장음표시 사용
151쪽
ea tantum disserentia, ut elementa diversa tantum
Via Sepulchralis, de qua usque modo locuti sumitus, satis indieat Pompeios celebrem Campaniae urbem suisti cum ea nihil spectabilius possit esse ob sepulchrorum ita ibricas recte construetas: Ipsa enim monumenta satis etiam
demonstrant , quam nobilis esse debebat Appia viarum regina, quae infinita passim sepulchra habebat. Si enim apud Pompeios Romanorum Coloniam tot aderant magni scentiae, quasnam Boma ipsa caput orbis continere debebat P Et re quidem vera in hac urbis parte nihil eΙegantius advenientium potest ob oculos repraesentari, cum Primum via longa, eaque recta, qnae a Sepulchrali initium sumens ad urbis interiorem partem perveniebat Ex utroque enim latere sepulchra passim eleganti constructa forma visebantur , uti descripsimus. Porticus etiam utram. que viae partem nobilissima exornabat 3 eaque ut arbitror, ad opidanorum commodum condita , quo iisdem ambulandi opportunitatem daret. In interiori vero Porticus parte tabernae plures erant, in quibus Pompeiani cives extra pomoerium, si nundinae advenissent , cuiuscnn. que rei merces concivibus venundarent. Sepulchralem hane viam non solum Portieus , vel sepulahra , verum etiam nonnulla ia alia exornatant aedificia , ut videre adhue est. Μediam hanc longam viam urbis porta rum moeniis condecorabat. Nihil praeclarius hae urbis parte potest esse , cuius quamvis nonnulla pars restat , tamen satis demonstrat, urbis interiorem partem suisse satis elegantem, pulchram, atque nobilem. Observatu vero dignum est, hanc omnem opidi descriptam partem stiisse
post Neronis terreaemotum sexdecim annos ante consta- grationem derelictam , cum cives urbis fabricas motu terrae eonlapsas deseruerunt praeter paveas, quae in parte restauratae fuerunt. Unum quod magis admirationi cui.
quε debet esse , est illud quod in hac urbis parte , e etiam in posterum aliis in locis videndum , quod Pompa ani cives post primam eouilagrationem non uultis in lo-
152쪽
eis domos eruderarint quo res, quae sub cineribus suerant sepultae , recuperarent, et praesertim in iis loeis , in quibus maiora auri , argentique adessent pondera. Antequam ad alia describenda nuper reperta veniamus, iuvat heic in medium novam afferre inscriptionem apud Pompeios detectam . quae parum a Theatro est , quod quamvis multis abhinc annis essessum , monumen ium supra parietinam servat adhuc lectu dignum :AD . XI . Κ . DECEMBR . Α . XV . EPAPBΑ . ACUTUS . AUCTIIS AD . LOCUM . DUXSERUNT MULIEREM . TYC N . ET . PRETIUM IN . SINGULOS A . VIII . M . MESSALLA . L . LENTULO . COS . . Ex hac primum satis emtiores saeti sumus, Pompeianos cives viliis suisse deditos , qui publice lapides, et monumenta suarum erigebant impudicitiarum. Insuper nobis inscriptio animadvertendum assert, hosce viros Epapram , Auctum, et Aeutum sive quod . milites suerint, sive cives suae Tychae mulieri monumentum posuisse multo ante urbis conflagrationem. Ex Fastis enim Consularibus liquet, Consules M. Messalam. et L. Lentulum Consulatum gessisse anno V. C. DCCLI. idque evenisse tres
annos ante Christi nativitatem. Hinc monumentum hoc LXXII. circiter annos ante urbis ruinam positum fuisse constat, et Pompeianum parvum Theatrum eam ante tempestatem extitisse , prope quem locum aderat i seriptio.
