De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

321쪽

CEPHALIcAE 3 is stagnantes inundant, cutis, sub qua haec vilia latent, haud raro ab oedemate corripitur. Effectuum , ex locali irritatione in omne systema lymphaticum glandulasque istius , argumentum insigne atque notatu dignissimum sex abhinc lustris habuimus. Mulier nempe juvenis atque Venusia , ob intolerabiles , quos ad genu dextrum, praetumidum, durum ac valde salebrosum diu noctuque patiebatur , dolores, DOSocomium Mediolanense plures jam per menses, -- POSlli in C Vero

illud, quod Ticini est, petierat. In illo, quod nihil

aliud profuerit, etsi tam uxor haec, quam conjUX ejusdem, nihil sp hilitici unquam praeces Si Sse, Constanter asseruerint; copiosaS tamen mercurii dos e S,

in hoc vero, tum alia permulta, tum Opium ubertim, sed omnia incassum, dederunt. Quo tempore Aegram febre lenta, depascente, detentam, sudoribus Doctur-Nis exhaustam, primum conspeximus, cutis ossibus haesit, ac nihil illa, nisi re ut crus sibi abscinderetur, M a nobis efflagitavit. Nec a drachma una cum

dimidia laudant liquidi , ad noctem porrecti, Vel

Somnum, vel dolorum levamen sibi concedi, mortem anxie desiderans, misera conqueritur. Quum vi S autem nec scrophtalis , nec Alio , noto sibi , morbo antehae

unquam laborasset; vix ille ad genu comparuit, cum omnes sibi glandulas lymphaticas undique volumine

augeri persenserit. Ac reVera, innumerOS IMOX, Vctrine

magnitudinis, tumores globosos ad jugulum, brachia

thoracem anteriorem , maxime autem ad ipSum me- Senterium, nec minUs ad crura, tactu distinximus.

Tussis fuit nulla. Etiamsi vero summa totius Corporis macies subesset ; major tamen fuit Pedis, sub genu tumente, at Phia. Toties interim, quo cru S adfectum sibi amputaretur, petenti, A centum inter aegros tali morbo, jam adeo provecto, ViX qta inque per cultrum servari, D infelici mulieri respondimus: nec tamen, nullum , absque istius Subsidio , po Sse sanari , celare Potuimus. -- Quid vero tu, haec inquit, sub tali, spem inter et mortis discrimina, proportione, crus mihi abscindi, Oltro recusares ΜΤ - Convocatis igitur, ut suam quisque de re tam ardua Opinionem exponeret , singulis nosodochii chirurgis atque medicis, hi omnes, ob vires jam prorsus consumptas habitumque

322쪽

ne grae, Ut qui Vis supponebat, scropbulosum , non alium , quam citius lethalem amputationis event mpraevideri posse, Contra nostram Opinionem , Credebant. Accersitus nunc eundem in scopum chirurgiae

hac in academia illustris professor non diversam is , ab illa aliorum , operationis prognosin instituit. Cum vero huic viri magni ac amici assertioni experientiam, quae doceret, maxime in Anglia, non paucis, quHmvis

jam summopere exhausti S, Begris tumorem. ut VOCBnt,

articulorum album, per amputationem membri adfecti, felici sub omine ablatum fuisse, opposuissemus; in m fausti eventus, ut nos ipsi, bene conscius, - et Si non hoc morbi genus, sed necrosin ad genu latere, COnvenissemus; operationem ille, Ut solet , dexterrime, absque temporis jactura, instituit. Quod si Vero nunc, felicem hujus operationis chiriargicae eventiam rEsexendo, peritis in arte viris nihil Dovi dicum tis; id saltem, ab hac sectione instituta, tumores glanduliariam

morbosos, fumi ad instar, quotque erunt, Omnes dia aruisse, Snt NOVUm e SSe, stateri oportet. Atqui membrum ita resectum ac natas eo Ticinensi, more solito, Commissum, cariem quidem insignem, Sed, unde

parum aut nihil resorberi , quod alio, quam locali

stimulo , systema lymphaticiam irritare valuisset, potuit , siccum ad genu articulum exhibuit. Similia fere tumorum in abdomine durissimorum ex arthritide , a pedibus ad viscera ventris aberrante natorum , exempla alibi reserem US.

