장음표시 사용
21쪽
Albfeans in phreniticis dejectio , mala Q. Certum est diaphragma & hypocondria ad ur Inas & alvΤdejectiones plurimum conferre non modo ob vicinitatem intestinorum, renum , & Vesicae, sed quia omnes istae partes mutuam operam in exercendis propriis muneribus sibi praestant Physiol. Prop. XII.) Si phrenitis ex inflammatione septi transversi, partiumve Vicinarum fiat, duplici modo urinas& alvi excrementa vitiat: aut harum partium nativam constitutionem invertendo aut eas extreme debilitando , earum vim in urina & foecibus immutandis Ρhysiol. 83 corrumpit , aut destruit. Si Vires Satis validae sint, neque symptomata nimium Vehementia, tum urinae pellucidae , tum alvi dejectiones albicantes , periculum , nisi sanguis fluat e naribus : si viribus deficientibus , morboque multum saeviente haec fiant, mortem significat b . VI. Λ Peripneumonia phrenitis malum c). Sane inquit Galenuc fieri potest ut etiam corde affec- ,,to , phreniticus quis efficiatur M , & quidem recte cum cor ad eliciendas mentis operationes plurimum conferat. Physiol. 189. , sicut Septum transVersum. Ergo si pulmonibus inflammatione maligna Vexatis , ad cor aut diaphragma extendatur malum, phrenitis inde Sequetur semper periculosissima. VII. Ex phreniticis alii hilares, alii tristes sunt: alii facilius eontinentur 9 intra verba desipiunt: alii insurgunt , edi Giolenter quaedam manufaciunt: atque ex his ipsis , alii nihil nisi impetu peccant: alii etiam artes adhibent e . Semper inquit Vans*ietentus magna cautela adhibenda ,, est, quia & tacita illa & tranquilla phreneticorum deliria , , subito quandoque in immanem furorem mutantur. Sic me ,, mini hortulanum tertia die phrenitidis verae in qua tacite
c Hipp. lib. VII. Aphor. Sent. 12. M Galen. Method. Med. l. XIII.
22쪽
i Lib. I. De I sorbis capitis.
D tantum delirabat, & floccos carpebat, uno momento lecto 1 exiliisse , & celerrimo curSu adscendisse in superiorem do-omaus partem, deque fenestra praecipitem se dedisset miser, dimisi uxor ad Volans retinuisset; dumque illa cum marito luc- tatur , & Vicinos in auxilium Vocat, convellitur aeger, &r moritur Subito a . V
Omnino conandum tandem est ex secta in fronte vena sanguinis misionem moliri : ego sane magna adeo phrenitide correptum curaUi b . 1X. Sunt qui venas colli jugulares incidunt , verisimileque est eos juciare cum sanguis copiosior ad caput consuit, atque i circo Uel uti infammationem in cerebro concitat c .
Certe in phrenitide inquit Freindius) quae febribus su-s,perVenit, medicinam hanc quamma Xime efiicacem esse exper DiuS sum, cum alia remedia minus commode responderint d .
Alia dishinc diatrito post septimum morbi diem rasis par tibus cucurbitam apponimus occipitio mitiganter, atque sub ipsa fronte sanguisugas facimus inhaerere quatuor vel quinque e . Neque alienum est inquit Celsus si neque sanguis andi te miSSus est, neque men S constat, neque Somnus accedit,
,, occipitio inciso cucurbitulam admoVere, quae quia leVat mor- σ3bum , potest somnum facere. f).VXI. Venae quoque incisor ne multum sanguinis detrahat , licet a principk secet 3 pbreniticis namque malum est in syncopam facile mutabile verumtamen audacius Vena solUenda est , si is praecordiis , non a capite morbus oriatur
f Cels. de Medi c. lib. 9. cap. 78. pag. 3Iue. g) Aret de Curation. Morbor.