Non procul a via urbis praecipua, quae ad portam dacit, anno etiam MDCCCXIII. cadaver suit repertum cum pluribus nummis; creditur virum fuisse praecipuum,
rui dum cinis , ignis, lapides urbem , et vicina a sana mentis evertebaut loca, fugam cum auri pondere arripiebat. Prope ipsum eruderata perplura numismata , eaque ex auro, argento, et aere. Cadavera passim subruiuis quotidie effodiuntur, ipsaque cum armillis, numis-
153쪽
matibus, aliisque pretiosis rebus: prope sepulchreta pluIra alia; inter quae mater cum familia, quae sortasse ignis lapiduinque grandine territa , dum ex urbe ob assiduos motus terrae suggret, sub Porticibus se recipiens cinerum pluvia obruta cum filiis est mortua. - Ex rebus repertis, in auribus nempe, annulis, armillis divitem
fuisse existimatur1a,ille . Inter urbis magnifica aedificia usque modo excavata, Basilica fortasse nobilissima fuit. Ea abest parum a via
publiea. Nihil ipsa magnificentius exeogitari potest, si
architectura in spectamus Ipsa quadrata est forma, et Porticum habet satis magnificam: columnae ex opere sunt
lateiatio, ut in aliis publicis, et privatis Pompeiorum
aedificiis videre est, atque e marmorato convestitae scolumnarum bases, et peristylia sunt ordine Dorico. Basilica isthaec duos habebat ordines , seu Piani, But δε- ρarlamenti, ut ex ruinis videre cuique licet. Hoc magnum aedificium plus aliis a terraem0tu fuit concussum: nam per terram huc illuc disiectae , et comminutae columnae satis firmae adspectantur : et ego arbitror, terraemotum adeo vehementem suisse ante primam consta-
grationem , ut ex urbis aedificiis, quae multa restant integra , hoc prae ceteris plus aliis damno assectum sue rit. In eo loco cadaver nullum enos sum, neque aliud, praeter nonnulla vasa aenea , aliaque parvi momenti. In subterraneis eiusdem Basilicae carcer, uti creditur suit; eiusdem enim forma hoc indicare videtur. Cum vero
locus hic publicis esset iudiciis destinatus, ubi ius administraretur, carcer h/nc esse debebat, quo si quid' esset necesse, Civibus statim poena constituerellir.
r.i- et ile. HOC aliud aedificium est etiam urbis magnificum. - Heie nonnisi summi momenti negotia tractabant cἱ ves. tum civilia , tum ad mercaturam pertinentia. Heic etiam festa, et deorum Supplicationes peragebant. Intercolumnium marmore convestitum aedificium decorabat , ubi civium de patria benemerentium Passim statuae adsurg bant, ut ex ruinis quae restant, videre est. Diqiliaco by Corale
154쪽
plum erat adiunctum , ad quod ascendebatur per gradus marmoreos , ad quorum latera statuae videbantur et inte columnium sex columnis sulciebatur ordine Corinthio. Cella duos habebat porticus; hinc tres camerae ad aes publicum conservandum. Ad Fori civilis laevam adsurgit magnificum Veneris temtilum. Quadraginta columnis ex marmorato ordine Corin vitio fulciebatur , quae columnae quatuor Porticus statuis deCOratas sustentabant , et picturis ornatas: In hniusce tem. Pli area ex marmore Veneris ara adsurgebat, ubi esusdem deae statua fuit reperta. Ex alia Fori parte paucis abhinc annis detectum fuit Concordiae templum ab Eumachla Pompeiana sacerdote excitatum eum eiusdem eleganti statua , sub eu
Hoc aedificium in rectangulare, et aa Romanam Pert,net architecturam: interior pars est ordine Corinthio. .