. DCCLXXX. Ad nares.

De cor reta et Ozoena dis Serentes, muci genes in m Or-hosain ad antra, Sinus BD fractus, Canales, quibus membrana pituitaria supertenditur , ejus lyae Pli Reno

tam principium , quam sinem catarrhi nnsalis comitantur, Pro fluuiis hunc subjugandum esse Concluserimus; si tamen, quae sub medio hujus morbi incremento contingunt, spectemus: Dihil obstat, quin eundem retentionibus haud minus adfinem esse dicamus. illa inprimis hujus cutari hi varietas , quam Scholae gravedinem V Oearunt ; et quae pertinaciori muci his cavis

323쪽

gravioribus symptomatis sese distinguit 3. DUIlI. 3,

huc pertinet; atque tam fortem hanc in viro juveni, robustissimo, qui, postquam foco aliquamdiu sfrigor mox acriori sub venatione exponendus in adsedisset , Conspeximus : ut en , prima invasionis jam die , intolerabiles ad frontem dextram dolores et , praeter animi deliquia , convulsiones quasi epileptiens provo-Cn verit. Summa narium , et simul antri ighmoriani, diversas apud gentes, differentia , quae Vero ex ista

pendeant morbosa incommoda, nobis incognitum est. Africae meridionalis incolne, nares ComPPESS HS , -- populi septentrionales ossa malarum prominenti R. Bgno

scunt.

f. DCCLXXXI. Ad sinus frontales.

Neque solas ad nares proprie sic dictas , Seu ipsi maodoratus ad organon, haec muci limitatur retentio; sed, quousque nervi Olfactorii haud penetrant , ad sinus frontales, 3 hoenoidales , antra maxillaria, ut ipsa coryna f. D VIII.), extenditur; et quo angustior

istorum ciam illis Communicatio est: eo magis timenda erit. Etsi xero longe plura SuPPurationis, hos ad sinus Observatae, eXempla referniatur; SRepiri S tamen atiani CR INUCOS a , quae cδva haec investit, in calamitis labique tumente , nec raro inflammata, exitus a sintibus frontalibus et antris Highmori ad nares angustos penittas occludi ; secretum vero hi S in Caveis serum , Cum muco, puriformi materia, remi Stiam, Vel mora tem poris exsiccari, - Vel, Peneti Brate huc nere almosphaerico, oxygenii actione principii, cogi , Vel in materitimcidi Oceream con Verti, Condens Hri, e Xemplis Constat.

Sic principem S irensem qMondam , immani Sintis dextri frontalis gravedine adsectum , Cura Vimu S: quo sub morbo et febris, et capitis obnubilatio, ed dolo Psupercilio quidquam superior, magnus et fixtas , Oculi dextri lucrymatio, naris hoc in latere siccitas, per

sex hebdomadas continuaverant: donec Reger, re Clinato ad anteriora capite, mnterium qMδSi Cereὼm , ex albo flavescentem, Compactam, tribus circiter lineis crassam , Pollice Vero longiorem , perfecta mox Voletudine gavisurus, sternutando rejecerit. Quemadmo-

324쪽

322 PETENTIONES M. L.

dum vero contingens in sinibus frontalibus suppuratio; aut caries, Praeter mala, quae cerebro, Vel superiori palpebrae, per sani et haec in loca transitum, haec ultima minatur, non modo foetoris ex naribus Perpetui, sed interdum adeo, sub dolore ad illos, mox obtuso, mox acutissimo, interdum cessante iterumque redeunte, sub siccitate naris in latere adfecto, avrau- roseos periodicae causa esse queunt; ita quoque Theuma, seu caturi halis hos ad sinus adsectio diuturna vel 1 Ortior, aut succedens huic tunicae mucosae durities, profundius ad ipsas nares expansa , tum Odorem , tum visum ipsum aliquando infringere ac soetorem ex naribus causare, - inprimiS vero in Secta varia, ut exempla complura docuerunt , tum ad istas, tum ad sinus ipsos ita adfectos invitare, possunt. Sic, Te serente scriptore Berotinensium anatomico, per plureS menses magnum odoratus jacturam fecerat, subtilesque Odores non amplius percipiebat , infans : cui mucus

radicem nasi versus , in corpus durum C OnereVerat , ac nervi olfactorii ramulos compreSSerat.