23쪽
tet, quod solum maximum est delirantium ct cfusOis morbi remedium a . Si phrenitis in lethargum prona sit: vires sint imbecilles:
humor pituitoSus multum redundet , ca Vendum ab optatis &somniferis Umultaque moderatio hic quoque neceSSaria est, me quem Obdormire Volumus, excitare postea non possimus b), ,, Sed si phrenitici pernoctant, neque interdiu sopiuntur , sed, penitus intenti sunt oculi atque instar cornu rigentes, jac-1, tantur autem & e lecto prosiliunt, iis somnus & quies conci- ,,liandi sunt o. ' Veteres Medici observatione edocti somnum arcessebant delirantibus per medicamenta exterius applicata, nec interna nisi multum urgente malo Validisque viribus praescribebant. Lotio pedum ex aqua cui lactuca sit incocta : odor opii vino dissoluti: capitis perfusio ex aqua herbis temperantibus , & emollientibus alterata , somnum blande & sine ullo discrimine inducere possunt. 'Si vigiliae ultra febrem excur- ,, rant sinquit Syden hamius) cessantibus aliis Symplomatibus, 3 observaVi , linteum in aqua rosarum immersum & frigide F, syncipiti ac temporibuS applicatum, plUS quam narcotica qua , , vis prodesse ' Sunt qui lac capite applicandum consimiunt: ego vero capite dolentibus quovis modo lac laedere cum Hippocrate Sentio e . Unguentum populeum a quibusdam pro somno conciliando laudatur: sed nimia somniferorum id componentium Vis timenda in eo morbo qui nullo negotio ex vigilia in somnum lethalem transit. Populei siue, usus fuerit inquit Nicolaus Piso recens esse debet , namue, antiquum hoc unguentum calefacit , tantum abest ut refrige- ,,ret f .V Quod si ad exhibenda, medicamenta confugere neces sitas cogat, a levioribus incipiendum ipsa ratio suadet. Ergo emulsiones ex seminibus frigidis, sed praesertim ex Semine papaveris albi paratae , sunt propinandae , priusquam ad medi
e) Hipp. lib. s. aphor sent. 64.
24쪽
camina ex opto laudanum Vocant parata procedamus, ea enim non nisi magna urgente necessitate , validis Viribus, summaque moderatione , praeScribenda.
4 Elancholla & mania duo sunt vocabula eundem morbum significantia , diversis animi affectibus comitatum; nam cum mens laeSa timore & tristitia agitatur melancholicum , dum furore & audacia maniacum aegrum dicimus. cum tamen idem morbus easdem afficiens partes idemque vitium praeternaturale includens, alternis vicissitudinibus, nunc furorem , nunc timorem, cum mentis laesione producat. Est igitur affectio melancholico-mainaca: Mentis laesio, nune
timore 9 maestitia , nunc furore ct audacia , saepe sine febre,
quandoque febre minime acuta sed leUi, conjuncta. Partes affectae sunt eaedem ac in phrenitide, cerebrum scilicet, cor, &septum tranSVersum, ita tamen ut in his quandoque ab ipsis initiis haereat malum , non raro ab aliis, sed praesertim ab hypocondriis communicetur. Haec affectio Symploma est in actis ne depravata facultatis animalis principis. Morbus hujus symptomatis generator est eadem partium affectarum intemperies & vitium quod ad phrenitidem inducendam concurrere diximus, eo tamen discrimine , quod labes morbosa in phrenitide celer sit & acuta, in melancholia & mania segnis &lenta. Sed quodnam est speciale illud & determinatum partium vitium quod mentem in his morbis laediti Nescire id
nos fatemur ; atque meminerint Tirones oportet, ut in generali Pathologia monstravimus, morbos in se ipsis minime nobis manifestari, sed tantum per Symplomata , & effectus iacorpore apparentes patefieri Patholog. 3. . Id tantum scimus , in mentis laesionibus praedictas partes offendi: in iis adesse inflammationem: igneam, celerem , & acutam in phrenitide; lentam & segnem in melancholia & inania. Cum vero in singulis instaminationibus specialis sit laedendi vis, etenim in ipsarum qualibet diversus est inflammationis modus Pathol. 36. , inde colligimus particularem determinatam esse
25쪽