Tribus Porticibus componitur Chalcidico, Crypta , et Porticu . Chalcidicums exdecim columnis sustinetur , in cuius epistylio legitur c EUMACHIA . L . F . SACERD . PUBL . NOMINE . SUO ET . M . NUMISTRI. FRONTONIS . FILII . CHALCIDICVΜ . . CRYPTAM . PORTICUS' CONCORDIAE . AUGUSTAE . PIETATI SUA . PECUNIA . FECIT . AEDEMQUE . DEDICAVIT . Urbs Pompeii quator. praeeipuas habuit portas, l=robabile videtur quae in quatuor urbes viatorem ducebant , Herculanensis nempe sie dicta quippe quae ad
Herculaneum recta pervenienat. Ex eiusdem regione alia fuit posita , Nucerina fortasse dicta, quia Nuceriam respieiebat. Ex alia urbis parte adversa erat Nolana Mnu- T. I. Bo
155쪽
i,er erutinita cum Isidis deae figura et marmore Oaeis elementis in scri lito. Huic portae respondebat Stabi dii fortasse aps Hilata etiam nun p estassa. Vtrum vero . aliae. adsuerint, incertum: verum ego non alias Pompeios limbuisse , quam citata hasce quatuor autumo. Λliaemen prosecto suere , sed eaedem portulae potius , ex quibus soriassis obsidionis tempore civibus in hostium turmas oceasio. dabatur irrumpeussi. Herculanensis , pciri pluribus abhino. . annis suit eruderata, extra quam Sepiachresis Misitur; via nuper ux aggestionibus .erutq. Ex hac j portini Uereula uenai urbis via Praecipua procede L. eaque urbem intersecabat ad Amphitheatrum usque, quod procul a Nucerina porta extabat: hoc magnificentissimum , monumeo tum inter portam Stabiensem aderat , et Nucerina . Iin radem vip adsurgebat Basilica modo descripta. Utrum vero in eadem suerint aliae publica apdi. ficta . uti Cereris templum, aliaque, adhuc incertum. Extra omnes dracriptas i ortas suisse sepulchreta, et suburbia arbitror, ut in. Herculanensi: nam suburbium,
sive pagus Augusti Felicis prope Pompeios dubio proe ulsuit ; at quo in loco , id dum adhue manet. e cuil Pommio insuper. idum Campaniae moeniis vali, dissimum suisse satis .elucet ex nuperis effossionibus. Earenim sunt adeo valida, ut opidum , sortissimum sit pellandum. Restant ea adhuc integra, et altae pedes XXII. lex thopo Madratis lapidibus Etruscorum more, et adeo lata , . ' Oatuor eur. i ex scu'e ire possent. Praetet: moenia turres quadratas Passim' ipsorum
altitudine : quin 't mrtu quo obsidionum. j tempore opida G i es Di riseiat. irruere. Num ne Pompei ni belli
Socialis aevo in Sy latis exercitum per eas portulas irru
rios ii Rinrus Imriam , qu m Herculanensem 3ppellae . t m existimo, s lis apparet , moenia restaurata vel post. Sylunam obsidionem , vel post terraemotum: nam vetum staρ fabricae para superest, et nova Passim recte cou- 1 .ssinur, Ea moenia. per, quatuor circiter miliaria uri
156쪽
eircumeunt, ut nuper fuit observatum; at nuti e uou- nisi aliqua moeniorum pars est eruderata. Vrbis ambitus satis ostendit, Pompeios urbem suisse magnam , et spatiosam , quae m ximam frequentiam continere utique poterat. Vtinam tota urbs nostra effoderetur aetate , qnae pulcherrimum profecto Campaniae opidum advenientium oculis post decem et octo saecula ostendureti
Quoties ego Pompeiorum moenia conspexi, haud potui iacere quin Munatii Μagii Asculanensis, et L. Syllae . naeuunissem , qui opidum longam post obsidionem s ut
creditur γ oceuparunt. Fueritne ipsa moenia, quae nunc temporis integra conspiciuntur , an sortasse restauratas quae, Sociali bello cives defenderunt γ incertum lectoribus relinquimus. Vrbs ad mare fuit, et portum a . ventis tutum habuit, ut ex pluribus ante recitatis auctorum testimoniis
luculenter probatur. Huiusta nihil hodiedum restate mare ad duo circiter milliaria abest. Sarnus ipse qui commune navale Nolanis, Acerranis, et Nucerinis erat , hodie vix fluvii nomen habete adeo res heio mutatae IFluvius prope urbem praeterlabi debebat, qui tot merem ex longinquis opidis in urbem introducere debebat; qniu et vicinissimum ipsum mare piscosum ubinam abiit tibi nam portus celeberrimus, qui tot Romanorum adspeetavit classes, quo P. Cornelius quondam ad populandum perrexit Nucerinum agrum p nihil aliud superest hodiedum quam arentes immensae paludes sole exaestuantes. Vbi nam cives qui ex moeniis deliciosum corinsectebant mare , abierunt, qui pulcherrima coeli temperie , et plaga gaudentes, qua Stabias propinquas , et Surrentum , qua
Apenninos vicinos montes , qua Vesuvium vinis abundam tam , qua Herculaneum , Neapolim adspectabant, quaa- qnei urbs omnibus 'vitae commodis Duebaturist Vesuvius ariea ullum dubium omnem eam plagam, animum consagraret , omnino mutavit, qui plurium opidorum peni- tua memoriam obliteravit; atque adhuc dubium, ost ubinam extiteriat locorum. Nam opulenti, Ta -
157쪽
raniae nulla omnino 3uperest memoria, cum assiduae stagrat nes solum ad eam erexerint altitudinem , ut nimia profunditate nunc se ultae credantur.
