장음표시 사용
191쪽
IN. LIB. PRIM VN T. LI VII. ias Politicis : ut Plato insinResubdi in legit ut iureconsulti in suo scripto iure, praesertim publico. . usinodi prae torum exempla uiua & expressis ima di priuem Focul
F A T I O in uniuersam historiam Liuiam qua neuolantiam aris attentionem lectoris captat Liuivi, ab inco sectoribus me facturum esse opinor, ita
condita Vrbe res gestas in Repub.& imperio Romano, ad meam deseripsero,omnemque historiam Romanam, uno
T i ς0mplax in se Q. Nam ad uitam pikice priuatimq;& iucundum est nosse initi in reme ζ-niuratiotam imperii Romani, bonorum iuxta ac malorum est Ni copia: politicaeque uitae imago propemodum uiua in hae
ra iustoria in tur expres . Atque e sere prologi huiu
2 m t ia, quo etiam usum historia: indicat. Videtur autem -- sensiminter se e Tos sub & rotundius quodammodo. Verum si eius sum inspicae:& gram icum ordinem constructionis, non haobscurus essed eprehendetur. Summatim enim, ut dixi, Liuius hoe mi hac tota praeiatione consequi, ut lictoris beneuolentiam ab H& argumenti incoepti non solum ma gmtudine, uerum & dignitate atque usii, &a sit officii uerecunda prolagum, intellectus adiuuandi exercendi stili causa, vi hunc modum, tametsipueriliter, umero
IDEM non stas certo scio, nee etiam si maxin I an fructus liquis mihi authori, aut legentium vili, possit rependere hunc laborem, si ab inutis urbis RGe ad ham meam em usque,historiam omnem populi Romani
192쪽
lectuque utilius scribere, quam antiquos illos, quos tanquam impit Itos nec excultos satis unota acie carere, haudscio an male & ii grate tu scant.sed scribant isti & iudicent ut lubet, ego tamen nori mediocrem hinc Ohiptatem capiam, si pro uiribus meis adiuueris numerum ordinemque historiae, Maiae memoriam funamque populi Romani, cuius nunc potentia longe lateque omnibus domitinatur terris. Verum idem etiam gaudeo,non a recentioribus tantum, sed & ab antiquis illis authomus me ingenio,inritana Sc c lebritate superari, meumque nomen, praeissonam claris imos emdor in obibam iacere laetor, &ab eis uinci honestissimum mihi duco: quippe a tam magnis & nobilibus, tantum si, ut ulli me praeseram, nedum prae me aliquem contemnam. Deinde cur aud chas quicquam de opere meo nequeam promittere, haec etiam causi est,quod immensum laborem meisque uiribus prope imparem Romanarum rerum expositio requirit, utpote quas ex longinquo& abdito isto tantae uetustatis eruere oporteat. Nam sus quam septingentorum annorum mihi erit memoria repetenta,quom cdo a minimis uilibusque initii instar ingentis fluuii ex paruis fon tibus emanantis, Respub. Romana orta,tantum increuerit&se rexerit, ut iam mole sua laboret, di ab immodica siti ponderis uitate minetur ruinam. Adbare mihi dubium non est, quin nun rem uoluptatem pleri que legentium accepturi sint ex iis, quae sub exordia urbis accidisse scribuntur. Malint enim lectores citius harenoua, tanquam gratior aetatique nostrae proxima, c noscere,qua populus Romanus potens nuniuim& ab extero hoste securus, sitas uires bellis civium inter se intestinis dbbilitatas prope astasi sit Q mquam in his nouis ego in eo rationem longe ciuersam ,eat stimans, labore scribendi uetera illa &ta ora, me hoe luctim tamin, Sc dele ionem hinc animo meo obuenturam potius,quim subdium, dum me a recentium malorum memoria dc intuitu molestissimo, quae seculu* nostrum miserrimum diu iam tulit, auertam ad innocuae & sancta antiquitatis contemplationem longelatim litaniam. Et quidem omnino securius est ae amoenius antia qua illa libere canditique mandare literis, quam nostratium iu lorum recordationem, quae uix dum sedata iacent, paulisper ad suspiciosos istos renouare, de uelut obductivn cicatrice uulpur remeare uera O, quae cum nemo, tum praecipue lactiosi de pin tentes quo animo audire nequeunt. adeo iam ueritas paululum i r
