Loimographia, in qua graves quaedam arduaeque quaestiones, medicorum quorundam ignorantiam et errorem in curanda peste detengentes, explicantur: symptomata omnia, quae peste laborantes inquietare solent, enumerantur: contagionis quoque natura et caus

141쪽

quae est inter venena Malexiteria,& e conuersia Altera responsio est, sententiam Galeni,alexiteri scinaedia esse inter corpora Venena, veram quidem este de multis, sed non de omnibus, cui sententiae patrocinari videtur Avicen. c. quarti,trael . . c. i. ubi duo scribit animaduersione digna. Vnum,accidere aliquibus almiteriis,ut sint media in ter corpori venena alte rum est, huiusnodi opinionem esse cum sapientibus disputandam, propterea quod ex toto ad Plailos phicae rationis calculii non sit examinata. Ex quibus Avicenna verbis facile quis intellexerit,uerum non esse, omnia alexiteria media esse inter venenai corpora si diligentius verba Galeni pensitentur, manifestum eua det, eum illo in loco non de omnibus alexiteriis, sed de iis tantum loqui, quae venena ipsa al-

terant, obtundunt accorrumpunt, immo non

simpliciter, sed omnia haec fere esse media scribit, nocere autem tunc, cum in magna dosas

simulatur.

Haec de theriacae usu in praeseruatione dixisse 'q

1umciat, videamus nunc de vino Viperano,

quos . extinctae sunt viperae, an sanis corporib. conueniata Nicolaus Florentinus i. te venenis, secutus Rabbi Moysen Malios, scribit, vinum in quo extinctae sint viperae, frequenter potum, plurimum conducere ad praeseruandum a venenis. Confirmat hanc sententiam Galenus

142쪽

secti. b. Epidem 6 text. 1 ubi vinum viperinum multum valere aduersus venena docet, id quod de carnibus quoq; viperarum constat, ut itala ac ratione probari possit, sanis etiam id co poribus conuenire. Sed Dioscorides, alii praecipiunt, ut vasa vinaria diligenter custodiantur

ab ipsis viperis S serpentibus, ne vinum venenent, consequenter corpora. Cumq; vinum sit vehiculum medicamentorum, etiam hic fiet vehiculum veneni viperini ad maiorem pernitiem celeriorem interitum. Hoc igitur in casu diIigenter obselliandum , vinum viperinum an casu fiat , an vero arte. Si fiat casse, non conuenter, quia extinguuntur in ipso to-

viperae caudaq; caput miscentur, neq; fit

fermentatio, unde vinum illud venenatum potius redditur quam salutare. Si fiat arte,tunc amputatis amputandis, facta debita mixtione fermentatione sanis corporibus utiliter exhiberi potest, quod cliam innuit Nicolaus. Ex quibus hoc quoq; colligitur,alexiteria, cum sanis corporibus offerenda sunt semper minoridosi esse offerenda, quam cum dantur vel iam venenatis, vel illis quae moi bis sunt obnoxia,&To in cnenatas actione vergunt Tempus, quo sumendo sanis alexiteria exhibentur, optimum est post niui tam coctionem. Sic enim Rabbi Mosesar aphor loquens desimaragdo inquit,

eam fanis corporibus exhibendam quo tempo-

143쪽

revetriculus est vacuus, iam consummata est omnis concoctio Consentit Galenus L de ther. ad Pison. c. r. ubi praecipit, ut theriaca sumatur post celebratam ex toto ciboria coctione, ratio est, quia si antidoti sumerentur, cum cibus est in ventriculo, proculdubio aut is corrumperetur aut ipsorum virtus a cibis hebetaretiir. Iam ad curationem, an sic.sebri correptis adciendu u

dores exhibenda suZHic non quid unusquis i '

assirmet,cum non consentit ratio, sed quid, e hiis, tum sit ex ipsa re proposita inuestigandum esse, alibis a plane statuo. Si enim ullo in morbo pericu im ris si- affert error,certe in febri pestilenti affert, mor se ita, bosc.periculosissimo Quapropter etiam mi nus hic qua alibi, ubi leue peccatum sime pernitie aut incommodo aegri comittitur, errare X-

Pediet. Praecedente quaestione rationit iis non fallacibus demonstratu est periculosum esse sudore ab initio calidis medicamentis prouocare. Tlaeriacamantem, mithridatum, d similia magnae esse activitatis,uehementer calefacete, calorem l cordis,di: ιν facere kίικον,3 hoc maxime,quia ad venenum debellandum, perque sit lores exturbandum in magna dosii d bis in die offerenda sunt, nemo est opinor, qui

ignoret. Hinc Avicenna in praeseruatione tantum probat antidoto magnas, in curatione e- Dponit refrigerantia.Et ex veteribus nemi

144쪽

mus in febris p erae curatione. Qua miris e ni in P ulus Aeginethai Aetius theriacam ex

