Universae Campaniae felicis antiquitates a Mariano De Laurentiis elucubratae. Pars prior altera Pars prior. 1

131쪽

IIahem motu terrae conIapsam restituisset, hinc opidani in eius grati animi memoriam ea numismata excudenda cu. rarunt. Sunt et alia ad Augusti tempora pertinentia. Plura insuper sigilla , quae vulgo Camsi dicuntur , annuli aurei , argeutei , inaures eodem metallo , Perplures gemmae figuris caelatae. Veniam nunc ad Papyros apud Herculaneum reperistas si , quae Prosecto magnae sunt spei eruditis viris.

Hae autem Graecos contineu tu characteres, sed hodiedum adeo sunt igne Consumptae , et a tempore deformatae, ut aegre post longas laborum elucubrationes a viris Herculanensis Academiae ad.id destinatis, et altrime Graecum sermonem callentibus. Plura Variorum auctorum scripta versa in Latiarem sermonem suerint. Picturae Pompeianae sunt infinitae, quaeEdom ordiri parietes condecoraiant et harum nonnullae suerunt sartae

a Haee insignia monumerita eraderata suere in Herculanei ruinis sub hortis Augustinianis villae Retinensis ad MDCCC. ei ei ter in cuiusdam domν cubiculo, ubi praeter repertas papyros, Epicuri statua , et celebrium Epicureorum imagines est,ssae suere : unde recte putandum hanc domum , ct bibliotliecam ipsam ad Herculanensem civem quendam ignoti nominis Epicuri metat

rem pertinuisse.

Huiusmodi papyri carbonis faciem praeseserunt ab igne semiustae , terete figura , et hacillo convolutas, Harum evolvendi modus est satis dissicilis , ae inde adhuc non amplius , quam nonnullae evolutae suere. Primus est Philodemi Sophistae , ac poetae liber, cuius meminit Tullius r Φtuδημου πεοἰ---tκης.

De hac Philodemi papyro reperta agit Mariorellius Tliem calam. tom. I. in Λdditamentis pag. XXIX. pi seqq. Altera papyrus evoluta , et typis Regiis edita est Περι της μορικης : tertia edita anno MDCCCX. Mutonis περι τ/is Φυσἐos . de Navium. Quarta papyrus est, quae Rabirii, vel Varii, ut ereditur, celebris Latii ni poetae a Seneca memorati de Bello Actiaco fragmentum continet. Perplures tandem alii libelli evoluti superioribus annis suere, ad alios auctores pertinentes. Si plura cupis do papyris existentibus in Regio Museo Borbonio . earumque historia. et det modo easdem evolvendi, adeundus Cl. Iorius in opere, quod nuperrime elucula

132쪽

ductae , et nunc in Regio Museo visuntur. Io quadam ex hisce tabulis repraesentatur Theseus Mi. Thesei tabula. notaurum superans. Haee Theseum'ostendit stantem , ei risii

nudum , cuius vestis ex humeris ad brachium deseendit Iaevum, Ante illum iuvenes Athenienses manus basiantes sexo poplite ipsum adorant. Minotaurus vero significatur me hominem tauri caput habentem, qui ad eius genua Provolutus adest. Ad haec visitur foemina supra nubes pha. x ram habens, quam quidam Dianam'esse arbitrantur. A. Ea tabula Herculem insantulum in cunabulis repraesentat, qui serpentes stranguIat a Iunone missos ad illum interi mendum. Uine Iupiter ex alto supra thronum stupefarius sedet , et insantis victoriam admiratur. Huiusce ta bulae sortasse mentionem lacit Plinius Hist. Natur. lib. XXXV. c. s. Alia tabula Orestem , nil ereditur, et Pyladem ca- ω leaptivos repraesentat, qui a Toantis Regis milite ante Dia. uae statuam perducuntur : dea supra aram adest, supra quam adspicitur Patera , et praesericulum. Iphygenia stat ex olla tabulae parte', a qua nou procul duo a uut cum instrumentis ad sacrificia comparata. In alia Telephus a lupa ablactatus adspicitur cum Her- Tolaphus. Acule parente , retro quem Dea Flora adest, et Pan huiusce pueruli tutelare numen. Duae Ariadnae tabulae hi si iam praeseserunt : harum Prima repraesentat ipsam a formo excitatam ; et a Theseo relictam in insula Naxo super litus , quae mare contemplatur,' Theseumque su- sentem desset. In altera tabula visitur eadem super lectum cubans e mulier quae Fama ereditur, humerum te viter tangit, illique navem in mari demonstrat. Λd eius. dem Ariadnae latus est Veneris puer, qui arcum phar tramne iacit. Alia tabula Baechum adhuc puerum com monstrat a Sileno sene educatum , qui ipsum evehit ad uvae racemum t prope vitem Driades adstant eum Faunis. Plures visuntur in aliis cubiculis tabulae , viros an Aiu

tiquitatis celebro repra uuan s: inise alios Orestes 'so:

133쪽

Pyrithoi uxorem liberantes. In alia adspicitur Alcmena maxime agitata , dum e coelo Iupiter herois gesta prospesciat. Aliae depictae adservantur tabulae in Regio Muso ad nonnullos alios antiquitatis homines pertinentes; et hae quidem variis larinis elaboratae diversa coutinent arguis ruenta. Adhaec illarum pleraeque marium , litorum grorumque prospectus, sive quod ad Veterem architecturam , sive quod ad alias res Curiosas , antiquosque mores attinet, Continent. Quae singula huc usque descripta ita finita Prope sunt , eaque cuiuscunque Musei cela, britatem , et magnificentiam superant. Alia plura lectoris. ob oculos proposuissem , si singulorum meminissem monumentorum , et praesertim Herculanensis Collectionis a viris eruditis elucubratae , quae pluribus abhiue annis

poli typis Regiis suit edita.

Antequam hinc abeamus , hela pauca de antiquo

- ,-u- rum picturis , et de illarum usu appingere curae sit. Om a: Herculanenses, Pompeianaeque tabulae, quae usque

modo ex.Vesuvii visceribus erutae suere , nihil aliud continent, si paucas e medio tollamus, quam marium, Portuum , domorum , urbium , et eamporum adspectus llinc a Romanis , et non a Graecis eas tabulas depictas. suisse erediderim , apud Graios enim in pingendo in more suit positum , ut morum , vel celebrium virorum Imn. gines Potius repraesentarent. Ad haec dicendum in parietibus pingendi usum ante harum urbium constagrationem. fuisse satis recentem. Nam ex Plinii auctoritate Hist. Nat. lib. XXXV. c. io compertum habemus, hunc usum supra parietem pingendi a quodam Ludio , qui vixit Augusti aevo fuisse excogitatum. Hinc puta eas tabulas, .

quae eruderatae suere, eMe satis nuperas ante consa

grationem ,. cum hic usus Paucis abhinc annis fuerat repertus , Posteaque undique evulgatus. Hoc vero quod diximus , de Romanis lautum accipiendum, secus de Graiis, ,

qui iam Pluribus abhinc saeculis pingendi arte maxima pollebaut. Eadem Eictura satis a sculptura disserebat, in quo.

Di il

134쪽

1 α 5

quidem genere satis eximii evaserant veteres. Hinc est ut Praeclara artis opera saepenumero in ipsis opidis passim' cui essessa, cum sculpturae ars eo tempore ad maximum Ersectionis apicem fuerit evecta. At proeul dubio dissere. ut statuae marmoreae ab aeneis, cum primae maxima arte fuerint scalptae: aenearum iam usus , atque ars delabi incipiebat. Hine e Plinio ibidem signorum aeucorum artem Nerone imperante elabi coepisse addiscimus. Hinc Puta , Omnes statuas ex aere repertas in praelatis urbibus susas forsitan paulo ante conflagrationem haud com inrandas cum aliis anterioris aevi.

Quinam Pompeιorum convitor, incolae diυersi ; quando urbs eversa. Eiusdem portus; Munici tum , et Ionia. Describitur Mammiae amulchrum, antiqua aedi ia , templum Isidis , Theatra , Amphitaeatrum, et Forum. Arrii Diomedis doma, et Rogus Augusti Felicia. Postquam de urbe Ilereulaneo satis verba sedimus , et Regium doscripsimus Fluseum, de Pompeiis ci nunc sermonem instituemus ; quae urbs haud proeul a descripta absuit, quacum communem erisditi habuisse sentiunt

i Hare urbs a Graecis dicta nil Iustarata, et Πομπηιδα Ilaetorellius quantum Vir in Hebraeo, et Graeeo idiomate eximias , tantum novorum excogitator vocabulorum, hane , u mose vis est urbium etymon nune ex Hebraea, nune e Phoenicia lingua derivandi, arguit , a Phoenieio ortum habuisse nomen, et os summae significasse, utpote urbs aedificata fuerit super vul- callicas materias. Ignarra de Phrau. Neapol. e. ro dictam fuisseaatum at primitus Βομβεις , nempe a Vesuvianis mugitabus , qui Titianam auto constarrationein hisce in lacis identidem audi