9. DCCLXXXII. Ad antra maxillaria.

Pari vero ratione ad nntra maxillaria serum, mucus , puriformis humor, angustiore, vel clauso ex tumentibus membranis ostio, a naribus diutius aversa , tum copia obesse ac distendendo, dolorem hic obtusum , profundum , sensim Vero aculis Simiam, Cum Calore ac macula rubra , aliquando cum tumore quasi Oedemato SO , ad genam, producere , - tum corrumpi acriorve reddi, - tum, ut exempla docuerunt, in massam duriorem, adi poceream, aliquando putrido quasi Caseo persimilem , converti potest. Nec desunt certe

CaSuS Complures tumorum, quos tunicae milcosae, diuturnis a catarrhis vel et incendio, haec ad antra luxuriantis, excrescentiae fungoSae, Polyposue, SteatomR-tΟSae , Cancrosae, cum diris illorum cruciatibus, cum

insigni mandibulae superioris, in ceream quasi mollitiem Conversae , tum ad exteriora , quam ad palati fornicem extensione , et cum ipsius affectione oculi gravissima, induxerint. Sic mense Majo I 794, mulierem, a febre tertiana correptam, Ticinense in clinicum

suscepimuS: quae simul antri Nighmoriani sinistri mor-

325쪽

ho, primum calari hali, correpta fuit. Hujus mala, inprimis ad superiora, ita intumuerat, Ut oculum sinistrum jam aliquo modo ex Sua Orbita expellere coeperit , utque ipsa lacrymalis caruncula a nasi radice recederet. Cum his vero symptomatis, utriusque maxillae occlusio seu trismus simul incessit. Rasladiensis feminae, anno l77I , diuturnis ad antrum maxillare sinistrum doloribus, quasi rheum alicis, S Ummopere ne PlureS per menses Vexatne , tres quondam dentes , quam plurimum vacillantes ac perfecte jam nigros, Sitiarii vero superioris maxillae particulam emortuam ,

duorum digitorum ope , nos ipsi extraximus: quo facto , haec mulier, liquidum, quo puteri S maxillae an- irrim depuraret, ore pluries susceptum, toties, delphini

ad instar, per narem sinistram Cum impetu, stupefactΗ,

rejecit ; post paucas vero hebdomadas , concretis ita integrum gingivis, perseCte restituta fuit. Facile tamen

sub hac oris et antri maxillaris communicatione morbosa, ciborum portio hoc ipsum cavum subintrat; aeibidem, ut corpus peregrinum, mora tempori S Corrumpendum, novum stimulum, dolore S atroces noVumque

incendium inducit. Cum descripta sinus maxillaris ipsius adfectione, nee dentiuna , radicibus suis fasepe altius ad illuna

ascendentium, GDVeS, - nec morbuS, INRgi S neΓVO-l sus , quem trismum faciei nominant , -- nec demum simplex ac modo externus genarum rheumatismus Cou-

fundi debent. In primo scilicet casu, aliquando tameni Cum sinus maxillaris adsectione complicato, dentes, aci eorum inprimis radices , Cariosi sunt , aut vacillant , i ctiat morbosum colorem assumpserunt. In dolore facieil nervoso, de quo alibi loquemur, calari halia haud prael CesSerunt ad nares, ad antrum maxillare, Symplomata; s et per vices ille magis furit, sopitur saepius iterum-l que, cum distractionis musculosae momentaneo effe-l Ctu, utrocius recurrit. Iu rheia male genarum e X terno ,

cutis earum sensibili Oi , calidior, saepe latius rubra, inflammata est; nec nasi cavum correspondeus, Siccumi Peria cluet.

