De Iustiniani institutionum compositione ...

41쪽

significat orbum respicere Ι 4, 3 quod aperte ad contum liam domini respicit.

15. Varias circumferri de eadem re sententias ut indicaret, verbo variare usus est unus prioris partis compositor 1 pr. cumque super silio variabatur, nostra prooe88it decisio Theoph. επωδη ιν πολλαὶ περὶ τουτων τ ον ' εικωνα trepιβολίαι γεγοrus is, verbo dubitare unus posteriorum librorum

compositor ΙΙΙ 24 3 sed talis contractus quia inter vetere8 dubitabatur et a quibusdam locatio, a quibusdam venditio istimabatur, eae Zenoniana lata est 48, 3 sed si unius domini iussu serpus fuerit stipulatus, licet antea dubitabatur,

tamen post nostram decisionem res eaepedita est.

Quoniam singulis locutionibus examinatis domonstravimus libros I et I vix posse ab eodem scriptore compositos osso atque libros III et IV, nunc videamus, num universus orationis color idom doceat. Atque ipse Husciso recto monuit exemplisque confirmavit praef. pag. VIII sqq):1. maiore simplicitate ac perspicuitate usum esse eum, qui posteriores libros composuisset, quam prioris partis scriptorem; 2 priorem solum tumidis verbis de so suisquo meritis sacere imperatorem praedicantem; 8. in utraque Institutionum paris lectores eorum admoneri, quas alibi dicta vel dicenda ossent; sed has omnia spectaro tota dicendavo si intra ipsos prioros si intra ipsos posteriores libros. Ad quae ipso hoc statim addam Libro II ineunte breviter spetitur, qua do re in libro Dactum sit. Idem fit insunt libro IV, ubi rospicitur argumonium libri III. Insunt autom ibro II nihil similo legitur. Itaque, quamquam etiam Gai Institutionum commentarius tertius in ullamsntione eorum, quae antea tractata erant, incepisse Videtur, Veri non dissimilo est, quo tempore Iustiniani Institutionum

42쪽

libor III componorotur, librum II nondum absolutum fuisso aut sum, cui libri III et IV auctori debentur, non composuisse libros Lot II. In illa autom quae heophilo vulgo tribuitur paraphrasi graeca collectio eorum, quae in proxime antΘcΘ-donto libro II oxposita sunt, libro II praefixa est: Μετἀ

4. familiar osso scriptori posterioris partis imperatorum nomina in adiectiva flectore. Eis exemplis, quae Huschke protulit, ego adiungo IV 4 l0Zenoniana constitiaio Cotorum eadem consuetudo pertinet etiam ad consulum nomina, veluti:

ΙΙΙ 7, 4 senatusconsulit 'argianum cis Gai inst III 63 Lupo et Largo cos senatus censuit i 29, 2 stipulatio Aqti liana oli Dig. XXXXVI 4 l8 Florentinus stipulatio . . . Gullo Aquil io talis eaeposita 8t). His quae Huschho indicavit, ipse nova addo haec: l. Ad a quae do iuro xponuntur, illustranda in libris et I Oxompla x historia sprompta legimus. Ita commemorantur Athenienses, Solo, Draco, Laeedaemonii I 2, 2 et 10 Aug tus, Tiberius, Germanicus, ubi do adoptione agitur, I 1, 11 Tiberius Caesar iusque servus Parthenius ΙΙ15, 4. In libris III et IV frustra talia quaeras. 2. Nec dissimilitor in prioribus libris aspius poetarum, Scriptorum, pictorum nomina citantur Homeri 2, 2; HG,

i Vergilii I 2, 2 l Catonis I 11, 2 l Apeliis ut Parrhasii

ΙΙ , 34. In posterioribus libris bis Homerus, alii poetae

nusquam commemorantur ac ne ille quidem alia de causa quam quod in scriptorum locis, quos compositor exscripsit, citatus

orat ΙΙΙ 23, 2 Gai inst. III 141; IV 3, 1 - Dig. XXXII 65, 4 ex arciani Institutionibus).tis, quas modo collegi, adducimur, ut putemus eum qui composuerit libros Lot ΙΙ operam dedissu, ut liberalibus artibus se eruditum esse demonstrarol. Cui studio doctrinam ostentandi illud rospondot, quod librorum Do II compositor 8aepe, quae senserint a antiquiores iureconsulti, ex optimorum iureconsultorum libris congessit. Idem in posterioribus libris multo rarius fit idque tum, cum de contro- Versia aliqua agitur alias simplicitor ipsa verba nomine iurecon-

43쪽

sulti antiquioris cuius o libro profluxerunt, non addito affe

runtur c).

ad a): pr. et Marcellus probatis 10 9 sed Iulianus ait 25, 2 ut Papinianus revomorum libro quinto scripsit eis. 25, 6 26 5 26, 7 II l, 3 ut et Iuliano risum est b, 5 secundum Marcelli sententiam, eis. 6, 9 10, 5 14, pr. 20 12 20 14 20, 6.18. 20.36;23 7. ad b): II 25, 2 Quintus Mucius Mistimavit . . .

