De archaismis Sallustianis

21쪽

Iam igitur viatilianus et Seneca etiam Iure archaismorum aetate recte Seh/nxerunt. Itaque ipse Cieero data occasione interdum singul0s archaismo non c0ntempsit ut in Cat. I. 9, 2 duint ad Att. 16 12 muginari, 9, 2 averruncare Brut 46,172 0te, pr Caec. 29,8 dixti. Multi arehaismi qu0que diligenter e0nservati et traditi sunt in formulis ieelinteis et sancitis ut in legibus, in lingua

cotidiana, in sermone sive comic sive p0etico, in qu omnino multae usitatae orationis Xceptiones frequentantur. Omne fere autem veteres secundum illa praecepta elegantiores arehaismos Sallustianos obtrectasse vehementerque Vituperasse mirari non possumus tamen iudicia nostr0rum temp0rum aut nimis Severa aut nimis clementia esse confitebimur.

Nam permultis saeculis peractis aliis Sallustii virtutibus aptiarehaism0s aut animum non advertimus ut E. Mulier hist0r.-krit. Einteit. g. 0thig. Kenninis v nutgi Gebrauch lat. Sehrist- steli. pag. 450 ait: ἡ Ich sur mein Per80n ann Woli Sagen, das teli et esun de Sallust teli dureli dies Κleinigkeitennieli habe uilialten assen, a das ichisaeli mei ne geringenEinsielit die viete archaismos et neoterismos , aruber manein O grosses eschre gemache, lino d0ch tii litigo Be-Weis belrufringen nielit 0nderlieli habe suden k0nnen aut, ut Teiisset, in contrarium indidimus Asini P0lli0nis et Lenaei

obtrectati0nes secuti, qu0rum alter omnium fere Veterum auct0rum opera detrOctavit, alter dio privato aut publico ecaedatus est. Quae convicia Lenaei, Paldamus recte inquit pag. 5, ab omni urbanitate atque humanitate iudieii remota e diligenti litterarum studio aesturataque c0gniti0ne minus quam e nimio partium studi caec0que quodam patroni amore Xorta 8Se, quiSest, qui non Videat μ. Mirum autem esset, si Polli qui summis praestantissimisque suae aetatis dicendi avetoribus non pepercit,

nihil in ratione Sallustiana, quod n0taret, reprehendisset Utique igitur Polli0nis dictis diffidendum est, praesertim cum eum perperam et inseite genus dicendi Sallustianum impr0basse n0-

22쪽

tum sit. Nam Gellius IV. 15: Elegantia rationis Sallustii ver-b0rumque ingendi et novandi studium cum multa prorsus invidia fuit, multique n0n medi0eri ingenio viri conati sunt reprehendere pleraque et obtrectare. In quibus plura inscite aut maligne vellieant s. s. Quint. VIII 3, 44. Huc autem accedit, qu0 Asinius Pollio ipse vehementissime priscos scriptore amplexus multa et antiqua verba adhibuit, quare ipse a posterioribus cens0ribus plerisque notam subierit Blas enim pag. 142:, Asinius olli ei strebi in seinen Reden und Gesehieliiswerken

s abstach, das man alte einen k0nnen, et habe in ahr-hunder milier gelebi. enu nichi Menenius und Appius 80 doch Aeeius undia euvius schienen in de Tragodie, Wie in derRede eine Lehi meister gewesen Zu sein φ. Quam parvi alii quoque viri d0etissimi obtrectationes sinianas fecerint, et quan-t0pere magnam eius Vanitatem et ambitionem contempserint, luce

seine Stadt u selireibe - - - dieser sinius P0lli be-eliri a uel Sallust mi seinem Tadet etc. te. Is enim graVi8Simu R0man0rum scriptorum censor eum aliis in rebus tum inh0 erravit, qu0 Atteium Philol0gum Sallustio antiqua verba et figuras solitum esse colligere dixerat, cf. Osann analecta critica p. 65. Equidem verbis uot0nii magis c0nfido, qui in lib. de ili gramm. 10 dieit: alterum si e Sallustium breviario

rerum omnium Romanarum, e quibus quas vellet eligeret, instruxit .

