장음표시 사용
31쪽
, liaria sanguini circulanti tradita ita loquitur Gorte rus a1 1-., inae melancholia formetur , non nisi per analogiam probari poteSt, cum inVeniamus Opio animam sopiri in his regm- nibus , daturam inferre delirium speciale spirituosa indu-
, cere ebrietatem: morsum canis rabidi inferre aquae timorem: ν quae Omnia Sunt mera obserVata specialis mutationiS mentis,3 ad certam mutationem in humoribus, quamvis nesciamus1,qualis sit facta specialis mutatio, quae necessario inferat mentis degenerationem, atque sufficir in scientia medica per-s3Venire ad talem regulam generalem a . 'III. Si lingua repente impotens flat, aut silua corporis pars
derata melancholicum hoc ipsum est b). Mirabile documentum, maximique momenti in medicina facienda. Galenus , sui systematiS tenaciSSimVS, Partium Stupo Iem omnem a pituita deducit. Posteriores Graeci, & Arabes Caleni vestigia sequentes nullum non moVent lapidem, Ut calefaciendo , irritando, & urendo pituitam corrigant; sed his malum exasperari quotidie VidemuS, quoniam materia melancholica acrior reddita insuperabilis omnino conficitur. Docemur utique hac observatione Hi pocratica , praedictos morbos utpote ab atra bile natos, leniter humectantibus medica mentis , atque acrimoniam melancholicam corrigentibus trac
Ad haec in morbis melancholicis periculosi sunt humorum de cubitus : aut corporis apoplexiam , aut condyslsionem , aut maniam , aut caecitatem signis cant c . Vere & autumno maxime humores, spiritu S, totamque naturae humanae constitutionem alterari alias satis ostendImus l . Si haec agitatio in melancholicis profluvium sanguinis per hemorroides , aut varicum intumescentiam, aut aliam praVi humoris excretionem inducat, res est sub tuto; quod Si a Gorter. Comment. in hunc Hipp. sphor. pag. 48O. b Hippocr. ι. T. Aphor. sent. ΑΟ. co Hippocr. l. 6. Aphor. sent. 6.
sed . I. text. I. pag. I. a seq.
32쪽
Σ Σ Lib. L De Asorbis capitis.
si secus fiat, decubitus ita nervosas partes praedicta mala producentes , spectandi sunt , nisi artis praesidiis adjutus aeger eos vitare possit. Igitur melancholicos oportet sub liis tempori bus exerceri: transpirationis curam habere maximam: paucis, levibus , & humectantibus cibis uti. Medici officium est ingruente Vere idem faciendum autumno Sanguinem mittere seu Venae sectione , seu hirudinum applicatione: Ventrem mollire : debitisque remediis bilem atram cicurare : hic enim si quid aliud maxime quadrat Hippocratis sententia : Quibus1H enae sed tio aut purgatio conducit, his Vere convenit vo 'nam Secare aut purgationem facere 9 .' '
Melancholicus tiθerius deorsum purgabis , eadem ratione contraria adhibens b . Non modo ad curationem , sed ad praeserVationem pertIn et Hippocratis monitum. Confert ergo melancholicis ventrem , seu ut hodierni loquuntur Medici, primam regionem K-beram excrementis habere, cum sordes in ea contentae deis liria generare soleant c . Neque catharticis tota reS agenda , cum haec irritatione S occulta virulentia Saepe noceant; d) sed diaeta ex oleribus , herbis humectantibus , detergentibus , & fructibus, alvum lubricam reddere convenit. Novidi, quidem de curatione hujus morbi loquens inquit Vans*ie- ,, tenius) a multis Medicis culpari fructus hora eos, ac si plu-33rimorum morborum potius causae forent quam medela ; sed videtur & ratio & experientia contrarium docere . . . Furen-Dtissimos ex melancholia maniacos sanatos Vidi , dum solis
fructibus hora eis Vescebantur, & quidem cerasis , aut fragis ad viginti & ultra libras quotidie. Incidebant quidem a tam largo fructuum esu in diar rhoeam, sed per alvum eXibat faex atrabiliaria, & brevi totus ille furor placabatur . . . JUScula quibus maturi cucumeres in taleolas dissecti incocti sunt, uti Dolera mollia qualia sunt Spinachia , endi via , borrago, bu-
33쪽
,,glosa, S c. cibum dant medicatum pulcherrimi in hoc mors bo usus a . VI. Melancholicis nephriticis haemorroides supervenientes bo
Sunt qui phreniticis in hac sententia legendum existiment, sed de utroque morbo veram esse experientia compertum est. i Verum debent inquit Toggius) haemorroides melancholicis nephriticis supercienire ut subinde proficiant: nam si for-r1sitan illos ab initio comitentur , tantum abeSt Ut conferant, Dut potius noceant , & pessimum Signum sit alterius gravib-r,ris aegritudinis, quippe indicabunt tantam ac talem pravi- 1tatem , tantumque a corem in Sanguine exorbitare , Ut tinam simul melancholicum delirium aut renum Vitia foveat, &Dhaemorroidales venas aut arteriaS proritet ac reSerat j .
