De archaismis Sallustianis

71쪽

85, 43 In Cat. 39, 2 autem passiva V0stabuli potestate eos significari, quibus n0ceri nequit quique securi sunt, recte monuit Cortius. Cuius rei multa exempla Ram 8h0rnius in gramm lat. 406 pag. 993 ed. II. diligenter collegit. De voce innoxius Hergogius ad Cat. 39, 2 dicit: Moh Sallust meis den mortern die ruseiner ei tare alterini illic te edentun Merioren oderverander halten, dies rei der u indicii en Er versielithier sine damno, sine noxa vel detriment aliquo ex iniuria timendo . Si autem Hergogii iudieium verum esset, sine ulla dubitatione hae verbi innoxius signiscati in archaismis numeranda 8set. Quae HerZ0gii sententia maxime dubia videtur cume aliis rebus tum e eo quod nullum exemplum demonstrandi attulit Equidem ver omnibus temporibus certos adiectiv0 duplici signifieatione fuisse censeo, qui utraque potestate promiscue adhibebantur. Libenter tamen mihi quoque documentum Sententiae meae confirmandae deesse consteor. uetZellius vero ad Cur VIII 8 1 opini0nem meam adiuvare videtur dicens: In-n0Xius ir absolut m active Sinne ungehadlich, nsehuldig

De perfecto verborum negligo et intelligo.

Contra vulgarem usum loquendi Sallustius has formas adhibuisse fertur neglegisset Iug. 40, neglegeri Cat. bl 24, intellegerint fragm. I, 45, 23 cf. quae Lachmannus adauer de his Drmi ΙΙ, pag. 350 dixit Aem Macer ap. Diomedem p. 366 Ρ)ἡOmnium nostrum neglegerit uet0ritatem ρ, qui reete animadvertit qu0d anal0giae propius quia et legerit didimus φ. Ceterum intellexi et similia seribi vide in Cat. 20, 3 Iug. 93, 3, in orati0n Maeri Quae eum forma rarissima sit et codd. H0que valde fluetuent ei Madvi gramin. lat. pag. 131 diffidite est dictu,

utrum Sallustius archaicam an insolentem tantum formam na-l0giam primitivorum verborum sequens adhibuerit an librarii erraVerint. Attamen Paldam auctore grammatici illi Sallustii haud imperiti cum n0stri locos illos pr exemplis n0n attulerint,

72쪽

mihi vix persuadere p0ssum formas has Singulares Sallustiano antiquitatis am0ri esse dandas. Vis pro Vires. Vis in plurali r vires in Fragm. III, 84. Priscianus pr0pter formam pluralis insolitam assert: Cuius pluralis, inquit, similiter vis tam ueretius quam Sallustius protulerunt ρ. Eandem Drmam tangit Probus II, 1 404 1 461 .:ἡLucretius tamen II, 586 III, 266 numero plurali hae vis et has vis, ut sit plurali et hae vis, has vis, o vis casus habens innumero plurali tres'. Disseile est igitur diiudicare utrum vis in plurali arehaismus habendus sit an Sallustius Lucretium

p0etam imprimis antiquitatem amantem secutus sit. Lucretium vero metri causa larma Syn00pata usum esse opinor neque hanc formam prisca aetate a nullo seriptore nisi a Lucreti adhibitam archaicam aut ob80letam es8e 0minandam.

Adverbia in im desinentia; cf. cap. I S. V. Singulatim.

dextimus. f. Priseianus III, 3. 19 pag. 607 ., qui huius superlativi exempla ex Varrone, Caeli Antipatro et Sall. Ιug.

affert. Fe8tuS. S. V. dextimum et inistimum antiqui dicebant φ. Cum 110bis forma illa nimis rara occurrat ei. Neve ΙΙ, pag. 77), ipsi excutere non possumus num Sallustius re vera antiquos aut pri800 scriptores sequius sit, sed silenti testimonium grammaticorum agnoscere debemus, quod pr0babile est, cum Sallustius obs0letis formis frequenter utatur. Reifigius in praeli. pag. 164 has brevi0res superlativi formas appr0pinquationem ac pr0pensionem significare censet Gerlachius Vero X augurum

libris petita putat. diu. Diu antiquam ablativi formam pro die esse tantumque in iunctura diu noctuque adhiberi c0nstat ut Iug. 38, 3;

