De archaismis Sallustianis

31쪽

nem es in mnibus verbis sine ulla differentia usurpatam esse. Tamen vero dubium esse et constituere diffistillimum, utrum revera omnia verba, quae in Genitivoret tum habent, an tantum multa eorum, an etiam ea, quae in Genitivo Pl in um exeunt, terminationem is pro es habuerint. Merito igitur hanc quaesti0nem facilem non esse idem Vir doctu declarat, quod cum editores librariique multa saepe Variarint, tum iam veteres grammatici de hae re l0nge dissentiant. Sed de Selineideri iudicio recte Gerlachius ad Cat. l. 1 dixit, eum ne Veterum quidem Scriptorum locos Satis Xcussisse, nedum aesturatius de haere statuisse. rebsius autem in libro, qui Antibarbarus inscribitur, sententiam Selineideri aliorumque confudit eis pag. 25j. Delt0urius qu0que dicit pag. 12408, qui Drma ut omnis, m0rtalis Db80letas esse putent, non perspeXisse, a Satis diu apud Romanos liberas aut dubias permansisse neque a Sallusti solum, sed etiam ab aliis aureae aetatis script0ribus non Semel fuisse adhibitas. - Quod autem vetustiores de hac re quae8ti0ne nimi accurate repetierim, vehementissime peto ab lectore benevolentissimo, ut mihi ignoseat; sed h0 faciendum esse existimavi, ut satis intelligeretur quantopere haec omnia egregiis praeclarisque recentissimis uecheleri et 0rssenii studiis superata sint, ut nullam hodie documenti vim in se habeant. Bueeheleret Corssenius autem unam ii quidem sententiam sequuntur, Sed de aetate terminationis is pro es plane dissentiunt. Ne altius repetam, t0ta J0ngasque virorum illorum Xplicationes non enumerabo, Sed ea, quae pertinent ad quaestionem diiudieandam, qua aetate orta sit haec ferminatio numque iam Sallustii temporibus obsoleta fuerit.

Bueeheler in libello qui Grundris d. lat. Decl. inscribi tu haec dicit pag. 7:ἡΙm historischen Latet also is die uere Endun belde i-Deelination te ei der k0nsonantischen es, etche erStati jungerer praelistula in ausgedelinterem Maasse etWa eiidem VII. Jahrh. in is ubergeteitet ward dureli die Mittetform

34쪽

Corssenii Xp08itiones prorsus sequar. Itaque terminationem is μprimam et principalem fuisse die0, omnes autem interpretes Sallustii et grammaticos vehementer erra88e, qui propterea Sallustium prisca et obsoleta forma usum esse existimarent. Si autem quis censeat, duas terminationes Sallustii aetate seriptas, sed vetustiorem formam is iam raro esse adhibitam, haec tamen forma nondum obs0leta nominari et in archaismis haberi p0test. Dixerit igitur aliquis eum terminationem antiquiorem praetulisse, ut ratio antiquorum similior esset, nisi certo sciamus, ptim08 qu0que Scriptore cum Caesarem, tum ieeronem ipsum terminatione is semper in iis Vocabuli u808 8Se, quae genitivum in ium exeuntem habeant. Itaque duas sententias, qua supra attuli, falsa esse demonstrasse me existimo.

Genitivus sing. IV. declinationis.

senati Genitivum senati in usu fuisse d0 et Quintil. I, 6, 27. Apud Sallustium eum inveniri testantur Nonius VIII, 10 et 50 Donat ad Ter Ηe r. III, 2, 21, risc. VI, 14, 73 p. 268 ed. rehi). Neque vero quisquam negare potest, formam in antiquiorem fuisse, qu0d recentissima quoque Corssenii ΙΙ, p. 738)quaestione satis demonstratum est: Neben de alte Formen, Cor88enius inquit, Wie magistratu0 und partuis, die ir ersi ausPlautus Zeitalter nachweisen k0nnen, erscheine aberaleleligettigF0rmen de Gen. Sing. die ausci ausiauten, in Urkunde erstsei dem Zeitalter de Gracchen, ei chrisisteller selion miliersei Plautus und Ennius vieti, gemiti, quaesti, tumulti, Sumpti, Strepiti, ueti, 80niti, rnati te ), bes0nder haus bet en Buline dichtern undisielit selten in der rosa vor August ei Sisenna, Claudius Quadrigarius, Sallustius und Cicero undise- nati noch u Quintilians Zeit Da in de Zeit vo Plautus bis