Insanientibus maniacis) si varices , aut haemorroides superveniant , insaniae solditio d). Si venae, quae in ano Sunt sanguinem fundant, haemorroides , si intumescant varices appellari pOSSunt , cum Varix ex Veterum mente Sit extensio & tumefactio Venarum in quacumque corporis parte fiat. Ergo seu fluat sanguiS per eas venas, Seu sine sanguinis effusione eaedem Varicum modo intumescant , maniacos magnopere leVant; neque Venae tantum quae in ano sunt id efficiunt, sed & si tumeant quae sunt in cruribus , aliisque locis externis ad maniam Solvendam conducunt. Hanc sententiam extendens Celsus ex vero inquit: 'AtDVariX Ortus, Vel per ora Venarum Subita profusio Sanguinis,r, Vel tormina , insaniam tollunt e .V Non raro contingit, ut loco sanguinis per ora venarum podicis exeat humor albescenS , glutino Sus , acris , in iis praesertim hominibus qui multam generant pituitam facile in atram bilem migraturam f).
34쪽
Haec excretio , quae a quibusdam haemorroidas albae VocarIsolet , melancholicos & maniacos mire iuvat, & si quavis de causa supprimatur , multa & quidem graVissima parit incommoda. Eadem ratione, mensium fluxus in foeminis suppressus melancholiam, & maniam creat. Cum vero mulieres variis modis aflictentur aetate pubescentiae , si Sanguinem non fundant per uterum ex instituto naturae, aut in limine Senectutis dum ex ejus praescripto purgatio deficit , inde sit ut sub his temporibus sicut & aliis morbis , ita maxime melancho liae & maniae subjaceant, prout eleganter Suo more descripsit Hippocrates in libello de Morbis Virginum, & libro primo
Ex melancholicis quIdam inter Dalla morbi temporibus quibusdam habent, ut etiam consueta administrent : alii in continua sunt dementia .... ct tali morbo a se est non melancholia tantiam laborant , sed etiam per circuitus insaniunt ; nihil enim aliud est insania manta quam melancholiae ad majorem feritatem intentio a). Duo hic scholarum errores expungendi, Scilicet maniam diversum esse morbum a melancholia: & in utraque delirium esse continuum. Idem dicendum de febre, etenim erroneum est melancholicos & maniacos non febricitare , cum saepe febribus lentis, aut erraticis afflictentur. Ut plurimum autem, laic morbus inquit Lommius sine febre est, tametsi ea , quoque interdum accedere, atro humore putreScente , so-
IX. Ptu calidioribus antidotis aut purgationibus in melancholiansi sunt , aegros magis furiosos atque maniacos reddiderunt, dum sanguinem ad siccius ct acrius conUerterent c . Praejudicata de humore melancholico frigido & sicco opinio a Galeno constituta , & ab Arabibus exculta , mille in duxit medicamentorum calidorum formas ad melancholicos
35쪽
Caput V De Melancholia oe mania. 21
sanandos, quibuS Oneranti V Medicorum libri, cum iis omnibus certissime in pejus ruant. Melancholici inquit Bagii Huius cum Sero lactis , succis herbarum, & his similibus,, temperantibiis demulcendi; si contrariae indolis remedia in
dimi elancholicis dederis , aegrum jugulabis a).V
In melancholia stomacho Potissimum succurrendum est, quum