ra ubique infrat/ periclitatur, tutissimumque est ignem bene si ritum non r Ham in sede origit inui silvilolai poetis,
193쪽
. IN LIB. I. T. LIVID. ὸ poetis,quibus licet peculiariter quiduis fingere, prodita dc poeticis illecebris exorna' potius, quam ab iustoricis serio uel bona Gm uidentur cile tradita quidem nec assuere, tanquaui certa nee
reserare quam ficta aut parum credibilia mihi libet, quippe qui istonim fidem penes alios esse malim, qui huiusmodi prodidere, quam ut ego mea fide periculoquc scribam talia. Quanquam im cens alioqui hoc ueniae meretur sequitas in Gngendis urbium popularum originibus, ut has ad aliquem authorem deum aueheroa reterat, atque talibus populonun initiis plus sic maiestatis ad si-humanas deorum quoque stuans consecNt, diuinod; ducta a pici inres augustioresque reddat. liued si tamen uera licet lateri, non uideo cur exterae gentes qui qum gumiter serant. etiam Romani sitos ortus ad Martem, tanquam ii bis R omae parentem reserant, qui ci belli reique militaris praeses de Deus esse credatur,optimo pariter iure hunc Romani patrem conditoris sui R'muli uaeque gentis authorem sumunt, quorum potentia atque simperii quaesitum armis &latissime propagatum sic perdurae re exterae gentes hoc neutiquam detractare ausint sed o sequenter magis patiuntur. Nihil ergo caiisae est tanti imperii Martem, his inuideant, quorum iugum patienter serunt. dea naec atque his similia quocunque modo improbentur, cuius Vononita multum interesse putabo , situm cuique liberum iudiaci permittens. oro ut tot sententiae sint,quot hominum capita.
n potius illa maximi reserre cuiuslibet arbitror, ut acri&prudenti cogitatione in historiis ulibus sequatur, &dilitentissis
me observet,qualis hominum aetatumque uita fuerit, qua tonsu rudines, quae leges, qui mores denique fierint cuiviue seculi, per quos principes & magistratus melioresque ciues tantiim imperium
iundatum modo & corroborat merum etiam spleniassidissimis incrementis&accesti tiad summa euectum sit, ut ipso nihil pulchrius unquam toto teri rum orbo floruerit. quae incrementa non nisi prudentissimis conitalari domi quidem & in urbe, seris autem &belli tinctissima dist, ' & scientia i tari, pulcherrimisque iacinoribus priuatim limite oris, huic urbi eiusque ditioni accessire.Sic canim consiliis Sc uiribus inter se bene con tientibus, minima quoque in
summum prouehuntur maximaque fiunt. Q uam hie seue inmus status, nec huic Reipub. tino tenore rimauit: Vt enim sunt hominum mura pinnia, sitasque ulchritudines, etiam ma Hrnas i que & firmissima, subeant: ira & Romano in io Riecit. i
194쪽
cum mi in Numitia & virtute iam eo conscendisset, tinctnunquam recidere posse uidereturitamen bonis legibus & moribui sensim labenti x&deelinantibus, quasi prae uetustate ad num
si abr quoque illa de antiqua disciplina subinde magis magisque
collapsa cumum corruit, ita, ut nostro seculo, nullis reliquiis uete Tum morum bonorum & pritae innocentiae extantibusata lusinii uitii regnent scelera honitivam animos occuparint, omnemq; tatam 3c aetatem infecerint, ut nullo remedio, nullo consilion que ope, tantae maliciositati, talique contagio consilli possit, nee ulla arte sis iacentes ruinae queant resarciri ac resin gem. Cum a