35쪽

ut Zu i iis Senatuis . . enistande sind wi Ritseli dies Will). inlacher schein es Neu I, p. 362 dari einen eber-gan in die gweite Declin qu erkennen, iam a d V0n inigenNomina, dere Genit ausci avsgehen ann audii in Dati undAblati aus o und in Num. Pl. au i 0rkommt cf. uechelei p. 31 . Itaque cum Sallustii scripta ceuratius perlustrabimus, n0ntam aepe eum formas in i, quam in us adhibuisse inveniemus, quod etiam in codd. 0llatione restentissima a Iordano faeta plane bservatum probatumque est. Ita Sallustius formam senati dumtaxat habet Cat. 30, 3 senati decret0 Cat. 36 5 senati decretis Cat. l, senati decretum Iug. 40, 1 senati decreta; Iug. 25, 11 senati verbis. - Sed formam in us Cat. 51, 36 per senatu decretum Iug. 28, 3 e senatu decreto Iug. 38, 3 senatus auctoritas Iug. 22, 2 auctoritate senatus Iug. 31, 25 senatus auctoritas Iug. 43, 3 senatus auet0ritate Cat. 42, 3 ex senatus consulto Iug. 112, 3 iussu senatus aut populi Cat. 37, 10 senatus partium Cat. 38, 2 senatus speete Iug. 25 7 iram senatus, Iug. 30, 3 inter dubitationem et mora senatus. - Qua duarum formarum enumeratione scriptorem nostrum Genitivo senati saepissime in hae iunctura senati decretum et ea quidem ine praep0sitione usum esse intelligi p0test. Itaque Iacobsius et Dieisellius recte videntur iudieasse Sallustium Genitivum sing. IV. deel in i in iis terminis testhnicis aut formulis Scripsisse,

quae cotidiano usu ex antiquitate traditae semperque usitatae essent. Quam0brem Ι0rdanum qu0que tumultus au8a pro, tumulti causa', quam Drmam ante eum editi0nes habuerint, multo rectius scripsit.

Dativus sing. IV. deelinati0nis.

Quod ad Dativum IV. declinati0nis attinet, recentissima illa collatione c0nstitutum est, Sallustium modo semel: Iug. 6 luxu μformam contractam in v adhibuisse. In editione ritgii fragm. I, 57 forma usus legitur quidem, sed huius edit0ris criticam

36쪽

rationem sequi non possumus. Bel de alte Bulinendielitern, de hae larma Corssenius II, p. 740 inquit, erscheine dies Dativ- forme nur Vereingeli, aufiger ei Lucilius ei de dactyli- schen Dielitern, Wie Lukreg, Vergilius, ropertius und Silius und in der rosa de Cicero, Caesar, Sallust, Livius, linius, Tacitus, bWoli die Ueberlieferun de Ass hier vielsaeli un-sielier ist. Cum dativi contractam formam a Caesare rectam s0lam ipsam probatam esse Gell. IV, 16, 9 tradiderit, nulla est causa quaerendi, cur Sallu8tiu larma contracta ipsa usus sit.

Genitivus sing. V. declinationis.

In quinta deelinatione saepenumero pro terminatione ei contractam o seripsit Sallustius ut die Iug. 52, 3 requie fragm. hist. I, 99 Krtig); et fragm. I, 107. Neque vero quintae declinationis Genitivus in e contraetus maiorem admirationem m0vet, cum has brevi0res formas usitatissimas fuisse veterum testimonia probent, ei Geli. IX, 14. eben de geW0hnlichen Genetivlarmen, 0r88entu ΙΙ, p. 725 inquit, aut ei finde sicli seit Plautus die Formen aus es und 0 und War en nur nach 0r-hergehendem i rhalten, et Cato die aut i und war bis indas Augustet selie eitalter hinein cf. Buecheler pag. 36 Sqq. et I 0ren ad Plaut. mil. glor. V. 1162.