ipse male haheat , ct in ipso bilis atra resideat b). A natura ita comparati sumus , Ut timor & tristitia vel ab oris ventriculi vitio oriantur, aut ipsum Vehementer afficiant. Saepe observavi inquit Gorterus) ex oborto timore , Vel tristitia, vel terrore, inteStina & Ventriculum ita inordinate, , moveri ut venter diStenderetur flatibus, concitaretur prae 1 cordiorum anxietaS .... ipSO momento Vigela S appetentia con
,, vertebatur in fastidium &c. c ' Ergo si symptomata melancholica vigeant, vinum , quod insanientibuS omnibus nocet, pro roborando stomacho praescribendum. Recte hinc ait Cel-Sus : In hoc insaniae genere solo recte Vinum datur d . XI. Bona utique est humectatio morbi squaliorem tollens , ct curationis vexationem mitigans: rarae autem , molles carnes ad aegritudinis remissionem maxime faciunt e . Galenus ad rem ita loquitur : Interim monendi sunt mi , ,hi amici qui me curantem Viderunt , frequentibus balneis, , ictuque humido bonique succi, nullo alio adhibito praesidi, dio melancholicum morbum curasse, ubi nondum ob lon 33gum temporis tractum nocuus humor multum Vacuationi re di, sisteret f). Curandum ergo est ante omnia ut ait Ballonius , , melancholici victu humectante nutriantur nec prius dimaeliusculi Sunt, quam cum pinguescunt, nihil itaque tam
36쪽
1 c Lib. I. De I orbis capitis.
cium balneorum usus, si quid aliud ipsis opitulatur , neque
quidquam vetat maniacoS aquae frigidae immergere, quinimo non minus frigida eos, quam melancholicos calida juvat. Abstinendum tamen a balneis thermalibus calore , & siccitate , melancholico-maniacis summe noxiiS. Sunt qui remediis, ut vocant specis is hunc morbum curare intendunt , quod praesertim Arabes magno conatu magnisque nugis identidem confecerunt. Supersticiosi fuere Arabes inquit Uuretus , qui Dad recreationem spirituum animalium inexplicabili facultate D Valere putarunt cerebra agnorum, haedorum , & aliorum
Danimalium , cum omnium cerebrorum carnes Sint ingratae stomacho . S cachochimae praeScribunt margaritas in suis electuariis itemque aurum & argentum , quamquam
haec duo nullam habeant Vim illustrandi spiritus , sed po-Μtius melancholiam augendi , cum omnia metalla natura fri Dgida sint & sicca a).V Vans*ietentus Moschum satis magna dosi praescriptum profecisse memorat b . Nec desunt qui credant sanguinem asininum linteo eXceptum, in aquam deinde infusum , & maniacis propinatum Vi Specifica eosdem sanare, quin imo inter disputationes pathologicas curis Halteri ordina tas extat methodus hanc medicinalia praeparandi, multisque ibi encomtis extollitur c . Sed ulterioribus observationibus id adhuc indigere nulli dubitamus. Atque placet Halleri judicium monentis quod uti non decet praecipitem fidem ejus-s modi remediis tribuere, ita etiam minus convenit rejiceres, quae publice utilissima futura prae VidemuS , Si repetitis ex
di,perimentis confirmata fuerint. Interea certissimum est quod Areteus his verbis exprimit: 'Quibusdan quandiu medicasclio adhibetur, tamdiu morbus permanet, quamvis labefac-ν, latus ac debilis , at si homo carnes resarciat ac vires instau- ret, simul omnia morbi Vestigia Obliterantur, nam potentia D naturae sanitatem, imbecillitas morbum parit. d .V ab Duret. de Morb. intern. lib. I.