tem historiae lectio mire diam augeat, ad aliaque plurima ualeat, primus tamen &hoinstinus hic esus mactus est, quod uiuis exemplis illa perspicue efficaciterque docet, quae philosophi Semorum nivistri mutis tradunt prae piis, alioqui sterilibus, nisi
hara illustria bene mi male uiuentium accedant, quae tanquari expressia dc clarat uirtutum uitiorumque omnis generis imagum intueantur. intuitu fit, ut nobis ipsis inti assatim de-σlere possimus, quod in uita priuata aut publica non tantum nostro, sed aliorum quoque commodo, de ciim salute patriae nostrae, imitentur honestum factum , aut uitemus a minabile im eptum iuxta& euitatum. Nisi uero metuam, ne mei operis mor immodicus histoque blandior , me decipere, a rectoque a ducere uideatur, dicerem No nullam usquam Rem lic. nullam imperium in orti: filisse aeque magnum, durabile, incoramplum. & bonis quo que moribus & exemplis ita abundans,in Romanum , cuius historiam scribere institin, quod quidem diutissime regnorum omnium 8c ditionum fuit immune & uinium ab avaritia, ac rapacitate, a luxu & libidine : quippe hic maximus h nor longisiime est hibitus honestae pauperiati, moderationi, continentiae, fiugalitati. Quid enim plus aequo immodiceque cuperent hi, qui tantillis contenti fines angustis imos suae cupidulati describebant, terminantes eam intra ustae uictusque naturaleninesessitatem, quae certe paucissimis satiatur. Atque utinam haec ρομstina moderatio de inistritas diuturnior huic fuisset urbi & im ' rio. Belle enim sie&cliuine ageretur no m. sed nulla selicitas longa est, nedum perpetua. Non enim ita pridem immodica opum domesticanimatque externarum Muentia adduxit auaritiam. enim plus diuitiae crescivit, eo magis augescit insta illis rupido & habendi appetitus. Eadem diuitiarum copia immodiis adduxit etiam inauditas peregrinasi delicias, ac noce riuna
195쪽
tium uoluptatum nouas illecebras. Nam pectiniae reminque smilium Audantia, in iacit animos superbosac sistosicita quoq; inumtat aut rapit eos potius ad quaslibet libidines. ut demum nullus st latur mus neq; finis omnia etia optima,corrupendi de euene di reo bon impulaherrimorii interita ac ruinam secum trahit miserabilem nimium ingrauescens luxuria Sc libido, quae calamitas bonorum nudis uerbis, non lacrymismon luctu satis potest deseri. Verum ' quasi ominose hinc secessant querelae ab operis prima uspiciis dc exordiis, cum bona magus auspicata cbmpre-dione uoto, omineq; tausto institutam uiam ingrediainuci in retinerum huiushodi semper ingratae molestimius sent. etiam cum necessitate coacti eas essundimus. Vt enim delicatas teneruri aures, non ira norum homin veritas ipa radit &uellicat, nimiumhue delinc uerae Sc liberiores querelae de incitiones loge sunt er uirmae & immine acceptae pestimo cuique, qualex hoe nostruni s eulum producit. Quω si eadem consuetudo historicis esset, qua poetae utuntur, ut deos deasque in poematum seorum initiis laus t& compreem, utique&mo ucumlit hoc. binio, non querelis uti, sed a diis immortalibus precari,ut suis auspiciis ac mitore mihi se Romanas ut utilissimas. ira maximas, nigne assantrueli inque progressum&daemum operix nobisi
NEclarisscio, nec si di c. Ab extenuatione sui studii &
personae captat aeuolentiani,diccns,Nihil arrogantius ego
firmare uolo,uam utiliter iactum; sim scribendis hane historsi
Principis. Iuxta illud: . Romanos rerum dominos gentem S togatam.