Sernius Sulpicius contra sentit . . . et adeo contra Quinti Mucii sententiam praevaluit ira. unde quaerebatur, num . . . Sed placuit evanescere, quod et Iuliano et aliis plerisque visum est i 23, 2 alia quaerebatur ... Sabinus et Cassius putant . . . diversae scholae auctores contra sentiebant . . . sed Procul sententia praevaluit j 26, adeo haec ita sunt, ut quaesitum sit an . . . sed optinuit Sabini sententia i 26 8 Sabino et Cassio placuit . . .d inersae scholae auctores eristimant.

Sabinum Dig. XXXV , , pr xll l 9, 26 ex Pomponii lib. 27 ad Sabinum mig. XXXV 1, 42hil IV , pr. o Celsi lib. 3 dig. Dig. XXXXIV 7, 51 etc.

Sed ne cumulatis exomplis in immonsum diffundi vid0atur haec quasstio, hic subsistendum esse censeo. Itaque cum probaverimus non solum usum loquendi priorum et posteriorum librorum diversum esse, sed etiam nova ad hanc differsntiam sulciondam argumsnta proserri posse, inde colligendum arbitror non unum undemque omnes quattuor libros composuisse, sed alteri duos priores, alteri duos posteriores attribuendos osso. Rectissimo igitur Huschlis suam opinionem hominum doctorum iudicio proposuisse videtur. Idem vir doctissimus quaestionem, uter priorem, uter posteriorem partem conscripserit, probabiliter ita solvit, ut pag. Ι praef. ex eo, quod ribonianus inducitur nulla necossitate cogente

I 5, 3 II 8, 2 23, 12 et merita eius a compositore priorum librorum extolluntur, colligat nobisse Constantinopolitani e iam aetate prosectioris magistri l. s. heophili in-

44쪽

genium nisi quid ipsa res mandata postularet spectasse, contra provincialem i. e. Dorothoum gratia Triboniani in urbem regiam ad hoc opus accitum, quid sibi inde efflo possit, sollicitum fuisse. Deinde Huschho pag. XI praes propius ad

ea argumenta accedit, quibus heophilum priorum duorum librorum auctorem non fuisse probet. Atque quamvis non de- suturi sint quibus Huschko nimiam fidem codicibus paraphrasis graecae tribuisso videatur, qui codices ipsi Theophilo paraphrasin adscribunt, tamen, cum docuerit Huschke exemplisque illustravori complures paraphrasis graecae loco demon-8trare, auctorem paraphrasis in prioribus libris quasdam ibi dicta non probasse si corroxisso, in aliis ibi tractatis minus

Versatum suisse, adeo ut nonnulla contra Latini auctoris mentem caperet et Verteret, quorum omnium in posteriorum librorum paraphrasi graeca nihil occurrere veri admodum

simile os Dorothoum quid om libros P0 ΙΙ, heophilum autem libros II et IV composuisse.

Do Institutionum Iustinant tituli ultimi IV 18 compositione. Quod uschhe suspicatus si libri IV titulum ultimum I 18 non a Theophilo sod a Dorothso adiectum

esse tamquam supplementum ad Institutionum corpus libri IV titulo XVII torminatum', id donsis argumentis ex usui te. Husohkii praef. pag. VII: hoc statim adiungimus . . . duos libros . . . posteriores a Thoophilo Constantinopolitano Onooptossesso, excopto fortasso libri quarti titulo ultimo de publieis iudieiis, quem collato antocedontis IV l7 pr. Superest, ut de of io iudicis dispiciamus, postea demum, exemplo, puto, arciani institutionum,soquo consilio, ut Institutions verius totius legitimae scientiae elementa Digosiorumque modulla dici possent, disclum esse, tanto maiorθm habet veri pocism, quod is si a prisois institutionibus et ab illa, quae initio laouerat, totius operis distributions I 1, 12 Omne iu8, quo utimur, se ad personas pertinet, vel ad res uel ad actiones, collato IV l8, pr. publica iudicia neque per rectiones ordinantur ... prOrSu alienu8 erat. Rursus autem in ins additus hic titulus . . . in ausa luisse

45쪽

loquondi derivatis domonstrare licet. Ex his exomplis sae-citur:

l. consentiro dictions libri IV tituli VIII eum dictione librorum I o I ita, ut difforat a librorum III tI 1-i consuetudine, si .:a Ι 18, 3 leae . . . in eos suum vigorem eae tendit

Legitur Ι 22, pr eae tendere in masculosi 24, 2 aetio eae tenditur in heredes in II 27, 7 autoni eae tendi in omnibus legat is et deicommissi s. b IV 18 8 qui sim commiserint. Legitur ΙΙ 1, 16 furtum committere contra IV , 11 furtum admittili4, 1 admitti iniurium scis. 3, 4 si id a milite . . . admissum rat).Nsquo ortuito in libro IV l. l. admitti usurpari x eo sequitur, ut supra pag. 36 huius commentationis dixi, quod Ι 1, 1, quo loco Gaius II 202 dederat committeretur,

legitur ut furtum admitteretur. o IV 8 8 eae qua haec apertius possibile est scire. Logitur I 20, 2 uiua constitutioni perpensum modum eae ipsius tenore perfectissime accipere possibile est; contra ΙΙΙ 29, 3 quas licet eae ipsius lectione apertius cognoscere liΙ 14,3 quas omnes apertius eae latiore Digestorum volumine

facile est cognO8cere.