37쪽
Ethargus ex Vi vocis est celeris oblivio , qui enim hoc Ira morbo capiuntur, citissime omnium rerum , tum quae sensibus percipiuntur, tum quae antea in imaginatione com Prehendebantur, necessario obliviscuntur. Accedit inevitabilis in somnum propensio: cumque ita comparati Simus, ut deficientibus ex sensu communi & imaginatione notionibus, ut in Logica monstravimus, deficiat etiam mens , inde sit ut in
lethargo aliquid delirii perpetuo adsit. Vere dici potest lethargus : Celeris omnium notionum tum rerum praesentium, tum praeteritarum oblicito , cum febre ad tactum levi, re ipsa vehementi acuta, itidemque sopore , mentisque laesione conjuncta. Haec definitio praecipua lethargi phoenomena comprehendit : etenim si aegrum hoc morbo correPtum pungaS, aut quovis modo excites , difficillime quidem objecta perci- Pit , cessanteque vellicatione citissime eorum obliviscitur. At praeteritarum rerum oblivio ita tenax est, ut non raro lethargicos superstites Videas , quibus omnia fere quae didicerant , animo exciderint. In lethargiciS non est Verus Somnus, Sed potius senSuum torpor, sensorii communis & imaginationiS marcor , atque mentis Vacillatio, ita tamen ut etsi vigilare minime possint, neque dormire Vere Valeant. Communis tamen apud Medicos invaluit usus tales aegros soporatos , eumque Stupefactionis statum soporem appellandi, ob similitudinem quam cum dormientibus habent a). Lethargus symp toma est actionis diminutae facultatis animalis principis, nempe senSuS communis, imaginationis, & memoriae, eamque comitatur actio mentis depravata. Morbus hujus sympto matis generator eSi inflammatio specialis , non quidem Sicca ut
in phrenitide, sed humida. Sunt qui tumorem aede matOSun in cerebro pro morbo lethargi generatore adducant ; sed id quamquam aliquando fieri posse non inficiemur, generaliter Da
38쪽
neceSSar1um non eSSe censemus, cum practicis obsFrVatIon1-bus consonum sit humoris pituitosi, aut serosi celidi cerebrum replentis copiam hunc morbum generare. Imo & ipsum nativum cerebri humorem , in nimiam molem cum putred bnς & calore auctum, lethargicas inducere affectiones pro certo habemus. Pars in hoc morbo praecipue affecta est ea cerebri portio, qua Sen Sus communis, imaginationis, & me moriae munera celebrantur a): Operam tamen Praestant pulmoneS, cor, caeteraeque particulae ad praedictas functiones
Causa occasionalis lethargi est aliquando plethora: saepe obstuctio nedum cerebri, sed & partium inferiorum, imo &habitus corporis b): saepissime diathesis ; etenim Obstruentes humores natiVam partium constitutionem Opprimentes, certam & determinatam adquirunt corruptionis formam, qua ad hunc morbum recipiendum disponuntur. Causae efficientes sunt aer tum frigidis humidisque Viribus corpus alterans cum maxime oculta & divina vi facultatem animalem si Pefaciens. Hippocrates certa annorum constitutione adnotaVit,
phreniticos non vehementer deliraSse, quin potius lenta qua dam in somnum propensione soporatos periise sc). Diaeta frigidis humidisque cibis corpus replens , aut iiS constituta alimentis , quae improvide suscepta languorem in animalibus facultatibus inducunt, lethargi causa esse conSUeVit, ut ni natim refrigerantium, balneorum , lactis , aliarumque hujusmodi rerum usus. Huc pertinent venena omnia speciali & incognita vi stupiditatem inferentia. Ex Cillisio didici, aquas minerales largiori copia assumptas nec per urinas satis ejectas lethargum . inducere d) , quod ego propria experientia confirmavi. Animi pathemata, ea praeSertim quae languorem, debilitatem , & inertiam cerebro, cordi, & spiritibus inferiant, qualia sunt maeror, timor , desperatio, &c. lethargicas
affectiones generare SatiS notum est
Lethargi suopte ingenio incipientis hIstoriam ita institui
39쪽