135쪽

6 originem. Pelasgos, et Oscos eandem possedisse, et Ue eulem Phoenicium tandasse tradit Strabo lib. V. Geoge qnod coufirmat Solinus Polysth. c. I . Oscis successena a Ausones: inde Graii sub Ippocle Cumano Campania dominati suere; et Pompeii, et Herculaneum in eorum, Pervenit manus. Inde Etrusci, postea Samnites; hinc temporis progressu Romani eas urbes possederunt. Secundo Punieo bello Carthaginensium Partes urbs est secuta , et Socialis belli, tempore a Romanis defecit ; post id temporis Municipium , et inde Colonia militaris evasit. Haec urbs motu terrae desedit anno ptist Christum natum LX. sed postea uagrante Vesevo anno LXXlX. nammarum globis ab igne tota fuit solo aequata. Huius urbis situs per plura saecula fuit penitus ignotus, quippe quod cineres lapidesque loci faciem evertera ut, sed circa saeculum'XVI. iam paulatim e terrae visceribus es.sodiebatur , et iam ab Alphon si primi Ariagonii Neapolitanorum Regis temporibus ea vatis agnoscebatur in eo loco, cui nomen' ciuitas, ubi plura rudera excavata saepe suerunt, et tandem regnante carolo III. Borbouio circa annum MDCCL. fuit detecta. Materiarum si vulcanicarum imber o eoelo in tibne miseram urbem repente cecidit τ hinc adhuc in domorum maderatione virorum , et mulierum compages cum monilibus, armillis intactae sunt repertae. Ea conflagratio aecidit anno LXXIX. ut di nus post Christum Kakndis Septembris Tito Vespasiani filio imperante. Vesuvia-Das ignitas materias in ntrumque Oindum ex improviso irruisse, ac media montis voragine tantas evomuisse tammas constat, ut ad aegyptiim usque eineres pervenerint

Hinc Sanselleius ita seribit de hae urbe , pag. ao de Si u

i Materia quae Pompeios avis it . einia et parvas Pum fuit. Hoc probatur ex Plinio lib. VI. v. ut adhuc nunc vis dere est ex ea materia, quae uisum ess sinit, .l ex cinlrs , EM nuribusque , qui domibus, et aedifictis superaminent.

136쪽

Camp. Lale vagantes ignes ιβυas, aestista 'casas, aedes , et quidquid fuit ob ium Maumpserunt, liquatis

quoque saxis , quae instar ferreae utimae miserabilem ιVarn testantur calamitatem. Haustum eo incendio Herculaneum ; Pon Elancta υem in scenicorum ludorum Vectaculo consident in entinus layidu ni carus se elisit , uniusque Thoatri coea facta est ciυilatis totius

Strabo lib. V.' Geogr. narrat Pompeios urbem na vale' suisse eommunem Nolae, Nuceriae , et Acerris , eamque urbem duos babuisse portus tradi iri insuper a Tacito Annal. lib. XV c. Is et a Seneca Quaest. Natur. lib. VI. c. I. Celebre Ca antas opidum appelloinr. I ino scribit idem e Po eios celebrem tam aniae urbem , in quam ab altera parict Surrentinum, Stabianumque Iuus, ab attrea Herculanenso conpeniunt , mareque ex Verto conductum amoeno situ cingit, desedisses terra otia , vexatia quaecunque amaacebant, regisnilum Ipsa ad Sarnum fiuvium, et portum a ventis munitissimuri commercio oppurtinissimo cum vicinis opidis ultro citroque habito' celebris evasit per ea tempora. Ad huius urbis portum Publium Cornelium Hassem advexisse quondam tradit Patavinus auctor lib. IX. e. 33. Hodiedum Pompeiani ipsius portus nullum restat vestigium : assiduae constagrationes, et terraemotus loci

satiem verterunt. . . Vrbs postea nobilis suit Romanorum aevo non solum ob maris opportunum commercium, verum etiam

oti eorundem divitum villas aedificatas maximo sumptu , ut illa Tullii memorata ab eodem lib. VII. ep. 3 His superadde agrorum fertilissimorum vicinitatem non Pr cui a Vesuvio, qui mons adeo campos nobilitavit , ut postea vina Pompeiana pas, Ductus, aliasque res

passim veteres commendarint auctores.