Eoruna. idest,historicorum Romanorum vitem, quales sunt, marcus cat Sisenna Piso,Fabius pictor, Poponius Atticus, i quisbus me uinci patiar aequo anim iuxta illud: . '
agnaq: dat nobis tantussi latia uictori
Res estpraeterea M. A' dissicultates arminenti dc rerum scribendariun magnitudine Sic Lucanus: '
Et legentium. Α persona lectorum captat beneuolentiam. Monticiunt. Sic Lucanus: nn Popul
196쪽
Ego contra. Noa temporibus per inversionem. Per tot annos. Sic seneca . Octauiar
Sollicituna. quia parum tutum est, scribere uelitatem liber3 Et quidem magna libertas scribendi uera, absque studio sectionis ullius atritur in Liuio illisseadeo, ut Caesar uocauerit eum Pompeianum.
Quae ante. Oecupatio: o relinquam tabulas &ea,quaeue ri speciem proph non habent, lectoribus iudicanda. Monimenta quae nos admonent alicuius rei Diuinis, id est actis quia pleraeque urbes de populi, si orio nes in deos referunt se lose. sic & Romani suos ortus in Iouem, Venerem, Martees: & hinc in Aeneam, Ascanium,Romulumq;
Ad illa mihi. Qintum. Abutilitate argumenti&historiae optat beneuolentiam & attentionem. Atque his usim historiae intendit. Labente deinde. Metaphora ab aedificiis minosis Vide similem locum apud Plautum in Mostillaria, ubi iuuenilem aetatem comparat domui. Cognitione inum. id est,in hiastoria, quia illa abstinet a graeco uo bulo. Historia enim grae
Nuper diuitiae. merelabrmis de corruptis moribus sol
aetatis.Sic Seneca: oppi tibido Venere dominatur potens. I xuria indiris urbi, immen No pes ..ὰ - :. t La ς θ I m pridem auaris manibus, ut perdat, rapit.
simius est locus apud Iuuenal in sext satyrac
197쪽
F. Fas ei in nominis erit. Trimopere tuos obseaenateminiam seres
Sed querelae. Correctio querelae; de inuocatio ad deos, qua grauitateni iustoriae effert. Vt poetis. 4ui inuocatione sem
SC R PT V R V s historiam Romanam Liuius, statim or
ditur a primis originibus urbis & gentis Romanae quaeah Aenea & Ascanio Iulo sit oriunda.Non uero indiget hic locus piimus longa expositione, ciun hoc sit argumentum fere totius Aeneidis Virgilia , qua de Aenea copiose& esare loquitur, quomodo ab illo eiusque filio Asianio, urbs atque populus Romanus, & gens Iuliorum Caesarum,ducat originem capta Troia. Quae uria Tro dis in minore A ita a Gesecis decennali bello uexatur. ut Homerus in tota Iliade seribit, tandem capta uastataq; est. Quod excidium Virgilius in secundo Aeneidos describit. t A qua Troia fatis actus
Aeneas,cum uiginti circiter nauibus in haliam proficisce septemnium terra marique oberrauit.Cuhis p egrimtionis depictae a Virgilio in tertio Aeneidos.Eaec fere sunt loca quibus Aeneas sit commoratus. Primo Troia uastata. Sociando Antandros oppidum
Phrygiae, ubi classem parauit. Tertio Thracia, ubi Aenum oppidum tui nominis condidit. Quarto Macedonia, secundum Liui Quinto Delus,Insula Apollinis. Sexto Creta insula. Septimo Stro des insitae. Octauo Butrotus, Epiri oppidum. Nono Minertiae promontorium in Italia. Dedihio Sicilia insula. Vn decimo Carthago urbs, R phricae caput. Duodecimo sicilia it rum.omci notetato Cumae, maritimum Italiae oppidum. D cimoquarto Latium, postea urbis Romae solum , in quo Aeneas Troiam oppidulum condidit, dc inde Lauinii restimuit : quod renum dotale accedit cuni Lavinia Latini regis filia, & in eodenitio Ascaniuς Iulus, Aeneae filius, postia condidit A lbam urbem& regnum Albanum. Ea quo denique ortum est regnum & i peri in Romanum,urbe R oma condita a Romula in eo loco ubi sub Aeneae aduentum stetit Palanteum oppidulum, ab Euancito Graeco Arcade rege conditum. Sic ergo uides, quomodo μqua serie uenRcum & imperium Romanum trahat orisnom ab
198쪽
Aenea 3c Troianis, id quod primus hic locu Justoriae Liuianae ostendit. uide librum tertium Aeneid
Et intexto. Nunc e Dardaniam, GEt in octa .in desesiptione clypei, Igeres Ital u.' Et in decimon concione deorum. Et in duodecimo, . inegemo . Umis P Et in tertio, Nate dea.
