De Iustiniani institutionum compositione ...

1쪽

0RUPE

De Iustini An Institutionum compositione

3쪽

RITE IMPETRANDOS

5쪽

Ab iuroconsultorum Romanorum scriptis philologi

Germani nescio qua commoti causa tantum non omnes sese abstinuerint, nec praeter Carolum Lachmannum, ο

annom Vahlonum, Rudolphum Schosilium, si qui

difficiliores quaestiones ad iureconsultos Romano portinentes tractaverunt heodorum omm sonum atque Oviisl mum Studo mundum novi qui in parto illa littorarum Romanarum laede neglecta grammatica studia posuerint. Atqui philologicis quae κατ εβοχεν dicuntur studiis vulgo omniae adnumerantur, quae ad singulas artes si disciplinas a Graecis et Romanis cultas spectant, veluti ad mathsmaticam, astronomicam, musicam, physicam mineralogicam, botanicam, goologicam, medicinam to , quamquam Romani in his disciplinis omnibus parum prosecerunt; non adnumerantur Vel vix adnumerantur studia in iureconsultorum Romanorum libris collocata. Attamen constat noviciis populis prosuisse populum Romanum cum aliis rebus tum tribus potissimum his exemplo rerum a populo Romano gestarum et institutionum rei publicas, iuris scientia a iurisprudentibus Romanis promota atque enarrata Graecorum ingonii fructibus Latina ac facilior ad intellegendum forma condonatis et propagatis. Addo quod dicti iureconsultorum Romanorum, cuius fundamenta a priscis magistratibus iacta erant, quam C. Iulii

Caesaris, C. Licinii Calvi, Octaviani Augusti aequales ad

auream provexerunt puritatem, per longam saeculorum seriem

atque usque ad ipsius imperatoris Iustiniani tempora sors incorrupta, si cum provincialium scriptorum barbare albutientium libris comparaveris, reman8it.

6쪽

Haec omnia quamquam nota sunt Vel potius nota fasdsbebant, tamen Conradus Bursia in libro, quem anno 883do historia philologia in Germania cultae composuit, egregia quas a paucis illis philologismormanis in iuroconsultis Romanis collocata sunt studia vel silentio praeteriit vo breviusquam par fuit commemoravit. Quo silenti quamquam ego, qui tiro sum inter philologos, deterrebar et mirum in modum commovebar, tamen cum Guil simus Studo mund in scholis do Gaio et dolitterarum Romanarum historia Argentorati habitis

identidem nos monuorit, ut sermonis iureconsultorum Romanorum proprietatibus indagandis operam navaremusi, ab eo

quod olim copi consilio desistor nolo, ut desertum illum disciplinas philologicae campum colam. Nam quo constantius quandam sermonis puritatem servaverunt etiam Iustiniani aequales iureconsulti Romani, eo certior spes est sors ut diligenter observata cuiusque iureconsulti dictionis proprietate non solum loci in codicibus librorum iuridici argumenti culpa librariorum depravati corrigantur, sed etiam ea ragmenta iuridici argumenti, quae aut salso aut nulli auctori in codicibus tribuuntur, certo alicui auctori vindicari possint. Quod quam Vere dixerim, in ea quas iam sequitur commentatione demonstrare conabor, in qua ingoniosa fretus Philippi Eduardi us oh hii conisotura ostendam, diligenter obserVata sermonis proprietate corpus Iustinianarum Institutionum, quod quattuor libros comploctitur, ita ex duabus partibus consutum esse, ut ab altor iureconsulto qui Doro

theus Borytonsis suisso vi dotur librio stra ne non IV titulus ultimus, ab altoro quia hoophilus Constantinopolitanus suisso vidotur libri III si V prastor

ultimum titulum conscriborentur. Usus autem sum in In-

diosndi usu atquo locutions roviis nonnulla sed scite exposuit nuper Guil simus alb usbs dio Latinitas do Juriste Gaius'. Ubicumquo in contoxtu huius quas sequitur commentationis do

libro IV agitur, intolloguntur tituli I XVII libri IV oxcepto uno titulo XVIII i. o. ultimo, cuius de composition in no separatim mihi di-

osndum erit.