73쪽

Fragm. II 63; ug. 44 5. Quae forma invenitur apud antiquissimos ut lautum et Titinium et acitum quoque, qui sine dubio Sallustium imitatus est ei. Nipperde ad ac Ann. XV, 12. 15 et 0r88en , pag. 290, qui de hac voce derivanda ita dicit: ἡ Stamm hanes scisi eschwunden im usiaut de neutraleu Accusativior diu. Diu neben ius laut mere. 862, itin. p. Ribbee p. 16 ad I 0ren ad laut. 0 steli. v. 752: diu is derAblati v0 dius de alte Nebenlarm ii dies, die Non. 98, 25begeugi und die praeli vel gleisthun bestati glμ. Itaque aestlarma obsoleta fuit et Sallustius cum adhiberet, archaismum scripsit, quem Tacitus imitatus est. rarus. Haec est antiquior aut obs0leta serma pro forum fragm. I, 76). Nam Charisius I, pag. 55 P.: Masduline autem tabulata navium et semper pluraliter quamvis Gellius Dra navium neutraliter dixerit et Lucilius negotiorum 1larum masculine X- tulerit libro III serus lim ornatus lucernis φ. onius quoque pag. 216, 15: R0manis ludis Drus lim ornatus lucernis et similia Sallustii a Pomponis oea laudantur' cf. 0ederi lat. Syn.

VI, 13 et eueri, pag. 474 et 568.

partire. Omnes interpretes Sallustiani ad Iug. 43 activum huius verbi apud antiquiores tantum seript0re inveniri recte intellexerunt: cf. Priscian VIII, 6 29 Plaut asin. ΙΙ, 2 5 mil. gl0r. III, 1, 112 Lucii ap. Non. 7 64 Afran, Accius, Ennius, Lucretius V. 683, Non pag. 472, 475 Cic. de legg. ΙΙΙ, 3. 7. Itaque dubium non est, qui Sallustius archaismum verum utique adhibuerit. - 0ntra participium partitus significatione passiva omnibus aetatibus usitatum fuit. quaesere Formis cum s pro HSallustius saepe utitur ut quae-80Hug. 85, 10 quaesere fragm. I, 120, quae8itur fragm. IV, 19, 1. Iam C. L. Schneide I, 1 pag. 343 10rmam quaeso antiqui0rem fuisse observavit. Accuratissime autem de hac re Corssenius , pag. 229 sqq. disputavit. Qu0d Priscianus X, 8 46 statuit, quaero primitivam sormam esse verbi quaeso falsum est, ut iam C0rtius vidit, cum in plurimis voeabulis antiquiore temp0re s littera pro

74쪽

diceretur ei Madvigaram lat. 37: quaeso, quae8umus irdgebrauehi, um de Rede in alte 'thumliche arbuno rugeben μ. Iam vero Romanos quaeso ubi nuntiatum ab eo n0npendet plerumque imperativo vel praedicato p0stponere solitos esse adn0tari p0test. Quam consuetudinem Sallustius n0 secutus est. Neque hoc mirum est, quod Sallustium antiquum verbum quaeSere pr0 quaerere Surpasse vidimus. Qu0 minus politi atque accurati Sermonis est, Sed hac collocatione verbo quaeso maior vis attribuitur. satias. Quo voeabulo antiqu0s usos fuisse docet Nonius Marcellus, Accium laudans et Varronem, Lucilium, Lucretium. Apud Terentium qu0que saepenumero invenitur haee forma contracta, item apud Tacitum et Livium, qui antiquis voeabulis interdum gaudent. Sed Ciceronem et Caesarem ut obs0leto abstinuisse patet cf. Neueri, pag. 589. Ceterum etiam SatietasHug.