De monte Vesusio; eiusdem ichnographia delineatur; μνulcanicis materiis. Spartaci gladiatoris facinus enurra urio Perlustra hia et descriptis hactenus Hexculaneo , et Pompeiis opidis, ad Vesuvium propius accedere fas est. Hinc noa primum hoc capita veterum scriptorum asser mus auctoritates , qui ipsum quondam nammas evmni
se testantur , deque ipsius tophographia, deinde alio quo
sequetur capite , da celebriori hus conflagrationibus , domephitibus , de vulcanicis materiis, aliisque rebus ad eundem spectistibus , verba faciemus. Mons hic Campi niae procerior est, Iacatque ad Orion- . tem Neapolitani Crateris. Separatur a longa montium Apeninnorum Catena , ceterisque imminet, et e Neapo lis regione mari incumbit. Instar pyramidis mi , quae prout scribit Sera iis , Descriaione usica dei Vesuvio , basim habet XXX. M. P. et perpendicularis altitudo est ulnis Di I. Hinc leni clivo sensim usque ad eum locum, quem aecolae dictitant Atrio dei GυaIIo mons ait olli tur. Strabonis , et Plinii aevo Vesuvius unum fortasse habebat caput: at nostra tempestato post tot assiduas constat rationes ipsa biceps eεt, bina nempe attollit tuis Ra , quae uno plus distant invicem milliario. Primum montis cacumen , quod o Neapolis rogione eat, ab adiacente ad eius radices Summae pago , monte di Somms appellatur : auerum mari imminet ad meridiem eoli, a Vesuvii ipsius appellatione eidem iugo nomen impos, tum . Varias vero habet vias , per quas m cenditur. magna planities in eiusdem medio est, in quo os codini inr immodicum. varia montium propinquorum adsunt
cacumina, nempe vici Summeasis, et vici Oetaviani,
158쪽
quae hodiedum per imas valles a Vesuvio separantur. Pluria adsurgunt pagi ad montis radices , et celebriores sunt S. Georgius Cremanus, S. Ioannes a Teducto, Locotrocul a , Pollena , Massa Summensis , Barra , Ponti cellius a ponticulis , qui in eodem erant pago obnas stagnantes paludes , Porticensis , et Resinensis do quibus ante egimus, Turris octava , Turris S. Mariae ab Angelo Adnunciatae , Boschius, aliique nonnulli. Quam sit pulcher adspectu idem mons, et quam peramoenum seriixque illius solum, verbis profecto diei haud potest; nihilominus est adeo horribilis, ut mura Phoenomena , quae a natura gigni solent, producat. Cum
enim ignivomus sit, ex ore tantum ignis evomit identiisdem , biluminis , sulphuris, lapidum, aliarumque Id genus materiarum , ut non solum Vicinae , sed longinquae
qu oque regiones in cinerem redactae ab ignivomis Vesuvianis amnibus persaePe suerint . . . ,-, 'Hic olim videbatur penitus extinctus , ideoque vici nae gentes, populique ex Pirum , atavorumqueria conflagrasse quondam narrabant, cum illa etiam tempestate adhuc ignis vestigia, vulcanicaeque materiae passim super locorum faciem extinctae adstiectabantur. Plinius Ilist. Nat. lib. II. c. 6 et Strabo lib. V. Giogr. verba faciunt de Vesuviatiis eruptionibus, ut de rebus quae coniectura potius tradebantur. Hinc seribit primus :/Geminus etiam mereroratur antiquitus Creυisse, et abun-
υisse sub Vestivis monte, et inde momuasse circaragros fiamm m. . Haec autem loca quondam vulcan Ieas eructasse materias circa vicinas regiones sertur ex immemorabilibus
usque temporibus. Hinc ab antiquis poetis sabulatum est , Phlaegrae olim gigantes in hisee locis Iovi hellum intulisse , et ab Hercule debellatos in ipsis montibus il-
los ratenis fuisse constrictos. Et re sane vera si sabulas e medio tollamus, profecto reperiemus, Vesuvium, Vul-
ni Forum, seu Sulphurariam prope Puteolos, Epomaeum Montem apud Pitheeusam, et Et nam ipsam ignem
159쪽
Isso evomuisse ex temporibus nobis incognitis. Lneretinata qui vixit anno ab U. C. DCLVIII. et mulio ante primam Vesuvianam constagrationem , sic de illo canit lib.