7쪽

stitutionum contoxtu citando ea editione, quam egregia, ut solet, cura absolvit aulus rus ger eorum qui hodie

quaestionem a nemine usque ad illud tempus motam, quemadmodum in Institutionum libris componendis tresviri illi interso versati sint, quibus hoc negotium datum esse prooemium In Nomine Domini etc. docet. Quam quaestionem vir ille acerrimo ut inter omnes constat ingenii acumine praeditus ita solvit, ut dicat, si ex ipsa re divinar liceat, in promptulare responsionem deliberatis ante communi consilio et constitutis perficiendi operis legibus, cum ribonianus tantum ad totius peris gubornationem electus esset, alteros duos ipsam rem ita aggressos esse, ut uterque ex praescriptis iam a Iustiniano quattuor libris binos componero et deinde totum opus riboniano arbitro praelectum perfieeretur; neque coniectura tantum sed etiam certis argum sntis ex ipsis libris petitis rem ita gestam esse assequi licere. raeter cetera argumenta quae ad sententiam suam confirmandam affert de quibus partim in fino huius commentationis partim alio tempore in agemus irationis Iustinianae proprietatum ratione habita voces aliquot et locutions oligit, quae leguntur in prioribus libris, a posterioribus autem alienae sunt.

Ηuschho oum diversos auctores statuendos esse Protessus sit,

statim adiungit priors duos libros I. Π a Dorothso Borytonsi ant cessors, posteriores ΠΙ. IV a Thoophilo constantinopolitano conceptos

esse, quam ad opinionem confirmandam cum alia tum paraphrasin Graecam cum libris Iustinianis omparatam magni momonti as doost. Temporis angustii mo impediri doleo, quominus do hac re nunc statim agam. Quam quaestionem tractandam et si fieri poterit solvendam ad aliud tompus differo nunc id unum mihi propositum est, ut perquiram, num divorsi utriusquo partis Institutionum latine conscriptarum uotores tuerint. Ubicumque autem ex usu esse mihi videbatur, graecae inius

paraphrasis, quas Theophil anthoossori vulgo tribuitur, orbεν adscripsi,

8쪽

Sod carptim brevitorquo hanc rom ita perstringit, ut largiorem atque ex parte intactam materiam aliis reservQt perlustrandam. Nihil nim proseri nisi nonnullos soloecismoes', quos a posterioribus III. IV libris alienos esse contendit Quorum primus est: 1 medenimus I 20, 7 constitutio . . . per quam se huic parti me desimus Qui composuit librum tertium, eodem modo riuo boni scriptoros scripsit III 2, 3 non tamen eos in plenum causae mederi invenimus Idem autem vorbum logimus etiam III, 4: hoc quasi invidiae plenum per nostram constitutionem mederi necessarium durimus idos igitur eum, qui priorem Institutionum partem composuerit, non abhorruisse quidem ab infinitivo verbi deponentis, coniunxisse autem eum cum accusativo. Num fortasso illo loco constructio accusativi cum infinitivo passivi statui possit, ut vir illo putandus sit unam formam medere in usu habuisso idque verbum et dativo et accusativo pronominis demonstrativi in neutro genere positi adiunxisso, id iniudicatum relinquo,

quia alia exempla desunt Quod quidem cita sumi possct

nescio an concedas, cum videas posterioris partis compositorem ΙΙΙ 6, 9 necessarium durimus . . . etiam eos praesenti libro inserib0 necessarium riuaeim coniunxisse tum accusativo cum infinitivo passi Vi.

hos tres locos collegit, praeter quos forma praestasit in Institutionibus non legitur; nam in libro III 14 4 praestiterit 24, 5 praestiteri l 26, 7 praestiteris ubique altera forma

obviam fit. Noe amo alienam ab O, qui priores libros composuit, formam praestiti fuisse doco II 19 6 praestitit hoc benescium, quo loco utraque forma vix duabus lineis

altor ab altera secreta legitur. Atque cum exemplis ex constitutionibus Iustiniani, quae Codici inserta sunt, demonstretur utram quo sermam tum tomporis in usu fuisse, officitur non tam soloecismum esse statuendum quam eum, qui priores libros conscripserit, utramque sormam secundum dicendi quitum erat usum usurpavisse, sormam autem praestavi indoliciis habuisse. Quos supra significavi Codicis locos nunc propono: I 55, 4, 3 praestiterit iuramentum quod . .

9쪽

58, i, r. nisi iuramentum praesta perit l 58 2, 3 si iuramentum praestiterit it V 27, 11, pr occasionem praestiteruntii VI 22, 2 immunitatem praestavit. 3 perinde . . . o si pro perinde ac I 12, 1 Ι 1, 33;12, pr. 23, usurpatum extaremuschks scito animadvertit. iΙd unum addo I 23, 5 Gai inst. I 254 occurrere

perinde . . . atque coniunctione si non addita.