31, 20 legitur.

soluerat. Hanc antiquam formam solui pro s0litus sum

fragm. ΙΙ, 64 Cato et Ennius errone IX, 61. 10 pag. 33 sed.

Mulier teste usurpaverant. 0nius pag. 508 laudat ex Caelio: ἡdi10 et septuaginta lict0ris d0mum deportavisse fascis, qui ductoribus hostium ante soluerant ferri ρ. f. catonis fragm. ed. Iordan 89, 34. Priscianus VIII, 11. 6l pag. 81 de neutro passivis: Qu0rum tamen antiquissimi solebant etiam praeteritum perfectum pr0ferre h00 0d0 gaudeo, gaVi Si soleo, Solui; sed nune his non utimur. Eadem ratione olim istitum, puditum, placitum est dicebant; sed sequi0r aetas maluit, licuit, puduit, placuit . necessitudo et terminatio in ludo. Cum a necesse duo nomina, Dietschius ad Cat. 17, inquit, facta essent necessitudo et necessitas, is usus paulatim in c0nsuetudinem abiit, ut illud diceretur de iure et vinculo religiosae coniunctionis maXime de affinitate Iug. 80, 6 necessitas de vi quapiam gravissime premente ac cogentes . Antiqui0res tamen scriptores id discrimen non norunt et etiam 408teriore saepe quidem neceSSi-

75쪽

tudo pro neeessitas rarissime h00 pr illo usi sunt, ei Geli. XIII, 3. Sallustium saepe necessitudo Scripsisse pr0 negessitas

testatur Charisius pag. 76 sed Lind). Et in Cat. et Iug. semper legitur necessitud cf. 5, 21 3 33, 5 58, 11, 19. Hug. 9 8; 48, 1 102, 5. At in orat Lep. t et in epist. Pompei 8 voeabulum necessitas seriptum est. Credibile igitur est Sallustii

temporibus consuetudinem illam nondum apud omnes Valuisse eumque ipsum numerosiorem formam alteri praetulisse HerZ0gio ad Cat. XVII. 2 autem magnam operam danti ut differentiam signifieationis inter duas terminationes tas et ludo faciat, adsentiri nequeo es ad Caes. eli civ. II 8. Is tamen in significationis disserentia constituenda nimis astute ideoque obscure videtur iudieasse. Sallustius enim ipse, pin0r, eam acutam terminationem differentiam non novit, sed duas tam antiquiorem in ud quam alteram in tus sine discrimine adhibuit. Item Kriigius vocabuli formam in ludo exeuntem pr0pterea Sallustio placuisse existimat, qu0 multo anti quior est, quam altera inta quamquam sententia non diversa. Idem animadvertit Drahen-borellius ad Livium II, 3. 43 et Reifigius in praeli. G0 pag. 98.

Iam ver aliis antiquioribus voeabulis claritudo, lassitudo Sallustius usus est Ciceronem semper claritas dicere maluisse compertum habemus. Quibus ex omnibus utique satis intelligi p0te8t, quantum ludium antiquitatis restaurandae Sallusti fuerit et quotiesquiaque eligendi arbitrium permissum erat, eum Summo amore antiquum n0Vo prae0pta8se. Quam ob rem ei lachius antiquitatem quandam red0lere nomina in udo ide0que substantiva in hane terminati0nem desinentia, cum quendam antiquitatis c0lorem habeant, a Sallusti et Tadit saepe usurpari reetissime dixit. ulcisci nequitur nequitur. Hae forma passiva cum alii

scriptores antiqui, tum Cato adhibuerunt ut ex his Festi verbis satis liquet ei. Neve ΙΙ pag. 472 H0ligeri pag. 20: Nequitum

et nequitur pro n0n posse digebant ut acuvius cum ait: Sed eum contendi nequitum ut clam tendenda est plaga - Plautus