affectionis morbosae indolem in partibus affectis, cujus praesentia mentiS OperationeS necessario laeduntur. Causa occasionalis hujus affectionis est plet hora , ea potissimum quae ex SuppreSSione consuetae excretionis Sanguinis per hemorroides , uterum , aut nares cumulatur. Obstructio quae fit ob suppressionem evacuationis solitae per alVum, OS , aureS , nareS , fonticul OS , aut ulcera cutis; Seu per humorum corporis extremam superficiem occupantium ad in
teriora pulsum, maxime ad hunc morbum disponit. Sed dia- thesis ad idem plurimum facit, ea praesertim quae a princi Piis generationis, temperamento , aetate procedit. Etenim quia parentibus hoc morbo laborantibus nati sunt, facile in eum postea incidere Solent, nulloque negotio in his hominibus haec affectio generatur, quibus temperamentum in humoris atri generationem inclinat, & aetatem consistentiae attingunt. Dia-theSis etiam, quae per morbos praegreSSOS in partibus corporis & humoribus relinquitur, ad affectionem melancholico-maniacam inducendam plurimum confert. Syden hamitas post
tertianas autumnales maniam superVenientem obserVaVit, solo usu roborantium sanabilem Atque meminisse oportet humorum vitia in eorum parte spirituOSa potiSSimum consistere, quod in morbis mentis maxime est notandum , quoniam ab
spiritibus ejus actiones praecipue fieri, ex physiologicis abunde constat in . Causa efficiens hujus morbi est aer peculiarivi corpus immutans. Sic quibusdam anniS ob temporis constitutionem potius quam aliis eum vigere videmus 3 imo & singulis annis vere & autumno maxime ingruere ex Hippocratis observatione novimus c). Altera causa efficiens est diaeta, etenim improuidus alimentorum, ex carnibus praeSertim, usus, & potuum calidorum maxime hInc morbum creant. Exer citatio Vehemens sub sole: nimia in studiorum ratione soli
cnudo : Venena & ingesta , propria atque in Sita Vi mentem laedentia ut hyosciamus , stram monium , aliaque huiusmodi hanc affectionem inducunt. Nec fidant Tirones pollicitationibus
26쪽
1 6 Lib. I. De I sorbis capitis.
quorumdam hominum haec medicamina speciosIs obserVatI nibus in usum adducentia, etenim numquam licet aliter aegros quam tutῖ tractare , saepe enim datum non est cito & jucunde, perpetuo autem jubemur tuto curare a). Sed omnium maxime ad astectum melancholicQ-maniacum producendum conducunt animi pathemata maeror , deSperatio , aliaque hujusmodi, quae animum continuo agitant & perturbant. Cum Omnium morborum effectus communes sint vitium jactura & cacochimia b , advertendum arbitror, in phreniti de
vires nimium labefactari & omnes bilis praeternaturalis, sed potissimum porraceae species Vi morbi produci. At in affectione maniaca , licet Vires animales principes laesae admodum Sint, eae tamen quibus sensus & motus exercentur sub morbi initiis augescunt, ut mirum sit mani acOS nec frigoris, nec caloris molestias sentire, & ad inordinatos quoscumque motus multo robore exercendos esSe aptiore S. Caeterum humores generant, praesente morbo , pisuitOSOS , craSSOS , calidOS,& in bilem atram c) nullo negotio tran SeunteS. Jam vero historiam affectionis melancholico-maniacae sic conteXere opportunum arbitror. Igitur hanc aegritudinem antecedunt vigiliae insolitae : Somni turbati , quos Graeci F altes , Latini appellant: VertigineS: moeror, ii mor, maestitia praeter morem: ad quoscumque animi affectu S Vehementiores nimia propen Sio, Sed praesertim ad iram& desperationem: lassitudo membrorum: hominum adversatio quam Graeci I santhropiam Vocant: Solitudinis amor: memoriae lapsus : taciturnitas. Haec omnia , aut saltem plurima viam huic affectioni sternunt. Ea iam praesens clanculum ingruit, etenim animum alicui rei nimis intentum reddit usque- adeo , ut ab objecto cui mens inhaeret non facile distrahi patiatur. Febris nulla ut plurimum adest, sed ingens animi consternatio, modo ad excandescentiam, modo ad voluptutem nunc in lachrymas, nunc in cachinnos properantis, ut
facile intelligi possit mentem a sede sua dimoveri. Delirium etsi I Vide Illustr. nost. ad se b) Pathol. Prop. XI. rccl. 2. text. IS. pag. 9 I. l c) P lol. Prop. XXI.