Vetusti hospitii. Quia Aeneas & Antenor exceperunt ho spitio legatos Graecorum epetentes Ficlenam a Paride raptant,qui erant 11enelaiis&Vlinta Fuit autem ii hospitu ueteri sin sinctum S inuiolabile. Reddendae Hesenae, quam uxorem Menelai rmis ex Peloponneso rapuit Paris,Priami regis Troiani mus, quae inimria causa filii belli & excidii Troiani Euganeis, id est,qui ante aduentum Ani roris, in nera re sione habitarunt,pulsi postea ab Antenore & et 'sectis. Alpes sumi λειε quod perpetuo niuea eant. Pagus. id est uictilia uel regiuncula, in qua fiant plurasppidi .la,&ui . Venetiyppelli &in hac Venetiacon liti' est parauium ab Ahtenore, utinostri patri .esim caput Venetiae, scis nunc rincetiae sunt eius ςgionismirati Duplex exinde fama est uariatio historiae, quam ctia' Virgilius diu sis locis attingit, & seruius indicat statim in princiatio eommentarii super Acmi. . Agrum lavrentem, id est,qui ager est in Lauo, dc oppidi eius regium fuit Lavinium. quod & Laurolavinium dc Lauris vini uocari dicunt de hoc uide Virg. in 7.Aeneid. uello deinde. Bella quae gessit Actaeas &dri Ascanius filius et contra Turnum, regum Rutulorum, dccontra Meete ii, r.em Hetruscorii quae Virgilius tamen liu ordine refert. Aborigines. uocantur uetustissimi populi in Latio , quasi montani appellati, quiaagrestem uitam in montibus & sylvis egerint, priusquam Sammus ex Graecia 'ctae in Italiam, eos docuit agricidi Mn cui ui'. uincarum. Hi mstea Latini sunt noratia Latio is ritu qua Saturnus profugus i Dira apud Ianum latuit.
199쪽
Mittiuidelis i. ristonim,& in s.Aeneid. Latinos. ά Latio uel Latino rege,&utrisque dedit sequasi stes, ita ut ueteritin legibiis Italicis uterentur iuxta Troiani Latini,do lingua Latina loquerentur. 'Fretum. angustium mare: ima Hetrusci tum supero infla oque mari imperitabitat uide infra in lib. .& Vio in lib.ro. Numiciti. scilicet in agro Laurente. Et surdam ueteres historiae tradunt in hoc secundo proelio Aeneam, nescio quo casu in Numico amne sibinertiam.n ieius cadauer repertuod quod Virg. etiam alludi libro decimo Aeneidos: cn alam ones 'notis iactetur in Didis. Habitumque deinde pro Deo indigete. 'Dicuntur autem dii indigetes, quasi ex hominibus geniti & assiampti inter deos agant uitauimel tutelares dii, quorum nomen indagari: S: ii uireret non sit, ne euocentur in alium lo- eum. Vide autem de Aeneae deificatione in decimo quarto Metamorph.6 in tertio pastorum.
