicas, ΗΟ sedct in cathedra, verbu. Sed et , po habebit statii ius suppositionis cuippe ci, restrictionis caula; non accipiat pro Oibus sedentib* hoc tempore.Si veris dicas.Souplentat, ui qm propoli tionc ga necessaria est, termini ampliantur, v t pcit dicemus, verbu spli ridet, no accipictilr.3 1 olis Dii csplendentibus atq; ita no habebit statii suae suppositionis. Quod si dicas, Qui dormiuit vigilat, verbum, Dormitur, & si a dato irate accipiatur pro ij, qui dormierunt, proindeq; habeat statu in ς ppositione, qiscluditur in subiecto, tamen quia diitrahitur respedio verbi Vigilat, non habet haud dubie itatu in ipsa principali enuciatione . Id ant qε dixi de verbis NMtelligedum est etia de iis quae apponutur verbis Exepli causa ,si dicas, Uic Dialecticus affert Fbabiles rationes: Hic Orador dixit ornata oratione. Hic Gra-maticus , 'fert emedam serm on o: illud, ,pbabi les rationes, accipiet adaequale pro ijs rationibus, q hoc tepore afferuuium illud vero, Ornata oratione, ad aequate 3 praeteritis: illud denique, Emendatu sermonem, adaequale P futuris: sicque huiusmodi apposita habent statu sus suppositionis. Cςπrum Domine appositorum no intelligas Oia,qus addunt verbis, sed ςa duntaxat, q manant ex actione verbi, ut q nunc diximus,aut passione inferunt,ut si dicas, Lignu patitur calore:Audi cacentum.Na alio qn non est ne Cest e,ut ea, quae apponunta habeat statu iuxta te pus svexb ,ut si dicas,Theologus perit m steria:Philosepha filicrit de tonivruo Nec, D. cosse cit, luti verba hsc M. steria, S tonitruo accipiantur ijs tantum rebus, q nunc ex studσ,ut sat is apertum eo .Secundu Omne subiectum spolitionis a firmatiue,ac prisentis temporis,cuius ydicatum no potesb subiecio co-
379쪽
.P sentis temporis At si dic s, Omnis hos st albus. ζHecipitur. n. subie u adaequale pro In is Ac sor iis hominibus, qui nune existunt quaQoqvidem si . . tantum hi essent albi, concederetur, lapsi dubi C ,p- . ari, Positio: qε tamen non fieret, si praedic aturri non sup. Doneret existutia in subiecti ut in his propositio iu- bu , Omnis homΠαst a rimat, Ois homo est, & similia vis, q6 pa u l o poli. dicen dum e st. Eadem de causa non sunt ad hoc documentum: qua fi ad n orinam vi ri nde euunctationes iliae,Ceci vident, Clasidi iam: bulant &alis huhis mode, quae ii diuisμt tripiat m. reperiuntur: quia pi edicata non supponuntiexistentiam eorum subiectorum, quae in ipsi cX primuntur,
nocumenta ad ampliationem hymenum cognoscem
-Ois q. est aut fuit senex, it puer, QIhadna vero ia ancia reddat suppositum .verbo , vespa iura rudimul Grammaticae traisnt, Dixi, Verbo auremiro, quide. verbo est,qe .subnatiuuin appellaturistia ratio est, Si .n .d i cas, os sciom o fu i t, n omen Homo no Mc i pietur tantum 4 3 praeteritis, & fasen ti bus, ut 'a uid poli . dicamus. Ide dices de suppositis s ubiectu ue 9 dicatorum habentium sensum velabi ad iochi ui preriti te. Poris. Verbi causa, quia idem est dicere, Ho fuit ab bus, atque si diceres, Iconio albuit:& Scnex fuit adolescens, atq; Senex adolcuitneficitur, ut subiecta perinde amplietur in prioribus a ate in posterioribus Pari ratione, fi xπbuci siccitiuum acceptum fu e-
380쪽
rit significatione substanti ut non erit necesse, Ut subiectum accipiatur pro preteritis,& prs sentib' dunMstrum taxat: ut si dicas Ois ho extitit: Ois fio vixit,&C. Si, qde de suppositis horu, atq; de suppositis verbi sub statiui ide est iudiciu Addendii tamen est huic documeto. Modo remoueatur ea, quae impedire possunt,
ut stat', distractio,restrictio,& si quae sunt alia equae moderatio caeteris etia do eum elis adhibeda erit. Se Moada. eundum, Omne nome, quod reddit suppositu verboudiectivo futuri teporis, accipit ample pro futuris, de psentibus. Exepla.Teplum edificabitur. Muri corruent, Ois ho moriet Sensus. n.primae hic est , Τem-Plu,quod e,aut erit, sdificabit,&c. His duob' docuνulitas mentis exponas multas enunciatione veras,qus pria auada . mo aspectu videt falsς, Vt puer senuit: vir adolescet εινώ Δ Qdm .hae sint vers,tu ex his . Senex fuit puer:Adoleatimo, scens erit Vir, quae in illas conuertuntur intelliges,ti,tis, esi etia si inferas in subiectis alia nomina hoc modo, Puer Isaac senuit: vix pessimus Antichristus adole-- ' - scet: qus orationes perspicua habet veritate Nil ergo ambiguitatis erit,si iuxta primu doeumentsi priorem enunciatione sic exponas, Qui est vel fuit puer, ieruit,posteriore aute iuxta secundum,hoc modo, Qui est vel erit vir,adolescet.Alis multe Sut,ppoiationes, Quaru obscura & lates veritas his docume
re esse, ample accipitur 3 pselibus & futuris,nomesunt rei,' dicitur desinere esse, accipitur ample prΘprs s sntibus & praeteritis .Exepta sunt,Anima huius pueri nuc incipit esse, Mot' huius lapidis nuc incipit Totiu . Hic ho tunc desinit esse; Motus hui' lapidis nunc desinit. Prima enunciatio sic intelligitur. Anima hutur Pueri,' nunc primum est, aut proxime post hac eris incipit nunc esse Secunda sic, Motus huius lapidis qui motus nunc primu est,aut proxime posthac eri nunc incipit.Tertia sic, Hic homo, qui nunc tandena est,uel lxime ante hac fuit, niic esse desinit.Quarta