27쪽
Caput V De Melancholiam mania. t
ets7 non semper Vocibus manifestetur , animum in quibusdam
tacite turbat, cum quae timent aut moerent, continuo men
te solum recogitent ac revolvant, & mille phantasmata sibi fingant. Sub hoc tempore aegrotantium alii in symptomata melancholica , alii in maniaca potissimum vergunt, alii de muni utrisque alternis vicibus molestantur. Ergo dum in melancholiam magis tendit affectio, aegri tristitia & animi an, gore perpetuo vexantur. Persaepe humi fixis oculis veluti stupidi consistunt, subitoque falsis imaginibus agitati, celeriter cum tumultu procedunt. Sunt qui sese pecudes, Vel testaceos , Vel etiam vita defunctos credunt; nec desunt qui se Reges , divites , aut Civitatum dinastas judicent. Sunt etiam
qui epulas pertinacissime recusant, amiSSam eSSe Vitam credentes , atque non semel fix ut mortem quam maxime pertimescant , eamque Sibi ipsi, desponso animo consiscant. Omnibus autem caput, oculi, totaque facies calet. Somnus ut praecipue necessarius , ita maxime difficilis est , ex eoque tumultuose excitantur. Nec semper in una tantum insaniae specie Versantur, Sed per vanas suspiciones nillil non metuunt, atque hominum consuetudinem , quos magna sibi illaturos damna inaniter credunt, perosi, in solitudinem fugiunt, nec rard ad superstitionem conversi vanis futilibusque terr1cula mentis agitantur. Interea mutabiles sunt, turpes, de minimis
quibusque solliciti, avari: sed non multd post simplices, prodigi , multa largientes, non quidem virtute animi, sed morbi yi ac varietate. Quod si malum nimium increscat, praeteriam dicta , sensus ac mens usque eo stupore , farilitateque capiuntur , ut omnium ignari , suique immemores in morem bestiarum vitam degant ,.neque animus tantum , sed & corpus noxam patiatur, etenim ejus habitus in pejus labitur : colore Medo ex atro viridique commixto tinguuntur, PraeSer tim si bilis atra inferius non descendat atque exeat, sed per
corpus cum sanguine diffundatur : cibum etsi satis aSSumant e X tenuati sunt, quia Somnus neque potu, neque cibo membra confirmat: alvus arida est nihil deiiciens : nonnumquam Vero
dejicit sicca, rotunda, atro biliosoque humore circumfusa: urina pauca redditur, acris, biliosa : flatus multi praecordia infestant, pulsus parvi, tardi, inanes, debiles. Sub hoc statu febris adest quandoque continua , lenta, quotidiana: non
28쪽
4 g , Lib. I sse Morbis Capitis.
raro intermittens longis intervallis , aut erronea. Raro quis piam dum hoc morbo rapitur, tumorem effugit lienis. Si verbSymplomata maniaca superent, cum aegri ex iis multa patiantur , id insuper habent , ut plurimum temporis desipiendo cum furore transeant , atque foeda atrociaque facinora comittendo. Sed ex mania insanientium Species infinitae sunt, nam alii rident, ludunt, saltant diu noctuque, milleque geSticulationes, vociferationeS , cantus , Similiaque absurda perpetrant: alii ira furenteS , VesteS proscindunt, & quoscumque offenderint laedunt, & dilacerant nisi mature vinculis coerceantur. Quod si malum multum increscat, auditu prompti sunt, mente tardissimi: in Sumendo cibo Voraces atque avidi: vigiliis torquentur longissimis; quod si somnum quandoque capiant, exinde agitati magiSque commoti excitantur. Quidam ita desipiunt, ut nequidem in publico Uentrem exonerare , atque nudos incedere pudeat. Nec desunt qui immensum spatium decurrunt, & quo perVenturi sint nescientes , eodem , unde disceSSerant, curSu feruntur, aut per longum iter eos quibus forte Occurrerunt , comitantur. Longum esset omnia insanientium inordinata facinora percurrere. Praedicta sum ciant ut velut ex ungue leonem melancholico-mani acos, eX phoen OmeniS agnoscamus, quidque Vis morbi in
his per varios augmenti gradus efficiat. Morbus hic longus est, neque ad plures dies & menses, sed & ad annos saepe
extenditur ut plurimum sine discrimine: periculosus tamen ex adjunctis non raro conficitur. Si malum eousque intendatur, ut febres continuas lentas , aut erraticaS , aurium Sonitus, anxietates, ciborum fastidium, corporis ematiationem, aut ejusdem praVum habitum , tremores , aliaque hujuq modi creet Symplomata, phrenitidem aut comitialem morbum expectare OPortet, quos morS Saepe conSectatur. Si vero haemorroides ad Veniant, aut Varices : Vel Pedum intumescentia dolo rosa: dysenteria, aut vomitus humoriS pituitosi copiosus , saepius alternans cum sali Vatione Viriumque aegri tolerantia , salus subinde expectanda est. Fere autem sic incidit , ut hoc malum viros potius quam foeminas adoriatur , sed in his deterius inclito est; atque dum recens fuerit, curationem non
dissicit imam habet, quod inveteravit vix unquam Sic tollitur, quin Gullo negotio recurrat; idque tenenduin, desipientiam
29쪽
In hoc morbo non eSSe continuam , Sed quandoque paucis non raro longis intervallis intermittere: sed intermissis mi ni me Sincera est , quando per se delirium desinit, cum non
congruenter, aut accommodata medela , aut temporis anni clementia eVaneScit.