76쪽

in Satyri0ne: retrahi nequitum, qu0quo pr0gressa est semel et Cato in orig. I, 23: Fana in eo loco complura fuere, a Xauguravit, praeterquam qu0d termino fanum fuit, id nequitum exauguraris , cf. ueret. I, 1045, laut rud. IV, 4, 20, erga II, 2 l2, Ter Hecyr. IV, 1,57. Hae antiquissima forma archaismus verus sine dubi habendus est Sallustiumque ea usum esse veri Sisimile propterea, quod C. Memmii antiquioris orat0ris haec verba

esse V0luerit. Ex me igitur quaerenti, num Sallustius hac v0ce Catonem imitatus sit, eum morem totius antiquitatis p0tiusquam unius praecipue Cat0nis secutum esse respondebo. Et profecto hae vox a Plaut et Terenti ceterisque Catonianae aetatis script0ribus n0 minus quam a Catone adhibita est. ἡ Veteres enim in h0 verbo, ritgius inquit, anal0giam passivorum p0testur et coeptum est secut0s esse eamque nonnisi cum passivi infinitiv 00niunetam usurpasse viri d0cti iam monuerunt ρ. Quare patet ulcisci . . contra vulgarem usum passivum SenSum habere, cuius in hoc verbo. rara exempla sunt. Diffidite est igitur dicere utrum antiquiorem loquendi consuetudinem, ex qua hoc Verbum active p0nebatur, secutus sit an analogia c0actus igni-seationem passivam finxerit. Mihi quidem haec pini meli0r Videtur esse, quod apud antiquissimos eripi0res nusquam fere activum invenitur tantum semel apud Ennium p. 0n pag. 292, 16). Utique autem haec t0ta iunctura obsoleta et prisca habenda est. Ceterum etiam totum caput rati0nem Memmii continens, colorem antiquitatis valde redolere quis est quin Sentiat 3 Volgus et adus. Veteres grammatisti formam amborum voeabulorum masculinam apud prisco scriptores inventam esse testantur. Quem usum Sallustius Iug. 69, 2 73, 5 fragm. I, 68 secutus est. Sic Sisenna, deius Varro N0ni teste pag. 230, 7 eas formas adhibuisse dicuntur. anteponere ante enire. Recte ligeter in rebsit Anti- barbaro ait: Anteponere si aliquid alicui anteponere einem etWas 0rgiehen stehi au-lateinisch et Ennius ap. te de T I,

77쪽

24, 8, a nur Sallust Iug. 15, 1 aeligebrauchi hat: ne verba inimici ante laeta sua p0nerent fur factis suis anteponerent'. Nullo autem modo Gerlachi adsentiri possum dicenti praepositionem a verbo disiunetam more Seript0rum antiquiorum esse. Nam apud has tres praepositiones ante, 08t 00ntra omnibus aetatibus figura, quae vulgo mesis n0minatur, usitata fuit, quia significati0nem adverbialem diutissime reservarunt. Ceterum haee figura apud omnes omnium aetatum poetas praeeipue in praepositi0nibus invenitur Fassere n0 p0ssum quin iudieium Krebsit in Antibarbaro de verb0 antevemre quoque addam: ZuV0r-kommen, ubertresse Wir construiri alleui und aliquem, si aberaui er Sallus au lat iniso und nachelassiseli und abet selii Selle fur antevertere, superare, cf. Iug. 4, 7 96, 3. pax conVenta. In verbi usu convenio Sallustius a su0rum temp0rum c0nsuetudine n0 discrepat, cf. Iug. 38, 1 39 4. Sed audacius est, qu0 Iug. 112, 2 passem conventam scripsit ad e0rum Verb0rum exemplum de quibus Madvigius in gramm latin.

