De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

311쪽

DE CURA DIS

RETENTIO IBUS

313쪽

f. DCCLXXV. Transi M.

Belentiones se eas atque serosaS hactenus pondera

ria corporis animalis liquida, vel prorsus ponderari nescia partimque nimis incognita ; vel subtilis admodum atque vaporis copiosi Sub specie, a Corpori S SH perficie tam interna, quam externa secreta, et modo sui parte caloris iisdem subtracta , sensibus nostris perspicua, Vel, exemplo lacrymartam, Salivae, Propriis a glandulis, fluxu nunc lento, nunc satis impetuo Sob Scaturientia , quorum , Variis a Causis profici Scens , Recia mulatio , retentio , morbos inter se diversos indricant; istorum interim liquidorum collectioneS , retentiones morbosas separRtim lue tangendi, eo minor nobis videtur opportunitas: quod ea , quae Vim atque turgorem vitales efficere , cum aliqua ratione supponimus, liquida , quasi aetherea, nostro S QSe eXnmini obstinate, subtrahant; quod Vero alia , sub morborum , qui solida magis corripiunt et illorum retentiones generant, historia , considerationem longe fertiliorem nobis offlerant. Quamvis Biatem morborum divisioni, ab humorum disserentia petitae, non majorem , quam fili , cujus ductu illorum labyrinthus percurratur, dignitatem tribuamus; quamvis animalis

314쪽

viventis liquores non , iit in patina inanimi , seParati

offerantur , Sed varios in sensus commisti, raran C mUltio inter se coeunt et Cria oris undam constituant ;DDDC Vero alio qOidem atque diverso sub habitu, vix tamen Omnis rinionis pristinae symbolo edioli , B Ut lymphaticum VAsoriam system n percrarrant, Brat CHVR elicitosa . vel alia inhabile at; - et quamvis demum PHUS mngnu morborum , quos hie exponendos nobisns sumimias, δd Uitia , Ut vocant, localia pertineat; non igitur inutilis, sed Commoda et naturali propior, Tetentioniam , qta Re nobis pertractandae s raperstant. in mucOSO-lym halicas , in o Meritus , ne in heterogestieas

distributio est θ. DCXCVI. . Cum vero difficile sit,

morbos ex retentione muci separare a morbis , quo Si m hae retentio producit , eo quod in illis aliqua saepse inflammatio simiai locum ti beat, sub qMA, secretio lymphae morbosa cum illa muci conjungitur;

hinc utramque retentionem, quamvis eae interdum separatim incedant eodem tamen sub capite COmprehendimUS.

DCCLXXVI. Secretionis mucosae, - mPhaticae

Superficies tunicarum, secernendo, in cryptis utque solliculis , huic operi destinatis , natico animali praeposita viam, amplissima et totius adeo corporis humani dimensione sp Atiosior, quo staturae nutritionis elementa, quibus ipsa obducitur, defenditiar, molliter custodiat, foveat, certum per temptas qoasi incubet, a C. NE turne H ni mali mugis appropinqOet, vaseulis Omnis generis innumeris viqiae nervis sobtilissimis, Sensu hic specifico, illinc commiani , in stria clis , irrigria est

i. DV ). Vorios autem peP casias hi fontes muci sui

semper conditionis humorem , sed hic teniae ira Dimi et a JUOS Um, - alibi pigriorem et aequo tenaciorem exstillant, quid quod alia subinde pri Dcipia snrtim tr Dsmittunt: Unde sayor muci fallacis, in dulcem, subam Artam , Scti Siam BCremve, - odor vero lenis ne blandus , in tetricum Daribusque infestram, Vertiantiar serenitas ejusdem et color turbantur, et in pallidrim atque gris eum Iste, aut in flavidum, croceum, subviridem,

315쪽

herbaceum, rubescentem, fuscum, Subatrum, Hut, ad inorem iridis, multimodiam degenerat; Omnis vero letiti humoris moles interdum, tenuioribus exhalatis, Bbsorptis, exsiccatur Dianc; alius autem, lege combi nationis cliymicae , Coit, solidescit, et informem, durum , CrustΟSamque tu maSSum . Ab RVIR , - noli tamen ab allioliole, oleo Vel pingui, vel aethereo solvendam, Super igiae micando itarge Scentem, concre Scit.

Sub stat a sanitatis nares quidem, Utpote loco Superiore atque declivi apertae , Uberrimam apud infantes praerosque pituitam fundunt; nec exigua hujus Copia ab adultis, exceptis modo pauci S , quibus narium nratra perpetuo siccescunt, etiBm em Ungitur, - et Posteriora navium per ostia in fauces deducta , prOlctPsa, Screatur, uiat nauseo SH actione ventriculo transmittitur; caetera tamen Orgiaria mucifera pituitam , moderate secretam in usus proprio S utque Commianes Cou Vertunt, nec, nisi stimulata et a partibus vicinis Concussa , lxii morem viscidum ac Pigriam, data Porta,