Genitivus sing. I. declinationis.

In prima declinatione antehae forma custodias in fragm. III, 2: castella custodias thesaurorum in dediti0nem acciperent', partim Genitivus, partim Aestus. Ρl habebatur. Die il-dun de Geniti ausos aber, uecheler pag. 32 recte inquit,hat die praeli im VI Jahrb. ganglieli au*egeben und Sperrear nnbodinst in Irrthum, menn er dem Sallust castella custodias thesaurorum in deditionem acciperentur ruschrieb, custodias als Genitis austessent se es das acciperentur auSacciperent oder custodias aras custodiae erderbi marμ. sperautem, ut Sallustium prisce loquentem faceret, ingeni abu8us est,

37쪽

n0 veritus ineptias, si m0d doctus videretur Formulae vero, pater et mater familias semper in usu a Terenti usque ad Quintilianum fuerunt, etiamsi pluralis, ut Videtur, patres aut

matres familias multis, ut Sisennae, displicuit. Itaque Sallustius quoque in Cat. 51 9 matres sumiliarum 43, 2 filii familiarum scripsit, qu0 et usu loquendi et grammatica ratione defenditur. Sensit iam Varro de l. l. VIII, 38 pag. 446 sed Spengel): Si analogias equi vellent, plures patres familias distere non debuerunt, sed ut Sisenna scribit patres familiarum'. s. Cie ad Att. VII, 14, 2.

De declinatione pronominis nutius.

In Catil. 29, 3 ἡ nullius earum rerum c0nsuli ius 8tμ. Codd. uetuant inter formas nulli et nullius. Multa autem de constructione interpretes ad Cat. 29, 3 seripserunt. Alii enim Anulli Genitivum esse putarunt, sed iamdudum a grammatissis demonstratum est, duas tantum Genitivi generis feminini formas esse nullius et antiquiorem nullae alii autem, ne antiquam formam legant, nulli eum v0cabulo consuli coniungunt, alii, ut Ger-lachius, dicunt nulli pro non 40situm esse. Hierbei, Reifigius in praeli not. 21 inquit, is die Frage u erWalinen ob es ei diese W0rter salius, nullus etc. auel, eine Geniti aut i fur alle rei eschleeliter ab mi schein dies nach de Analogie v0 mei tui, ui nichi unglaublieli, bylei his schwer istisineneridente femeis an fuhren Wieliti is die Frage es0nders fur die teli Cat. 29, 3. Wi man die Interpretati0n uel hier

drehen mag, immer Wir man leder aut en ungeli uritekgesiliri nulli su nullae dei nullius elimen uaonnen μ. Facillime tamen omnem difficultatem effugere possumus, si optimis codd. testantibus nullius legitur. Nam primum larma nulli pro nullae in libris antiquorum stendi nequit, tum ver etiam Sallustius ab usu archaismi liberatur. Huc aceedit, qu0d a Fabr0 forma nullius με etiam bene declaratur. Neque Ver praeterea dem0nstrari p0test, Sallustium anti-

38쪽

quam huius pron0mini deelinati0nem omnino adhibuisse. Num utrum in Iug. 7, 3 nullo impedimento Dativus an Ablativus Anullo' sit dubium est. Fuerunt enim, qui nullo antiquam Dativi formam putarent, quam rise VI, 7, 36 pag. 43 r.

apud vetustissim0s in usu suisse testatur. Qua antiquiore pronominis forma, ritgius inquit, cur Sallustius uti n0n potuerit, idonea causa non intelligitur. At eius apud Sallustium nullum, apud aequales eius rarissima exempla sunt Quapropter multo simplieior est aliorum interpretum declaratio, qui nullo impedimento Ablativum esse recte dicunt, quae constructi e Ciceronis exemplis facile e0gnoscitur cf. Cie ad Att. X, 18; uet. admei . ΙΙ, 1 l. Itaque eum res ita se habeant, Sallustium pro-n0men nullus et similia ad antiquum obs0letumque usum declinasse accipere neceSSe non St.