2. consentiro dictionem libri IV tituli VIII dum dictions librorum Let II, ita tamen, ut quomodo is qui libros

ΙΙΙ id composuit eandem sententiam exprimere solitus sit, demonstrari non possit IV 18, 2 iudicia, quae ultimo sup plicio adficiunt vel quo et ignis interdictione pia deportatione et metallo cla I 6, 1 ne iniuria defunctus ad fietatur.

videtur, ut deinde, semoto iam ab oper Thoophilo, stiam initio illo de iustitia et iure o Ulpiani institutionibus praeficeretur, in quo quod ab illo alia rations totum erat huius studii duae sunt positiones, publicum et privatum, specism quandum praestabat, etiam in Institutionibus sicut in Digestis XXXXVIIII post absollitum ius privatum adloctum titulum do publicis iudiolis non praeter institutum, ae secundum primam oporis informationem ibi positum ass. Et sane alia quoquo sunt, quas utrumque titulum ab eodem profectum osse verisimilo reddant, volui illa d studiorum ordino 1, 2 dicta, quas videntur ad ultimi tituli usrba finalia IV 8, 2 foro accommodata'.

46쪽

librorum II 6 IV -l7, ita tamen, ut nesciamus, num is, qui libros I id composuit, eandem sententiam isdem quibus titulus IV 18 orbis xprimere solitus sit:

a IV 18 8 qui opem sagitio dederunt 18 iministerium eis ad hoc adhibuerunt. Habemus autem Ι 1, 1 qui nullam operam ad furtum faciendum adhibuit.b IV 18, qui . . . publicas pecunia subtra Xerunt; o r. IV 1, 12 qui in parentium vel dominorum potestate sunt, si rem eis subripiant. Verbum subtrahere autom in III l. 2', quo uno loco posterioris Institutionum partis logitur, prorsus alio modo usurpatur etiamsi . . . nati ab hac luce subtracti fuerint. 4. uno tantum exemplo consentire dictionsm tituli IVl oum libris ΙΙΙ LIV 1 17 ita, ut difforat a librorum Lot ΙΙ consuctudine IV 18, 12 alioquin diligentior eorum scientia nobis eae latioribus digestorum sive pandectarum libris deo propitio adventura e8t. Ian pag. 5 domonstravi adisclivum latus in libris I tΙ omnino non legi, eo saepius autem in libris IH . IV:ΙΙI 2, pr. eae latioribus digestorum libris, ch. IV 6, 2;6 5 6, 37; 3, 6 14, 3.

Itaque cum uschhianae coniecturas hic unus quem ultimum soci locus repugnot, non improbabiliter conicero mihi videor post absolutum Institutionum corpus, quod libris I II. ΙΙΙ. Ι 1 17 moisbatur, ribonianum Dorotheo mandasse, ut titulum IV 18 supplomonti loco componersi, ribonianum autem ipsum, cum Dorothei schedas perlegeret corrigeretque, adi sotivum latioribus addidisse. Quamquam alia nec paucas vias a loviculam hanc differentiam, quae inter dictionem tituli V 18 st diotionem librorum Lot Lintercedit, explicandam

patere consentaneum est.

47쪽

Ad ea, quae supra de coniunctionum usu congessi, IOANNES ROMA FER, qui Sox. omponii iureconsulti usum loquendi accurato perscrutatus est, haec adnotavit si ut publici iuris acorem permisit:

ἡSEX POMPONIUS soris sit

ad k 8, 2 doneo oxios atque quinquies quidem 'usquo ad id tempus quo' bis ita ut usque eo praecedat), semel Ver per id tempus quo' ubique equitur subiunctivus modu8. ad g 8, 3 si modo bis, si tamen quinquies, dummodo semel, mn tamen semel. ad g 8, 4 nisi ubi verbum finitum ab eo pondet vicies ter, nisi si septies, praeterquam si semel. ad g 8 6 prout quater nec quomodo nec quemadmodum vices vocabuli prout agunt. ad g 8 7 sicut . . . ita quater Sicut . . . Si nusquam,

ita . . . atque i Semel, is . . . atque si ne semel quidem, quemadmodum . . . ita quater, quemadmodum . . . Sic Semel. ad k 8, 9 non solum . . . sed etiam quinquie8, non 8orum . . . sed et quinquies, non olum . . . Sed . . . quoque Semel, non Olum . . . Sed Semel, non tantum . . . sed etiambis, non tantum . . . Sed et Semel non Olum . . . erum . . . quoque Semel, non olum . . . verum etiam ne semel quidem.

ad O , it namque ter. ad g 8, 12 utpote quinquies aut cum participio aut

cum coniunctione cum consociatum. ad D8, 14 ne . . . quidsm bis, ne quidem nusquam, nec . . . quidem quater, ac ne . . . quidem semel. '