Haud nihil ambigam. Variatio historiar de hscanio Iulo,
Is Ascanius. Albani regni origo do initium, quo postea
natii est regnum Romanum. i. Colonia uocatur proprie oppidum, quod ciuibus alterius ut bis cole lum datur.Sie Albam uocat Liuius chlanianr Lauinii quia Mificata di data est ad habitandum ciuibus Lauiniensibus, deductis de transatis in A lbam ex Lauinio. Pax ita conuenerat. scribunt tamen aliqui etiam Ascaniagesiisse bellum cum Mezentio & Thustis, Mezentiuin ; b Ase
asu Podar in sylvis natus. unde 3 sylvius sit cognominatus. Et ab hoc reliqui r es Albani item Sylvii cognomen traxerint. Alii tamen hunc sylvium Aeneam dicunt esse natum de Aenea de Lavinia, fratrem Astahit non uterinum, qui sine liberis mortuus, num Albanum tradiderit altero Sylvio Ascanii Iuli filio , nepoti tuo ex fratre. Caeterum genealogia Aeneae & Ascanii in Romulum usque, sic sese se habet. Primo Ilipiter. Seciundo Dardanus o Ioue dc Electra nympha natus: qui Dardanus esciso per casum fratre suo Iasio ex Ityia profugus, prunoin Samothrai clam, deinde ad Hellespontum uenit in eam r*ionem minoris A siae,quam a se Dardaniam uocauit, illic lue regnum Dardanium, poste Troianum instituit, Mungentis circiter annis ante ur-
200쪽
Arto Tro a quo Troia appellata,quae &Dardamou tollas, a quo wnditum est ilium priuiaria urbs Troiae, postea a Graecis uastata. e Sexto huius fiater Assaracus, fuit princeps non rex. Septimocapis Assaraci filius. intimo Anclutes ex Ca se natus. Nono Aeneas, ex Anchise de Venere dea gelut Decimo Alcanius Iulus, Aeneae filius , ex Creusa Priam regis Troiani filia: hie condidit Albam longuun& remnii Autarium erexit permisso Lauinio tuae nouercae post mortem patris Aeneae, qui triennium tantum in Latio regnauit. Lavinia n ius stater non uterinus fuit Aeneas Sylivus posthumus , quem&Ascanium cognominarunt, ex Aenea & Lavinia natus in Latio,casu Quodam in sylvis. Hic post mortem Ascanii regnauit in .' longa Alba. Sed tamen, quia decessit sine liberi illud regnum rodiit ad Astanti Troiani progemem. Hoc ordine. Vndecimo Aeneas Syli ius Astanti Troiani filius, non posthumi. Dii decimo, Latinus. Decimo tertio, Alba. Decimo 'raris Axy', quem Atyn Epirum uocant. Decimo quinto Capta inc mo sexto Capetus. Decimo septimo Tyderinus Agrippa. D
' cimo ostiuo Remuluς 'lii Romulius Alliari licitas uater fuit Iulius sylviin, a quo derivata est gens Iulia Caesarum, in quorum gratiam Virgilius suam Aeneida seripsit , illustrare uolens tem dc similiam Iuliorum, in quam Cn. Octauius caesar Rihi
stius adoptatus est a Iulio Caelare dictatore, eum esse natus ex nepte eiusdem Iulii Caesaris. Sic creo ostendit Virgilius maj gnifice , an bem Romam Sc gentem Iuliam ducerestum originem . ex Asianio Troiano & Aenea. Decimo nono Auenzi R muli filivi. Vigesimo Procas. Vigesimo primo Amulius. ius fiater fuit Numitor auus maternus Romuli,ultimus rex Albae, pax condita est ante urbem Romam quadringentis annis circuter. Vigesimo secundo Rhea Ilia Sylvia, Numitoris i quae
e Marte genuit Romulum S: Remum gemellos. Vigesimo tertio Romulus, urbis Romae conditor, primusque ciu- λα, qui regnum Romanum erexit ex Albano. Hinc uiae sequuntur A Wx reges usque in primos consules armis circiter ducentis quadraginta octo. Sequentis uero temporis supputationem de regno de imperio Romano, uide supra in aetatibus Romae. Vide etiam de
. his Ouidium in tertio Fastor ii,&in i . Metamorph. & Virgan. fine sexti & octaui Aeneid. Proca. ides'. proau Romuli maternus. Plus tamen potuit . Impietas Amita quadrivi infraue fiunt Numitorem.