9. DCCLXXXIII. Ad cnuales nasia LS. Quamvis sub statu sanitatis , nullae ad saccum la-

326쪽

324 BET 'TIO EI M. L. cry malem glandia lae compareant; quotiescunque tamen Ab accederate catarrho aliove n stimulo, tum illud re-Ceptaculum, tum Canalis nascitis, irritantiar, aut pluo gos in concipiunt; copiosi mox noduli exsurgunt, humorem mi COSum, puriformem, Ubertim plores Di, hasque Vias , eodem , vel ob tenaci latem, densitatem, vel ob AUC tam parietum craSSitiem , ad Cava nuri iam de Seendere cohibito, inundant, in tumorem , Aliquando dolentem, extendunt, rela Xant, lacrym Ariam Sta Sceptionem praepediunt, mi horam 3. CL.) Greant, - DariS, ex qua parte malum haeret, Siccitatem inducunt , aCerosionis fistulaeque lacrymalis primordia ponunt.

9. DCCLXXXIV. Ad tunicam Pituitariam. Post fornies Pro DPSUS.

Quouqque Vero tunica 'ituitaria penetrat; frequen-lior ibi, - scilicet ad os et limo id eum, ad ossa turbinata, palati, ad septum n Britam , ad sinus frontales , antra

maxillaria, ad ductus nus ales; - excres Cessitarum fungo Sat iam, Poly orum muco Sorum, membrBnne ut diciant, illius relaxatae , sed potius, ut nos Credimu S, VSetids- membranae, in tumorem Polypi formem, urit Saccisormem extensae, albes Cerilis, sub coriaceae, Vel pituitam, vel liquidum sero sum continuo plorantis et, pro Varia ulmosphnerae Conditione , nune magis , nunc minus turgentis, pultaceae interdum, vel et densiore materia repletae, Prola Sus Sede S esse Consuevit. Unico pedunculo instructi, hi prolapsus, sicut quivis alter polypus

Da solis,Muriam, R Principio, Pyriformem, - Sen Sim VOTO, nisi fluidum contentum perpetuo regurgitent, nequBlem Cavo, in quo haerent, a SS ramunt; mox vero informes hoc deserunt, naris ex ostio vel uno , vel et altero , prominent, atque hoc cum dolore distendunt ac distrahunt, nari iam sepimentum distor Iraerat, os Sa ipsanas alia interdum sua a sede eXpellunt, faciei aspectum magnopere immutant, des edunt, omnem Ille Per nn

res aeris ingressum avertunt, OdOPHiram omnem deis lent; moX vero SU periora Vel SUS ne retro ascendunt, canalium Das alium ostia Comprim Unt, i BCPyma S R Iaariticis avertunt, sucerim lacrymalem extendi, tumere,

inflammari, excoriari, fistulamque contrahere, subinde

an ducunt; palatum pendulum deprimunt amplumque

327쪽

in velum expandunt, ossa narium, Palati, separant; ad fauces denique promptius , Orbiculari sub figura ,

descendunt , transitum ciborum aerisque ipsius vias intercipiunt, partes omnes continentes distrahunt, Comprimunt , inflammant, exulcerant, tandemque en riem ad ossa narium progenerant. PLO VBrio Rutem CBVo,

e quo hi prolapsus vel polypi pro pullulant, vel ad si

nus frontales , vel ad antra maxilla via , vel ipsas ad nares , vel ad vias lacrymales: specifica cuivis locosymptomata, difficulter tamen abditis in cavis distinguenda, sub initio, producunt. Polyposi tumores in sinu irontali geniti, nunc externam modo laminam istius

OSseam elevant, destruunt, - internum nutem inta clam relinquunt; alias vero et istam , vel calvariae in Cavum argent, Vel eandem consumunt, ac motum Cerebri ,

sub ipso sinus periostio pUlsantis, manifestum oculis reddunt, atque hoc viscus comprimendo, upOplexium Subitaneam provocant. Chronicae quasi CoryZae Perceptio, sub tempestate humida, quam Sicca, Seniabilior, odoratus jactura, minor solito muci nas alis efflu-l xus , hujus denique perfecta suppressio cum Sen Suponderis ac irritationis ad partem navium adsectam , freqriens sternutandi nisus in completus, dolor tandem huic junctus, ac materiae gummosae, aliquando foetidue, flavae, viri descentis, vel durioris: potissime polypi his in partibus luxuriantis phaenome in Sunt.