Ex Velleio Patereulo Hist. Iib. II. e. I 6. Μunatium-ὰ Magium Meuianensem eius atavum, et L. Cornelium

syllam Ludii nepotem belli Socialis tempore , quod

137쪽

328 accidit anno V. C. DCLXV. et ante Christnm LXXXIX.

.eam urbem , aeque atque Herculaneum cum Tito Didio secupasse Compertum habemus. Temporis progressu M. nicipium essectum esse ex Vitruvio lib. II. c. I 6 et ex Plinio Hist. Natur. lib. II. c. 5a ediscimus. Hinc Triumviri , Censores , aediles . Quaestores, Senattas- consulium . populique ibi collegia suere. Ad hune usque statum ea urbs forentissime stetit. Colonia enim CLXVII. ant, suit; post quod tempus suit eversa. Decimo vero Nero innis anno desedit ex motu terrae. et decem novem post annos dum haec raedificaretiir , penitus suit submersa a Vesuviana prima constagratione, imperante Tito. , Hac nostra tempestate nihil prorsus mirabilius empotest s dum adhue oculis illa conspieiuntur aedificia , suae abhinc amplius septem et decem saeculis creeta sua-xe quam illas ambulare vias , eas ingredi domos , at. que templa , quae alias a viris totius orbis dominis sa Pissime perspiciebantur. Mens humana profecto hoc maxumum orbis spectaculum animadvertendo extollitur. In i p. a vero urbe Omnia , quae humanae vitae sunt necessaria , est Ossa .et reperta sunt. V uviana. enim conflagratra superiores laedificiorum partes ruit; io seriores vero adhue sariae lectaeque conspectantur. Cum autem illius quamqne Partem descriptam audimus , hane urbem sortasse adhuc existere cum ipsis civibus arbitramur Anno MDCCL. patefacta est via . quae ad Portam ducebat urbis ; cuius viae ex ipsis Vesuvii silicibus sunt tratae , quae ab indigenis MNE appelli tantur. aedificM

rum Parietes sunt materiae minutatim cum calce, et a re Da opere laterico conditae. Antequam 4 urbem ingrederis,

ad dexteram illius portam si) sepulchrum Mammiae M.

i Vrbis porta ex eo, quod apparet, lis ud magnificent;am

ostendit , et potius urbem Parvam esse videtur. Intra illam ad nnt domus hinc inde recte dispositae; cirea qnas gradus su ut , wpra quos ii incede ni, qnibus .mmodum naua esset vehi m qitirco by

138쪽

eerdotis pubi eae adspicitur, quod nibit inagnificentiaε

praesesert. Hoc quadratum est: superior Vero pars est rotunda. Visuntur adhuc loculi ad immittenda vasa ei neraria , quorum unus aliis maior est Mammiae fortasse deastinatus. In circumferentia magnae Olim aderant personae

ex creta conflatae; in sedilibus semicircularibus legitur :MAMMIAE . P . P . SACERDΟΤΙ . PUBLICAE LOCUS . SEPULTURAE . DATUS DECURIONUM . DECRETO , Ad huius sedilis pedes prostat hoc aliud marmor, quod

soli mensuram ex ipso Decurionum decreto occupare debebat. M . PORCI . F .H . F . EX . DEC . DECUR ;M . IN . FRONTE PEDES . XXV . IN . AGRUM , PED . XXV . Prope urbis portam est domus ruralis, seeus quam

pluribus columnis manet atrium exornatum. Generatim

loquendo illorum temporum domus si parvae, atque humiles fuerunt , quarum pavimenta opere vermiculato αδ fosaico erant conflata , atque tam belle connexa , ut adhuc ex illis reperiantur pulcherrima. Omnia illarum au. bicula , atque interiores parietes Saepenumero etiam e - ternis figuris ex marmorato , scilicet a Mucco pingebantur , aut colore rubro, aut siavo. Quaenam vero illarum forma , quibusque constabant eaedem partibus, videsis A

vis , vel curtibus. Rotarum vestigia adhue supersunt supra eos. dein esplianos silices instar Appiae viae eonstratos. Singulae huius urbis domus usque modo eruderatae su- nostris profecto earent eΣ parte externa , quae publicam spectant viant. Earulidem domorum camerae tui rorsum uuam habeat sensatram in si perlate parietis parte.