Curatio hujus morbi, natura ipsa duce, his perficitur. Venae sectio sub initiis ex usu est, quoties SuppreSsa sanguinis evacuatio malo fomitem praestiterit, aut plethora quovis modo corpus assiciat. Cavendum tamen, ne plet horam cum obesitate confundamus a , nam sicut illa sanguinis extractione tollitur , haec eadem evacuatione corrumpitur. Si Symplomatamaniaca Vigeant audacter, sin melanchoilica parce Sanguis ex trahendus , etenim maestum animum modica eVacuatio reVocat, nimia deprimit. Post haec Vomitoririm ex granis triginta radicis dysentericae , aut octo granis tartari emetici loco veratri quod fere semper cum periculo praescribitur ) lege artis datum mire in hac affectione prodest. Ergo si semel datumVomitorium parum profecerit, interposito tempore iterum dari debet. Alvus paulo fortioribus medicamentis relaxanda est: atque catharticum foliis sennae, myrobolanis, polipodio, serblactis ex arte conflatum, dc aliquando pro re nata praescriptu madmodum juvat. Haec omnia ita comparata Sunt, ut causas occasionales plet horam scilicet &obstructionem tollendo, morbum minuant; sed praeter ea , diathesis omni conatu emen-
clanda. Igitur medicamenta , quae hepatica & splenica dicuntur , ex usu 'nt ad atram bilem corrigendam. Decocta starupi, infusa, juscula, & id genus alia , composita ex cichorio
in lybo, taraxaco, agrimonia, fumaria, nasturtio aquatico, be-cabunga cum sero lactis , per plures dies, imo & menses assumpta nunc morbum radicitus tollunt. Balnea totius corporis Sed praesertim capitis utilissima sunt: nec vetat aegros robus
toS in maniam pronos frigidis balneis saepius lavare. Si multa trLStitia est, prodest lenis sed multa bis die frictio. Post venam Sectam , alvumque satis purgatam utilis pro omni potu est aqua fontis , cui liquor ex nitro & marte immixtus s1t b).C a Diae ) P0itotet. 1 9. t Pharmacop. Matritens. . t Edition. 4ccκ d. pag. 448.
30쪽
Diaetam quod attinet, id praecipue incumbendum, ut aeger cibis quam levissimus utatur : carnes pingues, salitaS , fumo indaratas omnino fugiat : juscula pro communi usu ex carne vervecina cum pudo gallinaceo additis borragine , bugioso, portulaca, cucurbita, assumat : omnibusque qui hoc morbo molestantur prodest exerceri , multa frictione uti, neque pinguem carnem, neque Vinlim aSSumere, numquam esse vel solos , vel inter ignotos, Vel inter eos quo S aut contemnant, aut negligant, mutare regiones, & Si mens redit, annua per
Melancholici magna ex parte comitiali morbo af iuntur, O contra morbo comitiali laborantes e ciuntur melancholici aipue horum utrumlibet magis accidit , prout in hanc vel illam partem insermitas repit: si enim in corpus epileptici: si vero in animum melancholici redduntur. a . Nimirum inquit Vallesius hac ratione periclitantur m , lancholici brevi mori, si fiant apoplectici, aut convellantur, 13 humore eo, qui animam perturbat con VerSo ad corpus b . . . ad corpus quidem cum exterioreS poti S tument partes 1, cerebri ad animam cum interiores Sunt malo Succo im-
SI timor atque maestitia muIto tempore perseverent , melaneholicum id est c . 'Si quis inquit Galenus) non ex causa manifesta metuat,
'a Ut maestus sit, melancholici casus manifeste sunt, etiamsi adi non diu praecesserint; quod si propter causam man IIV stamr ancipientes , diu poStea perseverent , non te lateant melan- , , choliam significare d). Quomodo autem ex materia atrab1 a) Hippocr. lib. 6. Epidem . sed .