Aliquando tunica Darium mucosa tota , Sine omnil prolapsu. spongiae in morem, turget, ne OStia nRri Umi opplet aerique penitus claudit. Alius Urnae Satisquel Cori spicuae, Ut omnem aeri ad Dures ingres Sum negarent, bdalides in illa membrana detectae fueriant. t Frequentius catari halis hujus tunione , quo loco cum i velo pendulo descendit, inflatio, posteriora narium ford minis, per mu Cum condensatum quod δmmodo Conr-l ctat; ac dolorem, vel ustionis ingratae, Sensum, doneci hae crustae largiores, durae ac asperae, ex faucibusi Screentur , sub deglutitione magis molestiam , inducit: f3. D VIII J. Ad dextram nasi alam, iit refert Vir grR-l vis, fovea, et in stando istius punctum nigrum Com Pul ruit , - primo quidem vix diametro auctum , tandem Vero passu celeri extensum. Margines ejusdem elevari, varii sulci, prominentiae variae formari videbantur.

328쪽

Tandem hic tumor, fere pollicis latitudinem adeptus,

Omnem nasi alam dextram et apicem obtegere, ipsam que alam sinistram attingere, conspectus fuit. Extremae hujus excrescentiae orae, duabus tribusve lineis elevatae, - tuberctilis, hic rotundis, illinc acutis, pisis Ormibus, Verruco SiS, Obsessae, -- si nubus linea Una alternVeprofundis, divisae, - liquidum flaviusculum, sub cereum, ex istis emittebanti Cum vero conspicui chirurgi hoc mali genus ad cancrum retulissent; ab alio , illud , escarotici pulveris beneficio, a nare illaesa separatum Protinusque sanatum fuit.

S. DCCLXXXV. Ad uoulam. ula quoque, non ex glandulis, sed ex duplicata

oris tunica in veli palatini mediam appendicem es sor- mala, haud raro humores, nunc Rquosos, nunc magis mucosos, concipit, turget, inflammatur; interdum suppurat ac sub phlogosi , inprimis Venerea , frequente Peroditur, Consumitur. Post frequentes inflammationes catarritalis indolis , Uvula saepe tam aequo major , quam durior manet; nec tamen idcirco de scirrhi natura participat. Quam usum physiologicum haec particula habeat; non satis certum est. Aegrum vidimus, qui, tam velo palatino, quam ossibus palati ac nuribus, ex causa Syphi litica, privatus, has partes ex coriousto, uVulam Vero ex aurea lamella, velo pendulo articulatim Conjuncta et mobili, ingeniose prorsus sibi ipsi fabricaverat. Cum vero hic quondam, Sub Somno,uvulam hanc artificialem, ut sibi videbatur, deglutiisset, nec tamen sub loquela, vel deglutitionis sub opere, hujus sensum jacturae perciperet; appendici huic inifuturum, absque noxa, valediXit. Saepe vero uvula sub cynanche faucium , inprimis catari hali, serosa, pitui-tOSa, ut Vocant, Oedoematos a turget, ex pallido rubet

et, quasi pellacida, in longum ducitur, ac super ipsa linguae radice, per plures aliquando hebdomadas, aut

adeo per men Ses, propendet: uvulam Prota iam dixerunt. Exemplum uVulae , derepente, adeoque laxatae habetur : ut ea anteriores usque ad dentes, senSu Vix ullo instructa, nihilominus tamen a solo gargarismate,

ex summitatibus Mitium sex pampinis vitis viniserae 3 eodem die, normalem iterum ad extensionem redu-

329쪽

Cenda, haereret. Uvulae a nati ita te, adeo in longumeXtensae, ut mediam sui ad partem rescindi debuerit, CRSus refertur. Eandem oris particulam, triplo, quam debuisset, majorem, Prorsus insensibilem, ne ita exsanguem, ut, re Secta, CruoriS nec guttulam funderet, celebris Daniae chirurgus adnotavit. Uvulae prolapSae, simul lam durae, ut cultri chirurgici aciei resisteret , historiam, Galline Acta chirurgica conservant. Magna hoc uvulae procidentis a statu incommoda Sunt: Cou-tinua scilicet in faucibus titillatio, et corporis peregrini, in iisdem defixi, moles la sensatio, - muci ad fauces, constanter irritatas, affluxus et collecti O , - perpetua Screandi, tussiendi necessitas, ne frequentior a somno CVigiliatio, - nausea, vomitiaritio, sub deglutitione difficultas, ac aliquando propter glottidis viciniam, inprimis sub inspiratione, magnum, nec H Pocrati iguo tum , suffocationis periculum. Uvulam hinc itide inmctguOS tumores, Sarcoma magis, Re fung as excre-SCentias, quam Vero Scirrhum Sistentes, elevari: docet