Galeno in profliganda peste utilem esse scribat,

neuter tamen in curatione eam adhibuisse deprehendi potest. Nam Paulus post traditam descriptamq; curationem latum addit, Galenum ipsam commendasse Aetius vero ubi febris pestilentis curationem docet theriacie&similitii miri edicaminum calidorum mentionem non tacit Ad tale quid refert ex Galeno. Sed nec Oribasius,qui hos longo tempore utecessit, ac sub

Italiano claruit de pestis curatione dissei es, theriacae mentionem facit ullam. Et licet Avicennalibr. de vitandis incommodis in regimine anitatis euenientibus, exhibitionem ipsius videatur approbare, in canone tamen suo, ubi ex protellio tum ratione tractat omnia, longe sentit aliter Actuarius Hippocrati attributam antido

rum describit, ea i ipsum in peste Athenas de

populanteusium narrat,4 corona ob eam rem theniensibus donatum ait, quae ipsaquO-quedi modum calida extiterit. Sed an in curam rione ea fuerit usus, adhuc ambigitur. Et fabula es putatur, quod scribit Hippocratem eitis eis se autorem, se in peste Athenis saeuiente curanda hac Ciani Mirum namque seret, sit piaeter una scriptorem trecentem, nullus Graecorum aut Arabum de pra dicta antidoto aliquid cognouerit.Qui composuit, Hippocla

145쪽

tis nomen ei proelixisse creditur, ut commendabiliorem redderet.Recentioresvi saniores Meldici omnes in febri pestilentia calidis sudorife-tris, ut theriaca&similibus abstinere iubent, vel, quando necessitas usum harum antidotorum postulare videretur, in quantitate exigua exhi- bent,cum liquore refrigerante conueniente, vel aliis contemperant, non ad si idorem mouendum sed ad hebetandam extinguendamq; veneni malignitatem dc quidem post venae se ctionem,si ea opus est. Frigidis itaq; modice a- stringentibus exiccantibus, potestateq; occulta venenis resistentibus medicamentis aes rosti l currendum, omnibus modis vires conseruan- dae,ipsum l co roborandum, quod certe, calii dis istis medicamentis violenter sudorem ex cludentibus qui euenire assirmat boni is Medi ac titulum non meretur, sed pro perfido merito empirico habendus. Non dubitarim admodum, 'el inficias tuerim, quosdam peste apprehendi, unguinem habentes aquosum te-Nuem Apparet hoc incertis hominibus,quib. sanguis e vena detractus ita aquosius cernitur, ut librae in eo nullae conspicuae sint, sed in aqua Iubra solummodo telis aranearum simile quippiam innatare videatur. Accidit hoc fere post diuturnas pluuias, largam potationem solidioris licibi paucam assumtionem, praesertim vero

146쪽

initiatur. Potuit igitur siti lorificum pharma-icum tali propinatum aliquando profuisse, non quia illo tempore conueniret morbo per se, sed lquia accidit illi homini habere tunc sanguinem aptum dispositumque , qui in vapores&halitus permutetur per sudorem euacuetur.

Nunt quoq; aliqui, qui meatus forte habet tam patentes, ut crassior quoq, sanguis re lutus per eos penetrare possit. Et lint quidam alii ita a n itura comparati ac acti, ut ab omni b. fere mors

bis to sudore liberentur. Qi d si igitur quis lin hominem inciderit, tui vel haec omnia,vel ex his habeat aliqua ei certe pharmacum sudorificum non male fuerit propinatum, aliis penet omnibus existens noxium. Vnde bire ab eo hedi quam iuuari omnino necelle est, si ita promiscuevi caeco iudicio cuilibet offeratur. M'di autem obiicitur, cap. i6. libr. de theriacat ad Pisen scriptum esse theriacam etiam peste correptis mederi,nostram sententiam non m pugnat Primum enim liber ille non est Ga leni, ut patet ex Epistola tulit Alexandrini, iquae extat inter Epistolas Andreae Matthioli. Deinde locus ille dextre interpretandus est. Si heriaca exhibeatur ante febrem pestilen leni, e scit, ut vel homo non corripiatur, vel

eorreptus, symptomatibus, tu alias aegrum miseris modis solent diuexare, non ita inquieteturat i, laedatur. Adde, quod probatur theriaca in peste

147쪽

peste actu existente, sed sine febre Cum enim febris adcst notabilis, non exhibenda huius generis calida medicam eta, praestanti illimi medici Practici statuunt omnes, propterea quod in pestilentialib. febribus interiora aestuent ac vetantur,postq; horu sumtione de pr*cordiorum&pectoris intolerabili ardore inflammatio ne aegros coquestos esse, animaduersum sit de obseruatu In sudore Anglico,hoc est febre sudorifica, qua correpti perpetuo sudore dis lue ilant, quae anno isa Britanniam, Belgium, Onanem l inferiorem Germaniam usq; in annua 3 Q, peruagata est, profuisse calida alexi phar naaca quida experti sunt, unde mox etiam inquavis alia peste utilia fbre existimarunt.Sed Ghementer decepti sunt,cum febris illa Anglicana tenue aeria,&spirituosam magis qua crassam sanguinis substantia vel parte occuparit. Et a