expellunt. Quemadmodum igitur Profluuia ex istis mucosa, morbos 33. UV. DXLVI. ) descriptos constituunt ; ita corun lem absentia , nisi certis modo ita casibus, pro morbo declarari hurid potest. Aliter vero res constituta est, rabi, vel ob laXitRtem, quae sue pius in glandulis mucosis manifestu est, - vel forsitan Ob infractum , negat iam nervorum in eas influxum

s 3 CDLXV s. in , vel ob istarum atque diactuum pro

priorum ob phlogos tu; - aut propter Obstacula quae- Cum liae , effluxui humoris secreti opposita , hic ipse lentescit, in spissatur, Puriformi materiae miscetur, ad concretiones nimis inclincti, ac suo tenaciter, ultra quam debet, adhaeret habitaculo. LYm ha continetur vel suis in vasculis , Vel in ca Vis Corporis aut sanis aut morbosis, in quae fuit pec Secretionem deposita. In quantum lym ha UaSCtiliaris, aut cellularis , absque Partium soli inrum, Continentium, morbosa actione, inprimi S ubs acie inflammatorio effectu, circumfertur, Aut quiescit: nisus illius in condensationem non tu ritu, est; Atat Si, Ut in asphyxia a frigore , a compreSSione breViore ductuum, quid litam remoretur , aut spissescat: facile, caloris moderati,

316쪽

3i4 BEΤENTiONES frictionis ope , vel ablato demum obstaculo , aut ab adfuso sero novo, diluitur ac redditur mobilior. Quando primum vero irritantur inflammantur , solida et vasa , ita ut morbosa Secretio , nova principiorum Combinatio , sequuntur : tune animalem magis indolem assumit lympha , et solidum non modo naturam assumere Dititur; sed quasi vita et vasculis induitur,no Vumque vix non creationem orditur 8S. CXXV L

DLXX. DLXXII. ). Hoc ultimum vero facilius Contingit in locis , e quibus limpha liaee effluere aut evn-Cuari citius non potest. Sic per Urethram inflammatam , in medorrhoea , effluit puriformis materia ; neque ideo connascitur , urina licet diutius non missa,

canalis: quae vero ad hunc ipsum, retro membranRSurethrae , seu ad superficiem ejus convexam, deponitur ; ea mox concrescit ac densat canalem urethra lem , ut coarctetur iste ac ejus lumen imminuatur.

Eadem in glaudulis , viscerumque in parenchγmate

3. DCCLXXVII. Desinitio. Quotiescunque igitur organa pituitaria, lymphatica, aut quemcumque Per stimulum lacessita, aut nimis relaxata , aut lege habitudinis inducta, glutinosi, lymphatici copiam humoris majorem concipiunt, ab eadem obruta, turgent, tenduntur, langue Scunt: toties morbus , quem muci , aut dim hae retentionem Appellamus, subnaSC tu P.

f. DCCLXXVIII. Diuisio.

Variae hinc indolis erit retentio, prout vel universi culpa 3γstematis, vel locali modo Mitio exoritur; proiit, primo in casu , Vel a morbo SO Mirium augmento , vel potius ab istarum jactura , procedit; atque in ammationem, febrem Aliquam , aut nullam , pro comite agnoscit. Pars fere maxima retentionum , de quibus sermo hic est, ad sum tomaticas pertinet; nec tamen idcirco suscepta singularum in unam familiam reunio,

atque adfinitatis, quae illas intercedit, brevis licet, consideratio, felici in artem salutarem influxu destituitur. Magna quoque huic morbo, ex lOCO , quo Se-

317쪽

dem suam figit, disserentia , maxime Symplomatum , accedit: ut quae scilicet, pro insigni systematis mucosi, lymphatici, ad c ut, jugulum, abdomen cum elui , vel artus et corporis siversiciem exten Sione , nunc hac, nunc alia sub forma , comparent. Species ex istis praecipuas hic tangimus , simulque incessum singulareia ac indolem, quoad limites huic operi prae scripti concedunt, exponimuS.

318쪽

.. Os homini sublime dedit coelosque tueri ; D sed

vix nascentis vertici , morborum imminenti tam , quo evitare haud multis Conceditur, catervam Simul SuS

riam effectus case ut, sub forma Pneumatosis, hydro is externi , hydroce hali et ipsius adeo herniae cerebricum isto complicati, vel bd ο-erice halocele, PBtiatur; in operis hujus Libro VI. Parte I. Ordine l. et II.

EXPOSuimus ; nec minor Certe retentionum hanc ad Prirtem mucoso-lym halicat utri , et malorum ex istis scaturientium , est Cum talia S.