110, 3 dixit et Ruddim. I, 298, 4. Gerlachius hoc qu0que ad

prisci sermonis rationem videri esse conformatum recte observavit sententiamque his exemplis defendit: Festu S. V. OBVentac0nditi distebatur, cum primus sermo de nuntiis et 0rum conditi0ne habebatur' , 1. Sisenna p. Non. II, 470. Multo Ver accuratius Fabri de hae v0ce egit, ita ut eius sententiam penitus 00mplectar: , Diese Partieipium vertriti manehmal die Stelleeines Participium de Perseet iminetiv, te en pa conventaliter Meteli edeuten is mitia quae eonvenit, cf. Ιug. 38, 10. In de alleren praeli schein diese Gebraue geW0hniicher

s substantivi seli ebrauehis . dare Victos laterpretes ad Iug. 59, 3 hunc verbi dare usum apud antiquiores scriptores et poetas haud rarum esse recte eXponunt. Cuius rei multa exempla laudantur ut Ter Heaut V, 1, 77 X0rnatum dab0, h0rm V, 8, 1, laut Cist. II, 2, 5l, Pers. IV, 1, etc. mare saepius quidem a p0etis quam ab rab

78쪽

tionis solutae scriptoribus letum est de iis qui aliquid essederunt atque absolverunt aut in certam quandam conditionem coniecerunt, qu0niam rem perlaetam in ali0rum c0nspectum pr0ponunt ut eam iis quasi porrigant. Plerumque tamen in talibus emphasis est a plus dieitur quam verbo implici vinceres notaretur. Ηergogius ad h. L: Zu leugnen istisielit, das die gange Redensari etWas geWahitescia oppelsinniges at A. teunque est utique contra orationis solutae consuetudinem dare pro reddere aut facere positum est, quam constructionem advigius in gramm . lat. 427 alteriatim lich nominat. advigio igitur auctore Sallustium sine dubi antiquos eriptores sequium hanc iuncturam iam sua aetate obs0letam et apud p0etas modo usitatam adhibuisse c0ntendo. decet eum Dativo. Verbum dedet cum Dativo fragm. Ι,100 pr Accusativo antiquis script0ribus proprium fuisse c0nstat, es imprimis Buddim II pag. 20 not. 25. Cum Dativo etiam Ciceronem iunxisse commem irat Stephanus in thesauro de rat. III, 5 extr. , quand0quidem id deceat prudentiae tuae μ. At omnibus praestantioris n0tae libris: scire, quid quand0que deceat, prudentiae. Ceterum decet alicui quidam Hellenismum esse statuunt ut πρεπει uita alii autem nativum atque non eum Graeca 80lum sed eum aliis etiam linguis communem loquendi morem ut 00nvenit nobis, esse Volunt, cf. Vetaneri Hellenolexias pag. 363, aubmannus ad Plaut. Amphitr.

II, 2, 188.

ea gratia. ritgius ad Iug. 54 4 ea gratia pro eius rei gratia dicendi rationem antiquiorem esse videri reet interpretatur. Praeeipue enim lauto eam lai mulam aliasque eiusmodi ut ea causa a Sallusti quoque usurpatas proprias fuisse exemplis demonstrari p0test ea causa Plaut. seud Ι, 53 90 ΙΙΙ, 2, 59; Pers. ΙΙΙ, 1, 7 Rud pr0l0g. 31 Cat0nis fragm. 17, 5 ea gratia autem apud Plaut. Pseud. I, 2, 27; mere. I, 2 l09 etc. Enniusqu0que p. Cic. de nat. de0r. III, 67. Similes apud Sallustium sunt iuncturae Iug. 54 ea Drmidine, Iug. 83, 1 e dol0re 35.6

79쪽

e numero. Quae Xempla eum antiquiorem consuetudinem loquendi sequium esse satis probant.

expers cum blativo. Sallustius cum adiectivum expers cum blativo Cat. 33, 1 conivugeret, antiqui0rem locutionem praetulit. Nam tantumm0do p. laut. Terent. Lucret haec structura invenitur Plaut. Amphit. II, 281; sin I, 1, 31; ers.

dim. II p. 114, ut hic usus rarissimus in archaismi numerandus sit Hergogius ut causam aliquam huius constructionis inveniat operam dat: De Ablati is stariter, ausdrue sv0lier, egeichnet die alternaeliste materielle Beraubun und expers gleieli dem spoliatus φ. tu res se habet tantum genitivum apud ptimos auct0res usitatum fuisse stimus cf. adstuebner pag. 26 et All-geier . h. .: EXper Wir classi scii nur mi dem Geniti ver-bunden. Alt-lateiniso aber mi dem blatin, a Sallust