Quibus omnibus satis accurate expositis jure ac merito indeclinatione uti modo archaismum Sallustium adhibuisse con

ii de coniugatione.

De Gerundivi et Gerundii terminatione.

Gerundivum et Gerundium III et IV. conivg. in undus et undum exiens, ubi u pro e p0situm est ut faciundum, capiundum, p0tiundi, perdundi agundi, mittundi te a Sallustio semper eriptum est. Deltourius in cap. II, p. l dicit eos, qui hanc formam obsoletam arbitrentur, non satis perspexi88e, eam diu apud Romanos liberam aut dubiam permansisse, ne tantum a Sallustio, sed etiam ab aliis aureae aetatis seriptoribus non semel fuisse adhibitam. Itaque iam Beter ad te orat Ι, 2 reete0b8ervavit, Ciceronem quoque antiqui0re Gerundi Gerundiviquerarma in undum maxime in verbis in i et o desinentibus, in Verbis, quorum exitu e8 in bo, 0, 0, 0, 0, t in certis quibusdam et more receptis formulis usum esse. Fabri autem existimat, has partieipii terminationes archaism08 habenda e8Se,

39쪽

quae cum apud alios seriptores huius aetatis compluribus locis, tum apud Sallustium ipsum semper inveniantur. Eodem modo Zoitsuelisius Sallustium hane priscis Romanis usitatissimam scripturam adhibuisse iudieat. Contra Corssenius de hac terminatione nuper sagaciter subtiliterque disseruit, cui libenter adsentior,

praesentim cum equidem iam antea nunquam persuasum habuerim, formam in undus archaismum putandam esse. Haec est

40쪽

chanalien bis au die lex Iulia Nach dem Bilde dieser ilirer

Soleti Formel sin bei ieero iure dicundo, communi dividund0, rebus gerundi 8; ei Caesar, Livius undoaditus belligerundi. Unter den lateinischen rosaver des lassischen Z itauersiebrauchi Sullus die Form undo de Gerundiumsam hausesten. et Cicero, Caesar und Livius erschein die Form undo vorWiegen vo Verben au i de III. u. IV. Conj. Die Ueberlieferun de Ass de Cicero, Caesar und Livius stetitias in diese Begieliun im volisten Elnklangemit dem Schreib-gebrauch der Originaturkunde des eitalter j ener R0mer, das

die Form undo de Gerundiums, abge8ehen 0 althergebraeliten Formel und prechwelse, nur oeli 0n Verben au i haufigerbrauehte 80ns de Form endo Seh0n entschieden de Vorguggab M. Quibus e causis a Corsseni multis exemplis illustratis luce clarius id sequitur, ut Sallustius multo saepius quidem quam alii scriptore larma in undu u8u Sit, praecipueque etiam in verbis in o exeuntibus, quod iam rarius fieri coeptum erat,

tamen eum regulis et c0nsuetudine aetati Suae plane congruat, ut neque ideo usus obsoletarum formarum neque ullius archaismi argui possit. Fortasse igitur dicendum est, quamquam demonstrari nullo m0d potest, hanc ipsam formam Gerundii

Sallustium usurpasse, ut rati maiorem graVitatem coloremque quendam antiquiorem haberet, praesertim cum, ut Supra X- posui, forma recentior in endus iam usitatior esset. obsidere. Cum dii sint verba, obsido et obside0, in n0nnullis formis derivatio est dubia ut in Cat. 27 2 Cat. 43, 2;Iug. 91, 4. - Gerlachius C0rti et Muellero testibus obsidunt, inquit ad Cat. 45, 3 antique pro obsident, apud Lucretium et