Qtialis apud Cumas locus est, montemque V eυωπ pleti calidis , tibi fumant fontibus murans. ι - . et Statius nostras Sil. lib. IV. Car ad Hareellum siet
Haec ego Chalcidicis ad te Marcellis , sonabarem . . Littoratisi, fractas tibi Vesbis3 inrt iras . AEniussa Trinacriis solDens incendia Mammis. Praetereo plures ullos , et praecipue Virgilium, qui praeeeteris hune sane montem norat, quippe qui longe diuque Neapoli Otiatus, ruinas olim actas audierat: attamen huiusce mentionem nullam facit, utpots de re satis ic gnita. Oa- Augusti aevo Vesuvii vertex vitibus , vinetimiis un. dique tectiis erat, multoque insertor , quam nunc est et in vertice antrum habuit, per quod octoginta quatuor armatos gladiatores ingressos , indeque per montis radice exiisse vetusta narrat historia. Quo tempore Spartacus o diator Τhrax genere bellum Servile excitavit annos. feriraexdecim post Marsicum Lucio Lucullo. , et Marco Aurelio Cotta Coss. a Glodio Glabro obsessus, et ex his si eatus locis. Florus id omne narrat lib. lII. e. ao. Nee id initum videri debet, hos gladiatores concavas montis ruin es , atque antra PenetraMe, ae inde egressos, Cum ad inuc hodiedum plures circum sunt cryptae, GVeaeque, et praesertim in loco , qui ab accolis dicitur S. Mariis a Cancello , in quem quidam audaces olim cum introgre di voluissent, loci horrore perterriti, statim aufugere. Hinc licet coniectare , hunc esse potuisse ipsum, in quem Spartacus fortasse penetravit. Hoc vero Spartaci idem sa- citius prodit etiam Velleius Patereulus lib. II. c. 3o. Quae res eodem quasi modo ab aliis narratur antiquis itist riographis , uti Pilitarcho in Vita Crassi e. at ab Appia .
rio Alexandrino lib. I. de Bello Civili e. 4a Eutro-
160쪽
isi pio His. Rom. lib. Iv. a Paulo Hordsio lib. V. e. a
aliisque nonnullis. Ex his adduetis veterum auctorum testimoniis satis elucet, hunc montem iani ab antiquis temporibus ignem evomuisse, et supra montis verticem vulcani S passiin materias ante Τitianum aevum stratas certissimum ignis argumentum fuisse. Hinc eaedem materiae ea suere qu- itate . ut ad Herculanei, Pompeiorumque Vias in Sterneadas ei ves uterentur, ut adhuc videro est in eruderatis Opidis, Eae namque materiae multo ante Titi tempus non solum ad harum urbium, verum etiam ad aliarum usuut adhibitae suerunt.. - Ne3polis , Herculaneum , Stabiae , vicinaeque urbes etiam ex iisdem Vesuvii silicibus constratae quondam sum runt. Praetereo vias publicas , quae nonnisi ex iisdem l Pidibus erant stratae. At undenam iidem lapides suerunt ablati, nisi ex vicino Vesuvio, cum iam a temporibus -- quei remotis eaedem materiae ab eodem vulcano eructatae ad urbium vias insternendas aptatae fuerint i Ex quibus rebus sane coniicito, Vesuvium ab antiqua tempestate vul 'nicas hasce materias eructasse. At quo tempore id evenerit, incertum per auctores omnino est. Strabonis , aliorumque auctornm aevo iam vesuvius ignem continere credebatur. Vetustiores scriptores , quorum opera interei-.quaeque ad nos haud pervenere , sortasse' de Vesuviani auiiquissimis conflagrationibus verba fecerant, albter Strabii liique contemporanei haud vulcanicasIDemor sεeΠυ.2--μs, Vesuvium quondam exarsitas dixissent nisi pro eerto. Me habuissent. Prima igitur, et certa huiusce montis conssagratio, de qua narrat historia, est illa quae, evenit imperante Tito Vespasiavi silio, cum Pompeii , Herculaneum, aliaeque urbes sual eversae.