Me quidem sententia Sallustius archaiSinos usurpa it,

23쪽

qui tamen iniuria ita augebantur, ut cum multa, quae in optimis scriptoribus etiamnunc Sunt, prisca haherentur, tum iusti graecismi in archaisniis adnumerarentur. Quae Omnes pravae piniones in magna ei laetiti editione Bassill 83l. 4 legi possunt. Sed, ut iam supra diXi, archaismi Sal- ιι stiani Iegantiores et recentiores Sunt et magna cum sollertia orationi implicati. Ubinam huiusm0di archaismi in eo sunt ut animabus pro animis, filiabus pro filiis, agier pr agi,

rit, posiverunt pro p08uerunt et: EX altera autem quaestionis meae parte cap. ΙΙΙ quales sint archaismi n0stri auctoris c0g-

Si autem cum ad totam orati0nem tum ad usum archai8m0rum respicitur, Sallustius cum nullo ali antiquo historico Scriptore e0mparari p0test. Nam primum antiquissimis temp0ribus ad res gestas describenda n0 lingua latina, sed graeca adhibebatur ut a Fabio Pietore, Cinei Alimento etc. Tum vero paulo ante Sallustium tantum rerum scriptores inquiti0re ratione et nimis antiquis formis inveniuntur. Optime autem deh0 serm0ne historico a Catonis usque ad Sullae aetatem usitato

auigaben μ. Qu0s imitari Sallustius n0n 0tuit, cum sane a Sui aequalibus, inter qu08 iam Cicero, summus sermonis artifex Xstiterat, insulsissimus dictus esset Quam sententiam rectam esse

24쪽

mis perlustratis libenter adsentimur. Sed haud set an n0nnulla ut adverbia in im exeunti e Sisenna Xcerp8erit. Qui p0st Sallustium res gestas seripserunt, nullos archai8m08 ad orati0nem ornandam usurpaverunt, etiamsi haud ign0r0 apud Livium quoque, qui numerosam illam Sallustii brevitatem impr0baverit eique iniquus fuerit, multos archai 8m08 88e. Neque tamen quisquam archaismo Livian08 similes esse Sallustianis

25쪽

existimabit. Ut differentiam, quae inter eos intereidit, dem0nstrem, n0nnull0s ex Livii annalibus o loe enumerabo indi- pisei, adclarassis, edissertare, auxiliS, deseXit, duellum, p0rri-cere etc. Livius enim qu0d inter ipsum opus elaborandum multiplici vetustorum annalium ieetioni saepissime et diligentissime se dedit, e0rum vestigia Saepe nimi accurate pressit. Itaque manifestum est, ne obsoleta quidem voeabula eum rerum longe remotarum memoriae instaurandae apta locis idonei aspernatum esse. Adnotandum tamen est, hae fere non inveniri

nisi in formulis vetusti0ribus et precibus, quae ip8iu temp0re adhuc supererant, vel in iis l0eis, ubi annalium vestigia presse

Sequens Vetustatis colorem Servare voluit. Ut autem e ceteris rati0nis s0lutae auet0ribus illustrissimum eligam, Tacitum ex historiis florentissimi uetoris, ut Sallustius in Ann. II, 30

nominatur, cum alia permulta tum archaismos repetiis iam

pridem demonstratum est, ef W0lfflin hilolog. XXII. Di ager quidem in libello, qui inseribitur liber Stilon Synta des

Tacitus tantum h0s quattu0 archaismos indieavit mercimonium ann. XV, 38, trudulentia II, 24, cernere taedernere XV, 14, bellum patrare III, 44; qui tamen t0tam vim archaismi nimis anguSte circumscripsisse videtur. Multo autem melius de hac re ipsa Botticher in Lex Taeit disputavit, qu0 Nipperdeyin praefatione ad Tac anu confirmavit hoc dict0: Selii Vietes si den Ausdrue hat aditus dem lim vergandie Sallustv0rnelimiteli dessen Hist0rieu, te die enige Ueberi est der-Selben Zeigen enllelint, line aber in sein ubertriebene Θ)Alterthumelei, Manierit thei uni Abgerissentieit u versallenμ. Itaque Sallustius cum aut eloquentia sui aevi non contentus

esset aut novam historidam rationem prop0nere vellet, artificiosum illum serm0nem e graeeismis, arehaismis Cat0nisque