Ac primo quidem , aut angustior, pro tantae molis expellendo cranio, humanae feminae pelvis, qua foetus caput, forsitan oblique depressum, saepe per horas, quid quod per dies, osseis repagulis immobile una ex Parte incumbit, - aut vectis, aut obstetriciae sor- Cipis manubria rudi ter nimis admota, vix exclusi pueri ad partem cranii nunc hanc, nunc illam, plerumque lateralem, dirae contusionis vestigia imprimunt: quae, Primum profunda , sat celeriter in molem pomi Rura utii, vel etiam majorem assurgere, Ccllere, rubere,

319쪽

tactui resistere, - post Paracos vero dies, molleScere, fluctuantem in centro humorem, quem false pro Pure

declares , ac paucAs post hebdomadas , ovi putridi

Concussi ad in Star, PeSonantem materiam Prodere Con-SueScunt. Incisus f OPSitan, incauti ope scalpelli, hic tumor, purulentum is minime, sed nata coso- lympha ticum , aut sanguinolentiam liquorem ei H Ctnt. Haud raro in aetate puerili, priusquam achoi CS, tiariea , ad cinnii partem capillatam prorumpunt, solliculi istius subcut an ei, aut glandulae lymphaticae mole SUA CPOScunt, tenduntur, pruriunt ac dolent' Comparentibus vero his impetiginibus, pro magna fritiem

p a i te, dispare ni 9. CDXLVis.). Eodem fere modo,

a cantharidibus, Sitia semis, ungit erilis escha otiCIS, Hut nuchae , aut loco scapulis intermedio adpositis, glandulae lymphaticae, vel ipsis adultis in hominibus, ad Occipiat, ex amico Scilicet cum vasis hi jus generis, ad ill as confluentibus , Consortio, in molem Conspicuam frequenter satis assurgunt. Sic inter septem in lustris familiae Vindobonensis proles, nulla Serophtalarum Vestigia tanqUam Compuria erunt; cum vero duabus ex his prolibus 9dhuc teneris uterque aurium iobulus , ad leges praeconceptae Eur acorum Opinionis de sexus femiuei venustate per talia majore , perfossus annulisque Bureis ornatus fuisset; in utraque puellula mox glandulae duae lymphaticae ad angulum maxillae uno in lutere intumuerunt. Post duos ab operatione hac annos, in una ex his prolibus , has glandulas adhuc duras , tramentes , - in ulter A vei O, inflammatas et, post Contructam Suppia rationem, a gru igenae dextrae ac frontis ipsius erysipelate circumdatas , CODSpexi INUS. Prae aliis partibus , calysei humano tumores cystici infesti sunt, eosque in juvenili rarios, quam adulta in aetate , plerumque in parte capillatu, nunc ad ossa parietalia , nunc Versus frontem, ad occiput , nunc ad verticem promi uentes, aliquando numero SOS, Hibe- Scentes, a pisi magnitudine, ad ovi gallinacei, etiam majoris, amplitudinem, modo lente creScentes, humore tenaci, fere album in OSo repletos, ConspeXimus.

Inter ipsum oculi bulbum arcumque Oibilae, ejusmodi cystidem, proptosis Vel maxime causam , in puella

320쪽

decenni observavimus. Vir Mediolanensis nobilissimus, academiae Ticinensis antistes, quindecim circiter hujus naturae tuberibus ad caput affectus, hos, inscio medico , sibi omnes abscindi curavit, et gravem inde in febrem conjectus fuit. Non multos poSt Bran ΟS, mulum hoc recruduit; ac eidem Don modo, sed longe majori errori aeger indulsit. Vix enim chirurgus Cystides e cranio, numerosas partimque umplas, BbS- tulerat : cum , altera jam die , caput nudum solis verni radiis auraeque frigidae incautus exposuerit, et jam nocte subsequente funestum in lethargum miser inciderit. Per duos jam dies hunc tristem in statum conjecto, ero si elas ad faciem et caput Universum , - Dou certe criticum , ut clarus tunc medicus Vm-Pscratis , ω Erysipelas ab internis Ad exteriora converti , honum esse D dicentis , effatum absque restrictione interpretatus in speraverat, Compni Uit; - Sed, quod haec plogosis externa, lethargo nequaqMRm imminuto , interioris potius augmentum et Propaginem steterit , altero jam die in mortem conversum. Dcios ad os h reginalis dextrum tumores cysticos sibi exscindi curavit Vindobonensis mulier quadragenaria; sed post Annum, praeter inductam abhinc oculorum hebetudinem, hini similes ad suturam coronalem tumores Satmagni in conspectum Venerunt.

Λliud vero, attentione medicorum magis dignum , exemplum non ita pridem in decem annorum nobili puella Vindobonensi observatum , et nobis Commianicatum fuit. Gracilis haec , et hemicraniae jam pluribus ab annis subjecta virgo, quoties a consueto ad latus dextrum dolore invaditur; toties ovi magnitudinis tumorem durum, rubrum, atque dolentem in parte

et quin ulla vel ad os frontis, vel in cute, hoc obtegente, Vestigia remaneant, dispariturum. Quamvis interim soli cephaleae rarissime talia succedant; a gravi tamen Odonlulgia, frequenter genu, dolenti maxillae respondens, sic ut pedes ab arthriti defixa , in articulos saeviente , sub aliquo jamjam dolorum moderamine, conspicue tumet, rubet caletque;

ac aliis quoque in partibus, profundius dolentibus, et quas humor puriformis, purulentus, aut aquae