4 Logitur ΙΙ 5, 2 item is qui aedium usum habet hactenus iuris habere intellegitur, ut ipse tantum habitet

id est eo usque habore intellegitur potestatem' μεχρι τοσουτουνοεῖται παρρησίαν ἐχ ειν). Hunc usum Vocis hactenus, ut ei genetivus adiungatur, in posterioribus libris frustra quaeras. Uno quo in his extat loco II 6, 7 significat usque ad hos gradus' singulis enim, sunt autem sex - cognationis gradibus onuinoratis hoc modo pergit oratio hactentis ostendisse uociet, quemadmodum gradu cognationis numerentur αρκεῖ με χρι τουτων ἀποδειξαι, τινα τροπον οἱ τῆς συγγενείας αριθμουνται βαθμο0.

6 Logitur Ι 7 libertatibus impedientem o impediatilibertati, ubi impedire id om significat atque obstare, quod verbum, cum in prioribus libris desit, in postorioribus eodem sensu quo illud impedire usurpatur: I 1, 13 si neque sui heredes liberi neque emaneipati obstent stes 13,9erceptione quae semper agentibus obstant Verbum impedire autem cum dativo coniunctum in libris III et IV non lugitur.*2. Haec exempla delibasse si potius indicasse contentus oratinuschko, ut probaret etiam in usu loquendi utriusquo partis difforentiam statui posse in praefatione pag. IX).

Nobis nunc inquirendum est, num Institutionum usus loquendi maiorem exemplorum copiam exhibeat, quibus quae Huschho statuit confirmentur. Certe no sterilem nec ieiunam hanc materiam elegisse nobis videmur, in qua tironis viros

experiremur. Osr etiam Studemundum in prassations ad Gaionstitutionum oditionem alteram a. 1884 pag. XI.

10쪽

Quae via ingredienda osset, Huschlis in prassationis pagina VIII monstravit, cum dicors sponto intollegi maxime

se in animo habere . . . quae non tantum eae Gaio et aliis antiquis iureconsultis translata sunt in sed, quia ius vetus eaeoleverat vel novo cesserat, ab ipsis compositoribus erant resngendo. Illud mazime rectissime disclum mihi videtur. Nam ei loci, quos compositores ex aliorum iureconsultorum libri hauserunt, minime neglegendi sunt, siquidem saepe id- quo etiam tum cum talis necessitas, qualem Huschke commemorat, non urguoret, i. e. cum solus usus dicondi si Gaivo alius cuiuslibet antiquioris scriptoris non congrueret cum

eo, qui Iustiniani aetate Constantinopoli vigobat, singula vocabula vel mutata vel omissa vel aliter posita sunt. Αtque confirmatur usus loquendi, qualis invenitur in locis non ex antiquioribus sontibus haustis, saepe iis mutationibus, quas loci ex illis hausti perpessi sunt. Ab his mutationibus si recesseris, inter ea, quae ab aliis scripta in Institutionibus posita sunt, et ea, quae com positores Iustiniani conscripsserunt, sedulo discernendum est. Quod si neglexeris, facito orationi compositorum obtrudas, quas ab iis prorsus aliena sint. Veluti si quis ignorans

libries tituli II principium o Ulpiani libro Gnstitutionum Dig. IQ, i, 3 petitum esse, inde colligat compositorem

anaphoram quae in caelo, quae in terra, quae in mari nascuntur. 4 in . . . hinc . . . in deliciis habuisse, eum

Multa nim, quas hodis in Institutionibus Iustinianis extant, ad verbum usque oongruunt cum iis libris librorumve partibus antiquiorum iuroconsultorum, qui felici casu ad nostra usquo tempora frVenorunt, voluti permulta x Gai Institutionibustasprompta et ad orbum repotita osso in Institutionibus Iustiniani constat nec scus multa in his Institutionibus passim occurrontia adeo consentiunt cum fragmontis aliorum iureconsultorum, quas in Digostis Iustiniani servata sunt, ut fiori non possit quin verba In titutionum Iustinianarum ex illis antiquioribus libris ipsis sprompta sint. tquo quoniam in Digestis non integri optimorum illorum iureconsultorum libri sorvati sunt sed tantum

particulas eorum, an consentaneum est non pauca ex iis Institutionum