Observatio, sub qua, hanc particulam resectam pondus unciarum duarum habuisse, legimus.

g. DCCLXXXVI. Ad glandulas sublinguatis. Sub lingua uel ad glandulam sublingualem saepius

apud teneros infantes , quam apud adultos, subinde tumor fixus, immobilis, nunc modo in una, Dunc in altera parte freniali , ex ductus salivalis obstructi ex-s tensione , sat celeri passu oritur, vel pisi vel nucis

avellanae , juglandis , aliquando ovi , magnitudinem acquirens , interdum pellucidus , salivalis , ab egregios quondam Italiae chirurgo Maroglossi nomine dona

cosa , aliis in casibus sabulosa , calcarea , repletus :il ranulam Seu ranam vocant; Graeci vero batrachoni dixerunt. Magnae scilicet expansionis capaces Sunt ductus salioales, vel propriis a calculis, Vel a callo,s vel aliter obstructi: ut et librum materiae sabulosae sublinguales continuisse visi sint. Non semper interim

tumorum hujusmodi sedes sub lingua, his in canalibus, sed aliquando etiam in colide, a tela cellulosa, in plura loculamenta divisa , ac humore album inoso gravida, quaerenda est. Saepius ranula, Oedematis spe-

330쪽

Ciem, - tandem vero, sub rubore, calore, dolore, inflammationis imaginem refert. Quovis interim Sub casu, effectu tumoris sublingualis quidquam grandioris, functio linguae circumdatur, ac non modo loquela, Suctio, deglutio ciborum, ni centur; sed, a continua preSSione tum dentibus , ut alveolos suos deserant, tiam ipsi maxillae inferiori, ut cariem aliquando contraxerit , violentia infertur.

De mole linguae morbo se aucta 3. CLXIII.), ac de glandulae parotidis tumoribus , alibi f9. CLXXIV.

CLXXVII.) jum egimus. Stenonitino in diaetu tra mores, salivalibus maxime a calculis, interdum Subna Sci, constat experienti R.

f. DCCLXXXVII. Ad tonsillas.

Sunt quibus consillae a Datura defuisse reserantur; alii, quibus eaedem aequo mMjoreS, RSt Vero Sannes brueconial tonsilliarum), increverint. Aliis ex morbo strumoso Scrophulos D), syphi litico maxime, Vel a praegressis iisque repetitis inflammationibus 3. CLXXII. , organa haec, vel uno, vel et altero palati in latere,

tument, fauciumque i Sthmum non parum coarctunt ;interdum vix non omnem, cum Suffocationis periculo, obturant. Frequenter tonsillae Suppurationem Concipiunt; saepe vero duritiem, ViX Unqriam tumen Scit rhostina characterem 3. CLXXVII.), contrahunt. Sic ut salivales glandulae, ita et Ionsillae, - et Si tritico INHgi S , quam humori salivati, secernendo PraefixRe, - Cul CRI ea materia , aut vero calculo, aliquando sunt gravidae , ac istorum producunt symptomiatu.

3. DCCLXXXVIII. Ad gingiuas.

Gingi ae, praeter adfectiones alias , suo loCO exponendas , plerumque Symplomaticas, haud infrequenter uno alterove in loco tenduntur, tument, dolent, in-sammantur, ne in Suppurationem hinc inde abeunt

arulis). Dentium quidem, aut difficulter prorumpentium, aut Siaas Ad radiceS morbo, ortam, Culpa frequenter haec succedunt; haud raro autem gingivarum substantia vel a rheumate , vel ab eXterna Violentia , vel a latente maxillarum carie , Vel specifico mercurialium essectu, vel ex variae indolis ulceribus, vel aliis