139쪽

raotiquitatum Rominarum scrIptores, qui illas describunt. Supra viam, qua recto itur ad civitatis portam , do. mus , et aedificia adsunt ex utroque latere disposita, is quibus erant ossistitiae , atque tabernae ad opidanoeum diversos usus, et ubi vendebatur quidquid illis foret

necesse. Inter alias adspicitur una, et supra ipsius podium marmore stratum Conspiciuntur adhuc scyphorum effigies. Hanc recte termopolium dicas, tabernam scilicet, ubi fortasse dulces, calidaeque venundabantur potiones. At profecto inter alia, lino admirationem advenientibus movent, sunt ii characteres, qui in plurimis privatarum aedium parietibus secus viam eruderati fuere, quibusque rubro colore edicta opidanis quaedam enuntia-iantur. Primum oecurrit edictum, quo populus Pompeianiis sit certior, familiam gladiatoriam Numerii Popidii Rufi IV. K l. N vemb. venationem edidisse Pompeiis, , et XII. Kal. Maii vela in Theatro suisse ;N . POPIDII . RUFI FAM . GLAD . IV . ΚΑL . NOV o PDUPERSVENATIONE . ET . XII - ΚΑL . MAIFMALA . ET . VELA . ERUNT O . PROCURATOR . FELICITAS . Ex alio ediscimus, hunc ipsum Pbpidium Rufum eo Iono.

rum Pompeiorum defensorem esse titulo invictum:

POPIDIo . RUFO . I vICTo . MUNIF .R . III . DEFENSORIBUS . COLONORUR PELICITER . ne sis e vera id clarius probatur ex illo Tullii pro Sulla,

num ai ubi hiatusce Coloniae Pompeianae occurrit men- tio. Frontinus vero haud hane memorat Coloniam, quip-Pe quae suo aevo non amplius existebam. Ex alio tandem edicto ut alia plura praeteream ) scimus , Valentem Flaminem perpetuum Neronis Angusti Felicis V. Kal.

enationem, et vela tu Theatro editurum: Diuiti eo by Corale

140쪽

I3r ALENTIS . PLANANIS . NERONIS . AUG . F . PERPETUID . LUCRETII . VALENTIS . FILII IV . Κα . APRIL . VENATIO . ET . VELA . ERUNT . P . COLONIA . Isidis templum fuit in media urbe; illud est adhucretum Pompeianarum pulcherrimum , atque venerandum monumentum. Ab Alexandrinis , qui cum Pompeianis ex Ionginquis regionibus negotiatum advectabant, erectum fuisse fama est. Ex quodam lapide, templum sortasse restauratum fuisse post terraemotum anni LXIlI. a Chriati ortu a Numerio Popidio Celsino constat: N . POPIDIUS . N . F . CELSINUS EDEM . ISIDIS . TERRAEMOTU . CONLAPSUMA . FUNDAMENTO . Ρ . S . RESTITUIT HUNC . DECURIONES . OB . LIBERALITATEM CUM . ESSET . ANNORUM . SEXS . si ORDINI . SUO . GRATIS . ADLEGERUNT . 1ὶ Popidius Celsinus sitit ei vis Pompeianus procul dubio ,

et ex familia nobili ortus. Nunc virum satis divitem fuisse videtur , qui Isidis templum a fundamentis conlapsum terraemotu restituit , ad quod restaurandum multum auri insumpsit. Versum illum Cum esset annorum s s. diverso modo legunt Monnulli: sunt qui interpretrantur annos sexdecim, alii saxaginta. Qui primum sentiunt, dicere coguntur adolescentem impuberem sponte Sua aedem rescere potuisse, quod legibus id vetituetuerat, cum adbuc esset sub tutela. Qui vero sexaginta interpetranthir, propius ad veritatem accedunt, eum homo liber, et numini eidem devotus sacere potuerit. Nec vero obstat lapis, in quo legitur sexs. quum veteres saepissime scribebant sexsaginta pro

sexaginta , et sextaecim ut vivere est in pluribus lapidibus apud Gruterum , Muratorium , et apud Cellarium in Orthogr, Alii qnidam credunt, hunc Popidium Celsinum reapse antiorum sexdecim esse potuisse, et in Decurionum ordinem adlectum. Iloe ex aliis inseriptionibus aperie eolligitur, et praecipue ex uua quae paueis abhine annis fuit reperta apud Misenum in in quodam sepulchro, quaeque nunc seriatur in Maseo Cl. Iorii. Ex