mus. Nulli hominum aetati parcit hic morbus. Etsi senestprimario & ex se incipiens VeXare Soleat , caeteras tamen aetates adoritur , aliis morbiS ut plurimum Succedens: crebroque sic incidit, ut refrigerati a febre ardente , phrenitide, peripneumonia , aliisque morbis calidis, tum demum lethargo pereant. ObeSi, parum exercitati, otio , Vinoque dediti omnium maxime sunt dispositi ad hunc morbum Suscipiendum: aelicet quandoque repente ingruat, Saepe antecedunt laSSitudines somnolentia , vertigines, ciborum fastidium, capitis gravitas,
nimia pituitae generatio. Lethargus dum incipit, febris aegrum
prehendit , quae etsi acuta & Vehemens Sir, ob exiguam caloris mordacitatem a quibusdam Veterum lenta appellatur. Co miratur corporis pondus & immobilitas , Sensuum torpor, in somnum propensio , ita ut nisi excitati minime loquantur aegri, aut ea accipiant quae Offeruntur , imo Vociferationibus compulsi, palpebris aegre diductis , Ocul OS Vix aperiunt rur-Sumque protinus coeunt, ac pristino Sese sopori dedunt. Adest praeterea omnium rerum obliVio , & fieri saepe solet, ut
JUSculum aSSumentes, aut poculum, eorum obli ViScantur quae manibus contrectant, atque nisi admoniti clamoribus , aut sistentium hortatu ad se redeant, in eorum quae agunt cete rem oblivionem incidunt Interea mens incon Stans Vacillat,
oscitationes frequentes , pulSUS ad Speciem magnus, reipsa inflatus & inanis ; at rarus & inaequalis. Alvus modo liquida, Saepius compressa. Urina a naturali parum distans; quandoque qualis jumentorum turbida mejitur. Crescente morbo Praeterquamquod omnia augentur, pulsus intermittentes fiunt& inordinati: febris magnas habet remissiones, horis praesertim matutinis, sed fallaces : interrogati aegri non facile sed post multas sollicitationes respondent, ut Si linguam exerere jubeantur , aut non id faciant, aut tarde acta odum fier1 consentiant, cithque in somnum inexpugnabilem delabuntur: facies tristis, subinflata, livescens: corpus proprio pondere ad inferiores lecti partes delabitur: lingua arida: respiratio magna & rara. Jam Vero lethargo ad statum accedente , quod circa diem septimum contingere Solet, si aeger in pejuS ruat, Praeter haec omnia , Supinus cubat, & ab aliis in latus con
versus, ultro in dorSum revolvitur : manuum tremor : facies
turgida, livida: pulsus humiles: alvus, etsi nuat, intumes
40쪽
cit: urInae & foeces injussae secedunt respIrat Io tarda &alta: dentium constrictio, ut disjungi non facile patiantur: unguium liVor : con VulsioneS: stridor pectoris: sudor frigidus& glutinosus circa caput & frontem: mors. Quod si morbo in statu con Stituto tumor circa aureS Super Veniat parotidem vocant): aut tuSSi S cum sputaminibus: aut phrenitis:
tunc morbus diutius trahit sub ancipiti exitu; ex his enim alii post longos labores sanantur, alii Viribus labefactatis pereunt. Lethargus est morbus breVis , septem enim diebus, aut noVem cursus ejus absolVitur. Pauci ex eo eVadunt, &nisi celeriter suppetiae ferantur , cito enecat. In carando lethargo celeriter sanguis mittendus ex utroque brachio si plethora adSit, parum tamen sanguiniS extrahendum cum morbus hic non multam toleret hujus humoris evacuationem. Quod si facies tumida, venarum colli inflatio , capitis gravitas, multam cerebri repletionem indicent, hirudi- nes juxta aures applicare magno aegris usui est. Interea Venter clysteribus & lotionibus est molliendus, atque Vesicantia cruribus, & occipitio admovenda. Jam Vero Si Venter sordibus repletus, aut totum corpus nimia pituita obrutum fomitem morbo praestiterint, post Sanguinis extractiones, nulla anterjecta mora , purgatio inStituenda , quae non modo SOrdes abluit, sed & a capite rCvcult. ISIIur Porio ex rhabar haro, sena, agarico, Syrupo carthanai, aut de Spina cervina, lege artis constata ex uSu esse potest. Saepe hiera Galeni de cocto betonicae infriata mire profuit. Curandum ergo quam- maxime, ut haec Omnia ante diem quartum fiant, eo enim transacto quiescendum , nec quicquam alius agere oportet, quam alvum lubricam SerVare : caput ex ca Storeo firmare: vi res infirmas roborare : aegrumque a Somno blande per in tervalla excitare: quae omnia non multitudine remediorum
valide agitantium, quin potius suaVi blandaque methodo uibliter peraguntur.