lenu deniq; quod attinet, nunqua ipsum a calida medicamet pestileter febrietib exhibuisse, aut exhibenda colluisse, vel inde liquet maxime,

quod terra Armenia, nullius calori participem

offerre no ausus fuit in vino,nisi tenui S diluto, I quavis vini hic maxime utile esse cognosceret, quonia bolum aridum &crassirin ocius atq;facilius ad cor deduceret. Posteriores Medici eam cum aceto& aqua ros ace miscucru felici successit Terra sigillata cum coueniente de apto liquore propinatam insigniter multis prosuisse

pestis

148쪽

radice tormentilla, erpentariae veronica mare,. limonibus, citriis,arantiis, similibus quae refrigeram xiccant, modiceq;astringunt,cor

borant,calidi i natiui dissolutione impediunt, quod imprimis hic ante cuncta alia tentan idum. Corde roborato, quod cognoscitur, cum circa cor segrotus melius habere sentit, febreq; intepescente , sudorificae potiones conam de

exhiberi possiunt, iisq; theriaca, similia i alexi- pharmaca in debita quantitate permisceri, vel

mox ab in ultu, vel etiam maxime ante febris insultum, non quidem omnibus sed qui busdam , quibus sic praeseruare peste corpus, vel nox itim venenatumq; aerem, quem forte apud aegrotos hauserunt inspiraruntque expellere intentio est, tinc enim singuine nondum per omnia infecto aere scit venenato inspirato olei instar eidem supernatante, vel visceris alicuius superficiem tantum occupante,extimas'; partes, febre linodum excitata, sudori scis istis medicinis utilius nihil excogitati posse omnino iudicandum est Tunc enim venenata quali tas in aeria talituosa substantia haerens non imulto labore per sudorem vacuatur cum scivenenum seu venenata qualitas substantiam an guinis vel visceris alicuius nondum alte com

149쪽

hendit. Cum vero febrisanualuit, aestusquec flamma in praecordiis percipitur,non prodecis sed obesse multis certissimis documentis halbetur patefactum. Ac parum hic curandum,

quod quidam audacesbarbatique magis quam ordati Empirici iactitant de experientia sua. iti grapes Meruditi,qui merito talia de e prae-

ldicare possent, non plura asserunt, quam ratio dictitat esse vera Concedo, quosdam, qui ea usurparunt, medicamentisq; calidis sudorem potenter prouocarunt, mortem vitasse , iisque esse adiutos. Sed an recte statim hinc concludetur, utilia semper eiusnaodi este medicam-ta Variis casibus quosdam a dissicilibus morbis liberatos legimus Verissime enim Hippocra Nota.-tes, in medendo peconcurtere spem, siduciam: τυ cnis, prodidit. Et in quo medicamento aut medico confidit aegrotus, ab eo sanatur facilius docilius,ut etia optimii ab alieno datu in peius proiiciat. Nullus igitur Medicus, modo non sit amens aegros suae fidei commisibsita curare attentabit, ut illi sunt sanati Per accidens innumeri evadunt clam ex hoc, tum ex aliis inorbis. si alios eodem quis modo percurare e lit, homicida rectius quam medicus audiet. Galenus in opere, quod de sinapi medici facultatibus scripsit,sese docet, quomodo experien tia medicamentorum vires demon stret aperiar que ac quomodo, quod per accidens euem siz

150쪽

sit distinguendum ab eo quod ei cessit.Sicui

nina remedium nullum semper iuuat, ita nul- tum ex equo semper omnes perdit Aliqui semper licet ex accidenti id contingat, evadunt Ac si empirici isti percensere nomina eo tum quibus nocuerunt, tam expedite possent de Cllent qua paucos quosdam, quos sua potius spes l&τυχη , ut loquitur Hipp. qua horum medicorum peritia ac viritis,expericulo eripuit, iniret 'semper habent, identidcinq; numerant ac prae. di ant, proculdubio pro restituto uno perditos atq; occisos decem viginti uel timerare cogeientur in peste faciliorcst excusatio quamina i

bi mo: bis opluribus qui pereunt. saeuitiali

morbi interiisse putantur. Qui aduersante morbo Medico&naedicina vix ac d sticulter euase i runt a medicis seruati stulte aliquando putan itur itaq; prudens&peritus Medicus, quid ra illo nidi naturae consentaneum sit, liligenter ex faminat. Non igitur pestilenti febre conflictatis Galenu calidissima sudorifera praescripsisse pro lbabile est, cum terram Armeniam non auderet nisi vino valde diluto,s bricitantii exhibere, M

in genuinis ipsus operibus de eo nihil certi pos. se reperiri constat piae ter ea, quae de theriaca ad Pisonem Pamphilianum leguntur, quemli lbrum Galeni non esse supra demonstratum est lEt ipse autor libri istius non exhibet heriacam, ut malam sanguinis qualitatem per sudorem huius