Verba requentati a consultare Fabri ad Cat. 6 6 hoc Verbum eum Dati v coniunetum apud alium meli0ris aetatis script0rem nullo loco inveniri animadvertit pr0pterea autem, consultabant h. l. in consulebant mutari nondum opus est, cum Saepe pro Verbis implissibus frequentativa apud Sallustium ponantur velut adflictare, defensare, imperitare, rogitare, agitare, missitare, obiectare, occursare, uetare, dictitare, 0llicitari ete , es Badstubner pag. 23. Gerlachius autem adnotat ad Vocem negitare Iug. c. 11 etiam ho dictum antiquius quod ad formam verbi frequentativam pertinere probabile est. Quam verborum formam praecipue antiquitate excellere iam alellius ad Taeit. Agric pag. li 2 et 28 observavit. Eodem modo orengius ad Plaut. 08t. V. 11 ait: Frequentativa fur simplicia sin nielit blossi de stet aut adlidrue gielenden Umgangssprache Seli alige-mein, 80nder treten aueli 0ns in de ulteren Latinita starkhervor μ. Itaque etiam Sallustius multa verba frequentativa et apud ali0s et eos quidem optim0s scriptore usitata et per Se ipsa non obsoleta aut antiqua adhibuit. Attamen die eum per-

80쪽

multas etiamsi solitas formas tam saepe Scripsisse, ut oratio antiquum col0rem red0leret, quam0brem multum crebrumque horum verb0rum usum auctori archaismo tribuere non dubito. iuxta mecum. Voce iuxta ut 0mparati0nem cum aliquare exprimat saepe Sallustius utitur. Semper fere ita ut quae comparantur per copulativam particulam e0niuncta sint ut perque Cat. 58, 5 61 6 Iug. 67, 2 85, 47 88 l. - per et Cat.

51, 30 Iug. 95, 33. - per a Cat. 37 8, ac si Iug. 45, 12, atque Iug. 95, 3. Satis frequens igitur iunetur iuxta ac, atque, interdum iuXta et que. IuXta ac Reifigius in praeli. rat inquit, in dem Sinne on aeque ad is de Cicero rem geblieben, cf. 0li ad orat. 08t ed in sen. 84 20 pag. 42. 0eli findet es sicli 0nst ei uten christstelleruμ. Sed iunctura iuxta mestum praeter Plautum et Sallustium Cat. 58, 5 nusquam invenitur. Αllgete in rebsi Antib. diei haec: Au lateiuiso und notabe Sallust findet steli iuxta mediam in der Bedeutun ebenso wi irgend inerμ. Quod ad huius iuncturae usum apud Plautum attinet, I 0rengius adiit gl0r. v. 233 de eo accurate egit: Iuxta mecum so audii Pseud. 1161, ers. 249 250, Aul. IV, 7, 1, Trin. 197 sons Die ei Plautus, et Ennius, Teren und in de Fragmente de librigenii amatille findet sic iuxta iubet haupi nichi. Es is an dei seelis Plautussiellen Mnbar Adverbis similiter aeque, 0 0hlisur 00 ei mal et Sallust Cat. 58μ es. Η0ligeri pag. 88. Equidem ego si existim Sallustium hoc aute antiquitate repetiisse aut e vulgaris serm0nis consuetudine sumpsisse atque hanc iuncturam in obsoletis sententiis nume

perditiun ire. Struetur verborum motum significantium maximeque ire Verbi cum supin0, qua conatus studiumque aut

voluntas aliquid faetendi indicetur, apud Sallustium est satis frequens. Ut perditum ire pluribus J0eis legitur Cat. 36, 4 31, 27 52, 12 Iug. 85, 42 68 l fragm. III, 22, 17: neque eg0

vos ultum iniurias h0rtor ubi ellipsin statuendam n0 est ab- Simile, nisi ire vocem ante iniurias negligentia librariorum