26쪽

Sallustium igitur cum in rebus componendis scriptoreSaequale Naide superasset, in tota oratione conformanda multo magis ad exemplum antiquiorum Scriptorum regressum et horum genus dicendi esse secutum cognovimus. Neque

dubium est, quin veterum imitatio non parum valuerit ad virtutes illas t0ties in Sallusti laudatas. Cuius artisetosae et archaicae orati0ni tres causae asseruntur, una a B adstuebner et ritZio, altera a Deltouri0, tertia a LaW8io, e quibus adstuebueri et ritgii verisimillima videtur. Sed Sallustius, adstuebner pag. 1 inquit, eum antiquitatis admirati0ne et veneratione quadam m0tus, haud dubie in Seriptis dem0nstrare vellet, quantum et quale inter praeteritum et praesens tempus discrimen intercederet, pro singulari animi habitu vel pro ingenii natura atque ind0le pr0prium quendam sermonem et dicti0nem sibi finxit, qua admirationem antiquitatis taediumque rerum praesentium exprimeret et declararet ; f. rit in pr0legg. ad ed. ait. 1856. Neque ero tam probabilem Deltourii opinionem esse puto, Sallustium vanitatis ambiti0nisque, gloriae splend0risque causa hane artifiei0sam orationem invenisse identis. Similis fere causa a Lawsio quoque affertur: Sallustius mea quidem sententia, LaWs in cap. IX

inquit, orationem aetatis Suae propter ambitus, qui a Cicer0ne, Caesare ceterisque auct0ribus condebantur, corruptristem habebat. Quos ambitus Sallustius b artifidiosam verb0rum comprehensionem veritatis simplicitati non c0nvenire neque hac de causa

27쪽

apt08 88e, quibus res gestae et actae recte referantur et posteris tradantur, iudicasse mihi quidem videturμ. Sallustius igitur omnino antiquo Scriptores summo studio et amore imitatus antiqua cum novis permiscuit; nam in multis rebus ut in usu temporum et m0dorum et vocabulorum non multum interdum ab oratione Cisteroniana eum discessisse vidimus. Neque scitum singula Voeabula, Sed etiam saepe totam periodorum eo formati0nem X antiquitate eum repetiisse intelligi potest. Nam antiquioris serm0uis id proprium esse solet, ut pura illustrique gravitate magis quam c0ncinnae artificiosa membrorum compositione exstellat, quod in orati0ne

Sallustiana e0mpluribus locis invenitur, cf. Gerlach ΙΙΙ, p. 321 sqq.

Diffieillima ver est quaestio, num auetor n0Ster tantum Catonem sine ulla exceptione Secutus Sit, cum plurima perum Catonis aliorumque aut perdita aut a librariis valde corrupta sint. Reliquiae tamen ad rectam iustamque orationis duorum scriptorum comparationem nimis Xiles et exiguae Sunt Equidem has paveas similitudines cum Catone inveni frequentissi

pars I cap. IV. Praeterea hi qu0que l0ci comparari p0ssunt: Jugurth. 31 init. cum Cat. rig. VII. pag. 27 sed J0rdan), Jug. 85 cum orat reliq. Cat. I. p. 33, Jug. 31, 11 cum orati0neta 10. Quam ad sententiam concipiendam Bernhard me adjuvit his verbis Ander Lenaeus cf. Suet0n de ili gramm. 15 et Aug. p. Suet. 6), vir d0etissimus inquit pag. 665, ahrendWir nur inus Sige Reminisceneten antressen te ei Eingangde Bede Jug. 31. Si autem veteres Sallustium sibi Cat0nem ad imitandum proposuisse dixerunt, tantum opus illius auctoris quod Origines' inseribitur, videntur respeXisse. Neque enim fieri p0tuit, ut Sallustius Cat0nianum libellum de re rustica, qu0 0 brevissimam abruptissimamque rati0nem nullo modo aptum fuit, in per historie conficiendo ante ocul08 habuisset. Conviciis Lenaei quidem ut iam supra Xposui, m0n nimiS

28쪽

confidi t credi potest. - ea quidem sententia omnino magis in lingua, colore, modo cogitandi onine antiquiores Scriptore eam ob causam, quam Supra attuli, aemulatuSest. EX his omnibus optima quaeque et aptissima adsumpsit frequenterque etiam constructione permiscuit.

Cui sententiae contraria est Delt0urii, cuius dissertationi adsentiri nequeo. Nam Deltourius existimare videtur, omnia fere Sallustium ab Catone tantum ad seivisse. Sed scriptor noster etiamsi quaedam ad verbum ex Catonis Originibus transtulit, consilium rati0nemque illius nequaquam imitatus est. Neminem autem qui in Delt0urii cap. II pag. 12 Q legerit, insulsitas huius explanationis effugiet. Ubi multae similitudines asseruntur, quae apud alium cuiusvis aetatis seriptorem sine ullo discrimine inveniri p0ssunt, cum legibus c0gitandi praeeeptisque scribendi plane propriae int. Quare iterum iterumque repet ex iis

fragmentis tantum Cat0nianis, quae X Stant magnamque partem male tradita Sunt, non ceri perspici 088e, quid ex e0, quid ex aliis Sallustius hauserit. Fortasse Ver sententiarum et rerum investigatione e imperiemus, Catoni imitationem latius p0tuisse. Attamen eum mihi pr0positum sit de archaismis m0do Seribere, altius repeterem, si de a quoque re hoc loco dissererem. Iam Nero eteres critici Sallustium aemulum Thucydidis adpellaverunt. Recte autem credimus eum diei a Thucydide quoque pendere, multas eius sententias transtulisse in suos libros, multas verb0rum compositiones XpreSSiSSe, e genere eius seribendi n0nnulla repetiisse. Cum mea autem non intersit, hanc quoque quaesti0nem illustrare, breviter deglaro, primum in Sallusti totidem fere graecism0s quot archai8m0S SSe,

tum Ρ0pp0nem in pr0legg. ad Thucydidem toni. I. 0l. 1 p. 372 381 Lips. 182l totam Sallustii orati0nem, t0tum historiae scribendi modum ab eo quasi fonte fluxisse iudicantem, mihi

multum a Vero recessisse et in contrarium Delt0urii vitium incidisse videri. Nam Sallustium Thucydidis studi08issimum, Del-t0urius inquit pag. l, fuisse concedam, sed ita tamen ut con-

29쪽

cludatur, eum multo magis et in ratione et in sententiis et in civilibus sensibus historiaeque rati0ne, Catonem rettulisse μ. Dubium tamen mihi videtur, ut Gerlaehius existimat, num studium antiqui requirendi eum pr0hibuerit, qu0minus imitatorum stultorum vestigia Sequeretur, quibus e Graecis eriptoribus floscu-l0s colligere summa laus Videbatur. Ρ0Stremo quaestio Supervacanea videtur SSe, utrum generi dicendi Sallustiano studium antiquitatis Catonisque imitati e0m-m0d an damno fuerint. Neque de eam qu0que attingam, qu0d non de tota ratione, sed tantum de eius parte quadam disputare volui. raeterea Vero iudicia nunquam e0n 0rdia lare arbitror cum piniones de hac re nimis ex indole et natura cuiusque pendere videantur.

30쪽

Continens imi quae iniuria Arehaismus habita sunt. α D declinatione.

Aceus Plur. III declinationis in s.

U0rte, Gerlach, Herg0g, rit in suis editi0nibus praecipue ad vocem omnis in Cat. cap. 1. Q adnotationes faciunt, quae ad usum disserentiamque Aec Plur in is pro es Xeunti pertinent. Quae illi viri exposuerunt cum paulo accuratius con Sideraverimus, duas sententias esse inveniemus, quarum altera hanc terminati0nem tantum antiqui0rem, altera obsoletam esse dicit. Quas ad pini0nes illustrandas ab illis partim testimonia veterum grammaticorum, partim adnotationes ali0rum virorum d00- torum ad h. l. laudantur, quae nos omnia enumerare neceSSenon est, cum C. L. Selineide in libro de El. L. L. ΙΙ p. 269 de hac re disseruerit omniaque breviter conge88erit. Neu qu0que, quem opus Schneideri imperfectum et permultis exemplis ab

ip80 auctum persequi coepisse notum est, causas et Sententias eiusdem secutus est. Selineide enim magna e parte ea Oeabula tertiae declinationis formam Aecus. Pl. is pro es habere dieit, quae in Genitivo Pl in tum desinant. Primo quidem terminatione is uti licuisse nullo adhibito discrimine, tum vero optimis linguae latinae aetatibus hane terminationem tantum vocabula in Genitiv Ρl in ium exeuntia habuisse. Quam legem

aut potius usum non diu vetere Secutos esse, Sed terminatio-